Als eind jaren 40 van de vorige eeuw de eerste jazzmusici gaan experimenteren met wat later bebop gaat heten, staat niet iedere jazzliefhebber te juichen. En als zo'n twee decennia later dit proces zich herhaalt in wat de free jazz zal worden, is dit nog sterker het geval. Sindsdien hebben we dan ook twee soorten jazzliefhebbers: zij voor wie de melodie een rol moet spelen en zij voor wie dat eerder in de weg zit. En ja, een klein groepje, waaronder ik mezelf reken, houdt van allebei. Mijn voorkeur ligt weliswaar bij de experimentele jazz, maar de meer melodieuze jazz kan - mits het goed gebeurt - mij nog altijd bekoren. En dus hebben pianist/componist Harald Walkate en zijn The New York Second in alle opzichten mijn steun. Deze pianist is namelijk een meer dan uitstekend componist. Alle stukken op de albums zijn van zijn hand. Hij weet aan een genre waar al heel veel in gebeurd is nog echt wat toe te voegen. Vier albums realiseerde hij tot nu toe met dit construct, waarvan ik de twee laatste graag aan u voorstel. 'Music At Night (And Other Stories)' realiseerde hij met een sextet, 'After The Hours, The Minutes' met een trio. Beiden verschenen in eigen beheer.

Naast het ritmetrio, met Walkate, vaste drummer Max Sergeant en bassist Thomas Pol, horen we op 'Music At Night (And Other Stories)' vier blazers: trompettist Teus Nobel, fluittist Mark Alban Lotz, saxofonist Jesse Schilderink en trombonist Vincent Veneman. Het album ontleende zijn titel aan de gelijknamige bundel essays van Aldous Huxley, 'Music At Night'. Maar Walkate laat horen door meer zaken geïnspireerd te zijn. Zo beginnen we het feest met 'These Are The Chosen Words', waarvoor Walkate uitweek naar Steely Dan. We horen broeierige akkoorden van Walkate, waarna al snel het rimte erin kruipt. Verder mooie pianomotiefjes van Walkate, afgewisseld met Lotz op de altfluit en Nobel in de melodie. En dan het begin van 'Him, A Bull? Ha! A Bird', dat handelt over de vriendschap tussen Pablo Picasso en Ernest Hemingway. Louter die eerste noten van Walkate, hoe hij hier met zo weinig een complete beleving neerzet, gewoon mooi. Dan sluiten de blazers aan, geven er verdieping aan, waarna Walkate het verder uitbouwt: zo klinkt vriendschap. Dat Lotz onovertroffen is op de fluit wisten we al, maar die solo in 'The Bostonian' maakt weer eens duidelijk waar hij zijn faam aan dankt. En verhalen zijn het, op dit album. Neem dat meeslepende 'The Drowned World', het innemende 'Music At Night', met prachtige solo's van Pol, Lotz en Veneman, en het spannende 'The Keys Ain’t The Keys No More', met onder andere een prachtige solo van de meester zelf.

Voor 'After The Hours, The Minutes' vond Walkate inspiratie in het begrip 'tijd' en dan vooral het verstrijken ervan. We horen Walkate op piano, drummer Sergeant en als bassist Lorenzo Buffa. Het album begint met een ruim een minuut durende 'Prelude', die anticipeert op het laatste stuk van het album 'Let’s Go Where The Mountain People Go', waarna het met 'Professor Nelson Strikes Again' - de titel komt van de schrijver Richard R. Nelson, zijn boek 'The Moon And The Ghetto' inspireerde Walkate voor dit stuk - echt van start gaat. Ingetogen pianoklanken bereiken ons hier, mooi ingebed in het spel van Sergeant en Buffa. Het voordeel van een trioalbum is dat we nu een nog beter beeld krijgen van Walkates fijnzinnige spel. Walkate weet natuurlijk ook dat de titel 'Song About Nothing' nergens op slaat; dit stuk gaat juist over alles wat muziek de moeite waard maakt: die puntige melodie, die boeiende ritmiek van Sargeant, het maakt het tot een van de beste stukken van dit album. En dat gevoel dat je hebt als iets niet opschiet, bijvoorbeeld als je in de rij staat, weet Walkate prima te vangen in 'The Great Wait', met zijn slepende structuur. Een ander hoogtepunt, met name vanwege het dromerige pianospel, is 'Moon, 2018', waarvoor Walkate inspiratie vond bij een een foto van Ilona Langbroek, die hij ooit van zijn vrouw voor zijn verjaardag kreeg. Bijzonder is ook die contemplatieve bassolo van Buffa in het titelstuk van dit album. Opvallend aan 'After The Hours, The Minutes' - en dus aan het spel van Walkate - is de ritmiek. Twee mooie voorbeelden zitten redelijk achteraan op het album: 'What The Bagelman Saw' en 'Now We’re Talking'. Kortom, twee prachtige albums voor de liefhebbers van klassieke, melodieuze jazz.

Labels: cd, Harald Walkate, The New York Second

(Ben Taffijn, 27.9.23) - [print] - [naar boven]

Op woensdag 6 september stierf Richard Davis op 93-jarige leeftijd in Madison, Wisconsin. De bassist speelde mee op een aantal klassiek geworden albums, zoals 'Swingin’ Easy' van Sarah Vaughan, 'Out To Lunch!' van Eric Dolphy, 'Point Of Departure' van Andrew Hill en 'Karma' van Pharoah Sanders, waarop hij samen met bassist Reggie Workman verantwoordelijk was voor de bezwerende drive in 'The Creator Has A Master Plan'. Maar hij speelde ook mee op Van Morrisons baanbrekende album 'Astral Weeks'.

Davis, geboren op 15 april 1930 in Chicago, deed zijn eerste muzikale ervaring op door de baslijnen te zingen in het vocale trio van zijn gezin. Na de middelbare school studeerde hij bas bij Rudolf Fahsbender van het Chicago Symphony Orchestra. Hij ging optreden met het trio van pianist Ahmad Jamal. Hij koos voor de contrabas omdat die in jazzcombo's vaak onopvallend achterin opgesteld stond. Precies een plek waar hij zich in alles het prettigst voelde: op de achtergrond.

Naast jazz leerde Davis ook klassiek spelen in het Chicago Youth Symphony Orchestra. Hij trad op in orkesten onder leiding van Leonard Bernstein en Igor Stravinsky (die Davis zijn favoriete bassist zou hebben genoemd). In een recent eerbetoon zei pianist Ethan Iverson: "The room became much larger when Richard Davis unpacked his instrument." Pianist Jason Moran, die meerdere keren met Davis samenwerkte, roemt "the way he found the space in the bass line. Instead of 'walking' a bass line, Davis seems to 'chart' it. Like an astronomer charting the sky. In that way, he found freedom in the bass by pivoting between the earth and the stars."

In 1954 verhuisde Davis naar New York om te spelen in een band onder leiding van pianist Don Shirley. Een paar jaar later belandde hij in de begeleidingsband van Sarah Vaughan. Davis zei later vaak dat hij zijn doctoraat behaalde aan "de Universiteit van Sarah Vaughan".

Door een gedeelde passie voor klassieke muziek uit de 20e eeuw raakte Davis bevriend met altsaxofonist Eric Dolphy, die ook fluit en basklarinet speelde, en wiens opmerkelijke bereik en concept overeenkwamen met dat van Davis. Zo is hij ook te horen op de opnamen die in juli 1961 zijn gemaakt in de New Yorkse club The Five Spot, als lid van een legendarische groep met Dolphy, trompettist Booker Little, pianist Mal Waldron en drummer Ed Blackwell.

Davis bracht een groot deel van de jaren 60 door als veelgevraagd sessiebassist in New York, waar hij optrad en opnam met een scala aan grootheden. Met name zijn werk met pianisten Andrew Hill en Jaki Byard was een toonbeeld van virtuositeit. In 1966 was Davis een van de oprichters van het Thad Jones-Mel Lewis Orchestra. Met zijn spel in die band wist hij zowel bassisten als componisten te beïnvloeden.

In 1977 werd hij benoemd als professor muziek aan de universiteit van Wisconsin-Madison. Daar richtte hij ook de Richard Davis Foundation for Young Bassists op, om ervoor te zorgen dat een gestage stroom getalenteerde muzikanten in zijn voetsporen kon treden. Hij bleef er tot 2016 in functie en haalde diepe voldoening uit het lesgeven.

Foto: Brian McMillen

Labels: Andrew Hill, bas, Eric Dolphy, in memoriam, Richard Davis

(Maarten van de Ven, 23.9.23) - [print] - [naar boven]

Jazz van eigen bodem vandaag, meer specifiek uit de richting van Utrecht, met als linking pin rietblazer Steven Kamperman. Want we horen hem zowel op 'Soft Steel' het debuutalbum van bassist Dion Nijlands DEON, als op zijn eigen album 'Maison Moderne'. Nijland vroeg verder trompettist Ruben Drenth, saxofonist Ad Colen en drummer en vibrafonist Mees Siderius. Kamperman op zijn beurt zocht versterking bij altviolist Oene van Geel, gitarist Paul Jarret en pianist Albert van Veenendaal. Beide albums verschenen bij TryTone.

Dion Nijland betoont zich op 'Soft Steel' niet alleen een goed bassist, dat wisten we inmiddels al, maar ook een uitstekend componist. Met de twaalf stukken van zijn hand krijgen we daarvan een heel aardig beeld. Te beginnen met het heerlijk ritmische 'Karl May', waarna de sereen vliedende klanken in 'Bogerous' als een aangename verrassing komen - mooi, die combinatie van Nijlands rustieke gepluk met Kampermans basklarinet. 'Lost In The Woods' heeft dan weer een flinke dosis ouderwetse swing meegekregen, met mooie partijen van Colen, Drenth en Kamperman. Knap hoe Nijland hier met slechts vijf musici een authentiek bigbandgeluid weet neer te zetten. Een wat meer freejazz-karakter horen we terug in 'Silent Steel' en 'On The Contrary', al laat Nijland ook hier de melodie niet achterwege, want hoe veelzijdig zijn stukken ook zijn: dat is een constante. Conform die uitspraak vind ik 'Deun' wel grappig. Het is precies dat: een leuk deuntje, dat zich direct vastzet in je hoofd. En in dit kader moeten we ook zeker 'Slagkracht' noemen, met een prachtige trompetsolo van Drenth en mooie bijdragen van Siderius op vibrafoon. Waarom horen we dit laatste instrument tegenwoordig nog zo weinig in de jazz? Het bewijst hier weer volop zijn waarde. Kamperman horen we uitgebreid in 'Wiegenlied', een stuk dat perfect is voor een klarinet, met zijn warme, wat weemoedige klank. Verderop verandert het stuk overigens wel van karakter, met die saxsolo van Colen is dat kind direct weer klaarwakker. Nijland in de rol van bassist mogen we hier niet vergeten. Hij opent 'Shivu' met mooi pizzicato spel, waarna Drenth het tempo opvoert. Een stuk overigens dat verder sterk bepaalt wordt door Siderius' stevig ritmische spel. En of dit album al niet gevarieerd genoeg is, krijgen we onder Nijlands bezielende leiding met het titelstuk 'Soft Steel' ook nog een gloedvolle tango.

Rond de jaarwisseling bracht Kamperman vier maanden door in het Van Doesburghuis in het Franse Moudon, een residentie ondersteund door het Fonds Podiumkunsten. Daar componeerde hij 'Maison Moderne', een muzikale reis door dit huis van een van Nederlands beroemdste kunstenaars. We beginnen buiten en eindigen in de berging tussen de verwarmingsbuizen. De stukken worden onderbroken door vier Intermezzo's, waarin Kamperman stilstaat bij het leven van Theo van Doesburg. Het blijft natuurlijk een wonderlijk avontuur: beeldende kunst en architectuur vangen in klank. Toch kan ik me bij 'Le Façade & L’Entrée' wel iets voorstellen. Die kleuren weet Kamperman uitstekend te vangen in die flamboyante klarinetsolo en de overige drie musici spelen hoekig genoeg om die geometrie te verklanken. De glas-in-loodramen van 'La Bibliothèque' zijn abstracter en bieden Jarret de ruimte voor een pittige gitaarsolo. De Intermezzo's bieden Kamperman de mogelijkheid om afwisseling in deze suite te brengen. Zo klinkt het eerste intermezzo - 'AusBauH', handelend over Van Doesburgs rol in het Duitse Bauhaus - als een klanksculptuur en neemt hij voor het tweede, 'Mondrian Danse Le Charleston', de charleston als uitgangspunt. Dit deel handelt over de vriendschap met Piet Mondriaan, die een fervent danser was. Het hart van het huis en het album is 'Grand Atelier', waar dit stuk ook is opgenomen. En natuurlijk horen we hier Kamperman uitgebreid op klarinet, aangezien hij daar graag speelde tijdens die vier maanden. In het Intermezzo 'Les Récitals De Pétro' - nagenoeg een solo van Van Veenendaal - dwaalt de geest van Erik Satie rond. We pakken nog één keer uit in het punkachtige 'La Chaufferie', een ode aan de machines en de pijpen en aan het futurisme waar Van Doesburg eveneens affiniteit mee had.

Labels: cd, DEON, Dion Nijland, Maison Moderne, Steven Kamperman

(Ben Taffijn, 19.9.23) - [print] - [naar boven]

Concert 
Back on the Ploc!
The Ploctones, vrijdag 8 september 2023, Paradox, Tilburg

De wederopstanding van een legendarische formatie als opening van het seizoen.

De meningen zijn verdeeld over hoe lang geleden het is dat The Ploctones voor het laatst te zien waren in Paradox. Sommigen zeggen 17 jaar, anderen 19 jaar geleden. Hoe dan ook zo lang geleden dat ik met hele andere dingen bezig was en het mij destijds volledig ontgaan is. Toen ik me meer ging verdiepen in de jazz kwam ik de naam met enige regelmaat tegen. Altijd met lovende woorden over de unieke en vernieuwende muziek die dit kwartet produceert. Bekijk deze opname van Vrije Geluiden van 13 jaar geleden om een idee te krijgen. Zelf zeggen ze over hun muziek: "Wat wij doen is heel erg gericht op groove, soms zelfs rocky. We noemen het alleen jazz omdat we nooit hetzelfde spelen."

Mijn verwachtingen waren dan ook hooggespannen om dit gezelschap live aan het werk te zien. Natuurlijk zijn de heren zichtbaar wat ouder geworden, maar het enthousiasme waarmee ze het podium bestegen om hun eerste concert sinds jaren in deze samenstelling op te starten werkte meteen aanstekelijk. De zaal werd overrompeld door het openingsnummer. Een van de vele 'golden oldies' die op de setlist stonden, waaronder 'Rrrita', een ode aan een van de trouwste fans van de band, 'Flare', 'Muchato' en niet te vergeten een stuk met de wonderlijke titel 'Paalangst'. Stuk voor stuk composities van Goudsmit, die als altijd erg beweeglijk en expressief de meest fantastische rifs uit zijn gitaar toverde.

Deze band moet je echt live aan het werk zien. De interactie tussen de bandleden is een genot en voegt een extra dimensie toe aan het geheel. Wat dat betreft doet Efraïm Trujillo niet voor Anton Goudsmit onder. De man bespeelt al springend en knikkend zijn tenorsax en zijn mimiek is zo mogelijk nog expressiever dan die van Goudsmit. Muzikaal gezien was het vuurwerk van een soort waarvoor je tegenwoordig geen vergunning meer krijgt. De ene magistrale solo volgde de andere op. Wat dat betreft zie je bij alle vier de bandleden topkwaliteit en een ongebreidelde creativiteit die zich in het samenspel elkaar nog eens versterkt.

Ritmisch is de muziek uiterst complex, maar dat is bij drummer Martijn Vink en bassist Jeroen Vierdag in goede handen. Hoewel ook Goudsmit en Trujillo in staat zijn om een intro-solo uiterst ritmisch neer te zetten. Deze vier zijn inmiddels oude rotten die elk een enorme ontwikkeling hebben doorgemaakt en dat hoor je terug in de improvisaties, solo's, maar zeker ook in het samenspel. Een concert is een interactie met het publiek en een vol Paradox reageerde laaiend enthousiast op deze wederopstanding met dik applaus en gejoel bij elke fraaie solo en strak slot.

Zoals gezegd bestond de setlist uit oud repertoire, maar het klonk allemaal zo fris en fruitig alsof het ter plekke gemaakt werd. Ook dat is een verdienste. Over The Ploctones: gaat dat zien en beleven. Ik hoop dat deze band weer jaren te zien en te horen zal zijn en ook weer nieuw repertoire gaat uitbrengen. Over het nieuwe seizoen: dit concert maakte me meteen weer duidelijk dat niets op kan tegen live gespeelde muziek. Kortom, ga naar die concerten, zorg voor volle zalen en geniet!

Foto's: Johan Pape. Klik hier voor meer foto's van dit concert.

Labels: Anton Goudsmit, concert, Efraïm Trujillo, Jeroen Vierdag, Martijn Vink, The Ploctones

(Johan Pape, 15.9.23) - [print] - [naar boven]

De Concertzender heeft het ambitieuze plan opgevat om begin 2024 een nieuwe online radiozender te beginnen die zich geheel richt op jazz en wereldmuziek: A World of Jazz. "Spannend, maar we hebben er veel zin in. En het is ook nodig", zegt directeur Sem de Jongh. Het plan voor een landelijk kanaal voor jazz en wereldmuziek ontstond twee jaar geleden - het ontbreken daarvan is al jaren onderwerp van gesprek in de jazz- en wereldmuziekscene.

Vorig jaar kwam het onderwerp in het nieuws toen de zendermanager van Radio 4, Simone Meijer, de nieuwe naam van die zender bekendmaakte; NPO Klassiek - daarmee onderstrepend dat jazz en wereldmuziek er niet meer bijhoren. In De Volkskrant zei ze: "Ik vind absoluut dat wereldmuziek en jazz thuishoren in het publieke aanbod, maar niet bij ons." Dat leidde tot protestacties van jazzmuzikanten en -professionals van onder meer de beroepsvereniging Bimpro. Zij pleiten al jaren voor serieuze aandacht bij de publieke omroep voor jazz en wereldmuziek.

A World of Jazz zal de beste jazz en wereldmuziek 24 uur per dag uitzenden, concertopnamen uit heel Nederland laten horen en een podium bieden voor jonge musici. De zender gaat hierbij nauw samenwerken met de Nederlandse jazz- en wereldmuzieksector: musici, podia, festivals en conservatoria. Nederland heeft een bloeiende jazzscene die een plek op de radio verdienen. Om de zender te realiseren en te zorgen voor een groot bereik start de Concertzender een crowdfundingactie. Daarnaast praat de zender met de NPO over samenwerking en hoopt op steun uit politiek Den Haag. De Concertzender, ooit voortgekomen uit de publieke omroep, draait vrijwel volledig op vrijwilligers.

Bron: NRC, Concertzender

Labels: A World of Jazz, Concertzender, jazzradio, nieuws

(Maarten van de Ven, 11.9.23) - [print] - [naar boven]

Stichting Doek is een in Amsterdam gevestigd initiatief voor en door musici die zich begeven in de wereld van de vrije improvisatie. Om hun eigen website maar te parafraseren: 'Doek is a collective of improvisers creating opportunities for experimentation, research and performance. Doek musicians share attitudes toward tactics, references, ancestors and antecedents in improvisation and push the musical practice forward in their many groups and ad hoc combinations.' Een gegeven dat zich op velerlei wijzen uit, maar een jaarlijks hoogtepunt kent in het festival. Een ware prestatie, zeker aangezien dit uiterst belangrijke vehikel voor moderne muziek het sinds 2020 zonder subsidie moet stellen.

Een goed gevulde avond. Door te kiezen voor concerten in de zaal en duo's in het café gaat de muziek non-stop door en valt er veel te genieten. Helaas moet ik het afsluitende optreden van Kami, met de sterbezetting van trompettist Nate Wooley, pianist Jozef Dumoulin, bassist Ingebrigt Håker Flaten en drummer Teun Verbruggen laten schieten, maar gelukkig blijft er genoeg moois over. Zoals het optreden van The Ambush Party, een kwartet bestaande uit saxofonist en klarinettist Natalio Sued, cellist Harald Austbo, pianist Oscar Jan Hoogland en drummer Marcos Baggiani. Na wat inleidende schermutselingen, waarbij het de heren zuiver om de klank te doen is, belanden we in een aantrekkelijke ritmiek, patronen die vooral aan Sued mogelijkheden tot aantrekkelijke uitstapjes bieden. Die afwisseling blijkt een constante in het optreden van deze beslist onderhoudende band. Want na deze eerste ritmische frase belanden we wederom in een feeëriek klanklandschap. Het blauwe licht, de aan veldgeluiden refererende klanken en de zoemende klarinet van Sued zorgen voor een wonderlijk intermezzo, waarna wederom de ritmiek wordt opgezocht.

Het tweede kwartet is Old Adam On Turtle Island met bijna dezelfde bezetting, alleen horen we nu een contrabas, Aaron Lumley, in plaats van een cello. Verder bestaat het kwartet uit saxofonist John Dikeman, pianiste Marta Warelis en drummer Sun-Mi Hong. Maar met die bijna overeenkomst in bezetting hebben we het wel gehad, want dit kwartet maakt totaal andere muziek. Dikeman is duidelijk de leider van dit kwartet en dan weten de kenners van zijn stijl al genoeg. Hij is een powerblazer, wiens spel nogal eens - en dat is ook nu weer het geval - een tamelijk dramatische heftigheid kan ontwikkelen, niet gespeend van enige emotionaliteit. Zijn collega's weten er echter prima raad mee en bieden de gewenste ondersteuning. Met als resultaat muziek die nogal eens overkomt als een vrij explosieve stroomversnelling aan klanken, al zijn er ook zeker wat meer rustige, vrij weemoedige momenten. En leuk om Warelis voor de tweede keer in één week te horen en nu dus in een totaal andere aanpak. Vorige week tijdens Summer Bummer klonk in combinatie met Carlos Zingaro, Marcelo dos Reis en Helena Espvall een geheel andere Warelis, veel subtieler, veel meer werkend aan de klank en regelmatig verkerend onder de klep, terwijl we nu te maken hebben met een driftig en staccato spelende pianiste die zichzelf maar amper bij kan houden.

Tussendoor de duo's dus. Allereerst dan van Michael Moore op klarinet en Jozef Dumoulin op piano. Ik roemde al eerder Moore's prachtige, altijd wat weemoedige, maar verhalende spel, iets dat ook nu weer volop aanwezig is in deze opvallend ingetogen set. Iets dat vooral geldt voor het eerste deel, terwijl in de tweede helft het experiment wat meer aan bod komt, waarbij Moore zijn klarinet het ene moment heerlijk laat knorren, terwijl we even later vogels menen te horen. Bijzonder is ook de rol van Dumoulin, die achter de upright piano opvallend klassiek spel laat horen. Het tweede duo is voor twee bassisten, Wilbert De Joode en Antonio Borghini, die samen op zoek gaan naar een eigenzinnige klankwereld en daar meesterlijk in slagen. In diepe trance zoeken ze continu naar mogelijkheden om elkaar aan te vullen.

Foto's: Cees van de Ven

Labels: Antonio Borghini, Doek, festival, Jozef Dumoulin, Michael Moore, Old Adam On Turtle Island, The Ambush Party, Wilbert de Joode

(Ben Taffijn, 10.9.23) - [print] - [naar boven]

'Serranías' is intussen alweer het vierde trioalbum van de Cubaanse pianist Aruán Ortiz. Voor de tweede keer kan hij rekenen op bassist Brad Jones, zijn maatje in het James Brandon Lewis Quartet, terwijl het drumstoeltje voor het eerst bezet wordt door John Betsch, die vooral bekend is van concerten en albums met Steve Lacy, maar de voorbije jaren wat uit het zicht verdween. Onterecht, want dit is een krachtige, zelfs viriele plaat die verschroeiend start met 'Shaw 'Nuff (Siento Un Bombo)' van Dizzy Gillespie & Charlie Parker. Intussen heeft Ortiz nog altijd als missie om zijn Cubaanse roots uit te dragen. Denk daarbij zeker niet aan Rubén González, en evenmin aan Gonzalo Rubalcaba.

David Virelles is misschien een dichtere verwant, maar Ortiz speelt assertiever en kleurrijker, met een indrukwekkende techniek en lijfelijke energie waarmee hij zijn wortels naadloos verwerkt in complexe, hedendaagse jazz., die nu eens driftig en opgefokt dansbaar klinkt en dan weer terugplooit in monochrome beheersing. Maar dat is tijdelijk, want in solostuk 'Canto De Tambores Y Caracoles' wordt duidelijk dat 's mans grootste invloed misschien wel Cecil Taylor is. Diens furieuze intensiteit is regelmatig binnen handbereik en duikt regelmatig op doorheen de rest van dit uitstekend opgenomen album dat gretig uit de speakers spat. Ijzersterk werk van een pianist die hiermee zijn 50e verjaardag en 20 jaar professionele carrière in stijl viert.

Deze recensie verscheen ook in Jazz&Mo'

Labels: Aruán Ortiz, cd, Intakt Records

(Guy Peters, 9.9.23) - [print] - [naar boven]

Enige weken geleden las ik het boek 'On Minimalism' van Kerry O'Brien & William Robin, een boek waar ik dit weekend sterk aan moest denken tijdens deze editie van het door Sound in Motion georganiseerde Summer Bummer. Wat mij daarbij opviel is hoe veel muziek, zowel binnen de freejazz als binnen de meer experimentele avant-garde, teruggrijpt op de repetitieve en meditatieve klankwereld, zo kenmerkend voor deze muziek. Het geldt voor bands als Selvhenter en Bitchin Bajas, die in mijn eerste verslag voorbijkwamen, maar het geldt ook voor het Nemo Ensemble, het concert van Susie Ibarra en Tashi Dorji en het concert van Oren Ambarchi, Tashi Dorji en Andreas Werliin, die alle plaatsvonden op zaterdag.

Maar laat ik vooral beginnen met het laatste concert van de vrijdag en het hoogtepunt van dit festival: de wereldpremière van 'The Death Of Kalypso', de eerste opera van Martin Küchen, uitgevoerd door Angles, in combinatie met de sopraan Elle-Kari Sander, wier foto het affiche van het festival siert. Küchen koos verder voor de bezetting van een strijkkwartet, vier blazers, piano, twee bassisten (in de praktijk één, omdat Johan Berthling er niet bij kon zijn vanwege een gebroken arm), drums en vibrafoon. Met name de strijkers geven een mooi klassieke draai aan het stuk, al vallen hier ook de prachtige blazerspartijen op. Maar de echte verrassing is natuurlijk Sander en haar dynamische, vaak redelijk theatrale wijze van zingen, waarbij ze onmiskenbaar de aandacht naar zich toe weet te trekken. Een nieuw hoogtepunt voor dit construct van Küchen.

Een mooi voorbeeld van minimalisme in de geïmproviseerde muziek vormt het concert van het Nemo Ensemble. Zeer subtiel horen we allereerst bassist Nils Vermeulen, samen met een strijkerstrio bestaande uit violiste Elisabeth Klinck, altvioliste Esther Coorevits en celliste Jasmijn Lootens, waarbij de sopraan Ester-Elisabeth Rispens aansluit met al even subtiele stemklanken. En dan is er percussionist Wim Pelgrims, die zijn Gran Cassa gebruikt als blad om met allerlei voorwerpen overheen te schuren, zo de meest wonderlijke klanken producerend. Gaandeweg krijgt dit klanklandschap een ritmische dimensie, eerst in de vorm van een drone, later met repetitieve patronen.

Snaren zijn sowieso populair op deze tweede dag, bijvoorbeeld bij Turquoise Dream, dat bestaat uit violist Carlos Zingaro, gitarist Marcelo dos Reis, celliste Helena Espvall en pianiste Marta Warelis. Muziek op de grens van abstract en melodisch, regelmatig voorzien van een behoorlijke dosis melancholie. En bijzonder zijn die klankuitbarstingen, die overdonderende golven van klank. Bij het soort muziek dat dit kwartet maakt hoort onorthodox instrumentgebruik: Warelis zit meer onder de klep dan achter de toetsen en Dos Reis gebruikt zijn gitaar regelmatig als klankkast en bewerkt deze met allerhande trommelstokjes.

Een ander hoogtepunt van deze dag is het concert van Susie Ibarra en Tashi Dorji. Een bijzonder ritmische set, waarin freejazz en meer minimalistisch aandoende vormen elkaar afwisselen. Ibarra betoont zich een waar kunstenaar achter haar drumstel, met niet alleen een ongelofelijk gevoel voor ritme, maar ook voor klank. Daarbij gebruikt ze beurtelings stokken en haar handen. Dat terwijl Dorji zich op menig moment laat verleiden tot heftige, tegen noise aanleunende klanken. Deze Bhutaanse gitarist horen we kort daarna voor een tweede keer. Aangezien bassist Johan Berthling er dit festival niet bij kon zijn, mag Dorji aanschuiven bij Oren Ambarchi en Andreas Werliin voor een al even imponerend meeslepende set. Richt Ambarchi zich hier primair op de elektronica, naast dat hij zijn gitaar gebruikt, Dorji doet het alleen met deze gitaar, waarbij de spanning regelmatig flink oploopt. Werliin sluit hier met krachtige slagen prachtig op aan. Samen trekken ze een ondoordringbare muur van geluid op.

Foto's: Guido Goossens

Labels: Andreas Werliin, festival, Martin Küchen, Nemo Ensemble, Oren Ambarchi, summer bummer, Susie Ibarra, Tashi Dorji, Turquoise Dream

(Ben Taffijn, 6.9.23) - [print] - [naar boven]

Spoiler alert: dit album van multi-instrumentalist Warren Wolf is géén hommage aan de beroemde congaspeler Chano Pozo (1915-1948), de grondlegger van de Cubop. Ik meen ergens gelezen te hebben dat 'Chano Pozo' de bijnaam was die papa Wolf voor zijn kleuter had bedacht omdat die zijn hele leefomgeving als zijn percussie-instrument gebruikte. Het is dus niet onredelijk te veronderstellen dat de 'Chano Pozo' die in de bezetting wordt opgevoerd als bespeler van de bas, de toetseninstrumenten, de percussie en de elektronica gewoon Warren Wolf zelf is. Temeer daar de onderscheiden keyboards het hoogste woord voeren. Het enige nummer met een latin-feel is 'Thelma E.', de rest leunt tegen de muzak aan. Muziek voor in je Starbucks, dichter bij Roy Ayers dan Milt Jackson.

Dat neem niet weg dat Wolf met 'Sunday Morning', 'Another Side' en 'The Struggle Continues...' pakkende melodietjes heeft bedacht voor dit telefoon-ensemble (de muzikanten luisteren niet zozeer met oren als via koptelefoons naar elkaar). Wolfs vocalen, door middel van een (je houdt het niet voor mogelijk wat ze allemaal uitvinden) ElectroSpit Talk Box* krijgen een rol die gelijkwaardig is aan de verrichtingen van de instrumentalisten.

* De ElectroSpit Talk Box is een apparaat dat om de nek gedragen wordt en verbonden is met een telefoon of synthesizer, die de stemtrillingen van een gebruiker als muziekinstrumenten kan laten klinken. [RED.]

Labels: cd, Warren Wolf

(Eddy Determeyer, 5.9.23) - [print] - [naar boven]

"De ZomerJazzFietsTour in de omgeving van het Reitdiepdal in Groningen onderscheidt zich op een bijzondere wijze van andere festivals. Kerken en schuren van boerderijen dienen als decor én onderdak voor de concerten. Muziekliefhebbers verkiezen hun eigen fietsroute en dwalen door het natuurlijk en muzikale landschap. Soms met zon, soms met tegenwind en zelfs een regenbuitje, maar het profijt van een avontuurlijk concert ligt altijd in het verschiet."

Op zaterdag 26 augustus volgde ook Louis Obbens de ZomerJazzFietsTour door het Groningse Reitdiepdal. Hij zag er optredens van Tom Arthurs & Giovanna Pessi, Snowapple, Ruf Der Heimat, Steven Kamperman Maison Moderne en Dave Douglas Mountain Ensemble.

Klik hier om zijn festivalverslag te lezen en zijn fotoverslag te bekijken.

Foto: Louis Obbens

Labels: festival, zomerjazzfietstour

(Maarten van de Ven, 4.9.23) - [print] - [naar boven]

Het universum van Sound in Motion blijft maar uitdijen. We hadden al de Oorstof-concerten, het jaarlijkse Summer Bummer-festival, net achter de rug, de betrekkelijk nieuwe Visitations, het enige jaren geleden opgerichte Dropa Discs en nu is er ook het Dropa House. Nog niet definitief af, maar wel in een bijzonder ver gevorderd stadium. Het komt allemaal voort uit de gedachte van een gemeenschap en de waarde van kruisbestuiving. Want dat is wat in Dropa House allemaal samenkomt, als in een brandpunt: Een studio, een ontmoetingsplek, een residentie, kortom een thuis. Met bovenmenselijke inspanningen realiseerden Koen Vandenhout en Christel Kumpen in de afgelopen jaren deze droom en nu het er bijna is, is het ze meer dan gegund. Een wat mindere versie van Summer Bummer had dan ook alleszins voor de hand gelegen, niets is echter meer dan waar, ik heb me weer eens prima vermaakt.

En ook hier gelden sinds jaar en dag een aantal belangrijke stelregels: musici een podium bieden, gevestigde namen - voor zover je daar in deze niche binnen de muziek van kunt spreken - maar zeker ook jong talent. En die musici samenbrengen, nieuwe verbindingen aan laten gaan. Niets zo mooi voor deze twee als door hun festival een nieuwe groep ontstaat die ook hierna verdergaat. Of als iemand door hun inspanningen een internationaal podium krijgt, zoals saxofoniste Hanne De Backer die toch echt nooit bij Martin Küchens Angles was beland als Vandenhout haar geen zetje had gegeven. En natuurlijk ook niet als ze niet zo'n uitstekende saxofoniste was geweest, maar ieder mens heeft nu eenmaal wel eens een helpende hand nodig. En nu ik dit zo schrijf, realiseer ik me dat ook dát een reden is waarom ik er iedere keer weer bij wil zijn in de kraamkamer.

Om de totaal onbekende Franse saxofoniste Ornella Noulet op vrijdagmiddag de aftrap te horen doen, samen met de al even jonge drummer Ferdinand Lezaire en al luisterend tot de ontdekking te komen dat ik die twee echt wel vaker wil horen. Vernieuwend is het niet, verfrissend wel en mooi om te horen hoe Noulet zoveel jaren later in Albert Aylers voetstappen treedt. En als dan aansluitend Han Bennink plaatsneemt achter het tweede drumstel op het podium - hij had hun opa kunnen zijn - en de strijd aangaat met gitarist Terrie Ex en later saxofoniste Heidi Kvelvane besef je hoe krachtig deze vrij muziek inmiddels geworteld is en hoe mooi het stokje iedere keer weer wordt doorgegeven en hoe tegelijkertijd eenieder daar weer zijn eigen stijl in vindt. Neem Cath Roberts op baritonsax, die we hier horen met altsoliste Dee Byrne. Prachtig hoe de klanken van deze twee saxen elkaar het ene moment versterken in lange lijnen vol melancholie en het andere momenten elkaar verfrissend in de weg zitten.

Sommige musici horen we meerdere keren op dit festival, ook dat is een bekend gegeven. Zo horen we drummer Mike Reed, cornettist Ben LaMar Gay en woordkunstenaar Marvin Tate op vrijdag als trio en op zaterdag, in combinatie met de heren van Bitchin Bajas, als The Separatist Party. In beide gevallen met een performance van grote emotionele zeggingskracht, primair door het overrompelende optreden van Tate, die niet alleen als woordkunstenaar onovertroffen is, maar ook als performancekunstenaar. Dat ik nog niet de helft begrijp van wat hij allemaal zegt is natuurlijk jammer, maar mijn begrip van waar hij over praat staat het geenszins in de weg. De wijze waarop hij vol boosheid, verontwaardiging en teleurstelling zijn woorden de zaal in slingert zegt meer dan genoeg en anders is het wel zijn mimiek die je de adem doet inhouden. De muziek klinkt navenant. Op vrijdag wat meer in de richting van de free jazz, op zaterdag duidelijk schatplichtig aan het minimalisme, het handelsmerk van Bitchin Bajas. Maar in beide gevallen met een niet mis te verstane aanklacht tegen onze maatschappij.

Tromboniste Maria Bertel horen we eveneens twee keer, op vrijdag als onderdeel van het kwartet Selvhenter en op zaterdag solo. Een merkwaardig kwartet dit Selvhenter, met naast Bertel altsaxofoniste Sonja LaBianca en de drummers Jaleh Negari en Anja Jacobsen. Nog aparter dan deze bezetting is het feit dat het spel van beide blazers volledig in elektronica gedrenkt is. Zo klinkt Bertels trombone meer als een daverende machine of een scheepshoorn dan als een trombone. En dan is er de muziek die een mix is van free jazz, avant-garde noise, post- en krautrock en minimal music. Een overrompelende ervaring. Iets dat niet minder geldt voor Bertels solo optreden, waarin ze haar kunsten nog eens vertoont, maar nu volledig op eigen kracht. Ze blijft moeiteloos overeind.

Foto's: Guido Goossens & Jef Vandebroek

Labels: Cath Roberts, festival, Han Bennink, Hanne De Backer, Heidi Kvelvane, Maria Bertel, Michael Moore, Mike Reed, Selvhenter, summer bummer, The Separist Party

(Ben Taffijn, 3.9.23) - [print] - [naar boven]

"Bam! Wat zeg ik, BAAAMM!!! Alsof de plavuizen vloer van het dertiende-eeuwse terpkerkje van Oostum met een akelig knallend geluid was opengespleten om ons de hel van James Joyce te openbaren. En dat zonder medewerking van de NAM. Zóveel energie - het is lang geleden dat we iets dergelijks meemaakten. Met twee saxofoons, een spijkerharde drummer plus bassist en kweker van Turkish Pumpkin Esat Ekincioglu aan het roer."

Op zaterdag 26 augustus bezocht Eddy Determeyer in het Groningse Reitdiepdal de ZomerJazzFietsTour. Hij zag er optredens van New Dutch Jazz Quartet, Snowapple, Turkish Pumpkin, Hydra Ensemble en Dave Douglas Mountain Ensemble. Daags ervoor bezocht hij in popcentrum Simplon de Proloog met optredens van de Insomnia Brass Band en Ruf Der Heimat.

Klik hier om zijn festivalverslag te lezen.

Foto: Hammie van der Vorst

Labels: festival, turkish pumpkin, zomerjazzfietstour

(Maarten van de Ven, 2.9.23) - [print] - [naar boven]

"Na een muzikale carrière van 48 jaar die beroepsmatig in 1977 begonnen is, stop ik als zodanig in 2025. Ik vind het dan mooi geweest, 't is tijd voor wat anders en wil iedereen bedanken die mij en mijn groepen en projecten al die jaren gesteund hebben. Ik wil de komende twee jaren 2023 en 2024 benutten om concerten te spelen met enkele van de groepen, waarmee ik een langdurige samenwerking heb zoals met: Paul Van Kemenade Classic Quintet, Duo Stevko Busch-Paul Van Kemenade en Three Horns And A Bass.

Eveneens beëindig ik in 2025 mijn rol als organisator van het in 1993 opgerichte festival Stranger Than Paranoia en de muziekwandeling Rund Om Hausen. Alle bovenstaande groepen en projecten zijn enkel nog in 2023 en 2024 te boeken! Vanaf 2025 ben ik eventueel beschikbaar in een adviserende of organiserende rol. Met veel dank aan allen die mij een warm hart toedragen!"

Paul van Kemenade

Foto: Cees van de Ven

Labels: nieuws, Paul van Kemenade, statement

(Maarten van de Ven, 28.8.23) - [print] - [naar boven]

In het Supersonic Orchestra van Gard Nilssen, een van de hoogtepunten op het laatste North Sea Jazz, kwamen we ook de bassist Ingebrigt Håker Flaten en de saxofoniste Signe Krunderup Emmeluth tegen. Beiden zijn ook te horen op het bij PNL Records verschenen 'Guts & Skins' van Flaten en drummer Paal Nilssen-Love, als onderdeel van een overdonderend octet. Verder hier aandacht voor het onlangs bij Aerophonic verschenen 'Harvesters' van het Rempis Percussion Quartet, waarin we Flaten horen met saxofonist Dave Rempis en de drummers Tim Daisy en Frank Rosaly.

'Guts & Skins' is een soort van suite in zeven delen, waarin Flaten en Nilssen-Love, het is tenslotte hun band, duidelijk de leiding nemen, aangevuld met Johan Holmegaard op percussie. Verder bestaat dit octet uit drie rietblazers - Emmeluth op altsax, Hanne De Backer op baritonsax en Isabelle Dutoit op klarinet en vocalen, trompettist Magnus Broo en Alexander Hawkins op piano en hammondorgel. Zoals Flaten en Nilssen-Love betaamt, beginnen we met regelrechte chaos, een overdonderende kakofonie van geluid. Pas helemaal aan het einde van het eerste deel belanden we met een duet van Flaten en Nilssen-Love in wat rustiger vaarwater. Zo overdonderend als het eerste deel klinkt, zo ingetogen begint het tweede: zeer ingetogen percussie en dan een ritmisch patroon van Flaten. Hier overheerst de melodie, met duidelijke latininvloeden, iets waar je onze Noren nu niet echt mee associeert, maar wat prima blijkt te werken. Helemaal harmonieus verloopt het overigens niet, daar zijn deze musici net even een slag te dwars voor. Gelukkig maar. Die gewoonte culmineert naar het einde toe dan ook in een heerlijke triopassage van de drie rietblazers. In het derde deel - de band is weer volledig op stoom - valt vooral Hawkins' pianosolo op, waain hij ongrijpbare noten om zich heen strooit. Een onweersbui aan geluid krijgen we in het vierde deel; de percussie in actie, aangevuld met Hawkins' aanslagen en Dutoits bijzondere vocale kwaliteiten. Hawkins verrast ons stomend op zijn hammondorgel in het zesde deel, krachtig begeleid door de ritmetandem. De Backer ken ik vooral door de concerten die Sound in Motion organiseert, daar dateert haar contact met de heren dan ook zeker van. Haar solo in het laatste deel laat goed horen hoe terecht de plek is die ze in deze superband inneemt.

The Rempis Percussion Quartet kwam hier eerder voorbij, ik besprak zowel 'Cash And Carry' uit 2015 als 'Cochonnerie' uit 2017. Sindsdien verschenen nog 'Sud Des Alpes' en 'The Long Haul' en nu is er dus 'Harvesters'. Een dubbelalbum om het tienjarig jubileum van deze band te vieren! Dave Rempis begint solo op tenorsax in 'Everything Happens To You', balancerend tussen melodie en experiment, met dat voor hem zo krachtige geluid. En in deze bezetting wordt dat alleen nog maar verder versterkt: Flaten, Daisy en Rosaly vormen de perfecte ritmemachine. Een niet aflatende stroom klanken, met af en toe een rustpunt, maar dan ook alleen af en toe. Tegelijkertijd bevat een van die momenten, nog steeds in dat eerste stuk, een bloedmooie solo van Flaten. In 'The Exuberant Aubergine' ligt het tempo wat lager, al gaat dat zeker niet ten koste van de ritmiek. Bijzonder fascinerend is Rempis' solo net over de helft, vol onverwachte geluiden. 'Spooky Action', het eerste stuk op de tweede schijf, vangt aan met een mooi ritmische dialoog tussen Flaten en de beide drummers, waarna Rempis onverwacht melodieus aansluit. Na de geluidssculptuur 'Little Facists' horen we in 'Fat Lip' allereerst Flaten in een bijzonder innemende solo, gevolgd door Rempis met al even subtiele, melodieuze noten. Maar lang rustig blijft het ook hier niet, aangevuurd door de beide drummers.

Labels: cd, Dave Rempis, Frank Rosaly, Ingebrigt Haker Flaten, Paal Nillsen-Love, Rempis Percussion Quartet

(Ben Taffijn, 23.8.23) - [print] - [naar boven]

Het soloconcert van pianiste Eve Beuvens was de perfecte opmaat voor een nieuw seizoen Bijloke Wonderland, in een copresentatie met JazzLab.

Het werd een concert om in te lijsten. Haar cd 'Inner Geography' (Igloo Records) kreeg terecht lovende recensies, maar dit liveconcert bezorgde je zelfs bij de zomerse temperatuur kippenvel. Beuvens oogt misschien wat fragiel en zonder pathos, maar haar toucher van met name haar linkerhand is stevig, prominent en onontkoombaar. Haar composities en spel zijn divers, boeiend maar bovenal orgineel, met een aansprekende eigenheid die niet iedereen is gegeven. Zoals bij de alom bekende composities 'Joline' en 'Caravan', welke Beuvens een totale make-over gaf en voorzag van een volstrekt eigen signatuur. Rustige intimistische stukken werden afgewisseld met intens ferm, maar altijd verstaanbaar werk.

Bij het selecteren van foto’s van dit concert, beluisterde ik haar niet te missen cd, waarbij het Brusselse Igloo-label een welgemeend brevet van vermogen verdient voor de uitstekende opnamekwaliteit. Daarmee wordt absoluut recht gedaan aan deze bijzondere componiste/pianiste die Eve Beuvens is.

Tenslotte wil ik liefhebbers van uitstekende pianomuziek deze cd graag van harte aanbevelen. Maar neem ook zeker de gelegenheid te baat om een van haar concerten te bezoeken die JazzLab voor haar in petto heeft.

Foto: Cees van de Ven. Klik hier voor zijn fotoverslag van dit concert.

Labels: Bijloke Wonderland, concert, Eve Beuvens, Igloo Records

(Cees van de Ven, 19.8.23) - [print] - [naar boven]

Na meer dan een decennium activiteit en vijf albums, waarvan vier in dezelfde bezetting, is het kwintet rond saxofonist Christoph Irniger uitgegroeid tot een vaste waarde van de Centraal-Europese jazz. Dat is gelukt door geduld en bedachtzaamheid te koppelen aan inventiviteit en avontuur dat het niet van makkelijke strapatsen moet hebben.

De band kan traditioneel klinken én toch spelen met vorm, en tegelijk een bijzondere balans aanhouden van spontane en cerebrale ideeën. Het helpt ook dat deze vijf goed op elkaar ingespeeld zijn (gitarist Dave Gisler en bassist Raffaele Bossard slaan de handen ook nog eens in elkaar binnen Gislers iets meer explosieve trio) en zo naadloos kunnen transformeren tussen gezapig zoekende namiddagjazz en meer frenetische grootstadsmuziek, zoals de broeierige afsluiter 'Walking With Dinosaurs'.

Echt exploderen doet het nooit, maar op z'n best hanteert het kwintet een fijne spanning, die het misschien net iets te veel laat afweten om te kunnen spreken van een Pilgrim Grand Cru. Niettemin: 'Ghost Cat' is een degelijke plaat van een band die een heel eigen koers volgt en stilaan kan spreken van een oeuvre.

Deze recensie verscheen ook in Jazz&Mo'

Labels: cd, Christoph Irniger, Dave Gisler, Pilgrim, Raffaele Bossard

(Guy Peters, 16.8.23) - [print] - [naar boven]

"Bebop ontstond in het begin van de jaren veertig als reactie van jonge muzikanten op het heersende, als rigide ervaren bigband-regime. Dat is het narratief dat je in veel jazzgeschiedenisboeken kunt vinden. Eerlijk gezegd ben ik altijd sceptisch geweest ten aanzien van deze opvatting. In de loop der jaren heb ik tientallen boppers van het eerste uur geïnterviewd en nooit gemerkt dat er iets als animositeit jegens de bigbands bestond waar ze in hadden gewerkt. Integendeel: de meesten uitten zich positief over die bands en de financiële zekerheid die dat werk opleverde."

Uiteindelijk schreef Eddie Determeyer een compleet essay hierover. "Terwijl mij alleen maar een inleiding voor een interview met tenorsaxofonist Eddie 'Lockjaw' Davis over de bebop voor ogen stond. Maar van de andere kant: ik vond het tijd worden om de zaken eens degelijk op een rijtje te zetten, met dank aan het internet."

Klik hier om het artikel te lezen.

Foto: Esmond Edwards

Labels: artikel, bebop, Eddie 'Lockjaw' Davis, essay, interview

(Maarten van de Ven, 12.8.23) - [print] - [naar boven]

Een paar dagen geleden bereikte mij, via het ICP Orchestra, het bericht dat Tristan Honsinger afgelopen zaterdag is overleden. Hij werd drieënzeventig. Bij deze dus condoleances aan eenieder die hem kende en met hem samenwerkte. Een groot verlies voor hen, maar zeker ook voor alle liefhebbers van de geïmproviseerde muziek, waarvoor hij van onschatbare waarde was. Als cellist en vocalist, als componist, maar zeker ook als gangmaker en humorist. Om hem te eren sta ik stil bij het laatste album dat hij vorig jaar uitbracht: het bij Setola di Maiale verschenen 'Small Talk'.

Honsinger werd op 23 oktober 1949 geboren in de Amerikaanse staat Vermont. Hij begon zijn studies aan het New England Conservatory en studeerde vanaf 1968 aan het conservatorium van Baltimore. De klassieke muziek bleek echter niet zijn ding en na zijn verhuizing naar Montreal, een jaar later, stapte hij over op de improvisatie. In de jaren daarna woonde hij in Amsterdam, Parijs, Italië en weer in Amsterdam, waar hij uiteindelijk toetrad tot de Instant Composers Pool. In de jaren daartussen werkte hij samen met Toshinoro Kondo, Michael Vatcher, Sean Bergin, Giancarlo Schaffini, Gianluigi Trovesi en eind jaren tachtig met Cecil Taylor. Maar hier ontleende hij toch vooral zijn roem aan zijn bijdrage aan ICP, al bleef hij zijn oude vrienden opzoeken, bijvoorbeeld in Italië, waar 'Small Talk' van getuigt. Het album bevat opnamen voor de Italiaanse radio, gemaakt op 11 december 2017. We horen hier Honsinger zowel op cello als vocaal, iets dat hij deelt met Cristina Vetrone en Vincenzo Vasi, die we daarnaast ook horen op respectievelijk de organetto en de theremin, bassist Luigi "Lullo" Mosso en drummer Cristiano De Fabritiis. Verder horen we in dit octet klarinettist Enrico Sartori, saxofonist Edoardo Maraffa en bassist Antonio Borghini.

Een prachtig album, dit 'Small Talk' en helemaal in lijn met Honsinger. Wat we ook bij het ICP tegenkomen, het clowneske en het theatrale, vinden we hier in overtreffende trap. Puur theater wat hier gebeurt, muziek die associaties oproept met die van Nino Rota voor de films van Federico Fellino. Te beginnen in het knotsgekke 'The Guest Room' van Honsinger, gevolgd door het 'hoorspel' van Borghini: 'Il Niente E Il Poco'. Prachtig ook dat melancholieke 'Ha Ha Naru Kawa' van Honsinger, met als hoogtepunt die heerlijk schurende saxsolo van Maraffa. En dan die zang en stemkunst in 'Nientese' en 'Tractatus': heuse toneelstukken worden hier opgevoerd, alleen al die stembuigingen, in combinatie met de accenten die de instrumenten plaatsen - nog jammer dat de cd geen teksten bevat. En soms is er even sprake van instrumenteel vuurwerk, zoals in Maraffa's 'La Gallina Di Zamira', in de drie delen 'Impro' en zeker ook in 'Potsdam', waar Sartori en Maraffa elkaar de loef afsteken, gevolgd door een bijzonder weemoedige klarinetsolo van Sartori. En is het Honsinger die zingt in zijn eigen 'Malacoda'? Aan zijn Italiaans te horen wel. Kortom van alle markten thuis deze man, we zullen hem missen!

Foto: Cees van de Ven

Labels: cd, ICP, in memoriam, Tristan Honsinger

(Ben Taffijn, 10.8.23) - [print] - [naar boven]

We pikten een kort stuk mee van het Immanuel Wilkins Quartet, dat op de Garden Stage helaas af te rekenen kreeg met een tegenvallende sound. De band rond de bejubelde altsaxofonist die vinnige slierten de weide in slingerde, speelt hedendaagse jazz met wortels in free en gospel, en dat met een drukke energie die soms wat vormeloos aanvoelde, alsof het verhaal niet helemaal uit de verf kwam. Jammer, want het was snel duidelijk dat er een hoop talent bij elkaar stond.

Bij BJO Invites Aka Moon klopte daarentegen alles. De combinatie van het Brussels Jazz Orchestra én het doorgaans al redelijk drukke Aka Moon suggereert bijna een overdadige, corpulente weelde, maar het was eigenlijk genieten - op voorwaarde dat je je gordel om deed. Veel ademruimte zat er immers niet in het concert, dat verpulverend van start ging met de suite 'The Why And The How', die meteen liet horen tot wat die optelsom kan leiden. Je kan spelen met secties en bijvoorbeeld de tandem Galland/Hatzigeorgiou uitspelen tegen de blazers van het BJO, of Cassol met de Portugese gast, accordeonist João Barradas, die zijn MIDI-accordeon liet klinken als een Fender Rhodes. Of je kan ze natuurlijk allemaal bij elkaar zetten.

Het was een feest van ingenieuze arrangementen en voluptueuze gelaagdheid. En indrukwekkende solo's, zoals die eerste van Frank Vaganée, die er haast bij stond als een waakhond die maar blééf rukken aan die leiband op sopraansax, zo fel was zijn fysieke intensiteit. Er werd lekker gepompt, gejakkerd en breed uitgesmeerd, ook in het aan Pierre Van Dormael opgedragen 'Peace' of het veelzeggend getitelde 'Scofield', dat gearrangeerd werd door Harrison Steingueldoir. Dit was turbojazz op het scherp van de snede, met een combinatie van strakheid en flexibiliteit, en een weelde aan kleuren en klanken. 'Aka Truth' beloofde "iets rustiger" te zijn, maar dat was eigenlijk een leugen, want er werd al bewogen naar een kolossale finale én een energiestoot die zou aanhouden tot 'Galileo Galilei'. Enige bedenking dus: iets minder voluit gaan had geen kwaad gekund, wat reliëf is altijd mooi. Anderzijds: wat ga je toch zitten emmeren als je zo'n genereuze bak orkestrale jazz over je heen krijgt? Strak, bevlogen en gevarieerd, zonder goedkope krachtpatserij of effecten. Op-en-top Belgisch ook, maar van internationaal niveau en meteen de onbetwiste piek van de slotdag.

Niet veel later kwam Herbie Hancock (83) het podium op gejogd met een overwinnigsgebaar. "We're gonna play weird music, is that ok?", vroeg de man, die er oprecht zin in leek te hebben. En het kwintet was vertrokken voor een concert dat met haken en ogen aan elkaar hing, een paar keer z'n flow volledig verspeelde (vooral door ellenlange bindteksten) en uiteindelijk afgleed in een bedenkelijke effectenshow. Als het goed zat, dan was het sterk: in de 'Overture', een vergaarbak van gecondenseerde publieksfavorieten waar Hancock zijn concerten al een eeuwigheid mee aanvangt, was het een schizofreen potje genrehoppen, met fijne oldskool jazz die bruusk overging in pompende funk, spacey spelletjes op de synthesizer, kale grooves en gerotzooi met loops van gitarist Lionel Loueke, die demonstreerde hoe je in geen tijd en met talloze effecten eighties-reliek 'Rockit' in elkaar kan steken.

Allemaal behoorlijk maf, maar dat zou eigenlijk niet mogen verbazen. Keer nog eens terug naar een album als 'Sextant' (1972), uit een tijd dat geen idee te gek was, en je hoort die grilligheid, die onvoorspelbaarheid en die drang om buiten de lijnen te kleuren in al zijn jonge glorie. 'Footprints', de bekendste compositie van Hancocks beste vriend, wijlen Wayne Shorter, liet een meer coherent geluid horen, maar werd simpelweg verkloot door de synthetische trompetsound van Terence Blanchard. Dat een muzikant van dat formaat heil blijft zoeken bij zo'n wanstaltig geluid is onbegrijpelijk. Vanaf dan werd wel het feestje ingezet: Herbie's synth klonk in jazzfunkklassieker 'Actual Proof' nog even gesjeesd als cool, maar de solo's van James Genus en jeugdige drummer Jaylen Petinaud waren meer effect dan inhoud.

En dan moet je erkennen, ook al voelt het wat respectloos aan, dat wat ooit nieuw was, niet noodzakelijk nog werkt. De vocoder in 'Running To Me' was een fout idee, dat je eraan herinnerde dat (ooit) nieuwe technologie gebruiken niet altijd leidt tot innovatie of een meerwaarde. Cheesy en vermoeiend, daarentegen. In het afsluitende 'Chameleon' was de onvermijdelijke keytar van de partij, een instrument dat maar op één plaats thuishoort: het Muziekinstrumentenmuseum in Brussel. Toegegeven: het enthousiasme van Hancock was aanstekelijk, je wilde graag meegaan in zijn dolle fantasieën, maar we geraakten niet verlost van die pijnlijke grimas... Net zoals bij de vrijheid van meningsuiting zijn er grenzen.

Dus ja: laat Herbie Hancock, helemaal terecht een icoon van de jazz, gerust nog eens terugkomen, maar dan akoestisch, zodat de geniale flitsen die er gisteren veel te weinig waren tot hun recht kunnen komen. Maar dat gaat hij natuurlijk niet doen, zijn concerten volgen intussen al jaren hetzelfde stramien. En kijk, zo klinken wij ineens als reactionaire ouwe rukkers. Niettemin: fijn slotweekend, het deed deugd!

Foto's: Cees van de Ven. Klik hier voor zijn fotoverslag van deze festivaldag van Gent Jazz.

Dit verslag verscheen ook op Enola.be

Labels: Aka Moon, Brussels Jazz Orchestra, festival, Gent Jazz 2023, Herbie Hancock, Immanuel Wilkins

(Guy Peters, 4.8.23) - [print] - [naar boven]

Het eindeloze gemor over wat muziek die geen jazz is op een jazzfestival komt doen, is intussen bijna gaan liggen. Intussen heeft iedereen begrepen dat de marktlogica is wat ze is en dat je met 'echte' jazz geen festival van dit formaat uitverkoopt. Herbie Hancock is vermoedelijk de grootste nog levende en spelende jazzmuzikant van zijn generatie, maar zelfs hij heeft niet de brede aantrekkingskracht die Ludovico Einaudi, Joe Bonamassa, Snarky Puppy en Zaz uitoefenen. Dus het wordt dit, ofwel een kleinschaliger aanpak. Ooit al gehoord van een festival dat daar bewust voor kiest? Juist.

Maar goed, de muziek dus. Met in de spits Alex Koo, die bezig is aan een gestage opmars en de laatste tijd vooral solo hoge ogen gooit. Een goed onthaald soloalbum ('Etudes For Piano') bij W.E.R.F. Records was het opstapje naar meer zichtbaarheid én een plekje op het hoofdpodium van Gent Jazz. En Koo deed dat goed, met een stijl en setlist die je op schok namen door een universum waarin jazz, klassieke, minimalisme en filmische muziek hand in hand gaan.

Het begon speels-dramatisch met 'All Arms On Deck!', waarvoor Koo daadwerkelijk de rechtervoorarm inzette; gevolgd door het impressionistisch getinte 'Luna Umi'. Dan viel op dat Koo echt wel een persoonlijk geluid heeft dat misschien minder geschikt lijkt voor een groot jazzfestival, maar wel aanslaat. 'DbREAM' herinnerde even aan het manische roteren van Nik Bärtsch. Vervolgens passeerde een knappe hommage aan Ennio Morricone (inclusief gefluit), maar het zwaarte- en hoogtepunt van het concert zat in 'Sonar', een etude met een verhaal dat opgehangen werd aan de jacht van de potvis. Koo's introductie over de inktvissengenocide was zo uitvoerig dat je begon te vrezen voor een verlies van flow, maar niets daarvan. Het stuk speelde ingenieus met licht en donker, met densiteit en kaalheid, en was veel meer dan conceptuele spielerei. 'Echt fijn om zo'n verhalende pianist te horen", verklaarde de mevrouw voor ons bij het verlaten van de tent. De nagel op de kop, fijn concert.

Het was nog de vraag of de intimistische muziek van Profound Observer overeind zou blijven op de Garden Stage, die regelmatig dienst doet als veredelde zomerbar. Dat lukte goed voor dit trio van de jonge saxofonist Lennert Baerts, die zoals gewoonlijk geflankeerd werd door gitarist Vitja Pauwels, en deze keer ook drummer Jesse Dockx van zijn band Anti-Panopticon, die inviel voor Daniel Jonkers.

De muziek van het trio zit in een spreidstand tussen traditioneel en experimenteel, met Baerts' sound die regelmatig naar het Hoge Noorden leek te wijzen, terwijl Pauwels zich regelmatig liet gaan met weirde effecten en uithalen. Hij is het soort joker dat je elke band toewenst, in staat om vorm en kleur naar zijn hand te zetten. Dat leverde een bijzondere spanning op in stukken als 'Concealed In Ice' en 'Ray Of Light', waarin het weidse en intieme mooi samengingen. 'Wanderlust' smokkelde subtiel wat exotische invloeden binnen, met Baerts die veel ruimte kreeg en Pauwels die het samenspel bij 'The Other Person In Me' dan richting postrock duwde, weliswaar alsof Gary Lucas zich ermee moeide. 'Fulfilment Of A Not Forgotten Promise', een blues met een etherisch randje, was naar goede gewoonte de afsluiter van een sterke set, al was het met de bedenking dat de band pas écht tot z'n recht komt met wat meer tijd om een gelaagd verhaal te vertellen. Er komen ongetwijfeld nog kansen.

Op het hoofdpodium leek de komst van Bilal aanvankelijk een geval van miscasting. De band van de gelauwerde soulzanger die voor een groot deel van de loyale Herbie Hancock-aanhang vermoedelijk een onbekende was, leek aanvankelijk eentje van de 'soep & patatten'-soort, met wat lompe, funky riffrock. De ritmes waren rudimentair, de muziek ergens tussen repetitieve groove, voorspel-soul en funk, maar zeker geen jazz. Maar het was Bilal zelf die het tij deed keren. Met een stemtimbre dat nu en dan herinnerde aan H.R. van zwarte punkband Bad Brains, en een falsetto die wijlen Curtis Mayfield opriep, stuurde hij de band naar het zwoele, eclectische terrein van Erykah Badu, D'Angelo & co., met slaapkamersoul die naadloos overging in drukkende funk met belijdenisverzen. Bilal beperkte zijn bindteksten tot het hoogstnodige, hield de vaart erin en liet zijn vocale kwaliteiten voor zich spreken. De aanhouder won.

Foto's: Cees van de Ven. Klik hier voor zijn fotoverslag van deze festivaldag van Gent Jazz.

Dit verslag verscheen ook op Enola.be

Labels: Alex Koo, Bilal, festival, Gent Jazz 2023, Profound Observer

(Guy Peters, 3.8.23) - [print] - [naar boven]

Er waren de nodige pianisten die schitterden op de laatste editie van North Sea Jazz. Zo zag ik David Virelles aan het werk in het kwartet van Andrew Cyrille, en Kris Davis. Met bassist Ben Street - die ook deel uitmaakte van het kwartet rondom Cyrille - en drummer Eric McPherson bracht Virelles onlangs 'Carta' uit bij Intakt Records. Kris Davis horen we als onderdeel van het Michael Formanek Elusion Quartet. 'As Things Do' verscheen bij hetzelfde label.

Wat mij vooral opvalt aan het spel van Virelles is zijn vermogen om de luisteraar daadwerkelijk te raken. Zijn spel heeft het weemoedige van de blues, zoals ook 'Uncommon Sense', de opener van 'Carta' ons leert. Of beter nog: louter die eerste noten van 'Confidencial'. Een heel verhaal klinkt er door in die eerste frase. En aan Street en McPherson heeft hij uitstekende begeleiders, die niet alleen in dienst staan van Virelles, maar ook hun eigen verhalen vertellen. Street viel me ook al op tijdens het concert op North Sea, mede dankzij datzelfde gevoel voor de blues. We horen het ook terug in de opening van 'Lamento Taíno', een stuk dat qua sfeer perfect past op dit album. Een en ander wil echter geenszins zeggen dat Virelles niet kan swingen. Bij NYChepinsón' is het mede dankzij het ritmische spel van McPherson lastig om stil te blijven zitten. Bijzonder is ook 'Tiempos', waarin Virelles duidelijk teruggrijpt op de traditie van de jazz en dat vermengt met latin. Iets dat hij ook doet in 'Samio', een stuk dat ook opvalt door de percussie van McPherson. De blues is eveneens volop aanwezig in 'El Tivoli'. En hier horen we ook een ander kenmerkend element van Virelles' spel: het is door het werken met notenclusters en onverwachte manoeuvres rijk aan effecten.

Het Elusion Quartet vormt bassist Formanek met saxofonist Tony Malaby, drummer-vibrafonist Ches Smith en Kris Davis op piano. In 2018 verscheen, eveneens op het Intakt-label, 'Times Like This' en onlangs kwam daar 'As Things Do' bij. Het begint allemaal spannend chaotisch met een maalstroom aan klanken in 'Bury The Lede', waaruit eerst Formanek en dan Malaby zich losmaken, die laatste met een maatgevende solo. En weinig blazers leggen zo'n kracht in hun spel als Malaby. Hoe hard iedereen ook speelt, en het gaat er hier fel aan toe, hij komt er bovenuit. Dat is voor Davis hier een stuk lastiger, al weet ze er met haar abstracte frases toch regelmatig doorheen te breken. Beter te horen is ze in het rustige 'Rewind', waarin ze menig mooi duet speelt met Malaby. In 'Rockaway Beach' zijn het vooral Formanek en Smith die met een meeslepende groove de toon zetten, terwijl Davis accenten plaatst en Malaby de melodie oppakt. Mooi is de triopassage verderop, waarin met name het spel van Davis opvalt. En dan horen we Davis uitgebreid in 'Cracked Bells'. Prachtig uitgebalanceerd en fijnzinnig, perfect passend bij die paar aanslagen van Formanek. Verderop loopt de spanning op en is er volop ruimte voor haar meer abstracte spel. Mooi is ook de combi Formanek-Smith in het spannende 'Entropy'. Ook in het laatste stuk, de ballade 'Gone Home', horen we Davis als geen ander. Ze is hier volledig op haar plaats, want als ze iets goed kan, is het fijnzinnig spelen.

Labels: Ben Street, cd, Ches Smith, Eric McPherson, Intakt Records, Kris Davis, Michael Formanek, Tony Malaby

(Ben Taffijn, 31.7.23) - [print] - [naar boven]

Het afsluitende optreden van het Branford Marsalis Quartet overtreft op zondagavond eenieders verwachtingspatroon. Het kwartet oogt wat stijfjes, maar schijn bedriegt. De speelsheid, het vakmanschap en de geraffineerde improvisaties zijn fantasierijk en al bijna even gedenkwaardig als het optreden van Lakecia Benjamin op zaterdag. Begeleid door de magistraal drummende Justin Faulkner, de soepel spelende pianist Joey Calderrazzo en de rotsvaste contrabassist Eric Revis wordt uitermate fris en oorspronkelijk gemusiceerd. Dat deze line-up hoge ogen gooit wordt voor deels verklaard uit de jarenlange samenwerking. Bij elke gespeelde track is intuïtie en onderlinge empathie essentieel, waardoor muzikale vondsten en solistische uitspattingen organisch blijven klinken. Opvallend genoeg wordt de sopraansaxofoon door de meeste tijd ingezet door Branford Marsalis. Later bleek dat hij door restricties op het vliegveld zijn tenorsax niet mocht meenemen in zijn handbagage. Opvallend dat een professionele muzikant als Branford Marsalis dit kan overkomen. Het optreden leidt er evenwel niet onder. De late toegift brengt het publiek uit de stoelen en opvallend veel jonge fans juichen de gelauwerde musici minutenlang toe.

Voorafgaand aan het concert van Branford Marsalis speelt 'Mister Alembic' Stanley Clarke met zijn fusionband N4ever de zaal plat. Deze basvirtuoos wordt onthaald als een levende legende. Samen met Jaco Pastorious is Stanley Clarke dé pionier van de elektrische bas. Overigens speelt de vitale Clarke ook behendig en met veel muzikaliteit de contrabas. Veel gedenkwaardige fusion komt langs, soms wat gladjes, maar de uitgesponnen bassolo's zijn virtuoos en opwindend. Naast fusion is er ruim baan voor een aantal geschreven stukken van wijlen partner-in-crime Chick Corea, waaronder het overbekende 'You’re Everything' van Corea's Return To Forever. Clarke, de winnaar van de Miles Davis Award 2011, brengt met zijn groep N4ever al met al een fascinerende melange van energieke fusion en akoestische jazz met een vleugje nostalgie. Ook Hermeto Pascoal, voormalig sideman van Miles Davis, bekend van het album 'Live Evil', is deze dag een must-see. De wizard uit Brazilië, inmiddels 85 jaar oud, speelt van origine vele klassieke en onorthodoxe percussie-instrumenten en accordeon. Hoewel de meester zelf regelmatig zijn rust pakt is het concert, met een mix van eenvoud en funky swing, een waar genoegen. Braziliaanse volksmuziek, een vleugje jazzfusion en een breed scala aan sonische variaties karakteriseren deze muziekvorm.

Samara Joy en Madison McFerrin zijn recent ontdekte vrouwelijk vocalisten. Vooral Samara Joy gooit hogen ogen tijdens het openingsconcert op zondag. Zij etaleert soepel, subtiel en feilloos haar zangkwaliteiten. De recente winnares van twee Grammy Awards, waaronder die van beste nieuwe artiest en het beste vocale jazzalbum, 'Linger Awhile', is bezegeld met een warme, zoetgevooisde stem. Zij weet in de grote Hudson waarachtige emotionaliteit in haar songs te weeg te brengen. Fris is haar benadering van old school-jazzklassiekers. Zij maakt op prettige wijze een zelfverzekerde indruk. Madison McFerrin is uit een ander hout gesneden. De dochter van zanger Bobby McFerrin schuurt in stijl meer tegen soul en popmuziek aan. Ze zingt over liefde en relaties, met een schemerachtig gevoel voor sensualiteit en met ruimte voor moderne beats. Opvallend is dat McFerrin haar onafhankelijkheid als uitvoerend artiest fel uitdraagt. Zij zal ook optreden op het aanstaande Rockit-festival in Groningen.

Foto's: Louis Obbens. Klik hier voor zijn fotoverslag van de derde dag van North Sea Jazz 2023.

Labels: Branford Marsalis, festival, Madison McFerrin, North Sea Jazz 2023, Samara Joy, Stanley Clarke

(Louis Obbens, 30.7.23) - [print] - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Frans Vermeerssen
Trio - 'The Trail'
Klik op de hoes om twee tracks te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.