Michel Portal, 86 inmiddels, logenstrafte op Jazz Middelheim het beeld dat we vaak hebben van ouderen. In het gezelschap van musici die qua leeftijd zijn kinderen en kleinkinderen hadden kunnen zijn, speelde hij de sterren van de hemel. Peter Brötzmann, in maart van dit jaar 80 geworden, past ook nog altijd in dit rijtje. Sterker nog, het type muziek dat hij vrijdagavond in de serie Machinehausmusik, onderdeel van de Ruhrtriennale met Full Blast liet horen, is voor menige jongere te extreem. Een betere naam dan Full Blast is voor dit trio, met naast Brötzmann bassist Marino Pliakas en drummer Michael Wertmüller, dan ook nauwelijks denkbaar.

Brötzmann horen we afwisselend op de altsax, de tenorsax en de taragot, een instrument uit de Balkan dat qua vorm veel weg heeft van een klarinet, maar qua klank meer op een sopraansax lijkt. Pliakas bespeelt een fretloze elektrische bas en Wertmüller een zeer goed versterkt klassiek drumstel. De laatste twee zetten met name de toon met sterk verdichte, vaak zeer repetitieve klankwolken, waarvoor met name Pliakas tekent en stevige onweerswolken, op het conto van Wertmüller. Daartussen beweegt Brötzmann zich, opvallend melodieus voor zijn doen. Neem zijn solo op de taragot, waarmee hij solo het tweede stuk opent: prachtig uitgebalanceerde, loepzuivere klanken zweven door de Gebläsehalle - de akoestiek van dit industriële gebouw verricht hier weer wonderen. Pliakas en Wertmüller voegen zich er een voor een bij en voeren samen na enige minuten het tempo op, Brötzmann stapt over op de tenorsax om meer power te kunnen leveren en tegen het einde wanen we ons in een orkaan.

Ook het derde stuk begint rustig, als een innemende ballade, licht gruizig spel van Brötzmann op altsax en ook hier stapt het trio al snel over op andere sferen. Mooi hier is het sterk ritmische spel van Wertmüller op de floortom, een geluid als van rollende donder, mede door de prachtige versterking. Prachtig is ook die passage verderop waarin we Brötzmann horen op de alt. Geleidelijk werkt hij hier toe naar een steeds grotere mate van abstractie en hoge, piepende noten. Na iets meer dan 45 minuten is het standaardprogramma klaar. Maar een bijzonder enthousiast publiek neemt hier geen genoegen mee en weet de drie heren twee keer te laten terugkomen. Opvallend hierbij is dat dit tegelijkertijd de twee meest experimentele bijdragen zijn. Klonk Brötzmann, zoals gezegd, vrijwel de gehele set opvallend melodieus, nu laat hij dat volledig los. Vooral de tweede keer valt daarbij op, op een tegen blues aanleunend ritme van Piakas en Wertmüller kleurt hij weer eens prachtig buiten de lijntjes. Tja, je bent zo oud als je je voelt en Brötzmann is nog steeds die jonge rebel.

Foto's: Sabrina Richmann

Labels: aug21, concert, Full Blast, Peter Brötzmann

(Ben Taffijn, 30.8.21) - [print] - [naar boven]

'Possing speelt op 'Natural Flow' een warme moderne jazz die geraffineerd, veelzijdig en opwindend is', aldus het persbericht dat deze release begeleidt. En dat is nog een understatement. Ben bij het luisteren naar dit uitstekende kwartet flink bij de lurven gegrepen! Energie, collectief en solistisch spel doen je watertanden...

Het spel van de Luxemburgse pianist, componist en leider Arthur Possing is als een metafoor voor de titel van deze cd, een natural flow. Aan techniek en creativiteit en pittig toucher geen gebrek. De Franse trompetist, flugelhornist en gastspeler Thomas Mayade mag voor mij bij wijze van spreken altijd in de basisopstelling staan. En laten we alsjeblieft ook de tandem bassist Sebastian Flach en drummer Niels Engel niet vergeten. Want zij zijn het die het geheel de body en groove geven waarop alles gedijt.

'Le Roi Arthur', een compositie van saxofonist Pierre Cocq-Amann, vraagt om een sterk hart en solide seat bells om deze energieke stevige compositie te doorstaan. Als dat gelukt is ben je een ervaring rijker. En meteen erna komt als genoegdoening het verstilde 'Memory'.

Dit kwartet speelt doorgrondelijke, aansprekende en eigentijdse jazz met sterke melodieën en een stevige beat, die je omarmt. Maar wát graag zou ik dit kwartet volgend seizoen op het Pelt Jazz-podium brengen. Wie weet gaat dat lukken ook. Maar tussentijds is deze cd 'Naturel Flow' van het Arthur Possing Quartet van harte aanbevolen. Een viersterrenwaardering is dan ook zonder schroom terecht mijns inziens.

Labels: Arthur Posing, cd

(Cees van de Ven, 29.8.21) - [print] - [naar boven]

Labels: festival, jazz middelheim

(Ben Taffijn, 28.8.21) - [print] - [naar boven]

Traag maar gestaag blijft trompettist Luís Vicente zich naar de frontlinie van de Europese improvisatie wurmen en het lijkt erop dat de man op een scharniermoment in zijn carrière staat. Niet lang na onder meer een indrukwekkende solorelease en een gelauwerd album met Amerikanen William Parker, Hamid Drake en John Dikeman, staat hij er opnieuw, dit keer met zijn eigen trio. Dat pakt uit met even eenvoudige als efficiënte composities, een knoert van een hart en bakken vrijheid.

De voorbije zes à zeven jaar groeide Vicente uit tot een bevlogen en productief muzikant, die nog veel vaker dan de meeste van zijn landgenoten de grens overstak. Dat bracht hem regelmatig in onze contreien, maar ook in het gezelschap van kleppers uit Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk en anderen. Zijn eigen werk laat hij nu horen met goed volk aan z'n zijde: de immens productieve en half-Nederlandse bassist Gonçalo Almeida en drummer Pedro Melo Alves, een van de centrale vertegenwoordigers van de generatie Portugese improvisatoren na Vicente en Almeida.

Een trompettrio, dat zie je niet zo vaak, dus ergens maakt hij er wel een statement mee, alsof hij wil zeggen dat zijn instrument - net als een sax, piano of gitaar - meer dan voldoende is om een trio aan te voeren en de strijd met een ritmesectie aan te gaan. Vicente mag dan wel de leider zijn, van een scheefgetrokken balans is geen sprake. Ze nemen alle drie het voortouw, doen meer dan zomaar ten dienste staan, houden elk op hun manier de muziek in beweging en in voortdurende transformatie. Vicente zorgde voor het thematisch materiaal, maar dat is summier, een springplank. Dit is geen muziek van de complexe soort, met gedetailleerde arrangementen, maar een evenwicht van houvast en vrijheid. Nauwer verwant aan de (free) jazz dan de meeste van hun andere projecten, maar te grillig om zich te laten labelen.

Twee van de composities introduceerde Vicente jaren geleden al via de band What About Sam?. Opener 'Anahata' gaat van start met een bassolo die de geest van Charlie Haden lijkt op te roepen, misschien wel de meest lyrische van de klassieke vrije(re) bassisten en ongetwijfeld van invloed op Almeida, die de voorbije jaren ook diep in de solopraktijk dook. Het is een aanzet die meteen een groot soortelijk gewicht implementeert, een intense statigheid die na goed 100 seconden transformeert in majestueus samenspel met een thema dat recht naar het hart gaat. Dat brengt vervolgens een trompetsolo op gang die steeds woeliger om zich heen cirkelt en een arsenaal aan technieken betrekt. Maar pik er de bas of drums uit en je hoort al net zo'n diepe betrokkenheid, met rituele toets.

De titeltrack vormt het hart van het album. Opnieuw mag Almeida de aanzet geven, deze keer met zingende strijkstok, terwijl Vicente zich er zacht murmelend bijvoegt en een vat vol melancholie opent. De manier waarop het stuk na een minuut of drie helemaal openbloeit is van een prachtige, ingetogen schoonheid; muziek die oprijst uit as en iets nieuws introduceert, met een warm gloeiende trompet die zweeft op die diep resonerende ritmesectie. Niet minder dan pakkend, al sluipt er ook hier een spanning in die connectie die de naden van het samenspel test en de sound net niet laat ontsporen. Vicente geeft opnieuw treffende voorbeelden van zijn instrumentbeheersing - virtuoos zonder goedkoop effectbejag, met aan het einde een herneming van het thema.

Die twee stukken vormen misschien wel het hart van het album, maar ze worden gecombineerd met nog een paar sterke tracks. 'Keep Looking' gaat vrij van start met korte, grillige statements, maar belandt al snel in een simultaan motief van bas en trompet met een haast komisch effect, alsof de twee samen een trap afdalen. Er wordt een versnelling opgezet, de aanleiding voor Vicente om zijn bereik en technieken uit de doeken te doen, met geschetter, gesputter, geruis en geschraap, terwijl zijn kompanen al net zo ongedurig zoeken en variëren of de boel even overnemen en naar de intense finale sturen.

Kortere stukken 'Connecting The Dots' en 'May’s Flavour' hanteren al net zo'n fijn evenwicht tussen elasticiteit en grove korrel, met het eerste dat vinnigheid aan zwalpende melodieën koppelt, en het tweede dat iets beheerster blijft, met zachte effecten op trompet en brushes op de drums die een mysterieuze waas over het samenspel gooien. Opnieuw zijn het momenten van totale spontaniteit met een stabiel element in het achterhoofd. Samen met de andere stukken zorgen ze voor een album dat zonder overdreven poeha z'n punt maakt. Vicente & co. maken gebruik van vaste elementen, maar overgieten die met een spontane saus die het geheel laat sudderen alsof er nooit een andere optie was.

Anders gezegd: dit is vrijheid met focus en controle. Niet omdat er iets in bedwang gehouden moet worden, maar omdat ze zo goed voorbereid aan de meet komen. Het is net omdat ze zo goed weten wat ze kunnen, wie ze zijn en wat ze te zeggen hebben, dat ze alles zo vrij kunnen omspelen. 'Chanting In The Name Of' is een prachtig staaltje modern samenspel van kerels die voorbestemd zijn om nog veel bijzondere dingen te doen. Pik hier in op een willekeurig moment en je hoort het.

Deze recensie verscheen ook op Enola.be | Foto's: Cees van de Ven

Labels: cd, Gonçalo Almeida, Luís Vicente, Pedro Melo Alves

(Guy Peters, 26.8.21) - [print] - [naar boven]

In de toekomst wordt het wellicht mogelijk via kwantumtechnieken een live battle tussen Django Reinhardt en Jimmy Rosenberg te realiseren. In de tussentijd heeft Reinhardt natuurlijk ijverig geoefend, maar toch weet ik niet of ik mijn geld wel op hem zou zetten. Die Rosenberg heeft namelijk ruimschoots 15.000 uur in zijn vingers zitten. In 'Them There Eyes' en 'Schwarze Augen' speelde hij tempi die voor het menselijk oor niet meer te volgen waren. Ik bedoel, tegen de tijd dat ik min of meer in de gaten had waar die gast mee bezig was, was hij alweer halverwege het volgende nummer. Maar een ballad was bij hem eveneens in goede handen, getuige de doorleefde vertolking van 'For Heaven's Sake'.

De naam van het Franse icoon is gevallen. Dat is ook lastig te vermijden. Jimmy Rosenberg heeft Reinhardts École de Swingue met goed gevolg doorlopen. Hij klinkt wat 'moderner' dan zijn voorbeeld. Voor een deel heeft dat te maken met zijn gebruik van de elektrische gitaar - wat de fijne nuances van zijn performance enigszins uitvlakte. Maar dan realiseer je je dat Django Reinhardt zelf in 1946 was overgestapt naar de elektrische Epiphone en dat hij een van de eerste muzikanten in Europa was die de nieuwe bebop omarmde.

Nochtans hoorden we Jimmy Rosenberg her en daar typische Django-loopjes en -licks spelen. Vanzelfsprekend waagde hij zich ook aan diens repertoire, waarbij kan worden aangetekend dat 'Nuages' grondig was verbouwd. Van alto stratus naar cirrus, zeg maar. Tamelijk bizar eigenlijk.

Dat tal van bezoekers in het goed gevulde EM2 de kop en de vingers van de artiest vereeuwigden is begrijpelijk. Al was het alleen maar daar Rosenberg een typisch vooroorlogs jazzgezicht heeft. Dat zijn gitaar tijdens de pauze eveneens door meerdere fotografen op de korrel werd genomen zegt iets over de verbijstering en de devotie van het publiek.

Foto's: Eddy Taatgen

Labels: aug21, concert, Jimmy Rosenberg

(Eddy Determeyer, 26.8.21) - [print] - [naar boven]

Labels: festival, jazz middelheim

(Ben Taffijn, 24.8.21) - [print] - [naar boven]

Zonder veel tamtam is het Spaanse Fresh Sound Records uitgegroeid tot het toonaangevende label voor heruitgaven van obscure jazz-lp's uit met name de jaren vijftig en zestig. Recentelijk bracht het belangwekkende albums uit van vibrafonist Terry Gibbs, met pianiste Alice McLeod, de latere mevrouw Coltrane en (in een 3cd-box) het complete werk van gitarist Arv Garrison.

In zijn serie Rare and Obscure Jazz Albums heeft Fresh Sound nu een cd op de wereld gezet met daarop de lp's 'Moviesville Jazz' van rietblazer Heinie Beau en 'The Sound Of Bernhart' van trombonist Milt Bernhart. Beau, die het grootste deel van zijn carrière in studio-orkesten doorbracht, verwierf enige faam als saxofonist in de bigband van trombonist Tommy Dorsey. Ik schrijft bewust 'enige faam': veel soloruimte kreeg hij daar niet - trompettist Ziggy Elman en drummer Buddy Rich waren de belangrijkste solisten van het toenmalige orkest. Maar daar hebben we te maken met een extraverte, warmbloedige blazer. Op het album uit 1958 onder eigen naam, zijn eerste, op Coral, horen we merkwaardig genoeg eveneens weinig solowerk. Ik denk dat Heinie Beau voornamelijk lead speelde. Hij manifesteert zich hier vooral op fluit - en dan nog vaak samen met Ted Nash. Zo worden in het thema van 'The Three Heads Of Adam' beide fluitisten geconfronteerd met de lage bariton (bassax?) van Bill Ulyate. Een mooi effect.

Het idioom is cool jazz - voor het geval je aan labels hecht. In de geest van trompettist en orkestleider Shorty Rogers, om de gedachten te bepalen. 'Opgewekt', daar zou je de muziek ook mee kunnen karakteriseren.

Trombonist Milt Bernhart is geheel andere koek. Deze alumnus van het Stan Kenton Orchestra blijkt in 1958 aansluiting te zoeken en te vinden bij het Third Stream-idioom van Eddie Sauter, John Lewis en Jimmy Giuffre. Maar op de een of andere manier is Bernharts aanpak warmer, een tikje minder cerebraal. Om te beginnen is hij als solist een lekkere ouderwetse knetteraar. Voor het nummer 'Don’t Blame Me' schreef Calvin Jackson luxe achtergrondjes voor de trombone. Misschien is dat wat ik nog het meest mis bij hedendaagse jazzensembles: die harmonieën achter de solist. Dat terzijde. 'Get Out Of Town' kreeg van arrangeur Fred Katz een fugatisch einde. Verrassend eigentijds klinkt de Katz-compositie 'Legend'. De vier (!) cello's zoemen geanimeerd en leveren de dynamiek. Van cellofenomeen Katz verscheen op Fresh Sound trouwens in 2012 al het dubbelalbum 'Fred Katz And His Music', met niet minder verbijsterende opnamen uit dezelfde periode.

Tegen het eind van de Bernhart-sessie van 21 april 1958 waren nog zes minuten over. Besloten werd met de negen aanwezige muzikanten een volledig vrije improvisatie te proberen. Dat resulteerde in 'Carte Blanche' van 4'54". Een meesterwerk van meestermuzikanten.

Ik merk dat de superlatieven vandaag niet van de lucht zijn. Volgende keer weer een dodelijk saai schijfje, goed?

Labels: cd, Heinie Beau, Milt Bernhart

(Eddy Determeyer, 22.8.21) - [print] - [naar boven]

Labels: festival, jazz middelheim

(Ben Taffijn, 20.8.21) - [print] - [naar boven]

Het zijn de opnames van het allerlaatste concert dat de wereldberoemde gitarist Larry Coryell gaf. Om precies te zijn op 24 januari 2017 in de Berlijnse Philharmonie, als onderdeel van de serie 'Art Of Duo'. We horen hem samen met die andere grootheid op de snaren, de Belg Philip Catherine en in een aantal nummers met trompettist Paolo Fresu, pianist Jan Lundgren en bassist Lars Danielsson. 'The Last Call' verscheen bij het Duitse ACT Music, dat regelmatig opnames van jazzconcerten in de Berlijnse Philharmonie uitbrengt. Het was zeker niet het eerste treffen tussen deze twee gitaristen. Ze kennen elkaar al een halve eeuw en maakten eind jaren 70 samen reeds een tweetal albums.

In de eerste vier stukken horen we de twee samen als duo, te beginnen met 'Miss Julie'. Soms in harmonisch samenspel, soms in de rol van solist en begeleider. Fragiele klanken, veel oog voor detail en sfeervol spel waarin altijd de melodie centraal staat: het zijn de gemeenschappelijke kenmerken van deze grootmeesters. Hier geen vreemde experimenten, geen avant-gardistische uitspattingen. Wie op welke momenten de leiding heeft kan ik niet altijd uitmaken (dat had als informatie wel op het hoesje gemogen, maar helaas), daarvoor ken ik de musici niet goed genoeg. Veel maakt het niet uit, de melodie in 'Homecomings' is desalniettemin wonderschoon. Mooi hoe die hier zeer verstild voor het voetlicht wordt gebracht, uiterst sober, maar doeltreffend begeleid. Jazz, maar de klassieke traditie en die van de volksmuziek klinkt er ook in door. Het exotische element vinden we vooral terug in 'Manhã De Carnaval' uit de film 'Orfeu Negro', de overbekende compositie van Luiz Bonfá en Antonio Maria. Overbekend, maar de twee gitaristen weten het prachtig op te frissen. Met het dynamische 'Jermin-Eye’n', net als de twee eerste stukken een compositie van het duo, wordt deze set afgesloten. Overigens is dit zonder meer het beste stuk om een optimaal beeld te krijgen van het onwaarschijnlijk goede samenspel tussen de twee.

De duoset wordt gevolgd door de klassieker 'Embraceable You' van George Gershwin, waarin Catherine te horen is met Lundgren en Milt Jacksons 'Bags' Groove', waarin we Coryell horen met Danielsson. Het eerste stuk laat aan duidelijkheid niets te wensen over. Gloedvol maar ingetogen legt Catherine hier de melodie neer, gevolgd door Lundgren die zich iets meer variatie veroorlooft op de piano. Dat dit duo - overigens net als dat van Coryell en Danielsson - nooit eerder samenspeelde, valt geenszins op; samen vormen ze een mooie eenheid. 'Bags Groove' dateert van een andere tijd en dat hoor je er natuurlijk direct aan af, Coryell voelt zich er duidelijk bij thuis en geeft met veel ritmegevoel vorm aan deze klassieker, met hulp van de groovy bas van Danielsson. Tot slot klinkt er nog een klassieker, 'Green Dolphin Street' van Oscar Peterson. Nu haakt ook Fresu's trompet aan en horen we voor het eerst het complete kwintet. Een hoofdrol ligt hier voor Fresu, die in eerste instantie de melodie vormgeeft, zo te horen gevolgd door Catherine. Een mooie afsluiting van een bijzonder concert.

Klik hier om dit album te beluisteren.

PHILIP CATHERINE TREEDT OP MAANDAG 16 AUGUSTUS OP TIJDENS JAZZ MIDDELHEIM.

Labels: cd, Larry Coryell, Philip Catherine

(Ben Taffijn, 15.8.21) - [print] - [naar boven]

Lopend over het festivalterrein tijdens deze jubileumeditie (de 40ste!) van Jazz Middelheim waande de bezoeker zich weer in pre-corona tijden. De cross-over getinte programmering van de eerste dag lokte een groot publiek met veel jongeren naar het mooie Antwerpse Park Den Brandt. Dat, gecombineerd met de gunstige weersomstandigheden en het verlangen naar 'de festivalervaring' zorgde voor een sfeervolle setting, waarbij het te hopen valt dat de coronacheck aan de deur voor voldoende veiligheid heeft gezorgd.

Qua muziek viel er niet veel te klagen, op een teleurstellend concert van ECHT! na (de trend van bandnamen met hoofdletters is helaas nog niet voorbij). Sterker nog, Dans Dans, die op het laatste moment voor Alfa Mist moest invallen, zette een dijk van een optreden neer. Gitarist Bert Dockx trok je met zijn hallucinante spel mee in een gevarieerde en boeiende set. Zijn fingerpicking deed je af en toe vermoeden dat hier een zoon van Hank Marvin op het podium stond.

Het concert van het Portico Quartet was voor velen letterlijk achtergrondmuziek tijdens het gelaten wachten in meterslange rijen voor de bar. Anderhalf uur later kon je met het felbegeerde drankje constateren dat het podium alweer gereed werd gemaakt voor het volgende concert.

Waarmee we zijn aanbeland bij het door velen gesmaakte hoogtepunt van deze dag: STUFF. (hun hoofdlettergebruik vergeven we ze dan maar even). De ontwikkeling die deze band heeft doorgemaakt is ongekend. Het concert trok als een goed geoliede locomotief aan onze ogen en oren voorbij, met drummer Lander Gyselinck steevast aan het roer in de machinekamer. De opzwepende breakbeats en het aanstekelijke speelplezier van het vijftal gaven precies die energieboost die we in deze tijden zo goed kunnen gebruiken.

Klara zorgt voor live verslaggeving van Jazz Middelheim. Alle concerten worden rechtstreeks uitgezonden en zijn achteraf terug te luisteren. Je kunt het festival hier volgen.

Foto: Maarten van de Ven

Labels: Dans Dans, festival, jazz middelheim, STUFF.

(Maarten van de Ven, 14.8.21) - [print] - [naar boven]

Voor zo'n grote bezetting - zestien leden, die krijg je niet zomaar bij elkaar - blijft Flat Earth Society ongemeen productief. Drie jaar na dubbelaar 'Untitled #0' is de bende van Peter Vermeersch terug met een vervolg voor 'Boggamasta'. Zet je opnieuw schrap voor een portie uit z'n voegen barstende, multicolore spacefunkjazz.

Er viel geen tijd te verliezen, dus werd volume 2 gewoon overgeslagen. Wél weer van de partij: origineel bandlid David Bovée, die net als op de voorganger een stevige bijdrage levert aan het karakter van het album, met onder ranzige effecten bedolven zangpartijen en snedig gitaarwerk. Maar natuurlijk heeft dit orkest in reguliere bezetting ook al meer dan genoeg volk in de rangen om te stunten. Met deze tien blazers - inclusief bandleider Peter - kan (en zal) de band het volledige spectrum verkennen van schetterende trompetten, scheurende trombones, knallende en flitsende saxen, zwierige fluit en die pompommende tuba van Berlinde Deman.

Het is ook deze keer weer een excentrieke boel, met strak geregisseerde schijnbewegingen en uit hun haak hangende crossovers. De compacte opener 'Dust From The Stars' is een intentieverklaring, in goed 200 tellen binnen en buiten. Steek de begintune van Star Trek, ruimteprofeet Sun Ra en de magistrale gele van The B-52’s bij elkaar, en je hebt er ongeveer een idee van waar het naartoe gaat, met lekker ronkende baritonsax en de sirenenzang van Deman en Pauline Leblond. Dit is Fregglesjazz, onweerstaanbare cartoonkolder, kitsch op Ph.D.-niveau. Even goed: het latin-getrippel van 'Trust In Me', met opnieuw die verleidelijke meisjesstemmen die opduiken in een hoorspel met Ellingtoneske allure. Vooral knap ook hoe de blazers ingezet worden, de kleuren voortdurend veranderen.

En als 'Sit Rise' al opzichtig zwiert met die kloeke heupen, dan is het epische 'What' een uitgebreide staalkaart van favoriete tactieken. Een slepende elektrische bas versus een zingende, gestreken bas, met verderop plotse versnellingen, Zappa-stemmetjes met maffe accenten, kontschuddende ritmes, psychedelische effecten, breed uitgerolde trombones in surreëel samenzweerderige turbojazz met noir-randje, die enkel in deze contreien kan ontstaan. Natuurlijk: die cartooneske toestanden zijn niks voor wie het graag droog en gestroomlijnd heeft, want dit is een groep die écht gebruik maakt van de mogelijkheden die ter beschikking staan.

Struikelende ritmes, funky heen-en-weergeroep, verenneweerde hiphop-ideeën, aanzwellende statigheid, percussieweelde, musical-bombast... het zit er allemaal in. En als Ellington, Sun Ra en Zappa al klassieke referenties zijn, doe er dan gerust nog Barry Adamson, Nino Rota, Raymond Scott, Lalo Schifrin en The Residents bij. Een van de enige bands uit deze contreien die even consequent eclectisch en virtuoos kon zijn, was het Willem Breuker Kollektief, maar die klonk dan weer compleet anders. Het geeft wel een idee van de weelde. Ook letterlijk, want de digitale versie doet nog eens twee songs bovenop de dubbel-lp. Heerlijke onzin. En ja, het mag ietske meer zijn.

Klik hier om dit album te beluisteren.

Deze recensie verscheen ook op Enola.be | Foto: Jan Gitanes

Labels: cd, Flat Earth Society

(Guy Peters, 13.8.21) - [print] - [naar boven]

Twee jaar geleden verscheen het titelloze debuut van het nieuwe trio van saxofonist Joe Lovano, het Tapestry Trio. Onlangs kwam, wederom bij ECM Records, het vervolg uit: 'Garden Of Expression'. De samenstelling bleef ongewijzigd en dus vinden we naast Lovano pianiste Marilyn Crispell en percussionist Carmen Castaldi. Over het debuut betoonde ik mij meer dan enthousiast, met name vanwege de grote aandacht voor details. De lat ligt bij dit tweede album dan ook hoog. En niet alleen bij ons, Lovano zelf zegt: "I hope to inspire the Treasured Moments within us that bring us all together in an global tapestry of love, peace and understanding." 

Een opgave die in acht stukken gestalte krijgt. Acht wederom zeer verfijnde miniaturen waarin iedere noot op zijn plaats valt. Te beginnen met 'Chapel Song'. Een breekbare melodie, zorgvuldig door Crispell uitgerold en een al even subtiele, omfloerste bijdrage van Lovano. In 'Night Creatures' hebben de twee nog minder nodig om te overtuigen. Ragfijne lijnen blaast Lovano hier, terwijl op de achtergrond de subtiele noten van Crispell klinken. Pas als Lovano stilvalt komt Crispell op de voorgrond. En dan is er het spel van Castaldi. Viel hij op het debuutalbum al amper op, hier is zijn bijdrage nog bescheidener. Wat geenszins wil zeggen dat die er niet toe doet, integendeel. Juist die spaarzame geluiden voegen net dat beetje extra toe, kruiden de muziek op onverwachte wijze.

Dit is net als het debuut kortom een album dat het verdient om zorgvuldig te beluisteren en dat qua klankwereld uitstekend past bij wat we van deze platenmaatschappij gewend zijn. Vuurwerk klinkt er niet, spetterende solo's ontbreken. Veeleer overheersen hier de ingetogen bewegingen en het prachtige en trefzekere samenspel. Spel zoals je dat eigenlijk alleen kunt verwachten van musici die de nodige vlieguren hebben gemaakt, iets dat hier natuurlijk zeker aan de orde is. Wellicht is het mooiste voorbeeld van interne afstemming wel het titelstuk 'Garden Of Expression' en dan met name vanwege het samenspel tussen Crispell en Castaldi, waarin klank en stilte hand in hand gaan en het duo de spanning perfect doseert. Een goede tweede is dan 'Treasured Moments', waarin we alle drie de musici in perfecte interactie horen. Castaldi speelt een hoofdrol in 'Sacred Chant'. Percussiespel dat associaties oproept met mystieke rituelen, prachtig aangelengd met Crispells spaarzame noten. Het album sluit af met 'Zen Like', iets dat ik eigenlijk voor het hele album vindt gelden. De mate van subtiliteit is hier groot, zonder meer, maar het wijkt niet echt af van de overige stukken. Vaak beluisteren dit album, vooral geschikt voor sombere winteravonden.

In de Jazztube hierboven zie je het Trio Tapestry in actie met een uitvoering van 'Seeds Of Change' tijdens Jazzfest Bonn 2019.

OP MAANDAG 16 AUGUSTUS TREEDT JOE LOVANO OP TIJDENS JAZZ MIDDELHEIM, SAMEN MET JOEY BARON EN GREG COHEN.

Labels: cd, ECM, jazztube, Joe Lovano, Tapestry Trio

(Ben Taffijn, 11.8.21) - [print] - [naar boven]

Deze vier heren herinterpreteren en gaan los op een aantal composities van Ornette Coleman uit de jaren 70 en 80 'and an odd one from the 60s'.

In 'Happy House' horen we een prominente inbreng van drummer Tristan Renfrow. In 2014 viel hij al op toen hij met KHQ, een internationale band uit Amsterdam rond pianist Keno Harriehausen, de finale won van de tweede JazzContest in Mechelen.

Jeroen Kimman (electrische gitaar, basgitaar) en Jasper Stadhouders (basgitaar, akoestische gitaar) brengen rust in de intro van Charlie Hadens 'Song For Che', waarna Tobias Klein met fraaie toon op zijn basklarinet de melodie alle eer aandoet. Ook in de snelle stukken op altsaxofoon blijft hij dankzij zijn techniek glashelder en messcherp te volgen. Bij Bugpowders vertolking van 'Sleep Talk' doet niemand ook maar één oog dicht.

Als je van avontuurlijk en pittige free jazz houdt ben je met deze cd aan het juiste adres. Voor mij was Bugpowder eerder Hugpowder van topkwaliteit!

Klik hier om drie tracks van dit album te beluisteren.

Labels: Bugpowder, cd, Ornette Coleman

(Cees van de Ven, 9.8.21) - [print] - [naar boven]

Zou het doorgaan? Kunnen we volgende week vrijdag naar Jazz Middelheim? Je kunt het bijna niet geloven, na zo'n lange tijd geen concerten en festivals. Is dat op zich al bijzonder, wat echt aan het surrealistische grenst is het programma. Want laten we eerlijk zijn, een programma met overwegend Belgische musici en een paar uit wat omringende landen was geenszins vreemd geweest. Maar nee hoor, deze editie doet gewoonweg niet onder voor eerdere jaren! Het enige wat dit keer ontbreekt is het kleine podium waar we de afgelopen paar jaar aan gewend waren geraakt. Daar staat tegenover dat we nu vier dagen lang vijf acts per avond krijgen, in totaal dus twintig concerten voor diegenen die vier dagen gaan.

Vrijdag 13 augustus is daarbij ingeruimd voor de avonturiers en de enige avond waar het publiek mag staan. Hier een aantal bekenden, waaronder het Belgische STUFF. en het Engelse Portico Quartet, naast nieuwkomers Alfa Mist, Emma-Jean Thackray en ECHT! Verwacht hier musici die naast jazz putten uit soul, hiphop, rock en elektronica en laten horen dat de jazz nog altijd springlevend is en zich blijft vernieuwen.

De zaterdag is al even avontuurlijk ingericht, al blijven we hier wel iets dichter bij de traditie. Het Belgische John Ghost dat de dag zal openen is voor mij nieuw, maar de rest van het programma is om je vingers bij af te likken. Tony Malaby, Jozef Dumoulin en Samuel Ber gaan geheid voor vuurwerk zorgen, iets wat ook zeker gaat gelden voor pianist Kris Defoort die de degens kruist met Wolter Wierbos en Han Bennink. Bij MiXMONK zal het er wat harmonischer aan toegaan, maar dat mag de pret geenszins drukken, want dit trio van Robin Verheyen, Bram De Looze en Joey Baron heeft zijn sporen inmiddels al lang verdiend. Avant-gardisten kijken echter reikhalzend uit naar de slotact van deze avond: John Zorn, Laurie Anderson en Bill Laswell. Het doet ons mijmeren over 2009, toen Zorn en Anderson hier stonden met wijlen Lou Reed voor een van de beste concerten uit de geschiedenis van dit festival, al dacht een groot deel van het publiek - dat duidelijk kwam voor een andere Lou Reed - daar geheel anders over. Laswell kennende, zou dit concert overigens nog wel eens een graadje extremer uit kunnen vallen.

Zondag 15 augustus begint aan het andere einde van het spectrum. Bij musici als Toine Thys en Harmen Fraanje verwachten we het summum aan harmonisch vernuft, maar rietblazer Michel Portal zal deze lijn zeker niet door gaan trekken. Nils Wogram, Lander Gyselinck en Bojan Z zullen daar mede garant voor staan. Verrassen laat ik me door vocaliste Youn Sun Nah, die optreedt met de heel wat bekendere gitarist Ulf Wakenius en door 'Morricone Stories' van saxofonist Stefano di Battista. Anouar Brahem mag met de muziek van zijn album 'The Astounding Eyes Of Rita' de dag afsluiten. Verrassen zal hij niet, maar je zult een speld kunnen horen vallen.

Ook de maandag is de dag van de grote namen. Joe Lovano komt met Joey Baron en Greg Cohen, bassist Avishai Cohen neemt Elchin Shirinov en Roni Kaspi mee en Philip Catherine deelt het podium met Bert van den Brink, Nicola Andrioli en Angelo Mustapha. Verder op het podium: het Pete Agora's Trio, waar Lovano bij aansluit, en de Lara Rosseel Band met een negental Belgische coryfeeën. Genoeg reden dus om een of meerdere dagen af te reizen naar Antwerpen, het kan weer!

Klik hier voor meer informatie over Jazz Middelheim 2021.

Foto's: Cees van de Ven

Labels: festival, jazz middelheim, voorbeschouwing

(Ben Taffijn, 6.8.21) - [print] - [naar boven]

Zonder enige twijfel behoort (alt)violiste Ig Henneman tot de meest interessante musici/componisten van ons land. Al zo'n vijftig jaar actief in zowel de geïmproviseerde als de gecomponeerde muziek slaat zij daarbij bruggen tussen verschillende muzikale werelden. Beiden komen hier uitgebreid aan bod. Op het eigen Wig-label verscheen onlangs gecomponeerd werk, een aantal 'Solo Songs For Instruments', een serie waar Henneman steeds nieuwe stukken aan toevoegt en op Evil Rabbit verscheen een cd, die om recht te doen aan het internationale karakter als titel meekreeg 'Aforismen Aforisme Aforismes', waarop we Henneman horen met partner Ab Baars en collega-strijkers George Dumitru en Pau Sola Masofrets. Henneman en Baars horen we ook op 'FERVID', met daarop liveopnames van het Ig Henneman Sextet, aangevuld met Guus Janssen op orgel. Dat album verscheen als download bij Catalytic Sound.

Hennemans achtergrond ligt in de klassieke muziek. Als kind studeerde ze in Haarlem piano en later viool en vervolgde dit met studies op piano aan het conservatorium van Amsterdam, om daar later over te stappen op viool en vervolgens altviool. Na haar studies komt ze met andere muziekstijlen in aanraking en via de pianist Nedly Elstak ontdekt ze begin jaren 80 de geïmproviseerde muziek. In 1985 begint ze haar eigen groep waar die twee werelden, gecomponeerde muziek en vrije improvisatie, samenkomen. Intussen begint ze ook met componeren voor anderen. Om daar meer thuis in te raken studeert ze in 1988 bij Robert Heppener. Het leidt tot een carrière in twee sporen die tot vandaag de dag doorloopt, al is de laatste jaren het accent wat meer verschoven naar gecomponeerd werk.

Een belangrijk onderdeel daarin vormt die serie 'Solo Songs For Instruments'. Op het gelijknamige album vinden we er vijf, die voor cello, viool, altviool, klarinet/basklarinet en fagot. Alle vijf vinden de basis in een gedicht - een andere passie van Henneman - dat door haar vooraf muzikaal wordt ontleed en aansluitend het geraamte vormt van het stuk. En niet alleen als inspiratie; de woorden, uitgesproken door de solist, maken er iedere keer weer integraal deel van uit. Zo horen we direct aan het begin in 'As if', de 'Solo Song For Cello', de openingswoorden van Emily Dickinsons 'I Felt A Cleaving In My Mind' terug. 'As if my brain has split' luidt de tweede regel, het verklaart de duistere en ontregelende klanken, waarin celliste Lidy Blijdorp excelleert. Verderop volgen de woorden, naadloos passend in het spel. Een ander mooi voorbeeld van verklanking, in dit geval van 'Im Gewitter Der Rosen' van Ingeborg Bachmann, is de 'Solo Song For Violin - In The Storm Of Roses'. Die liefelijke roos, die ook doorns heeft, wordt hier perfect verklankt door de viool van Diamanda La Berge Dramm. En ja, de honden zijn overduidelijk hoorbaar in 'Solo Song For Bassoon - Hardwood Floorboards', prachtig gespeeld door Dana Jessen.

Het componeren weerhoudt Henneman geenszins van het spelen. Bijvoorbeeld met violist George Dumitru, die haar ooit benaderde omdat hij meer wilde weten over de altviool, en met cellist Pau Sola Masafrets. En aangezien Ab Baars toch in huis was, werd een trio al snel een kwartet. Een twee jaar geleden door Dumitru en Pau georganiseerde opnamesessie resulteerde in 'Aforismen Aforisme Aforismes'. Drie strijkers en Baars op klarinet en shakuhachi wisselen elkaar af met een bont klankpalet. Vrij zachte klanken, gestreken nevels, hoge fluittonen, spannende glissandi, driftig geklop en gekraak en machtig mooi, spontaan samenspel: het levert een klankwereld op die redelijk vaak doet denken aan de natuur. Soms nauwelijks hoorbaar door de stortregens die ons deze zaterdagmiddag teisteren. Mooie voorbeelden van de diverse klankuitingen vormen twee aan elkaar tegengestelde stukken: 'Laagveen' en 'Dune'; de associatie met de natuur leeft duidelijk niet alleen bij mij. Kenmerkt het eerste stuk zich met name door langgerekte, fluisterzachte strijkerslijnen, in het tweede staan veel stroevere klanken centraal, inclusief de klanken die je krijgt als je de kast bewerkt.

Alle inkomsten van de download 'FERVID' gaan naar PEN International, een idee van Henneman. Wat zij doen is volgens de Bandcamp-pagina 'helping to promote cultural understanding and fight for persecuted writers, safeguard civil society and education programmes worldwide, defend freedom of expression, protect writers at risk, defend linguistic rights, and promote literature across frontiers'. Alleen dat al maakt de aanschaf van dit album de moeite waard.

Maar er is meer, natuurlijk is er meer. Er is de muziek, de weerslag van een concert in de Philharmonie, Haarlem, december 2010. We horen een geluid dat veel weg heeft van geschuifel op een grindpad, gevolgd door een krachtige, robuuste solo van trompettist Axel Dörner, geflankeerd door Marilyn Lerner op piano. De melodie van 'Cut A Caper' volgt daarna - het sextet, dat behalve Henneman en Baars verder nog bestaat uit bassist Wilbert de Joode en klarinettist Lori Freedman, is compleet. Janssen klinkt in 'Toe And Heel', een improvisatie voor het pijporgel. Mooie, zware klanken, van Freedman op basklarinet en De Joode volgen in 'Brain And Body', afgewisseld door Dorner en Baars, hier op tenorsax. Dan krijgt het stuk swing, Freedman beweegt zich er soepel doorheen. Spannende klanken, balancerend tussen orde en vrijheid, zijn ook te horen in het soms wat circusachtige 'Light Verse', met hoofdrollen voor Henneman en De Joode. Janssen horen we nog een keer in 'A Far Cry', naadloos aansluitend bij het sextet.

Foto: Cees van de Ven

Labels: Ab Baars, cd, Guus Janssen, Ig Henneman

(Ben Taffijn, 3.8.21) - [print] - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'
Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.