Concert
De ouden zongen, de jongen piepten daar niet voor onder
Miguel Martinez Kwartet plus gastsolisten, dinsdag 11 februari 2025, De Smederij, Groningen
Zou er dan toch nog hoop zijn? Nou, getuige de verrichtingen van de jonge muzikanten op de wekelijkse Jazz Jams in De Smederij ben je onwillekeurig geneigd je zwartgalligste gedachten even achter slot en grendel te zetten. Altsaxofonist Miguel Martinez is docent op het Prins Claus Conservatorium in Groningen. Hij was op het lumineuze idee gekomen om drie van zijn meestbelovende leerlingen uit te nodigen een bijdrage te leveren aan het optreden van zijn kwartet. Goeiedag! Zo'n Marina Mihaylova, tenorsaxofoon, wil je wel uitnodigen voor je verjaarspartijtje. Mooi rond en zelfverzekerd geluid, fraaie opbouw, niks mis mee. Ook in de afsluitende jamsessie deed ze van zich spreken. Net als - nu we toch bezig zijn - drummer Alexia Harpa, die opvallend pittig, precies en enthousiast tekeerging.
Kortom: er zijn kennelijk nog jongelui die niet naar bed gaan met beginnende blindheid annex een voorlopig bescheiden bochel ("staat je echt heel goed, Keesje") van het turen op hun walkietalkiescrollie. Die de dag daarentegen eindigen met kramp in het kakement, lippen die het loodje hebben gelegd of ontwrichte polsgewrichten van het blazen en het trommelen. ("Ik heb nog zo gezegd, Liesje, niet langer dan zes uur achter elkaar studeren!")
Goed, het Miguel Martinez kwartet dus. De bezetting van zijn band - Gijs Idema op gitaar, Andrea Caruso op bas en Joost van Schaik op drums - was nieuw: de muzikanten hadden nooit in deze configuratie met elkaar gespeeld. En dat was wonderbaarlijk: hoe konden Martinez en Idema in godsnaam ter plekke die contrapuntische lijnen verzinnen, laat staan spelen in 'Parker 51'? In datzelfde nummer werden we vergast op het melodische drummen van Van Schaik. Hij bezit tevens de faculteit om achter de soli van Caruso op zijn bekkens een tropische regenbui te evoceren, zoals je die van achter een dikke muur kunt horen. Zo'n moessonbui die dagenlang blijft drenzen. Zelf heb ik overigens een voorkeur voor tropische buien van maximaal vijf minuten, waarbij er vijf ton hemelwater op je kanis pleurt, maar dat terzijde.
In het openingsnummer 'Driftin'', van Herbie Hancocks eerste lp, klonk het gezelschap nog wat onwennig. Maar daarna vonden de muzikanten elkaar in 'Subconscious-Lee', "van Lee Konitz, een van mijn favoriete saxofonisten," aldus Martinez. Daarin werd gelijk duidelijk hoe Idema het complete bereik van zijn gitaar gebruikte, van laag gonzen tot het hoogste piepen. Hij is een speelse speler die elk nummer met plotselinge sprongetjes, pirouettes en wendingen een avontuurlijk karakter geeft. De leider zelf, die zijn bewondering voor Cannonball Adderley niet onder stoelen of banken stak, was op zijn best in lyrische ballads als het onverwoestbare 'Darn That Dream'.
Nog meer goed nieuws? Ja: door een gelukkige samenloop van omstandigheden treedt Joost van Schaik de komende weken elke dinsdagavond aan in De Smederij. Die Groningers hebben ook altijd mazzel.
Sja, hoe gaat dat. Zo eens in de zoveel tijd moet ik even aanwippen bij Sem van Gelders Swingmaster (nog altijd de beste platenzaak voor jazz en blues in Nederland). Ook al omdat ik Sem sinds 1970 ken. Voor een praatje - Swingmaster is de dorpspomp hier in Groningen - en om de collectie thuis een beetje op een gezond peil te houden.
Ik moest maar even achterin de zaak kijken, zei Sem, daar stonden nog wat 78-toeren platen die hij uit zijn eigen verzameling had gevist. Doch echt goedkoop zouden die niet zijn, waarschuwde hij. Maar goed, Sem matst mij altijd, dus ik was niet bang. Hij vroeg voor vier exemplaren 25 euro, niet onredelijk inderdaad. Zo kwam ik in het bezit van Vogue V. 3264, van Tab Smith and his Fabulous Alto and his Orchestra; Blue Star No 215, van Charlie Ventura and his Orchestra; Jazz Selection J.S. 587, van J.C. Heard and his Orchestra en Savoy 592, van Herbie Fields' Hot Seven. Allemaal favorieten en om ze naar de juiste plek in de 78-toeren kast te dirigeren sloeg ik Jepsens 'Jazz Records' op. Juist ja, Savoy 592 van 5 mei 1945, opgenomen in New York en hee, kijk eens, met ('possible') ene Miles Davis op trompet. Raar hoor: het platendebuut van Davis was toch zijn Savoy-sessie van 26 november met Charlie Parker's Reboppers. Nou ja, dat wil zeggen, hij had, eveneens met een gelegenheidsorkestje onder leiding van diezelfde Herbie Fields, met zanger en danser Henry 'Rubberlegs' Williams twee weken eerder, op 24 april, zijn debuut gemaakt, ook voor Savoy. Maar daar was hij slechts in wat obligato's op demper te horen, achter de vocalen. Alsof hij off-mike was opgenomen. Dus gelijk de Jazz-Research Group ingeschakeld, een internetforum van musicologen, muziekjournalisten, muzikanten en andere kenners, waarop de leden elkaar prangende vragen voorleggen, zoals, onlangs, heeft Artie Shaw echt een lamp gemaakt van zijn klarinet? (Antwoord: niet erg waarschijnlijk, Shaw was wel apart, maar niet gek.)
De goegemeente reageerde verdeeld. Niemand die de opnamen kende; er was nooit iets van heruitgebracht. Hoe kan het in godsnaam dat deze opnamen niet in de Miles Davis-canon staan, vroeg violist en labeleigenaar Anthony Barnet zich af. 'I think I have never heard Miles play like that before,' aldus Jan Lohman, auteur van 'The Sound of Miles Davis: The Discography - A Listing of Records and Tapes 1945-1991'. Maar ook: 'This sounds like young Miles shaking in his shoes,' aldus Marcello Piras, die verbonden is aan het Center for Black Music en de University of Michigan. Van dichter bij huis reageerde de Spaanse, in Amsterdam woonachtige trompettist Pablo Castillo Gómez de la Torre: "Yes! That is Miles Davis' record debut as far as I know (...) Great sides, nice to hear Miles so much influenced by swing music!" De geleerden zijn er nog niet helemaal uit, met andere woorden.
Zelf dacht ik aanvankelijk dat het voor 75% zeker was dat we hier inderdaad met Davis van doen hebben. Inmiddels, mede nadat ik alle andere suggesties had overwogen en verworpen, ben ik er voor 95% zeker van (vier procent voor Joe Morris, een procent voor een willekeurige trompettist).
Het is uiteraard leuk om zo'n kennelijk zeldzaam, nimmer heruitgebracht plaatje in huis te hebben. De reden dat de nummers nooit op lp of cd zijn uitgebracht zou kunnen zijn dat op één kant van de schijf sprake is van oversturing bij de opnamesessie - althans, zo hoor ik dat. In ieder geval een euvel dat een beetje geluidsrestaurateur wel op kan lossen, lijkt mij.
Nogmaals, heel grappig, zo'n artefact en wellicht zou ik er op een gespecialiseerde veiling of platenbeurs best wat munten voor kunnen krijgen. Ik kan me voorstellen dat er wel wat malloten zijn die dit Portrait of the Artist as a Young Man in huis zouden willen hebben. (Hoho, Madonna, jou bedoel ik uiteraard niet.) Maar aardiger nog zou zijn dat dit spul onder het volk komt. Dus contact opgenomen met Universal, dat Concord vertegenwoordigt, de eigenaar van de Savoy catalogus. Leuk, zeldzaam plaatje heb je daar, was de reactie. Verder niks. Terwijl ik al een heel album voor ogen had. In 1992 heb ik namelijk in St. Louis Eddie Randall Jr geïnterviewd. Hij is (was?) de zoon van trompettist, bandleider en begrafenisondernemer Eddie Randall, die begin jaren veertig zijn Blue Devils leidde, waarin Miles debuteerde. Bij die gelegenheid liet hij me opnamen van dat orkest horen, met voor zover ik me kan herinneren een duidelijk aanwezige Miles. Ook die registraties zijn nimmer op de plaat verschenen. Mijn idee zou zijn: spoor die opnamen op, via de erven Randall of een plaatselijke universiteit. Combineer die met 'Pointless Mama Blues', 'Deep Sea Blues' en 'Bring It on Home' van Rubberlegs, voorts de twee opnamen op Savoy 592, dan zijn eerste platen met Parker, plus nog een willekeurige obscure jamsessie of radio-opname uit die tijd (Royal Roost?). Dan heb je een gouden plaat, zo niet de plaat van het jaar.
Maar ja, je weet: bij platenmaatschappijen houden ze zich al jaren uitsluitend bezig met het aanslijpen van hun algoritmes.
Cd
Bo van de Graaf - 'One Way Ticket To Tibet' Icdisc, 2024
'One Way Ticket To Tibet' bevat het eerste postcorona-concert dat gespeeld werd in Brebl in Nijmegen, op 20 februari 2022. Misschien verklaart dat de intensiteit en weerbaarheid die zelfs in de kalmste momenten voelbaar blijven.
De muziek wijkt af van Van de Graafs werk voor en met I Compani, maar is eigenlijk al net zo'n rijke combinatie van geluiden en invloeden. Nu eens dobbert de muziek op een hamerende jazzdrive, dan weer verkeert het in zinderende folkoorden of lijkt het bezwangerd door spirituele intenties. Soms staat het ten dienste van het woord. Maar het is vooral een viering van de spontane en poëtische interactie, want de vrijheid en het plezier van samen muziek maken spatten van dit album.
Er één muzikant uitpikken zou flauw zijn, want alle zes leveren ze een cruciale bijdrage. En trouwens, wie er in slaagt om eigen composities, iets van Steve Reich, een ode aan Coltrane en teksten van T.S. Eliot, Gertrude Stein, Matsuo Bashō én Robbie Basho (zijn machtige 'Blue Crystal Fire') samen te brengen en te laten klinken alsof het zo moest zijn, heeft iets bijzonders klaargespeeld.
Een performance om te ontdekken.
Annelie Koning (zang), Bo van de Graaf (altsax, tenorsax), George Dumitriu (viool, altviool), Dion Nijland (bas), Albert van Veenendaal (piano, klokkenspel), Makki van Engelen (drums).
Concert
Bazuingeschal in toverlicht
Joep van Rhijn Trio, zondag 9 februari 2025, Jacobuskerk, Feerwerd
Dat de naam van trompettist en bugelblazer Joep van Rhijn niet bekender is in Nederland heeft te maken met het gegeven dat hij tegenwoordig in en vanuit Zuid-Korea opereert. (Inderdaad, ook in K-Pop situaties.) Met name het zuivere laag van zijn bugel kwam mooi tot zijn recht in het Jacobuskerkje. Ik denk dat de Heere toch wel een voorkeur heeft voor bazuingeschal en het slepende psalmengalmen maar voor lief neemt. Ach, de schaapjes bedoelen het goed.
De rol van bassist Ronald Jonker was bescheiden, maar daarom nog niet oninteressant. Hij speelde de gangbare baspartijen, maar wist die in een soort orkestraal geluid in te bedden. Gitarist Joost van der Beek bleek een eigenzinnige muzikant. Zijn bijdragen waren evenzovele brutale commentaren op de soli van de leider, maar dan net een paar graden gekanteld. Alsof het rood en groen van een ouderwets 3D-plaatje uit elkaar verschoven waren. Arretje Nof in outer space. Daarbij ontsnapte geen zijpaadje of oprit aan zijn aandacht. Soms sprong hij onverwacht op een voorbijsukkelend treintje, zodat we voortdurend op nieuwe vergezichten werden vergast. Hij bleek ook nog eens een authentiek 1938-geluid in huis te hebben.
Dit alles speelde zich af in de mooiste lightshow van Nederland. Nergens valt het zonlicht 's middags zo betoverend via geslepen ramen op de goegemeente. Kan zijn dat de zeventiende eeuwse Hollandse schilders de Zuiderzee gebruikten als lichtspiegel voor hun landschappen. Hier in het Noorden hadden we de Waddenzee - tot op de dag van vandaag.
Het kwartet van Tomeka Reid is bijzonder vanwege de bezetting van cello (Reid zelf), gitaar (Mary Halvorson), contrabas (Jason Roebke) en drums (Tomas Fujiwara), maar zeker ook vanwege de muzikale verrichtingen van deze musici, die allen inmiddels tot de meest bekende behoren in dit genre van de jazz. Drie albums verschenen er tot nu toe: het titelloze debuut uit 2015, 'Old New' uit 2018 en '3+3', dat vorig jaar uitkwam. Deze avond staan ze in het Tilburgse Pardadox, de dag erop doen ze het Amsterdamse Bimhuis aan. Overigens als enige concerten in Nederland en België. En wat me het meest opviel tijdens het concert in Paradox zijn twee dingen: het enorme ritmegevoel van dit kwartet en het prachtige samenspel tussen Reid en Halvorson.
Tijdens de eerste set, van bijna een uur - op zichzelf al een concert - speelt het kwartet de drie stukken van het laatste album, beginnend met 'Turning Inward / Sometimes'. Een subtiele klankwereld vormgegeven door Reid, Roebke en Fujiwara brengt ons in de stemming. Halvorson wacht geduldig af tot het haar beurt is, tot het volume is toegenomen en Reid het roer omgegooid heeft met een fijnzinnige, ietwat weemoedige melodie, haar strijkstok hanterend. Dan pas treedt deze gitariste aan met een opvallend licht geluid, een eerste moment waarop zij en Reid elkaar treffen. En dan treedt dat andere element aan het licht dat dit concert zo bijzonder maakt: de groove, vooral in handen van Roebke en Fujiwara, krachtig gebracht en met veel passie, wat onder andere leidt tot een uitmuntend duet van die twee. Maar eerst horen we nog die flitsend swingende solo van Halvorson, nog altijd een van de beste gitaristen van dit moment. Mooi is dat dit stuk, na een kort en wat abstracter moment, op diezelfde ingetogen wijze eindigt als dat het begon.
Reid start 'Sauntering With Mr. Brown' met een mooi pizzicatopatroon, Fujiwara komt erbij met boeiende accenten, Roebke volgt en het geheel ontpopt zich tot een langzame blues. En dan horen we Halvorson met een speelse, enerverende klank. Opvallend in dit stuk is ook die solo van Reid wat verderop: explosief spel met de strijkstok. Wat 'Exploring Outward / Funambullst Fever' bijzonder maakt is het experimentele spel van Roebke en Reid, waarbij we die laatste haar snaren horen bespelen met de achterkant van haar strijkstok, terwijl Fujiwara de zijkanten van zijn trommels bespeelt. Het tweede deel van dit stuk, 'Funambulist Fever' is met zijn ingetogen blues van een geheel ander karakter. Een hoogtepunt hier is de bezwerende solo van Fujiwara, spelend met vilten stokken, een dwingende ritmiek ontvouwt zich. En ook hier horen we weer een krachtig duet van Reid en Halvorson.
Na de pauze staat ouder werk op het programma, te beginnen met 'Niki’s Bop', te vinden op 'Old New'. Een bijzonder stuk, waarbij het marsachtige ritme doet denken aan de begrafenismarsen van New Orleans. 'Woodlawn', van het naamloze debuut, zou ik aansluitend willen definieren als een ritmische ballade. Halvorson speelt hier een grote rol, onder andere door die solo - het geluid hier associeer ik enigszins met dat van oude computerspelletjes - en ook hier valt het duospel weer op van haar met Reid. En dan is er nog die meesterlijke solo van Roebke. Wat een ritmegevoel heeft die man, de vonken vliegen ervanaf! Ook 'Ballad' bezit kenmerken van een mars, vormgegeven door Fujiwara op de snaredrum. Een ritmiek dat Reid gebruikt voor een boeiende melodie. En let hier ook zeker op de wijze waarop Halvorson de tweede stem vormgeeft. Qua samenspel tussen die twee moet ook zeker 'Glass Light' van dat eerste album genoemd worden. Prachtig zoals de twee elkaar hier afwisselen in de rol van solist en begeleider. Als toegift van dit fantastische concert klinkt 'Sadie', ook te vinden op 'Old New'. Ook al zo'n mooi ritmisch stuk, waarin jazz, blues en folk hand in hand gaan en waarin alle vier de bandleden nog eens de kans krijgen om te schitteren.
Foto: Louis Obbens. Klik hier voor meer foto's van dit concert.
In de Jazztube hieronder kun je kijken naar een concert van het Tomeka Reid Quartet uit 2017 in het Art Institute of Chicago.
"Topacts van de zogeheten Western Swing, zoals Bob Wills en Spade Cooley, trokken frequent 10.000 bezoekers op hun avonden. Zoveel lui pasten er natuurlijk niet in de reguliere ballrooms. Dus werden er dansavonden gehouden op sportterreinen en in boerenschuren. In staten als Kentucky en Virginia werden de geoogste tabaksbladeren gedroogd in reusachtige hallen. Wanneer die oogst daar een tijdje had gehangen werd hij naar de fabrieken getransporteerd om daar tot de bekende witte gifstaafjes te worden verwerkt. Aldus de weg vrijmakend voor een platte aanhanger met daarop een band plus zang en dans."
Eddie Determeyer belicht een bijna vergeten muziekgenre: de Western Swing, gedurende de jaren dertig en veertig de populaire muziek van de witte bevolking van het zuidwesten van de Verenigde Staten, van Texas tot Californië.
Cd | Concert
Ella Zirina Trio live
vrijdag 24 januari 2025, Paradox, Tilburg Ella Zirina - 'Boundless Blue, Sunset Hue'
Dox, 2024 | Opname: 21-23 april 2024
De Letse gitariste Ella Zirina trok enige jaren geleden naar Amsterdam om te studeren aan het conservatorium, onder andere bij Jesse van Ruller, Reinier Baas, Maarten van der Grinten en Martijn van Iterson, bleef aansluitend hangen en geldt op dit moment als een van de meest markante stemmen binnen de Nederlandse jazz. In 2023 verscheen haar eerste album bij Bimhuis Records, 'Intertwined', dat ook hier voorbij kwam en later dat jaar volgde het louter als download verkrijgbare soloalbum 'Unraveler' bij Dox Records. Eind vorig jaar volgde haar derde album, 'Boundless Blue, Sunset Hue', wederom bij Dox, waarop ze te horen is met bassist Ton Felices en met afwisselend op drums Jamie Peet en Eldi Pascual Nogue, met daarnaast op twee stukken een aantal gasten. Met Felices en Peet tourt ze op dit moment, al kende het optreden in Paradox weer een net iets andere bezetting: Felices liet zich vervangen door William Barrett, die er overigens wonderwel in slaagde ons het idee te geven dat hij de vaste bassist is.
Op twee na zijn alle stukken die Zirina in Paradox speelde terug te vinden op dat laatste album. De enige uitzonderingen zijn 'Intertwined' en 'Black Narcissus' van Joe Henderson, tevens de enige cover. Want ja, dat moet zeker ook vermeld worden: Zirina schrijft vanaf het allereerste begin alle stukken zelf, op alle drie haar albums is geen cover te vinden. Ze schrijft mooie, hechte composities, over het algemeen vrij melodieus en zonder veel franjes. Beluister dat soloalbum 'Unraveler' en je krijgt een heel goed beeld van haar kwaliteiten als componist. Twee stukken van dat album belandden ook op haar trioalbum en werden deze avond ook uitgevoerd door de band: 'Etude Trills' en 'Etude 7th'. Met name die eerste etude is hier bijzonder, omdat Zirina dit stuk ook live aanvangt met een lange solo, waardoor we een mooi beeld krijgen van de wijze waarop dit bij haar gaat. Maar goed, dan zitten we al halverwege de tweede helft van het concert. Het begint allemaal met ingetogen noten van Barrett, in de weer met de strijkstok, en al even ingetogen slagwerk van Peet, waarna een duidelijk door folk geïnspireerde melodie volgt van Zirina, dit is 'Intertwined'. Het tempo loopt op en verderop valt het bevlogen, maar ook relatief rauwe spel van Barrett en Peet op. 'Dancing Light On Water' is, conform de titel, geheel anders van karakter. Vederlicht gitaarspel, terwijl Barrett een enkele greep doet en Peet zacht de bekkens beroert. Het is een van die meer ingetogen stukken in deze set: warmbloedig, ietwat melancholiek - bijvoorbeeld in die solo van Barrett - en bijzonder overtuigend. Leuk is dat die andere etude aanvangt met een lange solo van Peet. Een speels ritmisch patroon, dat gaandeweg wint in tempo en dynamiek, uitmondend in een stevige groove waar het spel van Zirina en Barrett naadloos inpast. En ook in dit stuk valt weer op dat Zirina in haar composities kiest voor een eclectische vorm van jazz, waarin invloeden van folk, blues, rock en gecomponeerde muziek prachtig samenkomen.
Dat blijkt ook uit drie stukken die tijdens dit concert klinken en ook alle drie te vinden zijn op 'Boundless Blue, Sunset Hue'. Voor een jazzgitariste is 'Song For Bill', waarmee natuurlijk Bill Frisell wordt bedoeld, nog redelijk voor de hand liggend. Het uit zich in een vrij krachtige compositie, ritmisch en vooral met opvallend slagwerk van Peet. Iets minder voor de hand liggend is dan 'Joni', waar Joni Mitchell mee wordt bedoeld. Een bijzonder stuk waarin Barrett de melodie speelt en Zirina de begeleiding voor haar rekening neemt met strakke ritmische patronen, een mooi ingetogen ballade. Maar een hommage aan de Russische componist Aleksandr Skrjabin is wel het laatste wat we verwachten en laat goed zien hoe veelzijdig haar muzikale smaak is. Deze componist die leefde rond de vorige eeuwwisseling schreef vooral veel voor piano, het instrument waarmee Zirina haar studie aan het conservatorium begon - ze stapte pas in 2017 over op gitaar. Maar 'Album Leaf' is zonder meer een fraaie compositie, rechtdoend aan de late romantiek, de stijl waar deze componist in werkte. Uit het voorgaande blijkt dat de stukken van Zirina over het algemeen opvallend toegankelijk zijn, melodieus, ietwat melancholiek en dat het experiment nagenoeg afwezig is. Natuurlijk wordt er tijdens dit concert wat meer gesoleerd dan op het album, die vrijheid krijgen Barrett en Peet zeker, maar het blijft wel altijd vrij kort en passend binnen het geheel. Verwacht van Zirina geen abstracte uitweidingen en onverwachte technieken, geen batterij aan effectpedalen, geen stokjes tussen de snaren en wat veel van haar collega's al niet weten te verzinnen. In plaats daarvan gewoon mooie liedjes, prachtig gespeeld, het is goed zo.
Foto: Djangology
In de Jazztube hieronder zie je de opname van het nummer 'Album Leaf' door het Ella Zirina Trio voor het album 'Boundless Blue, Sunset Hue' in de Wisseloord Studios, Hilversum op 22 april 2024.
Concert
Monk op eigenwijze eigen wijze
Artan Buleshkaj, Jos Machtel & Matthias De Waele, zaterdag 18 januari 2025, Lokerse Jazzklub, Lokeren
De in Gent woonachtige Kosovaarse gitarist Artan Buleshkaj heeft een boontje voor Monk en kwam daar rond voor uit tijdens het concert in de Lokerse Jazzklub. Samen met bassist Jos Machtel en drummer Matthias De Waele was het een en al Monk wat de klok sloeg. Het trio legt zich toe op minder bekend werk van Thelonious Monk, zoals 'Teo', 'Ugly Beauty', 'Functional', 'Little Rootie Tootie', 'Introspection', 'Bright Mississippi' en het bisnummer als toegift 'Stuffy Turkey'.
Het werd een concert om door een ringetje te halen. Jawel, het was herkenbaar werk van Monk, maar de eigenwijze eigen wijze waarop dit trio ze ten gehore bracht was magisch. De hoekigheid, timing, drive en improvisaties zorgden voor een Buleshkaj-party die zelfs bij Thelonious tot een brede instemmende glimlach zou hebben geleid.
Bassist Jos Machtel was in goeden doen zoals te doen gebruikelijk en drummer Matthias De Waele imponeerde met voortreffelijk drumwerk en dito solo's. Na alle welgemeende superlatieven hierboven tenslotte nog dit cliché: de thuisblijvers hadden weer eens ongelijk. Het was een memorabel concert.
Foto: Cees van de Ven. Klik hier voor meer foto's van dit concert.
Concert
Aanstekelijke afrobeat
Camilla George Quartet, zaterdag 18 januari 2025, Paradox, Tilburg
Het optreden van componist-altsaxofonist Camilla George maakt deel uit van de Club PARA-avonden. Dit initiatief is ontstaan om vooral jonge mensen te inspireren voor jazz en geïmproviseerde muziek. Met als uiteindelijk doel via een gevarieerd aanbod jazzmuziek te ontdoen van het elitair imago. De toegang, meestal op maandagavond, is gratis. Naast de vaste maandag bestaat ook Club PARA in concert. Het concert van Camilla George past qua aard en sfeer uitstekend in dit concept.
Camilla George, geboren in Eket in Nigeria, is op jonge leeftijd geraakt door muziek, vooral fusion tussen westerse en Afrikaanse muziek. Zij maakt, met generatiegenoten zoals Nubya Garcia en Shabaka Hutchings, deel uit de hippe jazzscene in Londen. Moderne kruisbestuivingen en een hoge graad van sociaal engagement zijn hierbij leidend. Ze steekt niet onder stoelen of banken dat sociale items zoals slavernij belangrijk zijn.
De altsaxofoniste wordt omringd door Renato Paris (keys en zang), Jihad Darwish (basgitaar en contrabas) en Rod Youngs (drums). De laatste is de grote aanjager van een immense groove en talloze tempowisselingen, waaraan de muziek zijn kenmerkend geluid ontleed. Tijdens het hele optreden is het energieniveau hoog en opwindend, zonder de finesses van de drumkit uit het oog te verliezen. De band vindt inspiratie in de West-Afrikaanse spirit en doet hierdoor denken aan het klassieke John Coltrane Quartet.
De muzikale thema's van Camilla George zijn verleidelijk en meeslepend, haar solo's zijn hartverwarmend, urgent en in afwisseling hiervan emotioneel geladen en ongehaast. Buiten een eenmalige, boeiende en akoestische solo op piano grossiert Paris te veel in gelijksoortige vocalise uitstapjes als intermezzo op het dynamische solowerk van George. Haar zeggingskracht op de altsaxofoon werkt aanstekelijk en de Afrikaanse ritmische elementen, de kracht van de melodie en het folkloristische karakter maken de muziek oorspronkelijk. Aan het eind van het optreden wordt de levendigheid ook nog eens vergroot door een flinke dosis funkelementen toe te voegen.
Deze aanstekelijke mix van afrobeat, jazz en funk zal meer jonge mensen naar jazzpodia trekken.
Foto: Louis Obbens. Klik hier voor meer foto's van dit concert.
Cd
StarkLinnemann - 'Eroica - Transcending Beethoven Volume 3'
UCM, 2024 | Opname: 16 december 2023
StarkLinnemann heeft met hun nieuwste album, 'Eroica - Transcending Beethoven Volume 3', weer een fraai meesterwerk afgeleverd. Pianist Paul Stark en percussionist Jonas Linnemann hebben met hun band inmiddels een stevige reputatie opgebouwd met wat ze zelf universal crossover music noemen. Hierin herinterpreteren ze klassieke composities binnen een jazzcontext. Dit keer richten ze zich op Beethovens iconische Derde Symfonie, de 'Eroica'. Naast werk van Beethoven namen ze eerder ook al stukken van Moesorgski, Liszt en Chopin onder handen.
In deze derde uitgave van hun Beethoven-serie heeft het duo hun ensemble uitgebreid tot een kwintet, met toevoeging van rietblazer Iman Spaargaren en trombonist Anton Bolarskikh. Deze uitbreiding biedt een rijker palet aan klankkleuren en stelt de groep in staat om dichter bij de oorspronkelijke orkestrale texturen van Beethoven te komen. Spaargarens klarinetpartijen echoën de lijnen van de fluiten, terwijl Bolarskikh's trombone de diepte van de gestreken contrabassen oproept.
Het album bestaat uit vier delen, variërend van dertien tot twintig minuten, waarin de luisteraar wordt meegenomen op een impressionistische reis door een fusie van jazz, klassiek en wereldmuziek. Elk deel biedt ruimte voor de muzikanten om te schitteren met virtuoze solo's en samenspel. Het eerste deel presenteert een vurig allegro vol spanning, gevolgd door een diep gevoelige treurmars waarin contrabas en percussie de toon zetten. Het derde deel is complex en energiek, met alle muzikanten in uiterste concentratie en verfijnde solo's. Het album wordt swingend en groots afgesloten in het vierde deel.
Wat opvalt is dat de originele compositie van Beethoven in deze bewerking herkenbaar blijft, maar tegelijkertijd wordt getransformeerd tot iets nieuws en eigens. StarkLinnemann slaagt erin om de essentie van de 'Eroica' te vangen en deze te vertalen naar het jazzidioom, zonder de integriteit van het oorspronkelijke werk te verliezen. Dit getuigt van een diep begrip van zowel de klassieke als de jazztraditie.
De productie van het album is van hoge kwaliteit, met een helder en gebalanceerd geluid dat de nuances van elk instrument tot hun recht laat komen. De arrangementen zijn zorgvuldig uitgewerkt, met aandacht voor detail en dynamiek. De interactie tussen de muzikanten is naadloos, wat getuigt van hun ervaring en chemie als ensemble.
Met 'Eroica - Transcending Beethoven Volume 3' heeft StarkLinnemann wederom laten zien dat zij meesters zijn in het overbruggen van de kloof tussen klassiek en jazz. Hun innovatieve benadering en respect voor het bronmateriaal resulteert in een album dat zowel liefhebbers van klassieke muziek als jazzfans zal aanspreken. Het is een gedurfde en geslaagde onderneming, die de luisteraar uitnodigt om Beethovens meesterwerk op een geheel nieuwe manier te ervaren.
De groep toert momenteel met dit werk door het land. Zeer de moeite waard om het album live te gaan beluisteren en het album ter plekke aan te schaffen. Het blijft boeien en verrassen.
Concert
Klassiekers bewijzen hun kracht
The Pulitzers, woensdag 15 januari 2025, De Bussel, Oosterhout
Als er een ding duidelijk wordt tijdens dit concert van het kwartet The Pulitzers, het eerste van een nieuwe serie georganiseerd door Liever in de KluiZ dan ThuiZ in het Oosterhoutse theater De Bussel, dan is het wel hoe hoog de kwaliteit is van die oude stukken uit de gloriejaren van de jazz, blues en soul. Hoe goed Hammond-organist Frank Montis ook zelf kan componeren, Duke Ellingtons uit 1940 stammede 'Don’t Get Around Much Anymore', Dr. Lonnie Smiths 'Play It Back', Grant Greens 'Flood In Franklin Park', Rusty Bryants 'Fire Eater' en 'Put It Where You Want It' van The Crusaders - alle vier uit begin jaren 70 - steken hier met kop en schouders bovenuit. De heren, naast Montis gitarist Bas van der Wal, percussionist Phil Martin en drummer Salle de Jonge, zullen het ongetwijfeld met me eens zijn, gezien de gloedvolle wijze waarop ze deze klassiekers tijdens dit broeiend stomende concert brengen.
Die klassieker van Ellington zet direct de toon en leidt ons met swingende, maar evengoed relatief ingetogen noten naar meer. Iets dat verwezenlijkt wordt middels 'Sitting Duck', een eigen compositie. Een stuk dat direct duidelijk maakt dat de verschillen nu ook weer niet zo groot zijn als ik hierboven suggereerde. En toch klopt het ergens wel, al zit ook hier the devil in the details. En volgens mij heeft dat voor een groot deel te maken met de achtergrond van de musici; niet voor niets zijn al die klassiekers die hier voorbijkomen van zwarte musici, de achtergrond in de slavernij, het racisme, de achterstelling - ik vind dat je het terughoort in die stukken, er zit een soort van lijden in - die Montis nu eenmaal, gelukkig voor hem overigens, nooit kan voelen. Dat geldt voor het componeren, maar natuurlijk ook voor het uitvoeren, hoe goed die vier het hier ook doen, en geloof me, het niveau is hoog. Neem die Grant Green-klassieker met dat fantastische gitaarspel van Van der Wal, alleen al daaraan hoor en zie je af dat dit stuk door een gitarist is geschreven, het is verreweg de meest complexe partij van de avond. Terwijl ik dit schrijf zet ik echter het origineel op, gewoon terug te vinden op YouTube, met Shelton Laster op Hammondorgel, Bobbye Hall op conga's en percussie en Greg Williams op drums, eveneens liveopnames, maar nu uit 1972 en bespeur ik toch net iets meer ontregelend spel. Al zijn het details.
Ach wat, er valt genoeg te genieten bij die Pulitzers, ook bij beluisteren van hun debuutalbum uit 2023, 'Honk Honk', waar we van die bovenstaande composities overigens louter die Ellington-klassieker terugvinden. Maar wel die lekkere ballade 'Sun Trippin', ingeleid door De Jonge, waarin hij ons meeneemt naar diezelfde jaren 70. De zon die schijnt, een cabrio met open dak, een hapje en een drankje - "en in de verte een bosbrand", fluistert mijn vrouw. Die bosbrand brengt Montis zelf naar voren als vlak daarna het eerdergenoemde 'Fire Eater' klinkt, probeer inderdaad bij die titel maar niet te denken aan wat er momenteel in Los Angeles gaande is. Wat ik hier ook nog even moet benoemen is die bezetting, voor een groot deel dus gelijk aan die liveopnames van Green, maar evengoed bijzonder. Conga's horen we niet meer zo heel vaak en het blijkt ook hier weer een gouden keuze om ze toe te voegen. Martin blijkt een ware virtuoos op dit prachtige instrument, met name in die duostukken met De Jonge klinkt een pakkende ritmiek, waarop het lastig stilzitten is.
Vandaag, 25 januari, is het 96 jaar geleden dat saxofonist Benny Golson werd geboren. Een jazzicoon wiens carrière meerdere decennia omspande, waarin hij de moderne jazz enkele van zijn grootste hits gaf, zoals 'Blues March', 'Along Came Betty', 'I Remember Clifford' en 'Killer Joe'. Alle reden voor saxofonist Ben van den Dungen om eens uitgebreid stil te staan bij Golson, die op 21 september vorig jaar overleed.
Van den Dungen gaat onder andere in op Golsons speelstijl en muzikaal karakter, en belicht zijn uitstap naar Hollywood als arrangeur en componist. Bovendien kom je te weten waarom Dinah Washington hem Reverend (eerwaarde) noemde.
Concert
Bryant briljant - zolang hij niet zingt
Freddie Bryant Quartet, dinsdag 14 januari 2025, De Smederij, Groningen
Wat moet je in godsnaam over gitarist en muziekdocent Freddie Bryant schrijven? Hij speelt een soort bebop, maar dan feilloos hè. 'Foute' noten zitten niet in zijn vocabulaire. Alles is even clean en smaakvol. Hij is een aimabel persoon, ook nog eens. Maar goed, dat is bij jazzmensen niet ongebruikelijk. Het duurde even eer ik een zwak punt ontdekte. Sinds kort zingt de zestigjarige veteraan namelijk ook. Dat doet hij zacht, bescheiden, bijna als om onder de radar te blijven. Denk: Chet Baker - maar dan anders, alsof hij de microfoon een geheim toevertrouwt. En op dit terrein wil er wel eens een valse noot naar binnen sluipen.
Dat Kenny Burrell een groot voorbeeld voor Bryant was en is, is evident. (Iedereen moet de groeten hebben van Burrell - 93 en still going strong. Hij zit tegenwoordig in Los Angeles, maar uit de brand, gelukkig.) Het kwartet ging dan ook uit de startblokken met een nummer van Burrell, 'Freight Train', van diens album met saxofonist John Coltrane.
Voor de pauze werd er werk van Bryant zelf gespeeld. Met name van zijn laatste creatie 'Upper West Side Love Story'. De Upper West Side, dat is de wijk van New York waar hij opgroeide. Dat was de tijd dat airco's nog geen gemeengoed waren, zodat er altijd muziek uit de open ramen klonk. De tijd ook dat de buurt vergeven was van de jazzmuzikanten. Pianist/componist Thelonious Monk woonde om de hoek. De buurt ging plat om er het Lincoln Center te realiseren. Duizenden bewoners en bedrijven moesten maar zien waar en hoe ze verder gingen.
Bassist Hans Lass onderscheidde zich, zoals gebruikelijk, met onwrikbaar spel, waarin ook plaats was voor onverwachte en avontuurlijke alternatieve loopjes. In Bryants 'Taker Your Dance Into Battle' legde hij zijn proeve van meesterschap af.
Cd
Jordina Millà & Barry Guy - 'Live In Munich'
ECM, 2024 | Opname: februari 2022
De Britse bassist Barry Guy is sinds de jaren zestig uitgegroeid tot een toonaangevende vertegenwoordiger op zijn instrument. Zijn enorme discografie, indrukwekkende virtuositeit en beheersing van diverse rollen (solist, ensemblelid, orkestleider...) maken van hem een van de meest imponerende muzikanten van zijn tijd.
De 37 jaar jongere Spaanse pianiste Jordina Millà studeerde klassieke en hedendaagse muziek, maar ging zich onder invloed van haar landgenoot Agustì Fernandez ook toeleggen op geïmproviseerde muziek. Het zorgt ervoor dat de twee op hun tweede album een sound creëren waarin hun verwantschap met diverse werelden duidelijk voelbaar is.
Alles klinkt transparant, beheerst en bedachtzaam, zelfs wanneer Guy zijn instrument hardhandig te lijf gaat en Millà zich gulzig overgeeft aan inside piano. Ergens in de zone tussen vrije kamermuziek en klankonderzoek ontspint zich een virtuoze dialoog vol eindeloos variërende kleurtinten die de luisteraar uitdaagt én consistent op het puntje van z'n stoel houdt.
Concert
Werkman voor de oren
Bert van Erk Trio, zondag 12 januari 2025, Veenborg Welgelegen, Sappemeer
Met het geld dat bassist, componist en docent Bert van Erk vorig jaar als winnaar van de Groninger Cultuurprijs kreeg, heeft hij een oude wens kunnen realiseren. Het werk van drukker, typograaf en beeldend kunstenaar Hendrik Werkman inspireert hem al langere tijd. In 2015 hield hij zijn 'Hendrik Nicolaas Werkman Suite' ten doop, tijdens de ZomerJazzFietsTour. Er komt nu een cd aan en in de fraaie veenborg Welgelegen presenteerde Van Erk daarvan een voorproefje. Het zaaltje van de bijna vierhonderd jaar oude borg beschikt over een voortreffelijke akoestiek, te danken aan de dimensies, het houten balkenplafond en de draperieën. Sinds kort wordt het gebruikt voor culturele activiteiten.
De composities varieerden van abstract tot programmatisch. In die laatste categorie zou je het openingsstuk 'De Taal Der Vogelen' (uit de 'Chassidische Legendes' van 1941) kunnen plaatsen. Hier begaf het trio, met Michael Moore, klarinetten en Sebastian Demydczuk, drums, zich in het spoor van Jimmy Giuffre in het domein van de gevederde vrienden. Solitaire vogels van diverse pluimage onderhielden zich met zwermen, op verschillende hoogtes.
Het 'Vrouweneiland Nr. 9' (in een hoekje naast de drums werden de afbeeldingen vertoond) begon dansant en hoopgevend. Later lieten wetten en bezwaren van zich spreken. Gelukkig bleek er uiteindelijk toch weer een relaxte sfeer te heersen.
'Hot Printing' verwees naar Werkmans liefde voor de jazz van zijn tijd. Michael Moore sloeg linksaf, richting Barney Bigard en Demydczuk trakteerde ons op een potje New Orleans straattrommelen. Van hem had het nog wel een chorusje of wat door mogen gaan, liet hij zich tijdens de pauze ontvallen. Van Erk en Moore speelden met gestreken bas en basklarinet een grommend duet in 'De Rit Naar Berlijn'. Hoorden we hier nu een Fokker van de KLM of toch een Junkers van de Lufthansa?
Tussen 1923 en '26 verschenen er negen nummers van Werkmans periodiek 'The Next Call'. Het omslag van een van de covers laat een cijferpatroon zien:
Hier kregen de muzikanten de opdracht, om de cijfers als noten of ritmen te interpreteren. Elk lid van het trio mocht bovendien een eigen beginpunt kiezen. Het klinkend resultaat was hier vanzelfsprekend een stuk minder samenhangend. Werkman als voorloper van Fluxus? Niets is te dol. Maar wel mooi.
Na de pauze werden werken van Duke Ellington, Thelonious Monk, Michael Moore, Wolfgang Amadeus Mozart en Mel Tormé van frisse Werkmankleuren voorzien.
Cd | Jazztube
Angelo Verploegen & Jeroen van Vliet - 'Little Dancer'
Just Listen, 2024 | Opname: 18 september 2023
Een van de fijnste cd's die het afgelopen jaar het daglicht zag is zonder meer 'Little Dancer', waarop trompettist Angelo Verploegen en pianist Jeroen van Vliet hun niet geringe krachten samenbundelen. De geboorte van zijn kleinzoon Benjamin begin 2023 had een overweldigende emotionele impact op Verploegen en leidde uiteindelijk tot dit nieuwe album in een intimistische setting. De fluweelzachte klank van Verploegens fügelhorn past daar natuurlijk uitstekend bij. Uit een gevoel van intens geluk, gepaard met de nodige zorgen over de toekomst van een nieuwe generatie, ontstonden liedjes over liefde, hoop en troost, over leven en over kind zijn.
Verploegen en Van Vliet zijn beide empathische muzikanten, die elkaar perfect aanvoelen en aanvullen, zoals vorige maand nog bleek tijdens een cd-presentatie bij Brebl in Nijmegen. Op 'Little Dancer' geeft het duo een even fijnzinnige als frisse interpretatie aan een mooi samengestelde selectie standards, zoals 'Always', 'Nature Boy', 'Smile' en het titelnummer, een compositie van Tom Harrell. Er staan ook twee solostukken op met 'Infant Eyes' (Van Vliet) en 'Over The Rainbow' (Verploegen), die beide gloedvolle uitvoeringen krijgen. De productie is zoals we gewend zijn bij Just Listen Records weer om door een ringetje te halen, het transparante geluidsbeeld versterkt het luistergenot.
Op 5 januari werd dit programma uitgevoerd in het Bimhuis. In de Jazztube hieronder kun je het complete concert bekijken.
'Het slotakkoord van 32 jaar Stranger Than Paranoia is een muzikale vreugdedans. Het optreden van het Paul van Kemenade Classic Quintet is urgent, straalt frisheid uit en is in hoge mate explosief. Na het ontkurken van de champagne wordt geheel in stijl, als ode aan het festival, het nummer 'Stranger Than Paranoia' gespeeld. Het laatste optreden is, om maar eens een cliché te gebruiken, de spreekwoordelijk kers op de taart van dit legendarische festival.'
Op maandag 23 en dinsdag 24 december bezocht Louis Obbens Stranger Than Paranoia. In Paradox Tilburg zag hij concerten van Three Horns And A Bass, Egbert Derix & Leo Janssen, Maartje Simons & Budha Building a.k.a. Hans Timmermans, het Amsterdam Art Orchestra, Langenhuijsen/Wirken/Van Kemenade, Jeroen van Vliet & Kristina Fuchs, Eric van der Westen & Aron Raams en het Paul van Kemenade Classic Quintet.
Foto: Cees van de Ven. Klik hier meer foto's van Stranger Than Paranoia 2024 door Louis Obbens. En klik hier voor een fotoverslag van de slotavond door Cees van de Ven.
Cd
Quintet Intuition - 'Improvised Music'
Attaca, 2024 | Opname: 7 mei 1986
Wat is dit nu weer? Een kwintet, Intuition, dat freejazz speelt alsof het die in 1958 hoogstpersoonlijk heeft uitgevonden. En dan die muzikanten, stuk voor stuk retegoed. De muziek klinkt evenwel versnipperd, een duidelijke ritmische basis ontbreekt. Of er iets van tevoren gerepeteerd is, is de vraag. Of ze het jazzidioom überhaupt in de vingers hebben is de volgende.
Welnu, vrienden en vriendinnen, het Quintet Intuition was een groep bevriende muzikanten uit met name de klassieke hoek met als gemeenschappelijke liefde jazzmuziek, die niet veel langer dan een dag heeft bestaan, 7 mei 1986. Die dag werden er opnamen gemaakt die al die tijd op de plank zijn blijven liggen. Bij het opruimen van het archief van percussionist Maarten van der Valk werden de tapes ontdekt. Vandaar.
De onderlinge afspraak was dat er niet mocht worden uitgegaan van improvisaties op bekende (of onbekende) thema's; elke muzikant leverde een idee voor een stuk. Dat kon een melodische frase zijn, een ritme, een akkoord. Het naar mijn mening best geslaagde nummer is 'Track 3', waarbij bassist Wilbert de Gooijer een ritmische groove suggereert. De muzikanten reageren voorbeeldig op elkaar en gitarist Bob Helsloot is hier, net als in de overige improvisaties, de voornaamste wegwijzer.
Voor het overige moeten we het hebben van incidentele verrassingen. Zoals wanneer trompettist Jonathan Impett eigenzinnige achtergrondharmonietjes speelt in 'Track 1' en het lijkt alsof de gebroeders Ayler even op bezoek kwamen, een momentje maar.
Ze zijn goed terechtgekomen. Impett is tegenwoordig verbonden aan het Gentse Orpheus Instituut en de Middlesex University en is de auteur van een studie over de Italiaanse componist Luigi Nono. Saxofonist Peter Massink werkte tot zijn overlijden in 2014 met de Griekse componist Mikis Theodorakis. Helsloot schreef arrangementen voor de musicals 'Hair', 'Grease' en 'Fame' en speelt tegenwoordig voornamelijk solopiano. De Gooijer heeft altijd veel studiowerk gedaan en concentreert zich sinds 2014 op zijn andere grote liefde, de elektronica. En percussionist Maarten van der Valk heeft een carrière achter de rug bij het Orkest van de Achttiende Eeuw en Hauser Orkater en geeft les.
Zo'n uitstapje richting jazz doet niemand kwaad, met andere woorden.
Brötzmann was een oorlogskind, groeide op in Remscheid en vertrok om te gaan studeren, tegen de zin in van zijn ouders, naar Wüppertal, waar hij de rest van zijn leven zou wonen. Beide carrières, die van beeldend kunstenaar en die van musicus ontwikkelden zich vrijwel gelijktijdig, elkaar beïnvloedend. En die oorlog, zo geeft Brötzmann zelf aan in 'Soldier of the Road', was van groot belang. Hoe meer hij hierover las, hoe meer hij er afstand van wilde nemen. Schuldig voelde hij zich niet, zo zegt hij tegen Josse, maar schaamte was er wel. Volgens Brötzmann een reden waarom de freejazz juist in Duitsland zo aansloeg, als manier van verzet. Het belang van Brötzmann, die begon op klarinet in een swingband, voor deze stroming kan moeilijk worden overschat. Want als er één iconisch album is binnen dit genre dan is het wel het uit 1968 stammende 'Machine Gun', al was het maar omdat Brötzmann musici van geheel Europa voor dit project bij elkaar bracht. Een bruggenbouwer, en dat zou hij zijn leven lang blijven. Dat musiceren - we zien een overvloed aan liveopnames voorbijkomen in de film - was voor Brötzmann daarbij allesbehalve onschuldig tijdverdrijf, hij blies of zijn leven ervan afhing. De wereld veranderen kon hij niet, zo naïef was hij niet, maar een steen verleggen in het water, daar geloofde hij zonder meer in. Met een andere attitude musiceren was wat hem betreft in feite gewoon onmogelijk. "Force you’re own shit as much as possible" zegt hij tegen Josse, voorwaar: zijn credo. Dat studenten aan conservatoria denken te leren wat hij met bloed, zweet en tranen heeft moeten doorwerken, gaat er, zo vertelde hij aan Spicer, bij hem dan ook niet in: de blues kun je niet leren, die moet je voelen.
Tja, wat moeten we dan aansluitend met al die jongeren op het podium, musicerend in 'the spirit of Brötzmann'? Hebben die voldoende de blues? De een zeker, de ander wat minder; Brötzmanns zijn het natuurlijk niet, al kan dat nog komen. De enige die er in de buurt komt is Parker, maar die stond al naast hem tijdens de opnames van 'Machine Gun'. Maakt het uit? Nee, geenszins, ze doen meer dan hun best en dat is voor deze avond ruim voldoende, al verlang je soms even terug naar dat compromisloze van de meester zelf. De Backer is een geweldige saxofoniste, helemaal op die baritonsax, waarop ze eindeloze creativiteit laat horen, maar ze klinkt eerder lyrisch en ritmisch dan verwoestend, iets dat Van De Velde met zijn stevige slagwerk deels goedmaakt. Noulet en Vanheerentals hoorde ik al tijdens de laatste editie van Summer Bummer, toen met saxofonist Cel Overberghe, die deze zaterdag ten gevolge van ziekte helaas verstek moest gaan en met De Backer een vervanger vond. Leuk om deze drie saxofonistes te vergelijken met Sonore, het trio dat Brötzmann vormde met Ken Vandermark en Mats Gustafsson en waar we opnames van zien in Josse's film. Een verschil van dag en nacht. Want waar hier drie hanen elkaar zowat naar het leven staan, horen we deze avond drie beminnelijke vrouwen die samen op zoek gaan naar harmonie.
Nee, dan Amadou en Desprez. Want in het enige concert waarin we geen saxofoon horen, komt de muziek, met name door de bijdragen van Desprez, nog het dichtst in de buurt van die altijd weer verontrustende optredens van Brötzmann. Freejazz, punkrock en noise gaan hier hand in hand in een improvisatieset, scherp op de snede. En dan mogen Parker en Émaille afsluiten. De ene helft van dit duo is mij natuurlijk meer dan bekend, de andere totaal niet. Deze Franse dame kwam niet eerder op mijn netvlies en zo te horen gold dat niet alleen voor mij. Maar goed, we kennen Parker en zijn reputatie en dus... En ja, werkelijk magnifiek! Ik zag al veel percussionisten, maar zelden zo creatief als deze dame. Dat begint al met die wonderlijke constructie van een grote trommel, een die we eerder in een orkest tegenkomen dan bij een drummer, met daarop een ijzeren buis en daaroverheen gespannen snaren. Die worden bestreken, beklopt en pizzicato bespeeld met prachtige klanken als resultaat. En dat naast een keur van andere geluiden waarmee ze Parker begeleid, de ene keer op tenorsax, de andere keer op sopraansax. Parkers spel biedt geen verrassingen meer, dat was met Brötzmann ook al niet meer het geval, maar dat maakt niets uit, het is nog altijd van een adembenemende schoonheid.
Foto's: Laurent Orseau
In de Jazztube hieronder zie je een gedeelte uit de film 'Soldier of the Road', uit het concert van het Peter Brötzmann Chicago Tentet op 13 februari 2009 in het Bimhuis, Amsterdam.
Een muzikant als James Brandon Lewis, die verwacht je op labels die het potige, soulvolle werk genegen zijn, als Impulse! (check), AUM Fidelity/Tao Forms (check) of Relative Pitch (check), maar misschien niet echt op ECM. Toch gedijt hij hier ook prima, in een context die veel meer dan zijn eigen projecten neigt naar kamerjazz en verfijning.
Maar dan word je eraan herinnerd dat hij onlangs ook sterk speelde naast Dave Douglas en als geen ander de gloeiende intensiteit onder het oppervlak kan verklanken. Pianist Giovanni Guidi vormt al meer dan een decennium een eenheid met bassist Thomas Morgan en drummer João Lobo en dat hoor je: de drie spelen met licht en schaduw, secuur zonder te verglijden in behaagzucht, en met voldoende speelruimte, ook al zit die vaak in nuances, zoals bij 'Means For A Rescue', schetswerk met een fijn penseel voor Lobo.
Toch is het de entree van Lewis die dit album bepaalt en de interactie een nieuwe lading geeft, gedrenkt in de gloed die rechtstreeks overwaait uit de gospel die hem zo dierbaar is.
Concert
Een gelukkig gezinnetje
Idema Kwartet, dinsdag 17 december 2024, De Smederij, Groningen
Zou het dan toch waar zijn? Dat de mens van binnen volgestampt zit met een soort pietepeuterige wenteltrapjes, kleiner nog dan in een poppenhuis? En dat je daar van alles uit kunt afleiden, zoals waar die mens vandaan komt en hoe het met zijn familie gesteld is?
De bijwijlen hallucinante samenwerking tussen oom Diederik (piano) en neefje Gijs Idema (gitaar) lijkt die theorie te bevestigen. Hun spatgelijke unisonolijnen zijn er een mooi voorbeeld van. Ook de fraaie piano-intro van 'The Nearness Of You', waar de gitaar van Gijs moeiteloos inschuift, veronderstelt een soort hocus pocus, die uitmondt in een voorbeeldig geïmproviseerd duet. De klare lijn (die uitdrukking zal ik de rest van het jaar niet meer gebruiken. Beloofd.) van zijn gitaarspel lijkt te verwijzen naar Jim Hall, toevallig een van mijn eerste gitaarhelden. Da's lang geleden. Jimi Hendrix speelde toen nog met zijn Rocking Kings en had naar alle waarschijnlijkheid nog niet naar Guitar Slim geluisterd. Ik ook niet, overigens.
Bijzonder is dat Gijs Idema zonder pedalen of andere poespas werkt. Tenminste, waar ik zat was daar niets van te zien of te horen. Misschien dat hij wah-wah's in zijn schoenzolen had laten inbouwen, dat ben ik hem eerlijk gezegd vergeten te vragen.
Maar die familiebanden lijken ook te gelden voor bassist Hans Lass en drummer Sebastian Demydczuk. Hun langdurige samenwerking heeft er in ieder geval voor gezorgd dat het duo in alle omstandigheden als de rots van Gibraltar in de branding staat. Of in ieder geval als die van Schiermonnikoog. Dat neemt niet weg dat Lass de avontuurlijkste solist van het kwartet is, over de hele range van zijn contrabas, van het diepste grommen tot het hoogste piepen. En dat Seb tot op de milliseconde weet wanneer en hoe onhoorbaar de allerlaatste noot van een liedje wordt afgekapt.
Een gelukkig gezinnetje, met andere woorden. Dat moet een mooie kerst worden, dat kan niet anders.
Cd
Joachim Kühn - 'Échappée'
Intakt, 2025 | Opname: maart-april & december 2023
Deze week overleed de tabla-grootheid Zakir Hussain. Ik moest daarbij denken aan het optreden van hem op Jazz Middelheim in 2016. Hij speelde daar in het trio van Pharaoh Sanders en de Duitse jazzpianist Joachim Kühn. En juist deze week ontving ik de solo dubbel-cd 'Échappée' van de 80-jarige Kühn op het Intakt-label. Toeval bestaat!
In der Beschränkung zeigt sich der Meister. Dat kan misschien van toepassing zijn bij minimal music, maar bij Joachim Kühn zeker niet. Hij heeft met deze opnamen met een rijk afwisselend, avontuurlijk en aandoenlijk palet zijn meesterschap getoonzet. In zijn thuisstudio op Ibiza werkte Kühn gedurende twee jaar aan de opnamen van 'Échappée'.
Zonder een beschrijving van de titels kan worden volstaan met het poneren van het cliché. Dat deze dubbel-cd een absolute aanrader is die zal worden gesmaakt. Zeker en vast!
De release van deze cd staat gepland voor 31 januari 2025. Klik hier om een track van dit album te beluisteren.
Concert
Drie dichters
BaasBuisDeman, woensdag 11 december 2024, Brouwerij Martinus, Groningen
Ja, wat verwacht je van de combinatie trombone-shakuhachi-serpent? Ongewone klankkleuren, op z'n minst. Nou, die kregen we wel te horen in Brouwerij Martinus, waar het trio BaasBuisDeman optrad. Met Ab Baars op klarinet, tenorsax en shakuhachi (een soort Japanse bamboefluit). Met Joost Buis op trombone en Berlinde Deman op tuba en serpent (een serpent houdt het midden tussen een antiek soort blokfluit waarvan de blauwprint per ongeluk in inches in plaats van centimeters was aangegeven en een baritonsax die onder een vrachtwagen was gerold. Hier in Nederland vooral bekend van Michel Godard.)
Maar vaker hoorden we één instrument, dat dan door de overige twee werd ondersteund. Soms bleek een nummer geïnspireerd door een gedicht. Van Cornelis Bastiaan Vaandrager of andere poëten, van wie ik Emily Dickinson meende te herkennen, al was het alleen maar vanwege de gedebiteerde abstracte absurditeiten. In 'Mooi Berg' (vertaal maar in het Duits, of liever nog in het Weens) spanden tenorsaxofoon en tuba samen, waarbij de tuba het laagste woord had. Er werden elkaar versterkende of juist tegenwerkende klankvelden opgeroepen. Dan weer werd er een bredere, sonore, laag getimbreerde basis gelegd, waarbij een van de instrumenten dan dwars door het decor scheurde.
Het nummer 'Von', opgedragen aan wijlen tenorist Von Freeman, bleef non-figuratief, maar evoceerde toch de onverstoorbare kracht en het levendige karakter van die Chicagoaanse blazer. Vaak betrof het korte stukjes, die qua lengte zó in de Top-1000 zouden passen. Grappig was ook hoe een bekend nummer ('This Nearly Was Mine', 'Prelude To A Kiss') geopend werd met een volledig vrije improvisatie, waarbij de song zich pas halverwege of op het nippertje prijsgaf. Beetje de omgekeerde wereld, dus.
Straatgedichten, onherkenbare readymades, polyinterpretabele belletrie. Hier stonden drie dichters.
Nijmegenaar en pianist/componist Michiel Braam behoort al ruim drie decennia tot de eredivisie uit de Nederlandse jazz- en geïmproviseerde muziek. Dit jaar werd hij 60. Reden voor LUX om zondag 22 december uit te pakken met een wel heel speciaal, dagvullend programma, met 's middags een vertoning van de film 'Braam Sixty' en 's avonds een concert door Bentje Braam.
Het feestelijke programma begint om 13.00 uur met de documentaire 'Braam Sixty', een tour de force met een speelduur van liefst 3,5 uur (onderbroken door 2 pauzes van een half uur). Op overrompelende wijze wordt in deze film duidelijk hoe breed en divers het muzikale universum van Braam is. Filmer/kunstjournalist Bas Andriessen stelde deze film ter gelegenheid van dit jubileumjaar samen uit zijn uitgebreide archief van beeldmateriaal, voorzien van commentaar en interessante wetenswaardigheden van Braam.
In de avond gaat het programma verder met een veelbelovend concert met Michiel Braam achter de piano. Voor deze gelegenheid heeft hij een nieuwe versie van Bentje Braam samengesteld, met muzikanten die hem gedurende verschillende stadia van zijn muzikale leven hebben vergezeld. Zij spelen een nieuwe versie van zijn beroemde 'Second Coolbook'. Dit programma, uit 1995, heeft talloze versies gekend, van solo piano tot arrangementen voor het Jazz Orchestra Of The Concertgebouw en het Metropole Orkest. De nieuwe bezetting bestaat uit Frank Nielander op altsaxofoon, Peter Haex op tenortuba, Jort Terwijn op contrabas en Makki van Engelen op drums.
Aansluitend op het concert worden Braam en Andriessen geïnterviewd door radiomaker en creative catalyst Co de Kloet. En Braam trakteert!
Alle aanwezige gasten kunnen een desgewenst gesigneerde cd naar keuze uitzoeken.
Michiel Braam: "22 december is 's middags wat mij betreft een ode aan de onvermoeibare Bas Andriessen, die jarenlang talloze muzikanten heeft gevolgd, gefilmd en betekenisvol gedocumenteerd. Natuurlijk, bij 'Braam Sixty' is mijn 60e de aanleiding, maar deze film gaat evenzeer over Bas, die compromisloos trouw blijft aan zijn principes in de keuze van het gebruikte materiaal en de urgentie waarmee hij het presenteert. Ik voel mij daarmee erg verwant; een van mijn persoonlijke motto's luidt 'Luister naar muziek alsof het het eerste is wat je hoort en speel muziek alsof het het laatste is wat je doet'. Je kunt een verhaal alleen vertellen op je eigen manier. Ook bij het concert 's avonds kunnen wij niet anders."
Klik hier voor meer informatie en om een kaartje te kopen (er zijn nog wat plaatsen beschikbaar).
Concert | Jazztube
Muzikale parels voor de happy few
Michael Moore Universe Quartet, donderdag 12 december 2024, Paviljoen Ongehoorde Muziek, Eindhoven
Dit concert was een mooie aanleiding om weer eens naar het Paviljoen Ongehoorde Muziek in Eindhoven te gaan. In mijn geboortestad waar ik jarenlang iedere maandagavond de jazzconcerten bezocht van het jammerlijk verdwenen podium Axes/Jazzpower in Café Wilhelmina.
Componist, musicus en conceptueel kunstenaar Bart van Dongen begon een aantal jaren geleden een nieuw podium: Podium Ongehoorde Muziek (POM). Nu gevestigd in het centrum van Eindhoven. Op een steenworp afstand van het Centraal Station en met aan de achterzijde een grote parkeerplaats, nota bene tegen zeer laag tarief. Of men maakt gebruik van de Park+Ride-mogelijkheden.
Nog niet zolang geleden werd er ingebroken (een paar keer zelfs) bij het POM, waarbij veel kostbare apparatuur werd ontvreemd. Maar een succesvolle crowdfundingsactie zorgden weer voor een positieve doorstart. Het is nu zaak dat meer liefhebbers van avontuurlijke muziek in brede zin de weg naar deze hotspot gaan vinden!
Toen het concert van het Universe Quartet begon wist het pas na ruim een uur van ophouden. En dat was voor het geringe maar uiterst aandachtige en respectvolle publiek eigenlijk nog te snel. Terecht ook, want rietblazer Michael Moore (deze avond op altsax en klarinet), gitarist Guillermo Celano, bassist Omer Govreen en drummer Onno Govaert grosierden in fraaie muzikale presentjes met zowel nieuwe als oude composities, waarin invloeden uit jazz, latin en improvisatie voorbijkwamen. Muzikaliteit, creativiteit, coherent samenspel en solistische parels: het was er in overvloed. Zeker en vast dat grootmeester Moore met dit nieuwe kwartet nog talrijke impro-liefhebbers zal weten te boeien en plezieren.
Zij die deze donderdagavond kerstinkopen lieten prevaleren zijn muzikale pareltjes misgelopen.
Foto & video: Cees van de Ven. Klik hier voor meer foto's van dit concert.
Concert
Saamhorigheid in vernieuwing
Nik Bärtsch Ronin, donderdag 5 november 2024, Paradox, Tilburg
De in Zürich geboren en getogen pianist/componist Nik Bärtsch is een prettige maar enigszins mysterieuze persoonlijkheid. Bärtsch heeft al meer dan honderd keer opgetreden in zijn thuisbasis Exil in Zurich, waar hij steevast op maandag concerteert. De formatie Ronin bestaat al sinds 2001 en maakt een korte tour in Nederland waarin vijf optredens verzorgd worden. Na een lange reeks van albums op het ECM-label is in het najaar 2024 het album 'Spin' op zijn eigen Ronin Rhythm Records verschenen. Op dit album wordt zowel nieuw materiaal als een herinterpretatie van oudere composities gepresenteerd. De albumtitel verwijst naar de draai die de band heeft gemaakt. Basgitarist Jeremias Keller is de vervanger van Thomy Jordi, maar de formatie Ronin blijft verder intact. Naast pianist Nik Bärtsch met Sha op altsaxofoon en basklarinet en Kasper Rast op drums.
De Zen-funk zoals de leider zijn muziek karakteriseert is beïnvloed door een scala aan stijlen en blijft zijn uniciteit houden én zich ontwikkelen. Tijdens één set wordt bijna zonder onderbrekingen een aaneenschakeling van composities (modules) gespeeld. De energie die vrijkomt uit de gedisciplineerde combinatie van veranderende ritmes en groove is al even herkenbaar als bedwelmend.
Op het eerste gehoor lijkt de muziek van de Zwitserse formatie door de jaren heen niet aan verandering onderhevig te zijn geweest. Uiteraard bestaat de muziek nog altijd uit verschuivende, repetitieve, ritmische en minimalistische patronen. Tijdens dit optreden is nog steeds sprake van een trance-onderdompeling, maar wordt meer muzikale ruimte gecreëerd voor groepsimprovisaties met meer verfijningen en nuances. De ijzige en spaarzame pianoklanken van Bärtsch zijn nog steeds verankerd in de gespeelde modules, maar zijn dromerige, hypnotiserende passages zijn, zeker aan het eind van het concert, indringender dan voorheen.
Bassist Jeremias Keller, soms met een gitaristische sound, en zeker drummer Kaspar Rast, met zijn wervelende accentverschuivingen en pulsaties, stuwen de groove. Het aanhoudend funky gevoel reikt naar grote hoogten, waar ook Bärtsch en Sha uitstekend in gedijen. Met regelmaat bedient Nik Bärtsch zich van zuivere pianolyriek en speelt saxofonist Sha korte, puntige intermezzo's op basklarinet of altsaxofoon.
De strakke, compositorisch resultaatgerichte cross-over van Ronin is voorzien van een aangename energie vanwege de ingetogen funk en groove. De pulserende ritmes, herhalende motieven en subtiele verschuivingen, in samenhorigheid voor het voetlicht gebracht, leveren ondanks de draai die heeft plaatsgevonden een permanente staat van bezinning en hypnose op. Daarenboven zorgt het voor ragfijne nieuwe muzikale verkenningen. Muziek boordevol spanning.
Foto's: Louis Obbens. Klik hier voor meer foto's van dit concert.
