In december 2019 ondernamen de Noorse drummer Paal Nilssen-Love en de Amerikaanse rietblazer Ken Vandermark een tour naar Japan. De opnames van vijf concerten uit die tour vinden we (deels) terug in een zeven cd's tellende box, simpelweg 'Japan 2019' geheten, uitgebracht bij Nilssen-Love's eigen PNL Records. We horen het duo in wisselende samenstelling met de rietblazer Akira Sakata en de pianisten Masahiko Satoh en Yuji Takahashi. Degenen die deze musici kennen, weten: dit betekent muzikaal vuurwerk! Als aanvulling dient een tour-dagboek van Vandermark, als boekje in de box, een mooie blik achter de schermen biedend.

We beginnen met de eerste cd, die bestaat uit een duet tussen Vandermark en Nilssen-Love, opgenomen op 4 december in Tokyo. De twee - we horen Vandermark op tenorsax - geven elkaar hier het eerste kwartier geen moment rust. Pas rond de zeventiende minuut komt daar verandering in, het krijgt gestalte in een wondermooie klarinetsolo van Vandermark. Na enige tijd sluit Nilssen-Love weer aan voor een opvallend rustig duet. Het tweede deel van de eerst cd vangt aan met een solo van Nilssen-Love, waarna Vandermark - weer op tenorsax - opvallend melodieus aansluit. Maar natuurlijk, ook hier loopt de spanning weer op en belanden we in een maalstroom van klanken, die eindigt in een bijzonder spannende en broeierige drumsolo. Op de tweede cd, opgenomen tijdens hetzelfde concert, krijgen de twee versterking van pianist Takahashi voor een bijzonder abstracte en dynamische set. De klanken schieten hier werkelijk alle kanten op. Pas halverwege neemt de muziek een andere wending en horen we Takahashi's klassieke achtergrond in ingetogen pianospel. Na wederom een tumultueuze frase is het de drumsolo die opvalt en dan met name de verstilde ritmiek.

Cd's drie en vier bevatten de twee sets van het concert een dag later, eveneens in Tokyo. In de eerste set horen we Nilssen-Love met de beide pianisten, in de tweede set wordt dit trio aangevuld met Vandermark. Weerbarstige klanken in die eerste set, waarbij vooral de bijdragen van de beide pianisten opvallen, flink aangevuurd door Nilssen-Love's slagwerk. Een wonderlijke dialoog, deze set. Bijzonder is ook die passage met alleen de pianisten, zo ongeveer halverwege. En dan loopt de spanning aansluitend weer op, tot het vrijwel totaal ontspoort. Maar bijzonder mooi, dat zeer verstilde einde. Het is Vandermark die de tweede set opent, in dialoog met een van de twee pianisten. Tegen de helft schakelt hij over op klarinet, een ijselijk hoge klank creërend, waarmee hij voortreffelijk aansluit bij het pianogeweld. Bijzonder is ook die dialoog tussen de twee pianisten, die duidelijk de invloed van hedendaags gecomponeerd verraadt, zo ongeveer halverwege deze tweede set. In de tweede helft van deze set gaat ritme ineens een opvallende rol spelen, voortgestuwd door Nilssen-Love's eindeloze slagen. De derde dag in Tokyo vormden de twee een trio met Satoh in de eerste set, de vijfde cd is eraan gewijd - het boekje bij de box leert dat het duo in de tweede set speelde met Michiyo Yagi op koto, opnames die deze box niet haalden - die direct onvervalst explosief van start gaat en culmineert in een orgie van geluid. Bijzonder is de frase rond de vijftiende minuut: weergaloos spel van Satoh, op een bescheiden, maar krachtige ritmiek van Nilssen-Love en verderop een prachtige dialoog tussen Satoh en Vandermark. Hier komt de jazztraditie tot leven. Pas na ruim twintig minuten, op de cd het tweede stuk, doet de rust zijn intrede, horen we verstild spel van Vandermark, op mooi zoekende klanken van Satoh. Verderop loopt de spanning wel weer op en horen we een boeiende ritmiek, terwijl Nilssen-Love op dat moment niet eens meedoet. Lang duurt dat overigens niet. Toch ook nu na enige minuten weer rust, vervat in het derde deel dat begint met subtiel pianospel van Satoh en dat iets verderop wordt aangevuld met Vandermarks klarinetspel.

We stappen aansluitend in de box over naar 17 december. Het trio speelde die avond in Onomichi, samen met de vermaarde saxofonist Akira Sakata, een van de grondleggers van de freejazz in Japan. Het is een vrij lange cd, maar ik krijg nergens helder of dit de complete opnames zijn, al valt er zeker genoeg te genieten. Direct al in het eerste van de vijf stukken waarin dit optreden is opgeknipt, zorgen de twee blazers voor een kakafonie aan klanken, krachtig begeleid door Nilssen-Love. Louter het geluid van wat belletjes aan het begin van het tweede stuk, iets dat in hoge mate contrasteert met het muzikale geweld in die eerste tien minuten. Subtiele klarinetklanken volgen, perfect passend bij het klooster waar het concert plaatsvond. Dat duurt een minuut of acht, voordat de klank van de twee klarinetten veel weg begint te krijgen van een volière waar de rust verstoord is. Na een kort applaus horen we Nilssen-Love eindelijk weer eens uitgebreid solo in een bijzonder verkennende modus. Sakata en Vandermark voegen zich erbij, de een op klarinet, de ander op sax en het geheel komt weer op stoom. En dan nogmaals een solo van Nilssen-Love, maar nu krachtig en ritmisch. Ook het derde deel levert weer prachtig samenspel op tussen Vandermark en Sakata, dit is zonder meer een van de mooiste cd's uit deze box. Vocaal laat Sakata van zich horen aan het begin van het vierde deel. Een monoloog waar wij natuurlijk geen woord van verstaan. Het geeft niet, dit is muziek op zich. Nilssen-Love schakelt bij, met ingehouden slagen. Tot slot weer mooi ingehouden en opvallend harmonieus spel in het laatste deel, op fijne ritmiek van de drummer.

Het laatste concert in de box was ook het laatste concert tijdens deze tour. Op 22 december speelden de twee als duo in Osaka. De opnames zijn van mindere kwaliteit dan de overige cd's, maar het muzikale spektakel is er niet minder om. De opnames zijn verdeeld in vier delen en het eerste fragment dat echt opvalt is die ritmische passage aan het eind van het eerste deel, met een bijzonder melodieus blazende Vandermark, waarna we hem aansluitend aan het begin van het tweede stuk solo horen, gevolgd door al even subtiele percussie van Nilssen-Love, met een grote rol voor gongs en bekkens. Verderop wordt het een duet, waarin de combinatie van deze metalen percussie en Vandermarks klarinet wondermooi uitpakt. Het derde stuk, met iets meer dan een half uur tevens het langste stuk, is weer helemaal waar dit duo zo bekend van is: overdonderend muzikaal vuurwerk. Overigens voorzien van een rustig intermezzo, dat qua sfeer sterk lijkt op dat begin van het tweede stuk, waarna de muziek weer in een stroomversnelling komt, straf slagwerk en repetitieve patronen worden ons deel. En dan rest nog het vierde stuk, iets meer dan vier minuten om bij te komen van al die muzikale overdaad.

De complete box is te beluisteren via Bandcamp en daar ook te koop.

Foto's: Cees van de Ven

Labels: Akira Sakata, cd, Ken Vandermark, Masahiko Satoh, Paal Nillsen-Love, Yuji Takahashi

(Ben Taffijn, 10.9.24) - - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Fire! Orchestra - 'Echoes'
Klik op de hoes om tracks van dit album te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.