Van tijd tot tijd nodigt bassist Bert van Erk de gebroeders Guus en Wim Janssen uit om gezamenlijk aan een project te werken, doorgaans gewijd aan een specifieke toondichter. Deze week was bassist en componist Charles Mingus (hè hè, eindelijk) het onderwerp van studie en dat hield in dat de rol van de bandleider nog wat nadrukkelijker tot uiting kwam dan tijdens eerdere keren.

Nu is het zo dat het slechts weinig bassisten gegeven is om het ontzagwekkende geluid van de meester te benaderen. Maar dat was ook niet de insteek: het was eerder zo dat de contrabas een prominentere rol had gekregen in de fascinerende structuren van de Minguscomposities. Dat manifesteerde zich bijvoorbeeld in 'Pithecanthropus Erectus', het tweede stuk dat op de lessenaars lag. In zijn toelichting maakte Van Erk duidelijk dat het volgens Mingus nog maar de vraag is of witte mensen de juiste weg in de evolutie hebben gevonden, gezien de puinzooi die ze er van hebben gemaakt. Als om te illustreren dat de rechtopgaande mens er nog lang niet is, kapte pianist Guus Janssen de P.E. schijnbaar halverwege resoluut af. Iets dergelijks, die nadrukkelijke rol van de bas, kon je ook horen in 'Boogie Stop Shuffle'.

In 'Non Stop', een compositie van de pianist, leek het gezelschap op een gegeven moment het spoor bijster. Maar de communicatiestoringen werden elegant verholpen. Misschien is dat ook wel de kracht van dit trio, dat immers maar een paar keer per jaar uitrukt, maar voldoende reactievermogen en creativiteit in huis heeft om ook de grootste problemen te tackelen. Ook '245' van de pen van rietblazer Eric Dolphy had een spontaan karakter, het gevolg van de frisse kijk van het trio op de materie.

De uitvoering van 'Goodbye Pork Pie Hat', Mingus' requiem voor tenorist Lester Young, was breekbaar van aard. Dat was dan weer helemaal in lijn van de stijl van Young, die immers door zachte krachten werd gestuurd. Het leverde muziek op met een brok in de keel. Het combo wist de ziel van de muziek te raken - en daarmee die van ons. Ja, diep en tegelijkertijd uitermate vrolijk stemmend, deze ode aan Ming. Neem de wijze waarop Guus Janssen de melodie van 'Duke Ellington's Sound Of Love' als een slang uit de mand toverde, uit een schimmenrijk van geïsoleerde noten.

De toegift was 'Better Get Hit In Your Soul', waarmee het recital ook begonnen was. Maar ik kreeg de indruk dat de heren er weer een heel ander stuk van hadden gemaakt. De bezoekers verlieten het pand in ieder geval met een wat vollere ziel dan ze bij binnenkomst hadden.

Foto: Imah Dijkstra

Labels: Bert van Erk, Charles Mingus, concert, Guus Janssen, okt22, Wim Janssen

(Eddy Determeyer, 31.10.22) - [print] - [naar boven]

CC Muze, het was zeven jaar geleden dat ik er was. Toen nog in de 'oude Muze'. Nu verbaasde ik me over de geslaagde overgang naar de nieuwe locatie. Het is een toffe plek waar het goed toeven is. Zo ook vanavond op het gesmaakte concert van dit septet.

'Wat gebeurt er als je een bende hedendaagse jazzkleppers loslaat op de New Orleans-traditie met veel vrijheid? Dat is wat je te horen krijgt bij The Free Orleans Rebel Band, een zevenkoppig gezelschap dat een hommage brengt aan de creativiteit, vitaliteit en emanciperende kracht van een muziekvorm die onterecht in het retro-hoekje belandde. De muziek bevatte immers eigenschappen die niet alleen terugkwamen in latere avontuurlijke stromingen, maar heeft bovendien een tijdloze flair en energie.' Aldus de concertpromotor JazzLab.

Alles hierboven geschreven werd vanavond bewaarheid. En bovenal spatte het speelplezier eraf en sloeg het over op de toehoorders. Initiatiefnemer en banjospeler Waso De Cauters permanente glimlach zei wat dat betreft voldoende. Basklarinettist Joachim Badenhorst en trombonist Nabou Claerhout op de voorgrond lieten zich van hun beste kant zien. Soms in de groove en melodie van de orginele standard, om dan moeiteloos over te gaan in hedendaags free-jazz idioom.

Carlo Mendozza's ogenschijnlijk stoïcijnse houding was puur gezichtsbedrog. Man, man, wat een zalige en creatieve klavierreus is dat. Jon Birdsong op sousafoon speelde, soleerde en improviseerde lichtvoetig op dit toch weerbarstig zware bakbeest. Lionel Beuvens is in elk gezelschap de ideale timekeeper en waar nodig de ontregelaar. Met zijn muzikale parameters en allerte oren voor wat nodig is doet hij zijn job. In een drumsolo bewees hij andermaal zijn klasse.

En Bart Maris dan, vraagt u zich af misschien? Tja, die was er niet tijdig geraakt vanwege een muzikale verplichting in Groningen naar verluid. Maar toen hij zich dan toch schuifelend en spelend op zijn gestopte trompet uit de coulissen bij de band voegde, ging het hek helemaal van de dam. Zijn autoriteit is buiten kijf en vanzelfsprekend. Met de komst van gangmaker Maris was The Free Orleans Rebel Band compleet en werd het optreden een ware belevenis.

Allen die het bovenstaande zelf aan den lijve willen meemaken kunnen op 12 november terecht in CC De Factorij in Zaventem.

Klik hier voor foto's van dit concert door Cees van de Ven.

Labels: Bart Maris, Christian Mendozza, concert, Free Orleans Rebel Band, JazzLab, okt22

(Cees van de Ven, 29.10.22) - [print] - [naar boven]

Al zes jaar (afgezien van noodgedwongen afgelaste 2020-editie) presenteert Festival Jazz International Nijmegen in het najaar een verscheidenheid aan artiesten uit binnen- en buitenland. Een meerdaags festival dat door de hele stad op diverse podia avontuurlijke jazz laat klinken. Naast het uitnodigen van toonaangevende internationale artiesten uit de hedendaagse jazzscene laat het festival het publiek ook kennis maken met jong, lokaal talent en biedt het een podium aan unieke projecten. Ook dit jaar is de organisatie erin geslaagd een veelzijdig programma uit te rollen met artiesten uit zeven verschillende landen.

Pianist Wolfert Brederode trapt op woensdag 26 oktober af met zijn bijzondere project Ruins And Remains. Nieuwkomer, en van origine Nijmegenaar, Loek van den Berg neemt je mee op reis met zijn kwintet en het in Rotterdam residerende bastalent Alessandro Fongaro is dit jaar leider van The Pack Project. Dit talententraject, geïnitieerd door RAUW (Jazz International Rotterdam), geeft jaarlijks een getalenteerde artiest de kans zijn of haar droomproject te realiseren en te presenteren aan het grote publiek tijdens beide festivals.

De Verenigde Staten zijn goed vertegenwoordigd met muzikaal vuurwerk. Wat te denken van de vernieuwende pianist/componist Craig Taborn, het trio van de fabelachtige saxofonist James Brandon Lewis en het aanstekelijke Delvon Lamarr Organ Trio, dat zondag 30 oktober voor een feestelijke afsluiting zorgt.

De zonnige klanken komen dit jaar van het Braziliaanse Amaro Freitas Trio en de Afro-Venezolaanse ritmes van Raúl Monsalve y Los Forajidos. De stoere Frans-Caribische bassiste Adi Oasis en eigenzinnige Noorse drummer Gard Nilssen met zijn Acoustic Unity maken het interessante programma compleet.

Klik hier voor meer informatie over Festival Jazz International Nijmegen.

Foto: Louis Obbens

Labels: Craig Taborn, festival, Festival Jazz International Nijmegen, James Brandon Lewis, vooruitblik, Wolfert Brederode

(Maarten van de Ven, 25.10.22) - [print] - [naar boven]

Aron Raams is al vijftien jaar verbonden aan het Oosterhoutse Liever in de KluiZ dan ThuiZ. Achter de schermen is hij de man die een grote bijdrage levert aan de programmering van de concerten. Afgelopen woensdag stond hij er zelf om zijn nieuwe, door PIAS Integral gedistribueerde cd 'Lost In Bright Blindness' te presenteren. Een bijzonder concert met enkele mooie hoogtepunten, maar ook een aantal schrijnende dieptepunten. Raams is allesbehalve stijlvast en dat wringt hier behoorlijk.

Deze gitarist blijkt het beste te scoren als hij in alle opzichten dicht bij zijn wortels blijft. Het nieuwe album bevat een stuk voor zijn moeder ('Unspoken'), voor zijn vader ('Oh Daddy-O!') en voor zijn vrouw ('April Of Green And Yellow'), waarmee hij zonder meer hoge ogen gooit. Dat zijn tevens alle drie redelijk complexe en instrumentale stukken, waarin de jazz de overhand krijgt. Nummers waar Raams schittert met spannende gitaarsolo's en waarin zijn medemusici, trompettist Teus Nobel voorop, volop de ruimte krijgen om hun kwaliteiten te laten horen. Mooie solo's ook van toetsenist Ferry Lagendijk. Vaak ook stevige stukken, vooral 'Oh Daddy-Oh!', waarin drummer Marc Schenk en bassist Sven Happel een stevige groove kunnen neerleggen. Tot slot is de rol van percussionist Gijs Anders van Straalen bijzonder in 'April Of Green And Yellow'; we horen hem hier in de weer met een stenen kruik.

Raams houdt ook van popmuziek, ik ook. Maar popmuziek is een totaal ander genre en wil je daarin iets toevoegen, dan vraagt dat een andere benadering, een die hier nogal eens ontbreekt. Het gaat nog redelijk goed in opener 'Teardrops', dat niet op het album staat en wat nog net iets meer jazz is dan funk, en in het stuwende funky 'Three Times In A Row' met zanger Dennis Kroon, wel te vinden op de cd. Maar het gaat op een aantal momenten ook minder goed. Zo is Dewi Pechler ook gevraagd als soliste. Raams is nogal enthousiast van haar en eerlijk gezegd begrijp ik niet goed waarom. Haar vocale kwaliteiten zijn adequaat, maar ook niet meer dan dat. Een stuk als Elton Johns 'Yellowbrick Road' is duidelijk te hoog gegrepen en 'Salt' verwordt tot vreselijke kitsch. Gelukkig ontbreken beide stukken op het album. En waarom maakte Raams het voor zijn kinderen gecomponeerde 'As Long As You Remember Me' niet voor een andere vocalist? In een stuk als 'Three Times In A Row' is Kroon best op zijn plek, al kan ik me ook hier betere zangers voorstellen, maar dit 'As Long As You Remember Me' vraagt een stem in het hoge register en die heeft Kroon niet, met als gevolg dat hij tijdens het concert lang niet altijd de gewenste zuiverheid kan leveren. Op de cd gelukkig wel, maar dan ook maar net aan.

En dat allemaal terwijl Raams zoveel in huis heeft en met zijn medemusici een al even puike band heeft samengesteld. Een paar nummers extra in de geest van dat eerder genoemde 'Oh Daddy-O!' of 'April Of Green And Yellow' en het was perfect geweest. Dat je van pop houdt is prima, maar laat dat vooral aan anderen over. Eclectisch zijn is prima, maar helaas niet iedereen gegeven. Johann Wolfgang von Goethe heeft dan ook dé tip voor Raams: "In der Beschränkung zeigt sich erst der Meister". Volgende keer beter.

In de Jazztube hieronder hoor je van dit album 'Leslie's Lazy Lament'.

Foto: Donata van de Ven

Labels: Aron Raams, cd, concert, jazztube, okt22

(Ben Taffijn, 24.10.22) - [print] - [naar boven]

Een *****-cd wat mij betreft. Altsaxofoniste Charlotte Greve en haar kompanen Manuel Schmiedel (piano), Moritz Baumgärtner (drums) en Marc Muellbauer (contrabas) - oftewel het Lisbeth Quartet - spelen hier de ***** van de hemel!

Na een lange rustperiode waarin ieder zijns weeg ging, kwam het viertal bijeen voor een streaming performance. Charlotte Greve cum suis brachten daar een aantal eenvoudige melodieën ten gehore, waarmee het kwartet vervolgens aan de slag ging. Onmiskenbaar hoorbaar is hoe hecht en onvoorwaardelijk men muzikaal tegenover elkaar staat en hoe de onderlinge chemie het eindresultaat bepaalt.

Daarom word je als luisteraar gewaar dat allen zich ten doel hebben gesteld om met fijnzinnig spel opvallend egoloos hun muzikaliteit maximaal bij te dragen. Deze cd nodigt uit om na een algemene luisterbeurt ook stukken nogmaals te beluisteren met een focus op saxofoon, piano, bas of drums.

Geen enkel stuk klinkt gratuit of geforceerd gepolijst. Integendeel, in de Fattoria Musica Studio in Osnabrück was er volop avontuur en interactie. Noem het 'het ons-kent-onsgevoel', dat maakt dat tussen de talloze cd-releases van dit jaar deze 'Release' van het Lisbeth Quartet een niet te missen en in het oor springende parel is.

Labels: cd, Charlotte Greve, Lisbeth Quartet

(Cees van de Ven, 22.10.22) - [print] - [naar boven]

Mijn verbazing heb ik op deze plek hoogstwaarschijnlijk al eens geuit. Dat veertig jaar nadat iedereen ervan overtuigd was dat 'free jazz' dood en begraven was, het genre doodleuk herrezen is. Jonge muzikanten ontdekken massaal het oeuvre van rietblazer Albert Ayler cum suis en gebruiken die aanpak als ingrediënt voor hun eigen exploraties.

Het publiek in Martinus was oud en wijs genoeg om de onlangs overleden saxofonist Pharoah Sanders nog in levenden lijve te hebben ervaren. Velen zullen ook hebben rondgedwaald in het universum van toetsenspeler, bandleider en magiër Sun Ra. Een enkeling, dat weet ik toevallig uit betrouwbare bron, heeft saxofonist John Coltrane nog (twee keer!) gezien. Hallelu!

Die associaties met Ayler, Sanders en Ornette Coleman kwamen als vanzelf bovendrijven in de extatische intro van het Joris Posthumus Trio. Wat een feest! Dat Posthumus, die altsax speelt, naar eigen zeggen altijd vooral naar tenoristen heeft geluisterd, van Coleman Hawkins tot Coltrane, hoor je in zijn geluid, dat rauw en breed en volumineus en juichend is. Voor zachte zalfjes waren we woensdag aan het verkeerde adres.

Ik heb het altijd tof gevonden wanneer die free gasten standards speelden. Dan hoor je namelijk exact waar de dampkring ophoudt en het bombardement van de geladen deeltjes begint. In Martinus speelde Posthumus, naast eigen composities, werk van Cole Porter, Eddie Harris, John Coltrane, Gene de Paul, Nat Adderley en, met name, Kenny Garrett. Adderleys 'Work Song', die als toegift werd gespeeld, vertoonde grappige toonaard-sprongetjes.

De band, in dit verband moet ook de Braziliaanse bassist Matheus Nicolaiewesky genoemd worden, heeft een motivistische aanpak - als dat tenminste een Nederlands woord is. Ik bedoel dat het improviseren in het gemeen op korte motiefjes geschiedde. Daarbij onderscheidde Nicolaiewesky zich door eigenwijze eigen liedjes toe te voegen, die steevast wonderwel aansloten bij Posthumus' bravoure-liedjes. Ondanks de associatieve werkwijze bleef het trio bij dit alles mooi vormvast.

Klik hier voor foto's van dit concert door Willem Schwertmann.

Labels: concert, Joris Posthumus, okt22

(Eddy Determeyer, 19.10.22) - [print] - [naar boven]

Een graag geziene gast op de Sound in Motion-activiteiten is de Zweedse rietblazer Martin Küchen. Hij werkte mee aan 'Arc of Motion' van toetsenist Linnéa Talp en bracht onlangs met pianist Agustí Fernández en drummer Zlatko Kaučič 'The Steps That Resonate' uit bij Not Two Records. Maar laten we beginnen bij het bij Thanatosis Produktion verschenen 'Utopia', waarop we Küchen solo horen, op tenor- en altsax, maar ook op een snaredrum en een elektronische tanpura [een fretloze luit met een lange hals en een klankkast die lijkt op die van de sitar, RED]. Daarnaast is hij hier in de weer met speakers en radio's.

Het is een beproefde combinatie van instrumenten, we hoorden het eerder op 'Lieber Heiland, Lass Uns Sterben' en 'Det Försvunnas Namn'. In tegenstelling tot deze twee albums is alleen op 'Utopia' de rol van elektronica iets kleiner. We beginnen met het prachtige 'Ein Krieg In Einem Kind'. Küchen creëert hier allereerst een drone met de tanpura, verderop aangevuld met noise. Daarover heen blaast hij een ijle, gruizige melodie met zijn altsax, die hij gaandeweg steeds verder vervormt. Dat maakt het tot een bijzonder intens stuk. Maar het kan nog intenser, zo leren we als we 'Martha' beluisteren. Prachtig hoe hij hier de bijzonder krachtige melodie met behulp van elektronica net dat beetje meer lading geeft. Verderop weet hij ons nog sterker te raken met de combinatie van tanpura en altsax.

Martin Küchen is ook een betrokken mens, die zijn mening over de toestand in de wereld graag met ons deelt. Bij deze instrumentele stukken doet hij dat via de titels, bijvoorbeeld 'A Desert On Fire, A Forest | The Indispensible Warlords', maar zeker ook door middel van de muziek, waar ook hier weer een grote mate van emotionaliteit en gevoeligheid in doorklinkt. Bijzonder hoe hij ook hier weer met tanpura, noise en saxofoon de sfeer weet over te dragen en nog sterker met die zangstem uit de radio, verderop in dit vrij lange stuk. 'Love, Flee Thy House (In Breslau)' is een favoriet stuk van Küchen. Het staat op 'Disappeared Behind The Sun', het uit 2017 daterende album van Angles 9, op het uit 2020 stammende 'Mind The Gap Of Silence' van Küchen met het Landæus Trio en nu dus weer op dit album. Ik heb het hem nooit gevraagd, maar aangezien Küchen een Duitse naam is, zou het zo maar kunnen dat de familie van Martin na de Tweede Wereldoorlog Breslau moest verlaten. Voor de oorlog hoorde deze stad immers bij Oost-Pruisen, na de oorlog bij Polen. Het moet haast wel, het verklaart overigens direct waarom Küchen zo vaak Duitse titels gebruikt.

'The Steps That Resonate', opgenomen in september 2021 tijdens het BUMF festival Šmartno in het Sloveense Goriška Brda, bestaat uit twee delen. De eerste improvisatie duurt ruim een half uur, de tweede is een toegift van ruim vijf minuten. Bijzonder opwindende muziek van drie musici die al enige decennia meedraaien in de geïmproviseerde muziek. Je hoort het zonder meer af aan de wijze waarop hier wordt gemusiceerd. Een mooi moment zit in de achtste minuut, als zowel Fernández, hier duidelijk actief onder de klep, als Kaučič ons trakteren op percussieve klanken, door Küchen met schrille saxklanken begeleid. En dat met die typische klankkleur, waar we hierboven ook al over spraken: schril, gruizig, melancholiek en met grote zeggingskracht. Ook prachtig in dat kader: die stuwende passage iets over de helft, waarbij Fernández en Kaučič het ritme langzaam opvoeren en Küchen werkelijk alles uit de kast trekt op zijn sopraansax. Maar ook het spel van Fernández en Kaučič is meer dan de moeite waard. Dat van Fernández is, mede doordat hij regelmatig letterlijk de snaren beroert, bijzonder afwisselend en dat van Kaučič valt sterk op door de polyritmische patronen die iedere keer weer de kop opsteken.

Labels: Agustí Fernández, cd, Martin Küchen, Zlatko Kaučič

(Ben Taffijn, 17.10.22) - [print] - [naar boven]

Na het verschijnen van het album 'Mugician' is langere tijd niet veel vernomen van de Amerikaanse trompettist/zanger Keyon Harrold. Hij heeft sinds 2018, deels veroorzaakt door de pandemie, niet meer opgetreden in Nederland. Voorafgaand aan het uitbrengen van 'Mugician' heeft Harrold vooral bekendheid verworven door zijn bijdrage aan albums van onder andere Beyonce, Jay-Z, Rihanna, Eminem en Common.

De multi-genre trompettist is zich ten volle bewust van de status van het Bimhuis. Vooral in het eerste deel van het optreden toont Harrold zijn trompet skills op magistrale wijze. In een aantal aan elkaar geregen stukken wordt daadkrachtig, fel en in hoog tempo gemusiceerd. De wil en het vermogen om avant la lettre te improviseren is een essentiële scope. Het daarmee samenhangende spelplezier werkt zeer aanstekelijk. De uitgesponnen maar rijkgeschakeerde solo's van Harrold nemen de meeste ruimte in. De wijze waarop de trompettist zijn muzikale klasse etaleert is verbluffend. Op de meest grootse momenten laat Harrold zijn hart spreken. Hij toont zich al even kwetsbaar als kleurrijk in verfijnde passages, maar onbetwist soulvol, fris en zuiver op de graat in de snelle licks. Zijn actuele working band toont niet alleen zeggingskracht door op hippe groovende wijze te begeleiden; ook de individuele omzwervingen van Jahari Stampley op piano en Andrew Renfroe op elektrisch gitaar zijn prikkelend en opzwepend.

Tussen de bedrijven door vertelt Keyon Harrold opmerkelijk openhartig over zijn privéleven, de pandemie en de impact daarvan op zijn (muzikale) leven.

In het tweede deel van het concert worden de nieuwe composities en de jazz-georiënteerde stemming ingeruild voor muziek van het album 'Mugician', dat meer doordrenkt is van invloeden uit r&b, hiphop, pop en gospel. Het eerste stuk van dit album is het mooi en warm vertolkte 'Her Beauty Through My Eyes'. Het delicate stuk wordt contrastrijk onderbroken door dramatisch hoge tonen uit de hoorn van Harrold - gelardeerd met een zweempje 'My Favourite Things' - en door de snerpende gitaarklanken van Andrew Renfroe. Bij het slotstuk, het innemende 'Stay This Way', wordt het publiek kortstondig maar effectvol uitgenodigd het refrein mee te neuriën. In een lange toegift worden zijn trompetvaardigheden eens te meer getoond. Om de optimistische vibe van de avond te accentueren wordt deze nog titelloze compositie vermengd met Gershwins 'Summertime'.

Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.

Labels: concert, Keyon Harrold, okt22

(Louis Obbens, 14.10.22) - [print] - [naar boven]

Een goed ingespeeld combo is te prefereren boven een inderhaast bijeengeraapt groepje. Die vuistregel gaat bijna altijd op - maar soms ook bijna niet. David Berkman (piano), Joris Teepe (bas) en Steve Altenberg (drums) zijn alle drie docent aan het Prins Claus Conservatorium en mogen beschouwd worden als door de wol geverfde professionals. Ik denk niet dat er veel repetitietijd was gestoken in hun optreden in De Smederij. Vandaar ook dat er gekozen was voor overwegend bekend materiaal. Bekend terrein. Doch een enkele keer verslikte en verstrikte het drietal zich in zo'n stuk. Dan hield je een fractie van een seconde je hart vast: hoe gaan ze zich hier in godsnaam uit redden? Maar na die fractie klopte je hart gewoon door, dankjewel, en had het trio eensgezind een groove gevonden.

Steve Altenberg speelt eerlijk gezegd nooit saai, laat staan slecht, maar nu leek hij bijwijlen boven zichzelf uit te stijgen. Om te beginnen nam hij voor het concert uitgebreid de tijd om zijn trommels te stemmen. Altijd een goed teken, vind ik. Er moest uit de krochten van het etablissement zelfs een speciaal tangetje worden gedolven. Dat hij in melodielijnen denkt bleek al in het eerste nummer, 'Like Someone In Love'. Ik denk dat je het thema zelfs had kunnen herkennen wanneer de piano en de bas afwezig waren geweest. De meeste drummers gebruiken hun bastrommel sporadisch, om accenten aan te brengen. Bij hem is ook die bass compleet geïntegreerd. Hij heeft daarnaast een ongewoon dynamisch bereik. Soms zijn zijn knallen zó onfatsoenlijk hard dat je je afvroeg of de aarde soms uit haar baan moest worden gemept. De zaal kreunde dan van geluk. Kan hij hier ooit weer uit neerdalen? Maar ja hoor, het volgende moment is zijn tsk-tsk-tsk zo subtiel dat een baby ernaast in slaap zou vallen.

'Cherokee' werd in een ongebruikelijk traag tempo gespeeld, als een ballad. Joris Teepe had het arrangement ooit bedacht en werd ook gefeatured. Elke noot klonk alsof zijn leven ervan afhing. 'Kids Stuff' was een recente compositie van Berkman, die sinds 2001 periodiek in Groningen resideert. Het thema telt veertien maten, wat nu en dan vraagtekens boven de hoofden van zijn medemuzikanten genereerde. Maar ook hier wist de drummer het trio en de zaal op te naaien met moordende shots.

Over het algemeen klonk het trio behoorlijk hecht. Inderdaad, als een vaste groep.

Foto: Hammie van der Vorst

Labels: concert, David Berkman, Joris Teepe, okt22, Steve Altenberg

(Eddy Determeyer, 13.10.22) - [print] - [naar boven]

Pianotrio's. Net als de rest van de klassieke jazzformats hebben ze geen andere keuze dan te evolueren. Toch zou je een tijdreis willen maken om dit album te laten horen aan klassieke meesters als Bud Powell, Ahmad Jamal, Oscar Peterson en Bill Evans. Zouden ze hun kunst überhaupt nog herkennen?

Misschien een irrelevante vraag, want de bovenvermelde trio's zaten stevig verankerd in de Afro-Amerikaanse jazztraditie, terwijl de drie van Punkt.Vrt.Plastik vertegenwoordigers zijn van wat we gemakshalve de Europese jazz avant-garde zullen noemen. Maar natuurlijk wordt er hier ook gemusiceerd met een andere insteek. Powell, Peterson en Jamal waren leiders met ritmesecties die meesterlijk ondersteunen, maar toch vooral steunden, de leiders in een comfortabele stoel plaatsen. In het grandioze trio van Bill Evans met Scott LaFaro en Paul Motian kreeg dat al een andere, meer egalitaire invulling, het was een nieuwere vorm van communiceren.

Dit trio werkt in het verlengde daarvan, maar dan met een op-en-top hedendaags geluid. Zowel pianiste Kaja Draksler als bassist Petter Eldh en drummer Christian Lillinger kunnen vanuit hun instrument een band leiden, maar slagen er hier in een democratie in stand te houden zonder in te boeten aan expressieve vermogens. Dat leidt soms tot muziek die onder hoogspanning lijkt te staan, alsof je af te rekenen krijgt met drie solisten die vechten voor de macht, maar elkaar zo inspireren tot haast heroïsch stuntwerk. Want laat er geen twijfel over bestaan: ze spelen intimiderend goed.

Hun eerste albums 'Punkt.Vrt.Plastik' (2018) en 'Somit' (2021) waren al ijzersterke visitekaartjes, maar 'Zurich Concert' laat nog maar eens horen dat de live-context vertrouwd materiaal een nog andere lading kan geven. Bijna alle stukken waren eerder te horen op de twee eerdere albums, maar worden hier uitgevoerd met een frisheid alsof ze zonet uit de koker van de drie schoten. Vanaf 'Nuremberg Amok', met in de kop die hoekig verkrampende bas en typisch stuiterende Lillinger-roffels, beland je in een hyper-geconcentreerde interactie van uitgesproken stemmen. Bovendien is zo'n Lillinger een erg dominante, aanwezige muzikant. Dat vergt tegenstemmen die sterk in hun schoenen staan.

Met Eldh en de onverstoorbare Draksler heeft hij alleszins kompanen die hem kunnen volgen tot in de uithoeken van zijn driftige millimeterwerk en semi-spastische uithalen, manipulerend met klank, tegengewicht biedend met sterke contrasten, slalommend tussen verfijnd detailspel en verschroeiende power. De werelden van jazz en improvisatie worden hier aangevuld met geluiden uit de hedendaagse klassiek, en zélfs als ze verdacht dicht in de buurt komen van een 'conventionele' pianotriosound blijft het oren spitsen bij zoveel inventiviteit. Stukken als 'Body Decline - Natt Raum', het vals zwalpende 'Veins' of het koppigheidsfestijn van 'Membran' zijn uitbarstingen van kleur, timing en expressie.

Evan Parker had het eens over de paradox van de improvisatie: hoe beter voorbereid je bent, hoe vrijer je kan zijn. En soms voelt het ook alsof deze drie daar een ongemeen hoog niveau in bereikt hebben. Tussen al die uitvinding van het moment en die eindeloos stromende inspiratie hoor je ze soms roepen en lachen, zonder ook maar een tel uit hun rol te vallen. Ze staan er gewoon. Als muzikanten van dit niveau hun oren amper geloven, dan wordt het magistraal.

Labels: cd, Christian Lillinger, Kaja Draksler, Petter Eldh, Punkt.Vrt.Plastik

(Guy Peters, 11.10.22) - [print] - [naar boven]

De openingsweek van een herboren Hnita Jazz Club werd afgesloten door het Boundless Trio + Cel Overberghe. Wat een geslaagde metamorfose heeft de historische Hnita-Hoeve gemaakt. Het is er goed toeven, nou en of!

Peter Anthonissen, zoon van Hnita-stichter Juul, straalde toen ik hem voor aanvang van het concert feliciteerde met de opening van zijn Hnita Jazz Club. Zijn team, de vele sponsers, vrijwilligers en sympathisanten hebben er een warm nest van gemaakt, waar mensvriendelijkheid centraal staat. Dat wordt ervaren door zowel het publiek alsook de artiesten die geprogrammeerd staan.

Licht en geluid zijn professioneel en de akoestiek van de zaal is uitstekend. Het cafégedeelte is voor wat beteft het aanbod ook bij de tijd. Waar mogelijk kiest het Hnita-café voor biologische en fairtrade-producten. Er zijn streekproducten uit Melkouwen, Nijlen en Westmeerbeek. Het café is geopend van woensdag t/m zondag.

Het programma-aanbod is divers, zoals bijvoorbeeld bij 'Hnita Koters & Co', waar de jeugd al jong en op maat met jazz kan kennismaken. Voor alle informatie en het programma-overzicht kun je terecht op de website van de Hnita Jazz Club.

Het concert van deze avond was van de 'forever youngsters' van de free jazz van het eerste uur in België: Paul Van Gyseghem op contrabas, Patrick De Groote op trompet en flügelhorn, Chris Joris op drums, percussie, piano en Cel Overberghe op saxofoon. Een gesmaakte hernieuwde kennismaking met deze goede bekenden.

Er waren soms magische momenten, waarop de interacties het samenspel naar grote hoogte stuwde. Wel waren er naar mijn smaak onvoldoende solistische momenten voor iedere muzikant. Maar dat nam niet weg dat de goede opkomst van het publiek zich de twee sets van deze instant composers beslist liet welgevallen. Een toegift was dan ook de beloning voor musici en publiek.

Klik hier voor foto's van dit concert door Cees van de Ven.

Labels: Boundless Trio, Cel Overberghe, concert, Hnita Jazz Club, okt22

(Cees van de Ven, 10.10.22) - [print] - [naar boven]

Het Tord Gustavsen Trio heeft net een nieuw album uit bij ECM Records, 'Opening'. En ja, wat verwacht je dan van een concert in een uitverkocht Paradox? Juist, dat ze de stukken spelen van dit nieuwe album. Maar wat doen pianist Gustavsen, bassist Steinar Raknes en drummer Jarle Vespestad? U raadt het al, van de niet geheel complete lijst stukken die Gustavsen na afloop in mijn boekje schrijft - hij kan niet zo snel de gehele set terughalen - staan er welgeteld vier op dit nieuwe album, de rest is ouder werk. Uitmaken doet het natuurlijk niets, oud of nieuw werk, het is hoe dan ook bijzonder.

Wat opvalt bij dit trio, en het maakt daarbij niet zo veel uit of je nu het concert neemt of de cd, is de prachtige wijze waarop deze drie musici ieder hun eigen rol pakken. Het mag dan het Tord Gustavsen Trio heten, dat wil niet zeggen dat Raknes en Vespestad hier als de eerste de beste begeleiders het de meester naar de zin mogen maken. Verre van. Het is Vespestad die opent met een prachtige en spannende drumsolo in 'Findings / Visa Från Rättvik' en ook verderop speelt hij een bijzondere rol, vaak als sfeermaker, maar ook met menige aantrekkelijke solo. En het is Raknes die regelmatig de melodie van Gustavsen overpakt en deze met zijn zangerige basspel verrijkt.

En over melodie gesproken, dat is het tweede dat dit trio kenmerkt, of eigenlijk moet ik zeggen: wat Gustavsens compositorische vernuft kenmerkt, want hij tekent voor alle composities, soms aangevuld met werk van anderen of met Noorse volksmelodieën. Wonderlijke, enigszins weemoedige melodieën, die zich zonder enig probleem vastnestelen in je hoofd, zoals 'The Tunnel', 'Wide Open' en 'Interlude'. Melodieën ook waarin subtiliteit en introspectie overheersen. 'Ritual', zoals gezegd een van de weinige stukken van het nieuwe album 'Opening', bewijst echter dat de man meer pijlen op zijn boog heeft. De elektronica, vaak zeer bescheiden op de achtergrond aanwezig, speelt hier een hoofdrol en de muziek kent duidelijke rockinvloeden. Typisch Gustavsen is dan wel weer die prachtig subtiele passage aan het einde.

'Helensburgh Tango' is het derde stuk van het album dat in Paradox klonk en pas als eerste toegift. Volgens Gustavsen is het echter geen tango en dat klopt. Maar wat het deelt met de tango is het gevoel van melancholie, de ietwat duistere insteek. En dan staan er op 'Opening', pas het zesde album in bijna twintig jaar, nog negen stukken. Bijvoorbeeld de opener 'The Circle', waarin Gustavsen direct al zo'n prachtige melodie ontvouwt en we kunnen genieten van dat voortreffelijke samenspel, of het wel heel weemoedige 'The Longing', een perfect gekozen titel voor dit bijzonder ingetogen stuk, maar ook een prachtig voorbeeld van het samenspel tussen piano en bas.

Het mag inmiddels soms wel afgedaan worden als een cliché, maar de jazz uit Scandinavië voldoet wel degelijk vaak aan bepaalde kenmerken. Draai 'Re-Opening' en u weet waar ik het over heb. De invloed van folk is daar bijvoorbeeld vaak een kenmerk van, evenals de nadruk op klank en die eerdergenoemde hang naar melancholie. Muziek die door ons nuchtere Hollanders vaak afgedaan wordt als sentimenteel, maar die in handen van een vakman als Tord Gustavsen prima blijkt te werken.

Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.

Labels: cd, concert, ECM, sep22, Tord Gustavsen

(Ben Taffijn, 10.10.22) - [print] - [naar boven]

Vandaag staat drummer en percussionist Michael Zerang centraal. Hij is allereerst te horen op het bij Aerophonic - het label van saxofonist Dave Rempis - verschenen 'Astragaloi', samen met pianiste Elisabeth Harnik en Rempis. Verder hier aandacht voor het bij Astral Spirits verschenen 'The Art Of Flight: For Alvin Fielder' van Survival Unit III, eveneens een trio, maar nu met naast Zerang cellist Fred Lonberg-Holm, hier zonder elektronica, en trompettist/saxofonist Joe McPhee.

De stijl van Dave Rempis kennen we inmiddels, hij kwam hier de afgelopen jaren regelmatig voorbij. En ook op dit album is hij direct herkenbaar met zijn sterk verdichte patronen, zijn extatische uithalen en zijn vaak vrij gruizige klank. Harnik en Zerang dienen hem prachtig van repliek, zo het tempo verder opvoerend. Op zulke momenten is er zonder meer sprake van een dynamisch brouwsel dat op het punt staat van overkoken, 'Macateta' is daar een mooi voorbeeld van. Toch kan het hier ook zeer ingetogen klinken. Prachtige fragiele bewegingen horen we Rempis maken in 'Locoweed', terwijl Harnik hier op boeiende wijze aansluiting bij vindt en Zerang de accenten plaatst. Gaandeweg gaat ook hier het tempo omhoog, dat hoort erbij. Zerang komt uitgebreid aan bod aan het begin van 'Lato Litupa'. Dit is echter geen drumsolo, maar een geluidssculptuur - Zerang is dan ook eerder percussionist dan drummer. Belangrijker is echter dat het een perfecte bedding vormt voor Rempis' creatieve uitspattingen, van wie we in dit vrij lange stuk menige geweldige solo horen. Prachtig slagwerk overigens ook in het spannende 'Goat’s-Thorn'.

In tegenstelling tot het trio dat we horen op 'Astragaloi' is Survival Unit III geen gelegenheidstrio, sterker nog: het bestaat al sinds 2006 en dit 'The Art Of Flight: For Alvin Fielder' is het zevende album. Een album dat bestaat uit vijf naamloze stukken. Mede door de instrumentatie is dit een trio dat zich in eerste instantie richt op klank, al horen we in het eerste deel direct al McPhee krachtig soleren op zijn zaktrompet. Maar ook hier gaat het primair om de effecten, nog versterkt door de verrichtingen van Lonberg-Holm en Zerang. Voor Zerang moeten we bij het tweede stuk zijn: onregelmatige ritmische patronen ondersteunen hier fluisterzachte bewegingen van McPhee en Lomberg-Holm. Bijzonder is ook het begin van het derde stuk en de wijze waarop McPhee hier schakelt tussen verschillende stijlen. We eindigen dynamisch in het vijfde stuk, Zerang deelt rake klappen uit, Lonberg-Holm vult het verder in en McPhee schittert met dwars spel.

Labels: cd, Dave Rempis, Elisabeth Harnik, Joe McPhee, lp, Michael Zerang, Survival Unit III

(Ben Taffijn, 8.10.22) - [print] - [naar boven]

Ooit adviseerde ik een organisator van een oude stijl jazzfestival een aantal Lindy Hoppers van de op dat moment in opkomst zijnde jazzdancescholen voor zijn partij uit te nodigen. Die zouden op zijn minst de feestvreugde kunnen verhogen. Nou, zei de aangesprokene zuinigjes, ik weet niet of onze bezoekers daar prijs op stellen. Die willen naar die muziek luisteren. Als er mensen zijn die weglopen is dat jouw verantwoordelijkheid.

Die dansers kwamen er, uiteraard. Al was dat niet in de groten getale waarop ik had gehoopt: juist op die dag was er in Utrecht een landelijke bijeenkomst belegd voor het jonge danslustige volkje. Maar de bezoekers vonden het wel amusant en niemand liep de zaal uit.

Ja, maf hoor. Vanaf het allereerste begin tot diep in de jaren veertig was jazz bij uitstek dansmuziek. Dat hij een groot deel van zijn populariteit kwijtraakte had zeker met het verlies van die dansfunctie te maken. Zeker, op Charlie Parker werd nog steeds gedanst, alleen werden toen de bokken van de schapen gescheiden. Die bebop was snel en had grillige melodielijnen, zodat slechts de betere dansers het volhielden. Trompettist en vocalist Louis Armstrong, een van de grondleggers van de muziek, heeft zich wel eens negatief over de destijds nieuwe bop uitgelaten - al vraag ik me af in hoeverre die uitspraken uit hun context zijn getrokken. Armstrong heeft immers ook zijn bewondering uitgesproken voor zijn geniale jongere collegae, maar voegde daaraan toe dat die nieuwe vormen het publiek uit de clubs en danszalen zou wegjagen ("them cats are killing themselves"). Wat prompt gebeurde.

Dat bassist Bert van Erk zijn nieuwe programma Jazz To Dance To! noemde, kun je dan ook tot op zekere hoogte beschouwen als een vorm van tautologie. In het schitterende bovenzaaltje van café-restaurant-dorpshuis Eisseshof, dat een groot deel van de duizendjarige geschiedenis van het dorp heeft meegemaakt, had zich een vijftigtal potentiële danslustigen verzameld. Met 'Jumpin’ At The Woodside' was de aftrap veelbelovend. Baritonsaxofonist Laurens Blixma evoceerde in zijn dappere eentje de complete rietsectie van de Basie-band. 'Flamingo', het tweede stuk, bleek lastiger. Ondanks zijn goeie sound bleef Blixma, op alt inmiddels, toch wat nadrukkelijk in de schaduw van Earl Bostic.

Maar al die tijd hielden de dansfans zich gedeisd. Ja, er werd een beetje sur place gewiebeld. Dat veranderde toen vocaliste Linda Molenkamp 'Watermelon Man' inzette. Zoals dat meestal gaat moest de ijzige dansvloer gebroken worden door een duo dansmariekes. Daarna stroomde het vloertje fluks vol met aanhangers van Terpsichore. Missie geslaagd. Het puntige, om niet te zeggen vierkante ritme van slagwerker Jeroen van Olphen kreeg een meer plastisch karakter door de akkoorden die Erik Boddeke (in het dagelijks leven Prof. Dr. H.W.G.M. Boddeke, hoogleraar Neurowetenschappen) op zijn gitaar strumde. Het standvastige basspel van de leider hield iedereen op koers. Grappig, hoe vibrafonist René van Astenrode citaten door zijn solo in 'St. Thomas' vervlocht. Het paste er allemaal precies in. En 'Caravan' kreeg een vrijere preambule dan waarvan Juan Tizol, laat staan Duke Ellington, ooit had gedroomd.

Enfin, uw verslaggever, door zijn omgeving tot participerende journalistiek geprest, moet nog maar eens een tijdje in training.

Foto's: Hammie van der Vorst

Labels: Bert van Erk, concert, Linda Molenkamp, okt22

(Eddy Determeyer, 6.10.22) - [print] - [naar boven]

Pharoah Sanders, de baanbrekende tenorsaxofonist en componist die synoniem werd voor de spirituele jazzesthetiek, stierf op 24 september in een ziekenhuis in Los Angeles, Californië op 81-jarige leeftijd. Hij was eind jaren zestig een belangrijke pijler van de avant-garde binnen de jazz als eerstelijnspartner van John Coltrane en als lid van het Jazz Composer's Orchestra, voordat hij zelf naam maakte als bandleider. Hij werd algemeen beschouwd als de erfgenaam van Coltrane.

Maar Sanders heeft ook zijn eigen weg uitgestippeld. Hij cultiveerde een van de meest kenmerkende tenorsaxofoonklanken in de jazz: zowel rijk als grof, beladen met overblowing en split tones, met heftige en striemende uitbarstingen. Sanders lifte mee op de populariteit van de vrije en spirituele jazz die hij van Coltrane had geleerd, maar experimenteerde daarna evengoed met funk en R&B, modale jazz, bebop en hardbop. Daardoor herijkte hij zijn manier van improviseren, en werd milder en bedachtzamer.

Toch bleven spiritualiteit en John Coltrane gedurende zijn gehele carrière belangrijke toetsstenen van zijn stijl. Na Coltrane belichaamde Sanders de mogelijkheden van een menselijke en artistieke relatie met het goddelijke. Saxofonist Albert Ayler vatte Sanders' plaats in dat pantheon kort en bondig samen: "Coltrane was the Father. Pharoah was the Son. I was the Holy Ghost."

Farrell Lee Sanders werd geboren op 13 oktober 1940 in Little Rock, Arkansas. Zijn vader, Jesse, werkte voor het stadsvervoersbedrijf van Little Rock, zijn moeder Bertha werkte in een schoolkantine (en later als dienstmeisje). Als kind speelde Sanders drums in de kerk. Toen een mede-parochiaan stierf kocht Sanders de klarinet van de overleden man voor 17 dollar en schakelde over naar dat instrument. Tijdens zijn studie aan de Scipio Jones High School in het noorden van Little Rock stapte hij over op altsax en vervolgens op tenorsaxofoon. Zijn muziekleraar liet Sanders kennismaken met jazz. De student bleek zo getalenteerd dat Sanders de leraar na diens vertrek opvolgde in de functie van (onbetaalde) bandleider.

Sanders studeerde in 1959 af aan het Oakland City College, maar stopte al snel en wijdde zich volledig aan jazzmuziek. Hij ontmoette Coltrane in Oakland en besloot in 1962 naar New York te verhuizen, waar hij prompt dakloos werd. De redding voor Sanders kwam van Sun Ra, de bandleider en componist die kort daarvoor zijn Arkestra naar New York had verhuisd. Ra huurde Sanders in en bood hem onderdak. De bijnaam 'Pharoah' (een verbastering van zijn voornaam, Farrell) was ook afkomstig van Sun Ra. Na ongeveer een jaar in het Arkestra nodigde John Coltrane Sanders uit om zich bij zijn nieuwe band aan te sluiten. In 1966 deed jazzcriticus Jerry Figi verslag van een optreden van Coltane's groep in Chicago. Hij beschreef Sanders als "the most urgent voice of the night" en zijn sound als "a mad wind screeching through the root-cellars of Hell".

Nadat Coltrane in 1967 op 40-jarige leeftijd overleed aan leverkanker, begon Sanders aan een eigen reeks albums voor het Impulse!-label, te beginnen met 'Tauhid' (1967) en 'Karma' (1969), met daarop het epische en door modale samenzang gekenmerkte 'The Creator Has A Master Plan'. Sanders speelde mee op albums van onder anderen Alice Coltrane, McCoy Tyner, Don Cherry, Ornette Coleman en Sonny Sharrock.

Hoewel hij altijd is blijven optreden, verdween Sanders langzaam uit beeld binnen de jazzwereld. In 2021 kreeg hij echter weer bekendheid met de release van 'Promises': een samenwerking met producer Floating Points en het London Symphony Orchestra.

Gevraagd naar de filosofie achter zijn muziek zei Sanders ooit: "I was just trying to see if I could play a pretty note, a pretty sound. When I'm trying to play music, I'm telling the truth about myself."

Foto's: Cees van de Ven | Bronnen: JazzTimes, The Guardian

Labels: in memoriam, Pharoah Sanders

(Maarten van de Ven, 4.10.22) - [print] - [naar boven]

Aan het einde van de presentatie van zijn nieuwe album 'Bustle' reikt trompettist Gijs Levelt, in een spaarzaam verlicht Bimhuis, het eerste exemplaar uit aan Jan Douwe Kroeske. Kroeske heeft naamsbekendheid gekregen door radioprogramma's als Twee Meter De Lucht In en de Twee Meter Sessies. Na de opnames voor Twee Meter Sessies heeft Levelt in 2021 het initiatief genomen om een eigen kwartet op te richten, na jaren als sideman actief te zijn geweest. Gijs Levelt voelt zich kennelijk schatplichtig aan Kroeske, maar zijn toespraak is zelfingenomen.

Het album 'Bustle' (drukte) is een vervolg op Levelts solo-exercitie 'Spoken'. De muziek is opgenomen tijdens een chaotische tijd na een coronalockdown. Een periode waarin de samenleving naarstig in wil halen wat in 1,5 jaar heeft ontbroken aan sociale activiteiten. Na wat korte schetsen op papier zijn de ideeën voor de muziek ontstaan in samenspraak met de overige groepsleden: toetsenist Stefan Schmid, basgitarist Mark Haanstra en drummer Joost Lijbaart.

Gijs Levelt is sinds enige tijd geïnspireerd door het elektronisch gemanipuleerd trompetgeluid van illustere voorgangers. De sounds van de livebands van Miles Davis uit zijn elektrische periode, de vorig jaar overleden trompettist Jon Hasall en Nils Petter Molvaer zijn hoorbare inspiratiebronnen. Het muzikale gedachtengoed van deze legendarische trompettisten is nauw verweven met het totale groepsgeluid van het Spoken Quartet. Overwegend donker van toon en vol hectiek schotelt de band spanningsvolle fusion voor in een set van ruim een uur. De rotsvaste ritmische tandem van Haanstra's vervanger Manuel Hugas op basgitaar en Joost Lijbaart op drums vormt de spreekwoordelijke ruggengraat van het groepsgeluid. Het zijn de perfecte beats en de immense groove die de muziek van identiteit voorziet.

De elektronische toetsen en de gehanteerde samples van Stefan Schmid in combinatie met het opgerekte trompetgeluid, onder meer door gebruik van loopings, zorgen voor de vervolmaking van de trancerijke en psychedelische muziek. De gebruikte elektronica, het veelvoud aan randapparatuur en de meterslange wirwar aan kabels over de houten vloer van het Bimhuis zijn de stille getuigen voor het expressieve en bij vlagen sinistere muzikale beeld.

Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.

Labels: concert, Gijs Levelt, Joost Lijbaart, sep22, Spoken Quartet

(Louis Obbens, 1.10.22) - [print] - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'
Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.