Gizmo begon als het Coaching Project op Jazz Middelheim in 2015 met de Amerikaanse saxofonist Chris Cheek. De gelukkige studenten van het Conservatorium Antwerpen waren toen gitarist Geert Hendrickx, pianiste Cho Rong Kim, drummer Simon Raman en bassiste Anneleen Boehme. Boehme staat dit seizoen met meerdere connecties in zaal Rataplan geprogrammeerd, waaronder Gizmo en het gevierde LabTrio, waarmee zij in 2017 al kaarsjes mocht uitblazen voor hun tiende verjaardag. Raman stelt een dezer dagen met pianotrio Steiger het nieuwe album 'Give Space' voor.
Een vijfsterrenverhaal kunnen we Gizmo nog niet noemen, maar er is duidelijk veel talent aanwezig. Deze zomer verscheen een eerste EP met opnieuw een gevestigde waarde erbij, opnieuw een saxofonist. Logistiek kan het maar nog zo makkelijk zijn dat nu Ben Sluijs meespeelt, voor de waardevolle inbreng is dat een grote plus.
De vijf composities op dit schijfje zijn van Hendrickx en daarin voorziet hij voor elke muzikant plaats en ruimte om te improviseren. Opener 'Toadvine' is zo'n heerlijk nummer dat het meteen genieten is. De gitarist speelt de intro, die gevolgd wordt door melodieus samenspel dat levensvreugde en speelplezier uitstraalt. De pianosolo, die ingehouden begint, ontwikkelt een ferm karakter, dat gestimuleerd wordt door de begeleiding van bas en drums. Met zijn vijven maken ze een toppertje van deze compositie.
Het gevoelige 'Born Out Of That' en het balladerende 'Winter Lake' varen wel bij de altsax met de korrelige ruis van Sluijs, maar ook de jonge muzikanten laten horen dat zij finesse in de vingers hebben. Hoewel dit tragere nummers zijn, zit er een meeslepende flow in. Energieker wordt het weer in 'Bits', dat afsteekt met een intro op drums. Hier komen rockinvloeden naar voren en pakt de gitarist een keer flink uit, waarna de saxofonist ook een stevige duit toevoegt. 'Bulb' volgt dan al als een wat ijle afsluiter die een zekere tristesse aandraagt. Die wordt met dwarsfluit triestig zangerig verklankt, omringd met lyrisch pianospel en spaarzaam, maar efficiënt aangevuld door de andere groepsleden. Zo zou je gaan betreuren dat het plaatje op 30'17" al afrondt.
Concert
Overrompelend begin van nieuw concertseizoen Lean Left, woensdag 12 september 2018, Paradox, Tilburg
Lean Left is een kwartet met een redelijk bijzondere bezetting: twee gitaristen, een rietblazer en een drummer. Vier mensen die hun sporen in de experimentele muziek reeds lang verdiend hebben. Gitaristen Terrie 'Ex' Hessels en Andy Moor, rietblazer Ken Vandermark en drummer Paal Nilssen-Love zijn ook voor u waarschijnlijk allang geen onbekenden meer.
Hier in Paradox beginnen ze met twee duo's en Hessels - Moor mag aftrappen. Een dialoog tussen twee mannen die elkaar, van bijna dertig jaar samenspelen in The Ex, door en door kennen. Moor houdt het hier eenvoudig, Hessels gebruikt de strijkstok om zijn snaren te teisteren en gebuikt zijn kast als percussie. Zoekend en aftastend spel met een krachtige ondertoon.
Na zo'n tien minuten is de beurt aan het duo Vandermark - Nilssen-Love. In Vandermarks spel, hier op tenorsax, horen we melodische flarden, naast onbestemde uitweidingen. Nilssen-Love's spel ligt van begin af aan op kruissnelheid, we zijn het van hem gewend. Samen creëren ze een hechte samenhang, Vandermark onvermoeibaar zijn patronen blazend, Nilssen-Love al even onvermoeibaar zijn ritmes roffelend.
Dan is het de beurt aan het kwartet voor een set van een uur, waarin we als luisteraars mee de draaikolk in worden gezogen. Wie de muziek van deze heren kent, weet wat hem te wachten staat. Hessels en Nilssen-Love beginnen de inleidende schermutselingen, Moor voegt er even later een ritmisch patroon bij en Vandermark een melodie. Gaandeweg raakt het kwartet op stoom, ontstaat die draaikolk en komen onvermoede krachten los. Korte, rustige momenten zijn er zeker gedurende de set, ze dienen om nieuwe inspiratie op te doen voor een volgende klankuitbarsting. Intussen kunnen we genieten van de creativiteit van deze musici in het maken van geluiden. Zo demonstreert Hessels hoe je met een theekop slide-effecten creëert en hoe je de gitaar bespeelt middels de rand van het podium, terwijl Moor ons laat horen wat je allemaal met een huis-, tuin- en keukenborstel kunt doen.
Ergens in de set, na één zo'n rustiger moment, schakelt Vandermark over op klarinet, waarmee hij een opvallend hoge, ijle toon produceert. Het gitaarspel van Moor is hier al even bijzonder: donkere, beukende ritmes doen ons meedeinen. En steeds kan er weer een tandje bij. Eindigen doen we deze set dan ook met een oorverdovende climax. In de toegift gaat het er wat rustiger aan toe. Vandermark blaast een ingetogen melodie, terwijl Nilssen-Love, Hessels en Moor de melancholie centraal stellen.
Bone is het trio rond saxofonist Andy Declerck dat een verrassende tribute aan Steve Lacy brengt. Lacy was bij leven en welzijn een impressionante persoonlijkheid. Hij sloot zijn muziek niet op in een hokje, maar maakte de verbinding tussen jazz, poëzie, kamermuziek en andere kunstvormen. Hij schreef een kleine 400 composities. Een universeel mens met een open blik. Zijn octet scheerde hoge toppen, het duo met Mal Waldron bezat een geladen intensiteit. Lacy stierf in 2004. De muzikale nalatenschap bleek te persoonlijk om slaafse volgelingen te hebben. Met het overlijden van bassist Jean Jacques Avenel, zijn compagnon de route van vele jaren, ging de geest van Lacy nog meer op in de nevelen van 'way back when'.
En plots is daar Bone - eveneens de titel van een compositie van Steve Lacy. Met deze groep duiken de drie leden van Bone onder in het Lacy-universum, zowel wat composities betreft als manier van improviseren en converseren. Het trio zag het levenslicht in Den Afkikker, de uitvalsbasis in Gent voor de Europese afscheidstournee van Lacy voor hij na een jarenlang verblijf in Europa terug naar Amerika vertrok. Hij overleed er kort nadien op 69-jarige leeftijd.
Declerck speelt voornamelijk sopraansax, het instrument waarmee Lacy onvermijdelijk geassocieerd wordt. Declerck klinkt op dit instrument niet als een copycat van Lacy, de toon is minder scherp. Het verhaal dat verteld wordt is wel degelijk vintage Lacy. Violist Mikhail Bezverkhni heeft daar ongetwijfeld een bijdrage in. Deze voormalige winnaar van de Koningin Elisabethwedstrijd speelde regelmatig met Steve Lacy. Stijn Engels is de fijne pianist die het trio vervolledigt. Het trio speelt in de geest van Lacy, waarbij ze soms klinken als een kamermuziekensemble dat niet te gebiologeerd naar de partituur kijkt. Ze brengen de wereld achter de noten tot leven.
Klassiekers uit het Lacy-repertoire als 'Blues For Aida', 'Bone' en de Mal Waldron-compositie 'All Alone' staan op het programma, evenals stukken van Bach of Ravel. Inderdaad... de geest van Steve Lacy, 14 jaar na zijn overlijden. Verrassend en verfrissend. Een klein en achteloos meesterwerkje.
Concert
Terugkeer in een uitverkocht huis
Eric Vloeimans' Gatecrash + Jorrit Westerhof, zaterdag 8 september 2018, Paradox, Tilburg
Eric Vloeimans was weer eens terug in Paradox en dat betekende een uitverkocht huis. Gatecrash was voor de gelegenheid uitgebreid met gitarist Jorrit Westerhof. Paradox houdt van Vloeimans en die liefde bleek de avond wederzijds te zijn. Op zich niet zo gek, gezien het Tilburgse verleden van de trompettist, waar hij ook aan refereerde met opmerkingen over Niko Langenhuijsen en Gemeentereinigingsorkest Vaalbleek. Ook de vrijwiligers van Paradox en programmeur Bartho van Straaten kregen een (terecht) compliment voor het draaiende houden van de mooie jazzclub die Paradox is. Met Tilburger Jeroen van Vliet op Fender Rhodes en Bredanaar Jasper van Hulten op drums werd het een klein Brabants feestje, zoveel was duidelijk. IJslander Gulli Gudmundsson werd gecomplimenteerd met zijn nieuwe look.
Er werd voornamelijk nieuw werk gespeeld en Vloeimans kondigde aan dat er aan een nieuw Gatecrash-album wordt gewerkt evenals aan een uitgebreide tour. Dat laat nog wel even op zich wachten; het voornemen is om dit in 2020 te realiseren. Het was niet helemaal duidelijk of Jorrit Westerhof daarin mee zal draaien of dat hij vanavond bij uitzondering aan de groep was toegevoegd. Gatecrash heeft een volstrekt eigen geluid ontwikkeld dat gekenmerkt wordt door gebruik van elektronica. Natuurlijk door de elektronische vervormers die Vloeimans aan zijn trompet gekoppeld heeft en de Fender Rhodes van Jeroen van Vliet. Westerhof voegt met zijn elektrische gitaar echt wat toe aan de sound en zou wat mij betreft een blijvertje mogen zijn. Vloeimans leek bij tijd en wijle op een danser, omdat hij steeds een ander pedaal bediende.
Leuk en verrassend was ook dat alle bandleden composities op het repertoire hebben gezet. Zo schreef Van Vliet (hij schrijft de moeilijkste akkoorden, volgens Vloeimans) een compositie voor bassist Gudmundsson. Maar er waren ook composities van Gudmundsson zelf, Vloeimans, Van Hulten en Westerhof te horen. Op een of andere manier leidde dat tot een heel mooie en coherente setlist, waarin stukken voorbijkwamen als 'Don’t Be Sorry' (een knipoog naar 'Sorry' van Colin 'Kyteman' Blenders), 'Air Chair', 'Ocean Of Petals' en 'The Sad Toreador'. Een staande ovatie door het dankbare publiek kon niet uitblijven. Net zomin als een toegift.
Het openingsnummer startte als een soundscape - waardoor je direct in een bepaalde dromerige sfeer gebracht werd - en ontwikkelde zich tot een knap opgebouwd melodisch stuk, dat de kracht van de gebruikte elektronica volledig tot zijn recht liet komen. Voeg daarbij de solo's van alle bandleden en je krijgt een indruk van de avond. Het was een mooi en verrassend concert, dat doet uitzien naar de release van het beloofde nieuwe album en de daaraan gekoppelde tour.
Gatecrash liet zien dat vijf muzikanten, die elk virtuoos zijn op hun instrument, elkaar uitdagen en stimuleren en elkaar de ruimte geven om samen iets heel unieks en moois tot stand kunnen brengen.
En, zoals eerder gezegd, wat mij betreft zou Westerhof permanent in de groep opgenomen moeten worden. Hij heeft een eigen geluid dat wonderwel paste in dit geheel. Zijn enthousiasme is aanstekelijk. Tijdens een van zijn gitaarsolo's leek hij welhaast in trance. Onderweg verloor hij zijn bril. De solo werd er niet minder om.
Klik hier voor foto's van dit concert door Johan Pape.
Het nieuwe seizoen van het Neerpeltse podium JazzCase start donderdag 20 september op een bijzondere wijze. Voorafgaand aan het eerste concert van het Jasper Blom Quartet & Pablo Held wordt namelijk de documentaire 'Juul’s Ears' getoond. Een beklijvend portret van de in 2008 overleden Juul Anthonissen, vermaard jazzkenner, -verzamelaar en -journalist, oprichter van de befaamde Hnita-Jazz Club in Heist-op-den-Berg en onvermoeibare promotor van de jazz. Chet Baker, Keith Jarrett, Charles Mingus, Sun Ra, Bill Evans, Toots Thielemans, Dexter Gordon, Archie Shepp, Art Blakey, Pharoah Sanders, Hank Mobley, Woody Shaw, Freddie Hubbard, Clark Terry... allemaal doken ze op in die kleine jazzclub in Heist-op-den-Berg.
Philippe Cortens, Bob Maes en Carlo Dieltjens maakten in coproductie met Kunstencentrum Nona een documentaire over deze fascinerende man en zijn bijzondere jazzclub. Archiefbeelden, oude opnames en exclusieve interviews met onder meer Sonny Rollins, Toots Thielemans, Marc Ribot, Archie Shepp, Gregory Porter en Jules Deelder maken duidelijk hoe de ongebreidelde muziekpassie van één man soms tot volstrekt unieke dingen kan leiden.
Tevens is in Dommelhof, waar JazzCase is gevestigd, een expositie met memorabilia te bezichtigen die is samengesteld uit de nalatenschap van Juul Anthonissen. De documentaire wordt ingeleid door Peter Anthonissen, zoon van Juul en programmator van de Hnita-Jazz Club in Heist-op-den-Berg.
Daarna is het zoals gezegd de beurt aan het Jasper Blom Quartet. Ze treden aan samen met de jonge Keulse jazzpianist Pablo Held, die momenteel internationaal veel furore maakt.
Cd
Oslo 14 - 'Improvisation - Composition II' (Losen, 2018)
Opname: 24 februari 2018
De kwestie is natuurlijk: a) hoe maakt de mens een geluid dat het midden houdt tussen prevelen en smakken en b) hoe noteert de mens dat? Verwacht van vocaal ensemble Oslo 14 geen kant-en-klare liedjes, geen scatzang of windenwaaienomderotsen-rotzooi. Nou, dat is niet helemaal waar: je kunt beslist flarden van liedjes onderscheiden die het goed zouden doen in het maanlicht op de heide of in de fjord. Maar een opus als Andreas Backers 'Kjaerlighet, Penn Og Papir' ('Liefde, Pen En Papier') heeft het karakter van twaalftoons kamermuziek, met een brommende bijdrage van een mannenstem die door de muur komt, van de radio bij de buren die iets te hard staat afgesteld. De zang vertoont ook kenmerken van zwermgedrag, met impedanties of drempelwaarden die al dan niet overschreden worden. We horen ook oerwoudmuziek (vader had dus wel degelijk gelijk!) en mysteriezang die uit Bulgarije geïmporteerd werd.
Voor het tweede langere stuk, 'Hvorfor Er Vi Sa Redde Fore A Fole, Vet Du Det?' ('Waarom Zijn We Zo Bang Om Te Voelen, Weet Jij Dat?') heeft componist Guro S. Moe teksten geschreven, in het Noors, naar ik aanneem. Maar omdat ik daar hoegenaamd geen woord van kan thuisbrengen, klinkt dat ook weer abstract. Er zitten mooie sequenties bij met staccato zinnetjes die elkaar pootje lichten. We horen ook volières in de verte: ga maar op het geluid af, nee, meer naar links. Ja daar.
Indrukwekkender nog dan de gecomponeerde stukken klinken de drie korte 'Improvisasjonen'. In nummer 1 horen we combinaties van mompelstemmen en geluiden die lijken op elektronisch gepruttel en gesis. En dan ineens, uit het niets, groepen die ouderwets harmoniëren.
Wonderbaarlijk, deze hemelse improvisaties door veertien vocalisten die nochtans een coherente indruk maken. Volgens mij past dirigent Andreas Backer hier een soort conductie à la Butch Morris toe, waarbij dus vooraf wordt afgesproken dat bepaalde gebaren corresponderen met specifieke harmonieën of ritmen. Even spieken op de website. Ha! Niks te vinden! Het Oslo 14 Vocal Ensemble moet dan maar eens fluks naar Nederland komen, er zit niets anders op.
Concert
De toekomstmuziek van 1970
VanBinsbergen Playstation, zondag 9 september 2018, Brouwerij Martinus, Groningen
Ach, wat zag de toekomst van de popmuziek er rond 1970 zonnig uit! We lieten ons, al dan niet gesterkt door stimulerende middelen, meevoeren op een Electric Storm, worstelden ons door Blabber 'n Smoke en gingen met Joe Byrd kamperen in het open veld. Edoch ziet: daar was Disco reeds, met zijn gruwelijke glitter en zijn alles doodstampende beat en toen we daar goed en wel van waren bekomen, spaarden de jongelingen alweer voor een gitaar en een versterker en een rot gebit en was Punk geboren.
Hoe popmuziek zich had kunnen ontwikkelen indien niet de TROS, Sony en BZN het klanklandschap hadden vormgegeven in plaats van meer creatieve, alternatieve geesten van de muziekgemeenschap, hoorden we zondagmiddag in Brouwerij Martinus. Want in de muziek van Corrie van Binsbergens Playstation klonk minstens zoveel affiniteit met de popcanon als met die der improvisatiemuziek. Ik maak me sterk dat er in de pap die kleuter Corrie zo smakelijk naar binnen lepelde zeker zoveel Roger Waters zat als Barney Kessel. En haar band Playstation neemt zijn petje net zo netjes af voor Zappa als voor Mingus.
Zeker zijn er 'zuivere' referenties aan 'echte' jazz, wanneer bijvoorbeeld Morris Kliphuis de cornet aan de lippen zet en een gedempte solo growlt in een onderdeel van de 'Westergasfabriek Suite'. De reeds genoemde Charles Mingus sprong met een lenig sprongetje dat je niet in zijn imposante tors had vermoed tevoorschijn in de collectieven van het compacte 'Mopje'. Soms bereikten de twee saxofoons, hoorn en trombone een sonoriteit die aan Stan Kenton anno 1953 refereerde. Maar de blazers zorgden eerder voor specifieke kleuren dan dat ze echt melodietjes speelden. Dat geluid kon tot kamerbreedte zwellen en leek dan te psalmodiëren gelijk wij verwijlden in de Overdwarsgestreepte Gereformeerde Kerk Buiten Verbond Des Vlezes te Yrseke, luttele uren eerder.
Hoewel Van Binsbergen zich als gitaarsoliste bepaald niet op de voorgrond drong, waren haar bijdragen essentieel voor het eindresultaat. Soms klonken de subtiele accenten waarmee ze het ensemblegeluid perforeerde als een complete kopersectie. Diezelfde Suite bevatte een onderkoeld duet van haar murmelende gitaar met de geprepareerde piano van Albert van Veenendaal, maar ze kan ook roekeloos uit de bocht vliegen zoals een laatste eenzame tram op weg naar de remise. Een heel tiepelzinnig tiepje, zoals ze dat bij ons op het kamp zouden zeggen.
En dan hebben we het, zie ik, niet eens over die Afrikaanse invloeden gehad en de vlokken volksmuziek die vlot voor het venster voorbij vlogen.
Klik hier voor foto's van dit concert door Willem Schwertmann.
Melting Pot is de groep die saxofonist Dave Anderson in 2017 in New York oprichtte bij wijze van antwoord op de reisrestricties die zijn Leider aan lieden uit bepaalde landen had opgelegd. Trompettist Bryan Davis is afkomstig uit Engeland, fluitist Itai Kriss uit Israël, pianist Dave Restivo uit Canada, bassist Hans Glawischnig uit Oostenrijk, drummer Memo Acevedo uit Columbia, conguero Roberto Quintero uit Venezuela en dan is er ook nog een Indiaas trio, bestaande uit sitarspeler Neel Murgai en tablaïsten Ehren Hanson en Deep Singh. Anderson zelf is ook een soort smeltproduct: geboren in de Verenigde Staten uit Finse ouders woonde hij een tijd in Canada, voordat hij zich in achtereenvolgens Seattle en New York vestigde.
Een Babylonische spraakverwarring dus? Verre van dat. Eerder klinkt Melting Pot als een soort Horace Silver Group 2.0. De funky piano van Restivo geeft de toon aan en de composities van Anderson zijn, net als die van Silver, simpel en aanstekelijk. De ingrediënten uit India geven het ensemble uiteraard zijn specifieke smaak, maar anders dan bij veel Indiase fusies is deze muziek allerminst slaapverwekkend. Daarentegen zou je er best in trance van kunnen raken en dan heb ik het niet slechts over het nummer 'Trance-like'. Dit thema, dat wel iets van 'Freedom Jazz Dance' heeft, is opgedeeld in myriaden vamps - goed tellen lijkt hier het devies. Ehren Hanson is een tovenaar op zijn kleine trommels. 'A Candle For Isaac', het tweede deel van Andersons 'Immigrant Suite', bezit een aantrekkelijk modaal thema; hier danst de sitar.
De leider zelf, moe wellicht van het onafgebroken roeren in zijn stoofpotje, maakt hier en daar een enigszins uitgebluste indruk. Zijn soli halen de vaart uit de 'Immigrant Suite'. Maar verder is dit een model-voorbeeld van de multiculturele samenleving.
Mijnheer Bos, luistert u wel? Anders geeft u dat mobieltje maar hier.
Concert
Grootse vertolkingen van John Zorns 'Book Of Angels'
Mary Halvorson Quartet, zaterdag 1 september 2018, LantarenVenster, Rotterdam
In 1993 bracht John Zorn het zeer experimentele 'Kristallnacht' uit, waarop hij voor het eerst zijn Joodse wortels verkende. Het zette hem op een nieuw spoor en een jaar later verscheen het eerste Masada-album, 'Alef'. 205 composities zou hij uiteindelijk schrijven, samengevat tot het eerste Masada Boek. Tien jaar later begon Zorn aan het tweede boek, dat bekender zou worden onder de titel 'Book Of Angels', met in totaal 316 composities. De laatste 10 werden onlangs vastgelegd door het Mary Halvorson Quartet, onder de titel 'Paimon', ofwel nr. 32 in de reeks.
Hetzelfde kwartet verzorgt hier in het Rotterdamse LanantarenVenster een gloedvolle live uitvoering van het album. Voor wie dit corpus van Zorn niet kent, 's mans muzikale werelden komen in dit project op bijzondere wijze samen. Zijn liefde voor de Joodse muziek staat voorop, maar in 'Book Of Angels' horen we ook de liefde voor de klassieke muziek terug, naast invloeden uit de rock en de avant-garde jazz. Bovendien zijn het sterke composities, die zich door het rijke melodische materiaal vastzetten in je hoofd. Maar die eenvoud van de dragende melodie is bedrieglijk; de muziek is bijzonder complex zoals dit kwartet ook weer eens bewijst.
Het concert maakt overigens ook nog deel uit van het project 'The Stone in Europe'. The Stone is het New Yorkse podium waar Zorn curator van is, inmiddels reeds 13 jaar. Omdat Zorn dit jaar 65 wordt, trakteert hij door een keur aan artiesten de komende maanden op diverse Europese podia te laten optreden. Iedere maand een ander gezelschap waarbij Mary Halvorson mag aftrappen.
Met collega-gitarist Miles Okazaki, bassist Drew Gress en drummer Thomas Fujiwara speelt ze de stukken die Zorn componeerde voor het tweede boek van dit 'Book Of Angels'. Na 'Chaskiel', 'Beniel', 'Ruhiel' en 'Dahariel' klinkt een van de hoogtepunten van dit concert, het ingetogen 'Yeqon'. Okazaki begint met de fragiele melodie, waarin Zorns liefde voor de Joodse, klassieke traditie duidelijk doorklinkt. Halvorson, Gress en Fujiwara begeleiden sober doch doeltreffend. Mooi is het moment waarop Okazaki twee melodische patronen met elkaar afwisselt, als een vraag-en-antwoordspel. Halverwege worden de rollen omgedraaid en pakt Halvorson de lead. Haar geluid, ook te wijten aan het feit dat ze een ander type gitaar bespeelt, klinkt donkerder, gruiziger. Mooi is ook de solo van Gress waarin het motief in duisteren noten wordt vertaald, waarna Okazaki het stuk mag afronden. 'Uzza' is zo ongeveer het tegenovergestelde. Hier zet Halvorson haar gitaar op scherp en horen we die andere kant van Zorn terug: de rock die we de laatste jaren ook horen in zijn Simulacrum-project en die hier gepaard gaat met een stug ritme.
Bijzonder is ook 'Verchiel' met zijn zangerige melodie, eloquent gespeeld door Okazaki en later vormgegeven door Halvorson, die het geheel daarnaast voorziet van doeltreffende effecten. Over effecten gesproken: afsluiter 'Rachmiah' vormt een ander hoogtepunt door de inzet van slide-effecten. Met behulp van het stalen kokertje om de vinger en haar effectpedalen creëert Halvorson hier een ietwat mysterieus en zeer sfeervol geluid.
Zorn vervolgde zijn Masada-project met een derde deel, 'The Book Beri’ah'. De 92 composities zijn net tezamen uitgebracht in een elfdelige cd-boxset. De totale reeks composities komt hierbij op 613, hetzelfde getal als het aantal mitswot (geboden) in de Thora. Het project is daarmee dus klaar.
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Pianist, componist en historicus Randy Weston, die zaterdag 1 september 2018 in zijn huis in Brooklyn overleed, werd 92. Hij was zijn leven lang een voorvechter van Afrikaanse muziek.
"Uit wat ik ontdekt en bestudeerd heb moet ik concluderen dat muziek in Afrika onderdeel is van een zeer, zeer hoge beschaving. Deze mensen kennen de geheimen van de genezende krachten in de muziek, om maar iets te noemen. Die muziek werkt met de natuur mee, gaat daar niet tegenin. Muziek als onderdeel van het leven zelf."
Eddy Determeyer herdenkt Weston met een interview dat hij in 1976 had met de pianist.
Concert
Herfstmuziek
Rogier Telderman, Vincent Courtois & Adam Baldych, dinsdag 28 augustus 2018, Podium Bloos, Breda
Het is een feit: Dock Zuid heeft voor het eerst in het openbaar van zich laten horen middels een concert van pianist Rogier Telderman, de aanstichter van al het moois, cellist Vincent Courtois en violist Adam Baldych. Dock Zuid wil een platform zijn voor musici uit het zuiden des lands. Met een plek om met elkaar te spelen, te repeteren, elkaar te inspireren en tot slot om het publiek hun experimenten te laten horen. Gevestigd in Breda is het duidelijk de bedoeling dat ook musici uit andere plaatsen in Brabant zich aansluiten, iets wat inmiddels reeds in volle gang is.
De aftrap was in Podium Bloos, een podium waar regelmatig toneel en dans te zien is. En goed gekozen: het concert vond plaats in de foyer van het voormalige fabriekspand. Een fijne intieme setting, waardoor het in het geheel niet opviel dat er 'slechts' zo'n 30 mensen waren.
Het trio Telderman - Courtois - Baldych ontmoette elkaar tijdens het festival Sound Of Europe in februari van dit jaar, georganiseerd door Beaux Jazz. Dat optreden smaakte naar meer en de dagen voor dit concert bracht het trio dan ook met elkaar door om speciaal geschreven nieuw materiaal in te spelen en uiteindelijk aan het publiek te presenteren.
Rustieke noten serveert Telderman ons in aanvang - we kennen zijn lyrische spel reeds - op een bedje van gestreken noten. Moeten we hier een etiket op plakken? Het is geen klassiek, geen folk, maar ook geen jazz. Het is herfstmuziek, al is het op het moment van uitvoeren nog net zomer. Heimwee naar verre streken en andere tijden, de geur van pas gevallen bladeren. Muziek die grenzen overschrijdt, verbroedert in tijden van xenofobie - iets dat hard nodig is. Muziek ook om ongestoord bij weg te dromen, je mee te laten voeren. Met 'The Beginning Of A Dream' wordt de lyriek abrupt doorbroken, maar hoe toepasselijk klinkt het experiment hier, de nevelflarden, de onuitgewerkte passages, de doodlopende zijwegen en soms fragmenten van een onafgemaakte melodie. Zo incoherent en verwarrend klinkend als een droom.
De mannen hebben elkaar duidelijk gevonden en ook al hapert de muziek soms nog even, zo goed kennen ze elkaar natuurlijk nog niet, het spelplezier overtuigt. Afsluiten doen we met 'Au Désert', waarin de blues doorklinkt, of de Europese folk zo u wilt, zowel die van Frankrijk - het stuk is van Courtois - als die van Polen. Baldych laat zijn viool overtuigen huilen. Een treffende afsluiting van een heerlijk concert.
Dock Zuid gaat door. Tijdens BredaPhoto (t/m 21 oktober) iedere zaterdagmiddag en op donderdag 1 november met een concert van Mudita, waarin we een ander lid van het collectief tegenkomen: Sanne Rambags. Klik hier voor meer informatie.
"Met Steve Coleman & The Five Elements stond er een band als een huis, volgens Belgische architectuur: degelijk, maar met een duidelijk eigen speelse signatuur. Achteraf bezien was dit concert het hoogtepunt van Middelheim 2018. Wat een uniek geluid, wat een samenspel, wat een opbouw en vooral ook wat een eigentijds geluid, waarbij je keer op keer verrast werd door de individuele klasse van de bandleden. Een belevenis."
Johan Pape bezocht op zondag 12 augustus Jazz Middelheim. Hij zag concerten van Aka Moon, Mâäk, Baron/De Looze/Verheyen, Steve Coleman & The Five Elements en Archie Shepp.
Cd
Eric Thielemans - 'Bata Baba Loka' (Oorwerk, 2018)
Elf jaar na solodebuut 'A Snare Is A Bell' is slagwerker Eric Thielemans toe aan zijn vijfde solorelease. Die onderstreept nogmaals zijn unieke positie in ons muzieklandschap; eentje die weinig van doen heeft met de waan van de dag en vooral getuigt van een onverminderde drang om de aard van de performance en de rol van de muzikant onder de loep te nemen.
Daarmee staat Thielemans natuurlijk niet alleen. Er zijn nog artiesten in deze contreien die bewaken dat hun persoonlijke missie gewaarborgd blijft, in omgevingen die stimulerend oftewel vijandig reageren op die donquichoteske toestanden. Maar er zijn er weinig die er zo van doordrongen zijn en er zich zo comfortabel in voelen. Hij kan het nog, ten dienste spelen van een ander of iets doen waar hij niet de aanstichter van is, maar hij is bovenal een onafhankelijke geest die zich associatief, al wandelend, door een muzikaal universum begeeft, op zoek naar wat hij zelf een onderdompeling noemt, voor zichzelf maar ook voor de luisteraar.
Die laatste wordt ook nu niet getrakteerd op een doorsnede van Thielemans' kunnen, want 'Bata Baba Loka' (de titel brengt de werelden van muziek en meditatie bij elkaar) zet niet 's mans technische bagage of stilistische waaier in de kijker en schuift evenmin een welomlijnd pakketje naar voren. De acht stukken, in de zomer van 2017 opgenomen in Florida, voelen eerder aan als spontane excursies, acht tochten door een muzikale en mentale ruimte, gegidst door intuïtie en triggers van het moment. Het is dan ook geen plaat van grooves of aangehouden patronen waar vervolgens transparant op gevarieerd wordt.
'Sit, be still, and listen / because you're drunk / and we're at the edge of the roof' van de dertiende-eeuwse dichter Rumi is de leuze, en vanaf opener 'Sit' beland je in soms struikelende, ongewone ritmes die maximale alertheid afdwingen. Geen klassieke solostrapatsen, maar wel spel met een drive en veel kleur, met roffels als tussenwerpsels in een vloeiend verkeer. Thielemans volgt de muze, maar het klinkt spontaan (meer nog dan op 'Sprang' (2014), ontvouwt zich als een gesprek, laat ruimte, suggereert eerder dan dat het bevestigt. Thielemans geeft geen antwoorden, maar roept vragen op die voor iedereen anders zullen zijn. Misschien over de zone waar muziek en ritme in elkaar overgaan, of wat nog ritme is, en wat textuur.
Even lijkt het alsof de oneven tracks de meer traditionele excursies zijn waarvoor de drumkit aangegrepen wordt, met een iets zachtaardigere koers in 'And Listen' en 'Because You’re Drunk' (zijn het hier handen of rods in plaats van stokken?), terwijl in dat eerste ook klanken opduiken die uit een pianobuik lijken te komen. Daarnaast heeft 'Be Still' meer van een gamelanritueel dan een drumperformance en zijn de snareroffels van 'Moon Dance', waar ergens ook een Moog-bijdrage van Shahzad Ismaily (Ceramic Dog) in zit, meer toegespitst op een welomlijnd idee.
Meest ongebruikelijk zijn misschien 'And We Are', dat zich ontpopt tot een onvoorspelbare plensbui van druppelende percussie, en afsluiter 'A Match Made In Heaven', waarin Thielemans soleert op de befaamde 'Cogitate'-loop van wetenschapper John C. Lilly, die er aan het begin van de jaren zeventig een aantal opvallende hersenprocessen mee aantoonde. Laat eenzelfde woord eindeloos herhalen en je luisteraars gaan er gaandeweg andere dingen in herkennen. Gaat het dan om gebrek aan concentratie of is het een creatieve wraak van de geest? Hier is het alleszins Thielemans die het laatste woord heeft, samen met huishoudobjecten.
Dat alles maakt van 'Bata Baba Loka' geen doorsneeplaat voor een breed publiek, misschien zelfs niet op maat van drumliefhebbers die niet liever doen dan solo's ontleden. Het is wél een deugddoende les in vrijheid, aanrakingen en lijfelijkheid. Het is Thielemans die ongedwongen speelt, associeert en creëert, en de luisteraar stimuleert om te volgen. Aan hem of haar de keuze om mee in het water te springen.
Klik hier om een interview te bekijken met Eric Thielemans over 'Bata Baba Loka', opgenomen in La Conserve, Leuven.
Concert Dansen op en luisteren naar ongebaande jazz Vlad Psaruk Group, maandag 27 augustus 2018, Noorderzon, Podium Op Zuid, Groningen
Dat is dan wel weer sterk. Eerst krijgt trombonist Vlad Psaruk het publiek van Noorderzon, het jaarlijkse festival voor de uitvoerende kunsten, massaal aan het dansen. Op zich al een prestatie. Dat gaat hij vervolgens niet uitmelken; integendeel, hij neemt bewust gas terug met een spookachtige solo waarin alles kan en ook gebeurt wat de fabrikant van zijn instrument niet bepaald voor ogen had.
De student aan het plaatselijke Prins Claus Conservatorium kan met zijn opzwepende spel en zijn rituele gang door het springende publiek als een volksmenner in de dop beschouwd worden. Van lieden als Troy 'Trombone Shorty' Andrews en Joseph Bowie weten we inmiddels dat de trombone best een sexy instrument kan zijn waarmee je het volk de vloer op krijgt. Psaruk lijkt zijn inspiratie bij hun voorganger Ray Anderson te zoeken, ook zo'n muzikant voor wie in feite geen beperkingen bestaan en die onder meer excelleert in dubbeltonen en circulaire ademtechnieken.
De leider karakteriseerde de muziek van zijn zesspan als lounge, dan wel smooth jazz, maar daarmee deed hij zichzelf tekort. Tot de bepalende elementen hoorde beslist ook metal, dat hoorde je aan de vervormde en overstuurde gitaar van Erdogan Evin en zag je wel aan de plukjes headbangers in het publiek. Zelfs een nummer dat zijn oorsprong vond als een bebop-compositieopdracht en, als ik het goed heb begrepen 'Ap***j' of daaromtrent heette, pakte uit als nerveuze funkjazz.
Opmerkelijk was de slagwerktandem Wieger Dijkstra-Alex Skoric. Al was het alleen maar daar we twee dagen eerder het drumduo Stefan Kruger-Joost Patocka aan het werk hadden gezien, met Krupa & The Genes, tijdens de ZomerJazzFietsTour. Bij die laatsten leek het er om te gaan, elkaar polyritmisch pootje te lichten. In de Vlad Psaruk Group moesten de slagwerkers een vette, onverstoorbare beat spijkeren. Na de pauze speelde het duo een melodieus drumduet. Als om te zeggen: zeker kennen wij onze Max Roach en Buddy Rich en daar maken we dan weer iets héél anders van.
Zodat men na het optreden moest concluderen: het kan dus wel, bij vlagen best extreme jazz voor een publiek dat vermoedelijk goeddeels onbekend is met dit soort ongekamde muziek.
"Dag twee van Summer Bummer editie 2018 vertoont qua opbouw van het programma grote gelijkenis met dag een. Hadden toen de percussionisten de overhand, nu zijn dat de blazers. Wat we traditiegetrouw 'jazz' noemen, klinkt er op deze dag dan ook volop, al worden ook hier de experimenten geenszins geschuwd."
Op zondag 26 augustus, de tweede dag van het Summer Bummer Festival, zag Ben Taffijn concerten van Gabbro 4, Eric Boeren / Tobias Delius / Alexander Hawkins, The Attic, Didi Kern & Philipp Quehenberger, Joe McPhee (foto) / Mette Rasmussen / Dennis Tyfus en The Founder Effect featuring J. Spaceman.
"Bij de Fietstour numero 32 was er zoals vanouds geen gebrek aan gekke bandjes. Het gitaarduo Sleep Gunner met muziek van de legendarische country & westernzangers The Louvin Brothers. Lyrisch Laag van contrabasklarinettiste Fie Schouten, omringd door louter sonore brommers. Het duo Linus, met muziek om je bij neer te vlijen. Bijma, Oliver en Mulder, drie diva's uit de werelden van de stemkunst, de impro en de klassieken. Slavische meditaties door de Horn Guys onder leiding van rietblazer Michael Moore. Het tubaduo Oren Marshall-Michel Godard, voor wie geen geluid laag en goor genoeg is."
Op 24 en 25 augustus bezocht Eddy Determeyer in het Groningse Reitdiepdal de ZomerJazzFietsTour. Hij zag er optredens van Bacchanalia, De Nazaten, Trio Courtois/Erdmann/Fincker, Angles 9, Sequoia Bass Quartet, Omelette Plays Ornette, Krupa & The Genes en Eric Boeren/Tobias Delius/Alexander Hawkins.
"Het optreden van het Fred Hersch Trio op Middelheim zal nog lang nazingen in de hoofden van allen aanwezig. Het begon al mooi, met een moment van concentratie en stilte - Hersch met de ogen gesloten, voordat hij inzette met gloedvol en emotierijk spel. De pianist verstaat de kunst om binnen een compositie veel variatie aan te brengen in tempo en sfeer, als een soort expositie van kleine miniatuurtjes. Daarbij grossiert hij in aantrekkelijke melodielijnen."
Maarten van de Ven bezocht op zaterdag 11 augustus Jazz Middelheim. Op deze festivaldag zag hij concerten van Ben Sluijs Quartet, Robin Verheyen Quartet en Fred Hersch Trio.
Cd
Dave Gisler Trio - 'Rabbits On The Run' (Intakt, 2018)
Opname: juni 2017
De Zwitserse gitarist Dave Gisler is de ideale sideman in veel bands. Hij maakt deel uit van Christoph Irniger's Pilgrim - waarmee hij eind vorig jaar nog te horen was in het Tilburgse Paradox, Florian Egli's Weird Beard, het Gregor Frei Asmin Sextet en nog wat ensembles die Zwitserland rijk is. En getuige de samenwerkingen met Nasheet Waits en Dave Douglas weten ze hem aan de andere kant van de plas inmiddels ook te vinden. Verwonderlijk is dat niet, want Gisler is in al die combinaties een onmisbare schakel in het groepsgeluid.
En nu ligt er een album van zijn eigen trio, dat hij formeerde samen met twee voormalige medestudenten uit zijn tijd aan de Hochschule Luzern, bassist Raffaele Bossard en drummer Lionel Friedli. Met composities van eigen hand. Ingetogen en weloverwogen klinkt opener 'Spiegelfeld'. Gisler weegt zijn noten in deze uitgebalanceerde melodie op een zangerige baslijn van Bossard en elegante roffels van Friedli. Na dit eerste nummer van ruim zeven minuten weet je het eigenlijk al: dit album kan niet meer stuk, al trakteert het trio ons in 'Dive' op totaal andere sferen. Zeer ritmisch, maar tevens ruig spel van Friedli en een heerlijk fel spelende Gisler. Zo klinkt een duik dus: als steeds verder ontsporende punkrock! 'Mr. No Name' mag dan wat rustiger. Spannend ook met die uitwaaierende akkoorden, ingekaderd door Bossard en Friedli.
In 'Sinister Minister' is het dan weer andermaal raak. Gisler draait de knoppen van zijn gitaar ver open en trakteert ons op een prachtige, breed uitwaaiende, zeer kleurrijke solo. Een van de hoogtepunten van dit album. Nog heftiger gaat het eraan toe in 'Rabbits On The Run'. En niet alleen de konijnen nemen de benen bij het horen van deze klanken. Als een stoomwals dendert het trio hier over ons heen. De rust in 'Spirit Laundry' komt dan ook als geroepen, even een moment om op adem te komen. Friedli betoont zich ook hier weer een uitstekende drummer, Bossard legt een fijne groove neer en Gisler fascineert met een krachtige melodie. Van die rust blijft overigens allengs niet veel meer over. 'Two Flowers' biedt dit wel. Mooi ingetogen spel hier van Gisler, met goedgeplaatste interventies van zijn collega's. Het ritmische 'Playground' is de perfecte afsluiter. Het patroon dat Bossard neerlegt en dat Friedli verder invult met zijn brushes doet ons meedeinen en vormt de perfecte onderlegger voor Gislers subtiele, meanderende melodie. Grote klasse, dit album.
"Veel heeft de Duitse Limpe Fuchs niet nodig om muziek te maken. Een oude tuinslanghaspel volstaat. Door op de juiste wijze en in het juiste tempo aan de lange draad te trekken ontleent ze een fascinerend ritme aan het ding. Het is een moment tijdens het tweedaagse Summer Bummer Festival dat de aanpak van organisator Sound In Motion tekent. Een festival dat uitbundig buiten de lijntjes kleurt, zich van stijlen en genres niets aantrekt en het experiment duidelijk niet uit de weg gaat."
Ben Taffijn trok naar Antwerpen om op zaterdag 25 augustus tijdens de eerste dag van Summer Bummer concerten te zien van Kreis, Sanskriti Shresta (foto) & Andreas Wildhagen, M(h)ysteria, Limpe Fuchs & Gerard Herman, Jim Baker / Frank Rosaly / Christoph Erb en Craig Leon & Cassell Web.
Cd
Marcin Wasilewski Trio - 'Live' (ECM, 2018)
Opname: 12 augustus 2016
Al op het North Sea Jazz Festival van 2006 kreeg pianist Marcin Wasilewski van de onlangs overleden inspirator Tomasz Stanko alle ruimte om zijn talent te tonen. En nu bewijst hij met dit livealbum tot welke hoogte hij is gekomen. Met Slawomir Kurkiewicz (bas) en Michal Miskiewicz (drums) bracht hij op Jazz Middelheim 2016 een intens en gepassioneerd concert, tot groot genoegen van alle toehoorders. Dit concert werd door de VRT subliem opgenomen en brengt je weer terug bij dit magistrale concert, zodat je de vibe van toen weer ten volle ervaart.
De vier composities van Wasilewski, het bekende 'Message In A Bottle' van The Police en 'Actual Proof' van Herbie Hancock maken je sprakeloos. Maar goed ook om er niets van te missen. 'Message In A Bottle' krijgt hier een ongekende en 'eigenaardige' remake. Het klaterende, trefzekere en fantasievolle pianospel wordt aangevuld met solo-intermezzi van bas en drums.
In Wasilewski's compositie 'Three Reflections' horen we hem in rustiger vaarwater. Meditatief, kwetsbaar en transparant zijn de kenmerken van deze uitvoering. Maar dan volgt het onstuimige, urgente en razende 'Night Train To You'. Een absoluut fasten your seatbelts-hoogtepunt van deze cd. Een hoge snelheidstreinrit waarbij nagenoeg dertien minuten lang alle overwegen gesloten blijven, omdat er geen houden aan is. De vrije doorgang voor de pianist wordt gewaarborgd door subliem spel van de ritmesectie, die halverwege de rit de ruimte krijgt zijn klasse te bewijzen.
'Austin' is een ballad die onderhuids gaat. Wat een prachtig toucher! Muzikale articulatie, rust en zeggingskracht vallen de luisteraar hier ten deel. In de afsluiter 'Action Proof' worden Kurkiewicz en Miskiewicz terecht nogmaals gefeatured.
Dankbaar omdat ik er destijds bij was en opnieuw dankbaar omdat dit bijzondere concert nu op cd is uitgebracht. Dit pianotrio behoort voor uw recensent tot de hedendaagse top. Maar neem zelf de proef op de som. Immers: where words fail, music speaks!
Concert / Jazztube
Een hallucinante tijdreis
Sheesham and Lotus and 'Son, zaterdag 17 augustus 2018, Lola050, Groningen
Met hun hoedjes, vestjes en bretels hadden deze heren zó uit een Robert Altman-film kunnen komen. Ik ontwaarde zelfs een pantalon uit, ik dacht, kort na de Amerikaanse Burgeroorlog. Ze spelen niet gewoon vooroorlogse Americana. Ze drinken, ademen, leven die muziek. Misschien dat ze in het dagelijks leven ooit assistent-manager van een kousenfabriek zijn geweest, of er op z'n minst van dromen ooit nog een stoker op een stoomtrein te worden. Maar op het podium van Lola050 stonden ze eigenlijk in de Hee Haw, een danszaaltje van bedenkelijke reputatie, in Jesper, AR, anno 1923. Ook het stemgeluid van de Canadezen was daarop ingesteld. Alle subtiliteit was opzij gezet om ook de farmhands aan de achterste tafeltjes te bereiken.
Nu moet gezegd worden dat ook het interieur van Lola meewerkte. Onder het voluptueuze goudgedecoreerde plafond met zijn hemelse taferelen en tegen de achterwand in goud, rood en zwart, waarop de danspassen van het trio grotesk werden uitvergroot, waanden we ons nog eens een eeuw of twee verder terug in de tijd. Daarbij bleken Sheesham Crow (viool, harmonica, kazoo, vocals), Lotus Wight (banjo, harmonica, kazoo, vocals) en Son Sanderson (sousafoon, harmonica, jaw harp en een soort kornet met kromme beker) bepaald niet eenkennig. Nu weten we al sinds Tony Russells 'Blacks, Whites And The Blues' (1970) dat de culturele interactie tussen de vooroorlogse blanke hillbillies en de zwarte sharecroppers veel intensiever was dan lang werd aangenomen. Vandaar dat in het repertoire van Sheesham and Lotus and 'Son 'Down In Your Pockets' van gitarist en zanger Big Bill Broonzy broederlijk naast 'My Dixie Darling' en 'Give Me Flowers While I Live' van de Carter Family prijkt. In dat eerste nummer blies Sheesham Crow een zeer verdienstelijk partijtje 'mondtrompet' à la The Mills Brothers. En ik dacht altijd dat ik (vroeger) een beetje jazz kon fluiten - bij voorkeur bij de opkomende zon, op weg naar huis - maar die Crow is echt de Baas. Hij speelt ook een beste partij hambone (in 'Sweet Sue, Just You'), waarbij het de kunst is zo luid mogelijk hippe ritmen uit je knieën en borst te roffelen en de volgende ochtend met zo min mogelijk blauwe plekken op te staan. En dan vergeten we bijna het virtuoze en energieke vioolspel van de man; na letterlijk elk chorusje moest hij wat bosjes haren van zijn stok plukken.
Met sousafoon, mondorgel en kazoo stond er een heel behoorlijk blaasorkest op de bühne. Echt hallucinant werd het wanneer de drie mannen zich gebroederlijk achter hun 'Mississippi saxophones' (ook wel bekend als smoelschuivers) schaarden. Prachtige weefsels verschenen er zo in bijvoorbeeld 'Raincrow Bill' van Harry Whitter, dat ons werd verkocht als het eerste bluesnummer dat ooit op de plaat verscheen. Waar ik een vraagteken bij zet, omdat het uit 1923 dateert en 'The Memphis Blues' bijvoorbeeld uit 1914.
Maar uiteindelijk is dat allemaal flauwe zever. In Lola genoten we van authentieke populaire Amerikaanse muziek uit het interbellum, zoals we die niet vaak kunnen horen. Dit was het eerste optreden van een korte tournee die het trio tot eind augustus door Nederland voert.
In de Jazztube zie je Sheesham and Lotus and 'Son tijdens hun concert in Lola050.
Cd
Mudita - 'Listen To The Sound Of The Forest' (ZenneZ, 2018)
Mudita is een intrigerende term uit het sanskriet - ook gebruikt in het boeddhisme - met een bijzondere betekenis, namelijk vreugde beleven aan de blijdschap van een ander. Een spirituele term, die ook in zenmeditaties gebruikt wordt. Dat is een spannend gegeven om van uit te gaan in het musiceren.
Bij het beluisteren van dit album valt dat spirituele meteen op. Er wordt met een enorme intensiteit gemusiceerd, waardoor er steeds een hele fraaie, haast organische transcendentie ontstaat. Vocaliste en tekstdichter Sanne Rambags heeft zich laten inspireren door de kracht en onbevangenheid van de natuur, zittend op de rand van een fjord in Noorwegen.
De titel 'Listen To The Sound Of The Forest' wordt op een schitterende manier vormgegeven. Momenten van verstilling worden afgewisseld met expressieve frases. Je hoort de echo's zoals die in heuvelachtig landschap kunnen klinken en forse oerkrachten van de natuur zoals een hevige wind kan razen!
De heldere stem van Rambags matcht perfect met de heldere lijnen van trompettist Koen Smits en de rijke harmonieën die pianist Sjoerd van Eijk speelt. Het klinkt ongedwongen, als vanzelf en heel dichtbij. Alle drie hebben een volstrekt gelijkwaardige rol, waarbij elkaar de ruimte wordt gegund, zodanig gedoseerd dat er continu een hecht groepsgeluid klinkt. Precies daar zit de kracht van dit drietal. De term 'Mudita' is hier zeer op zijn plaats, er is geen ruimte voor grote ego's, integendeel!
Rambags heeft een groot improvisatietalent. De stem komt het diepst bij de ziel en dat hoor je terug bij haar. Naast het vertolken van songs kan ze ook vrij improviseren met een indrukwekkende stembeheersing en diepgang. Van Eijk heeft een opvallend mooi toucher en tevens een rijk kleurenpalet, van waaruit hij zijn harmonieën vorm geeft. Smits kan fluisterend spelen, wat een beetje doet denken aan de fluweelzachte toon van Eric Vloeimans, maar daarentegen is zijn spel toch ook heel eigen met een krachtige heldere toon en sterk interactief. Hij heeft in zekere zin ook een begeleidende en ondersteunende rol, wat voor een trompettist vrij bijzonder is.
Als luisteraar word je uitgenodigd om mee te reizen door alle seizoenen van het leven, die elk een eigen emotie en karakter hebben. Van blijdschap tot melancholische passages, het kunnen loslaten en weer opnieuw beginnen. En vooral om in het moment te kunnen zijn. Het is ontzettend knap als je dat proces hebt weten vast te leggen in een release, waardoor je de luisteraar kunt meenemen als in een cyclus. De cd heeft dan ook een open einde. Je bent even deelgenoot geweest van het muzikale universum, die deze nog jonge getalenteerde musici hebben aangereikt en waar ze hun visie op hebben gegeven. Het stopt niet bij het laatste nummer; de muziek blijft bij je en blijft klinken - dat is de kracht van de verbeelding. Als je die hebt weten te prikkelen, dan heb je te maken met een muzikaal juweeltje, want zo mag je dit muzikale project absoluut noemen.
"Op de tweede dag van Jazz Middelheim ontmoette de toekomst van de jazz het verleden met twee weliswaar andersoortige, maar even sprankelende concerten van respectievelijk De Beren Gieren en de Philip Catherine Reunion Band. En dat achter elkaar. Om je vingers bij af te likken."
Maarten van de Ven bezocht op vrijdag 10 augustus Jazz Middelheim. Op deze festivaldag zag hij concerten van FONS feat. Logan Richardson, De Beren Gieren, Philip Catherine Reunion Band en Melanie De Biasio.
Cd / Jazzradio
Joris Roelofs / Han Bennink 'Icarus' (ICP, 2018)
Opname: 9-10 april 2018
Het duurt een paar milliseconden, maar dan weet ik weer waar ik ben. Het is begin 1968 en in sociëteit Novum aan de Verwersdijk in Delft maakt het New Acoustic Swing Duo zijn debuut. De circa vijftig aanwezigen (Willem Breuker kennen ze nog alleen van naam) zijn diep onder de indruk en steken hun enthousiasme niet onder stoelen of barkrukken. Tot diep in de nacht gaat het feest door en wanneer Willem Breuker en Han Bennink lichtelijk licht in het hoofd terugrijden naar het Mokumse ochtendgloren moeten ze hoofdschuddend vaststellen dat de hele doos met hun gloednieuwe I.C.P. 001 is leegverkocht. Tachtig stuks - wat betekent dat niet elke bezoeker er twee heeft afgenomen.
Maar wacht even: speelde Breuker wel zo verfijnd en bedachtzaam als hier op 'Icarus'? Die pompte zich ook op klarinet in het gemeen toch richting rolberoerte? Maar toch: wat hier 'Gustav 1' heet was in '68 'I.C.P. 1 For Maarten Derksen', of ben ik nou gek?
Voor dit duo van (bas)klarinet en drums geldt dus: plus ça change, plus c'est la même chose. Zestig jaar later speelt Bennink een stuk spaarzamer. Niemand hoeft iets te bewijzen. Bass drum, small and large tom toms, street parade drum, snare drum, tabla, banya, vibes pan, hand made rattles, cow and temple bells, Chinese - 7 inch - giant cymbals, scraper, Chinese temple blocks, hi-hat, iron and wooden sticks, voice: het merendeel van zijn assortiment slagwerk staat thuis in de schuur stof te vergaren. Aan een minimaal drumstelletje heeft Han Bennink thans genoeg - soms niet meer dan een snaartrommel en een handdoek.
Met zijn trio (met rietblazer Joachim Badenhorst en pianist Simon Toldam) had hij op de cd 'Atalanta' in 2016 nog bewezen dat het time hoppen hem nog goed afgaat. Die rimpelingen hier van de ouwe explosies van het NASD hebben niks met nostalgie te maken, maar des te meer met meesterschap over de tijd.
Klik hier om te luisteren naar een aflevering van het NTR-radioprogramma 'Kunststof', waarin Han Bennink en Joris Roelofs te gast zijn.
En beluister een track van dit album: 'The Old Wig'.
"Vooraf was er een stormwaarschuwing afgegeven door het KMI. De organisatie had alles nog eens vast laten sjorren en stuurde een bericht de wereld in dat de tenten stormbestendig waren. Dat moest ook wel met het programma dat voor deze donderdag samengesteld was."
Johan Pape bezocht op donderdag 9 augustus in het Antwerpse park Den Brandt Jazz Middelheim. Op de eerste dag van het festival zag hij concerten van Bram Weijter's Crazy Men, Steiger, TaxiWars, MDC III, Dijf Sanders en Kamasi Washington.
Ook deze zomer is het op 25 en 26 augustus door Sound In Motion georganiseerde Summer Bummer zonder meer een van de meest intieme en bijzondere zomerfestivals. Twee dagen lang, van vier uur 's middags tot laat in de avond klinken in DE Studio, hartje Antwerpen, de meest bijzondere klanken. Vrije improvisatie, experimentele elektronica en alles wat daarmee samenhangt is wat we hier gepresenteerd krijgen.
Om met die elektronica te beginnen. Kenners watertanden reeds bij de naam Craig Leon. Reeds in 1979 maakte hij, samen met Cassell Webb, 'Nommos', een juweel binnen de analoge elektronische muziek. In 2016 werd het album opnieuw uitgebracht bij het RVNG Intl.-label, onder de titel 'Anthology Of Interplanetary Folk Music Vol. 1'. Op Summer Bummer zal het album live worden uitgevoerd, samen met nieuw werk dat binnenkort uitgebracht gaat worden. Eveneens op zaterdagavond vinden we Philipp Quehenberger. Met zijn opwindende techno zal hij het publiek dansend de eerste dag laten afsluiten. We horen hem overigens ook op zondag, dan samen met drummer Didi Kern. Samen maakten ze het zeer energieke 'LINZ', waarin Kerns snoeiharde roffels op boeiende wijze contrasteren met Quehenbergers elektronische geluidscollages.
Veel bijzondere impro ook op dit festival, vaak in originele en bijzondere bezettingen. Zo kruist op zaterdag tablaspeler Sanskriti Shrestha de degens met drummer Andreas Wildhagen en horen we op zondag The Founder Effect, met de droom line-up van gitarist John Coxon, drummer Steve Noble, pianist Pat Thomas en rietblazer Alan Wilkinson, in combinatie met de van de punkrockformatie Spacemen 3 bekende gitarist Jason Pierce. Eveneens op zondag het wonderlijke trio Bazuinschal, dat bestaat uit trompettist en saxofonist Joe McPhee, saxofoniste Mette Rasmussen en Dennis Tyfus, die middels vocals, tape en objecten zullen zorgen voor aangename verstoringen. Het duo Linpe Fuchs - Gerard Herman, dat op zaterdag zal optreden, hoort zeker ook thuis in het rijtje bijzondere samenwerkingen. Pianiste, violiste en percussioniste Fuchs dus samen met mede alleskunner Herman in wat ongetwijfeld weer een spannende, ingetogen set zal worden.
Pianist Jim Baker, rietblazer Christoph Erb en drummer Frank Rosaly zijn inmiddels geen onbekenden meer voor elkaar. Nog in 2017 verscheen het ook hier besproken, 'Don’t Buy Him A Parrot' en 'Parrots Paradise'. De Zwitser Erb werkt op regelmatige basis samen met musici uit de Chicago-scene, waar Baker en Rosaly toe behoren, al is die laatste inmiddels woonachtig in Amsterdam. Ook M(h)steria, dat eveneens op zaterdag zijn opwachting maakt, is een bestaand trio waarin we Giovanni Di Domenico aantreffen - hier op hammondorgel, bassist Laurens Smet en drummer Jakob Warmenbol. Hun muziek is een heerlijk stomende futuristische mix van kraut-, prog- en jazzrock. En dan is er nog The Attic. Dit Portugese trio met contrabassist Gonçalo Almeida, tenorsaxofonist Rodrigo Amado en drummer Marco Franco maakt op zondag zijn opwachting met één belangrijke wijziging: achter het drumstel vinden we Onno Govaert, bekend van Cactus Truck, het Kaja Draksler Octet en legio andere samenwerkingen.
Maar er is nog meer. Op zaterdag kunnen we genieten van Kreis. Dit Belgische trio, bestaand uit rietblazer Benjamin Hermans, accordeonist Stan Maris en bassist Kobe Boon, creëert een innemende muzikale wereld waarin jazz, folk en klassiek elkaar prachtig aanvullen. Op zondag spelen ook nog pianist Alexander Hawkins, saxofonist Tobias Delius en trompettist Eric Boeren. Ons alle drie wel bekend en muzikaal vuurwerk is dan ook zeker gegarandeerd. Hetzelfde zal gelden voor g a b b r o in extended uitvoering. Dit duo, bestaande uit baritonsaxofonisten Hanne De Backer en Marc De Maeseneer, verraste in 2017 met hun debuutalbum en is inmiddels uitgegroeid tot kwartet, dankzij stemkunstenares Agnes Hvizdalek en bassist Raphael Malfliet. Hier zal het experiment hoogtij vieren.
Koen Vandenhoudt en Christel Kumpen - de organisatoren achter Sound In Motion - hebben het weer voor elkaar, zoveel is wel duidelijk. En of het allemaal niet genoeg is, worden er ook nog gratis te bezoeken films vertoond, is er een platenmarkt en wordt er zeer verantwoord eten geserveerd. Genoeg redenen dus voor een weekend Antwerpen.
Klik hier voor meer informatie over Summer Bummer.
Cd
Reggie Quinerly - 'Words To Love' (Redefinition Music, 2018)
Opname: 13 juli 2017
Met zijn geloofsbrieven is weinig mis: Reggie Quinerly was drummer bij onder anderen de Marsalis broeders (Wynton en Branford) en bij tenorist Joe Lovano. Voor 'Words To Love' schreef hij alle muziek en alle teksten. Zijn liedjes, die getuigen van prille en eeuwige liefde, zijn beslist aantrekkelijk en de combinatie Melanie Charles (vocals)-Jaleel Shaw (altsax) is een gouden greep: die twee mengen mooi.
Een probleemgeval is Milton Suggs, die de andere helft van de zang voor zijn rekening neemt. De hoge tenor is zo te horen klassiek geschoold en ik kan me goed voorstellen hoe hij in middeleeuwse madrigalen zou functioneren, of als Schubert-interpreet. Maar als jazzzanger - en het gaat hier om tamelijk straight-ahead jazz - klinkt hij als een tamme versie van Kurt Elling.
Op de website van Reggie Quinerly kun je de videoclip van 'Words Of Love' zien.
Scene report
Een onverwachte gast opent Jazz Middelheim
De 37e editie van Jazz Middelheim startte donderdag met een gevarieerd programma, waarin de grenzen van de jazz naar hartenlust werden onderzocht en waar nodig flink opgerekt. Zo hoorden we smaakvolle uitstapjes richting hiphop (Black Star), stevige rock (Nordmann) en etnologische wereldmuziek met elektronica (Dijf Sanders en Mattias De Craene). Maar de meest onverwachte gast tijdens deze openingsdag was er eentje waarvoor de meeste bezoekers even snel moesten googlen - want was dat ook alweer, REGEN? Diep opgeborgen poncho's en paraplu's werden tevoorschijn gehaald. Het mocht evenwel de pret niet drukken, want zelden hebben we het zo druk gezien op de allereerste dag van dit sfeerrijke festival.
De insteek was dit jaar ietwat afwijkend; zo waren de stoelen uit de Main Stage en de Club Stage verwijderd, wegens de te verwachte bewegingsbehoefte bij de jongere bezoekers. Want daar was duidelijk op gemikt met namen als Kamasi Washington en Mos Def. En niet tevergeefs, want de gemiddelde leeftijd lag opvallend laag voor een geafficheerd jazzfestival. Een prima zaak, want hoe je het ook wendt of keert: op deze manier maken jongeren wel degelijk kennis met jazz en geïmproviseerde muziek.
Je ziet het ook terug bij jonge formaties als Steiger. Dit Gentse trio lijkt niet op een klassiek pianojazztrio; hun muziek omsluit en overstijgt het genre en evolueert zo tot een frisse nieuwe eigenheid. We zagen het ook bij het optreden van TaxiWars, waarin catchy jazz en opzwepende poprock handig werden samengesmeed. Het ging erin als koek bij het enthousiaste publiek.
Dergelijke kruisbestuivingen maken dat de toekomst van jazz er voorlopig helemaal niet zo slecht uitziet als sommige doemdenkers beweren. Mij schijnt het dat jazz als attitude en inspiratiebron verre van dood is.
Klara zorgt tijdens het weekend voor live verslaggeving. Presentatoren Lies Steppe, Bart Vanhoudt en Karel Van Keymeulen serveren gesprekken met muzikanten en bezoekers. Alle concerten worden rechtstreeks uitgezonden. Je kunt het festival hier volgen.
Cd / Jazztube
Colen - 'A Bird’s Eye View' (Sweet Briar Music, 2018)
3-4 januari 2018
Van muziek die geïnspireerd is door het dierenrijk bestaan tal van voorbeelden. Voor een rietblazer is het niet ongewoon om bijzondere aandacht aan de dag te leggen voor de zang van vogels. Saxofonist Ad Colen heeft daar recent een hele cd aan gewijd.
Het album 'A Bird’s-Eye View' hanteert een vogelperspectief voor tien concrete vogelsoorten en eenmaal vormden impressies van kleine vogels die gevoederd worden de inspiratiebron. De tien andere composities zijn tot op zekere hoogte op de zang van vogels zelf geënt. De basis van die nummers ligt dan in het lied van individuele vogels of op vormen van vraag en antwoord. Zo transformeert 'Winterkoning' de pittige, melodieuze zang van het vinnige vogeltje in een krachtige openingstrack. 'Wait For The Woodlark' (boomleeuwerik) combineert chromatische lijnen met lyriek. In 'Hermit' (hermelietlijster) weerklinkt melancholie. Interactie in de vogelzang komt aan bod bij 'Five Jackdaws Having A Chat', naar de groepsgeluiden van kauwen. Het afsluitende stuk 'Midnight Verses' behandelt een nachtelijke discussie tussen uilen.
Het kan verleidelijk zijn om te gaan vergelijken met de originele zang van de gevleugelde dieren in kwestie, maar noodzakelijk is dit niet. Ad Colen wil er met zijn groep vooral een eigen ding mee doen. Meermaals zijn de Fender Rhodes en de Wurlitzer van Mike Roelofs daarbij prominent aanwezig. Aan de ene kant is dat misschien merkwaardig, omdat de muziek wil aansluiten bij het gezichtspunt van vogels. Anderzijds verlevendigt een elektrificerende aanpak juist het voornamelijk akoestische overbrengen van de muzikaliteit van de vogels en hun biotoop.
De composities en improvisaties op dit album zijn vooral van het nette slag, wat de ode aan de schoonheid van de bron van inspiratie ten goede komt. Hier en daar wil het puzzelen wel eens blijven steken in een beetje saaie gekunsteldheid. Op zijn best schuiven prachtige stukjes zo vernuftig in elkaar dat het wonder van de natuur ook schittert in de muziek. 'Push & Shove' is zo'n heerlijk hoogtepunt.
In de Jazztube hierboven vertelt Ad Colen wat meer over de achtergronden van dit project en zie je de muzikanten aan het werk in de studio tijdens de opnamen voor 'A Bird’s Eye View'.
De 2017/2018-editie van Europalia zette de cultuur van Indonesië centraal. Als onderdeel van dit festival mocht de Gentse musicus en componist Dijf Sanders naar Indonesië om zich te laten inspireren tot nieuw werk. Hij keek er rond, luisterde en nam een collectie veldopnames mee terug. In Gent aangekomen trommelde hij de leden van Black Flower - saxofonist Nathan Daems, drummer Simon Segers en bassist Filip Vandebril - op en gezamenlijk zette ze zich aan 'Java'.
'Akim' begint met de Javaanse gamelan. Al snel horen we echter ook Daems en vermengt Javaanse muziek zich met Afrikaans tot een energiek geheel. Lokale zang vormt de basis voor 'Kaster', terwijl Sanders middels elektronica er een ritmische laag onder legt en we hier Segers op zeer ritmische wijze met zijn drumstel in de weer horen. Een uiterst originele dansklassieker in de dop. Ook voor 'Calunpung' koos Sanders de gamelan als basis. Die gaat hier vruchtbare relaties aan met de fluit van Daens en de elektronica van Sanders. Voor 'Bandung' selecteerde Sanders allereerst een stukje conversatie, doorsneden met een bescheiden bijdrage op elektronica. Na dit wat ongewone intro komen we in een ballad met bluestrekjes terecht, met fraai en smeuïg saxofoonspel van Daens en ietwat zoetige synthesizerklanken.
'Banymas' en 'Cibeusi' hebben nog het meest de uitstraling van een jazznummer. Tevens horen we hier duidelijk Daens' link met de Ethio jazz, zoals we die ook kennen uit 'Abyssinia Afterlife', het album uit 2014 van Black Flower. Op beiden stukken attractief omfloerst spel van Daens op tenorsax, synthesizerspel van Sanders en samples met de klanken uit Indonesië. Het levert andermaal aparte combinaties op. Afsluiter 'Teguh' dompelt ons weer volledig onder in de Indonesische muziek. Het langzame, ritmische patroon associëren we met de Javaanse dansen. Apart is de elektronica die Sanders hier toevoegt, waarmee hij een duister element binnenbrengt.
Het was een wijs besluit van de Europalia-organisatoren om Sanders naar Indonesië te laten gaan, zoveel is wel duidelijk na het beluisteren van dit schijfje. Samen met de musici van Black Flower heeft hij met 'JAVA' een meer dan boeiend album afgeleverd.
Klik hier om een track van dit album te horen: 'Jaipong'.
Dijf Sanders speelt samen met Nathan Daems de muziek van dit album op donderdag 9 augustus tijdens Jazz Middelheim.
Cd
Eddie Daniels - 'Heart Of Brazil' (Resonance, 2018)
Opname: april-juli 2017
Eddie Daniels is een jazzklarinettist in de traditie Artie Shaw-Buddy DeFranco. Qua zuiverheid, precisie en virtuositeit stonden en staan deze mannen op eenzame hoogte. In zijn interpretatie van de muziek van de Braziliaanse componist Egberto Gismonti benadrukt Daniels dan ook de elegante kant van diens werk. 'Heart Of Brazil' heeft meer met de erfenis van het Iberisch schiereiland dan met die van het Afrikaanse continent van doen.
Daniels en producer George Klabin hebben een selectie gemaakt van het oeuvre dat Gismonti in de jaren zeventig en tachtig schreef. 'Folia' wijkt in zoverre van de weinig opbeurende braafheid af dat het verschillende stadia van intensiteit en ritmiek doorloopt. Solist, strijkers en slagwerk weten nochtans een solide eenheid te bewaren.
Ook op tenorsax houdt Eddie Daniels zich in. Je associeert hem hier wellicht met Stan Getz - niet zo vreemd gezien diens rol in de bossanovarage. Maar ik hoor meer de Getz van 'Focus', met de strijkers.
Achtergrondmuziek heeft niet zo mijn interesse, maar ik denk dat 'Heart Of Brazil' het in deze categorie niet slecht gaat doen.
Klik hier een track te beluisteren van dit album: 'Lôro (Parrot)'.
Concert
Een gewaagde, maar geslaagde openingsact
Fundament, zaterdag 7 juli 2018, Gent Jazz, Bijloke, Gent
Met Fundament maakte ik voor het eerst kennis op 20 mei 2017, in Brugge. Veel meer dan gewoon een concert was dat gebeuren een echte creatie, waarvan de ingrediënten muziek en choreografie niet alleen zorgvuldig uitgewerkt, maar ook evenwaardige componenten bleken. Bovendien had concertorganisator KAAP toen als locatie de Magdalenakerk geselecteerd. De beslotenheid en intimiteit van die religieuze ruimte droegen er in belangrijke mate toe bij dat die avond een ware belevenis werd.
Het was dus even wenkbrauwen fronsen, toen ik in de loop van een gesprek met bassist Kristof Roseeuw eerder dit jaar hoorde aankondigen dat Fundament op Gent Jazz - en dan nog wel op de main stage! - te zien zou zijn. Kwam daarna bij het overlopen van de affiche voor 7 juli nog de vaststelling dat Peter Jacquemyn en kompanen die festivaldag zouden openen, om 16.30 uur. Kortom: voldoende gewijzigde omstandigheden om scepsis aan te wakkeren...
Het gegeven van rondlopen met en van plaats verwisselen van de instrumenten - een essentieel onderdeel van de voorstelling vorig jaar - bleek in Gent ingeruild voor een meer (zij het ook weer niet geheel) statisch evenement. Eveneens nieuw in deze versie: de aanwezigheid van een kaligraaf van wereldfaam, Brody Neuenschwander, die de gehele tijd live on stage de muziek op een creatieve manier van illustraties voorzag.
Het optreden werd solo ingezet door de bedenker en componist van dit project: Peter Jacquemyn prominent maar eenzaam vooraan op het podium, met zijn bas die al zo veel te verduren heeft gehad, maar al dat geweld kranig heeft overleefd. Een voor een voegden daarna en geleidelijk aan de medemuzikanten klanken toe en hielpen zo mee een imponerende geluidsmuur te construeren.
Wat volgde was muziek die zich als het ware in golven en stoten aan de luisteraar manifesteerde en waarvan de grilligheid zich kenmerkte door nu eens bedrieglijk luwe passages, dan weer schrikbarende uitbarstingen. Klonk deze compositie uit één stuk een ogenblik - wanneer de vijf bassisten met de strijkstok over de snaren krasten - als de soundtrack bij een zenuwslopende passage in een film van Hitchcock, op andere momenten, als de zware blaasinstrumenten de boventoon kregen, leek het alsof een eskader bommenwerpers onheilspellend boven de site van De Bijloke bleef hangen...
Bijzonder imposante stonden beleefde het publiek, bijvoorbeeld toen op een fundament aangelegd door de blazers een stuwend stuk werd opgebouwd dat referenties opriep aan 'Le Sacre Du Printemps'. En toen trombonist Matthias Muche afwisselend schetterend en fluisterend soleerde. De compositie doofde uiteindelijk uit zoals ze was geboren; met Jacquemyn solo op bas en (keel)zingend.
Hier past het een tweevoudige lofzang te brengen aan het voltallig en talentrijk gezelschap: primo omdat de twaalf muzikanten dit complex werkstuk zonder partituren - echter voortdurend met scherpe arendsblik op elkaar gericht - wisten uit te voeren en niet geblesseerd in de coulissen belandden; secundo omdat zij er tevens in slaagden om met muziek die op geen enkel moment tot ritmisch meebewegen aanleiding gaf, het vrij talrijk opgekomen publiek ondanks het nog vroege uur in dit avontuur wisten mee te krijgen.
De appreciatie na afloop was navenant en een aantal aanwezigen veerden zowaar recht om hun waardering extra tot uitdrukking te brengen.
Klik hier voor foto's van dit concert door Cees van de Ven.
Cd / Jazztube
