Cd
Florian Wittenburg – 'Don’t Push The Piano Around' (Nurnichtnur, 2017)
'Don’t Push The Piano Around' is de naadloze voortzetting van 'Eagle Prayer', Florian Wittenburgs vorige album. Het nummer 'Eagle Prayer', waarmee de betreffende cd uit 2016 werd afgesloten, fungeert nu als de opening van de nieuwe schijf.
De componist is niet langer ook de uitvoerder van zijn werk, maar heeft daarvoor Sebastaan Oosthout ingehuurd. De muziek lijkt nog spaarzamer geworden. Wat resteert is de schetsmatige contour van een soort pure salonmuziek. Alle ballast is overboord gegooid, slechts de essentie resteert – of nog iets minder zelfs. Wittenburg componeert procesmatig; je zou wellicht antiseptische tl-muziek verwachten, maar het resultaat klinkt eerder plechtig dan ledig. Ze geeft rust, maar kan ook op je zenuwen werken. Een stapje verder en je hebt het terrein betreden van Zez Confrey en diens op piano's dansende katjes. En zie dan maar weer eens terug te komen.
Curieus zijn de zes 'Quotes', die op spreektaal gebaseerd zouden zijn. Daar hoor ik weinig van terug. In mijn oren klinken ze als de begeleidende muziek bij evenzovele meditaties, tijdens een retraite bij de minderbroeders van Sint Machallus, in de abdij van Cromvoirt. In 'Part 1' trekken de vrij zwevende boventonen de aandacht, die nog even opgloeien wanneer de eigenlijke pianonoten zijn weggestorven. In 'Part 6' hoor je de waterdruppels en -straaltjes van de bomen om je heen op de grond tikken en klateren. Maar dan versneld en in loops geraakt. De resulterende clusters leveren melodietjes op die nog lang in het hoofdje resoneren.
Als de cd is afgelopen resteren suizende moleculen.
Cd
Keiji Haino / Jozef Dumoulin / Teun Verbruggen - 'The Miracles Of Only One Thing' (Sub Rosa, 2017)
Opname: september 2015
Deze heren vertonen grensoverschrijdend gedrag! Gelukkig louter op muzikaal gebied, instanties behoeven dus niet te worden gealarmeerd. De drie waar we het over hebben, de Japanse gitarist Keiji Haino en de Vlamingen Jozef Dumoulin en Teun Verbruggen, staan overigens al veel langer bekend om deze wijze van handelen. Op een recente schijf met de prachtige titel 'The Miracles Of Only One Thing' wordt dan ook vrijwel geen normale noot gespeeld.
Om te beginnen stuurt het trio ons in 'Non-Dark Destinations' rechtstreeks de storm in. Een noisestorm om precies te zijn. Een oorverdovende kakofonie aan onbestemde elektronische klanken, voor rekening van Haino en Dumoulin. Dit is geen album voor tere zielen en al helemaal niet als Verbruggen er met zijn mokerslagen bij komt. Toegegeven, op enig moment wordt het wat rustiger. Er klinken zelfs wat Japans aandoende belletjes in het verder ongenaakbare klanklandschap dat bijna een half uur aanhoudt. Het tweede stuk dat tijdens hetzelfde concert in de GOK Studios in Tokyo werd opgenomen, 'Hotel Chaika', kent echter een zeer ingetogen middendeel, waarin Verbruggen de vreemde geluiden van zijn kompanen ondersteunt met ingetogen slagwerk. Het blijkt alleen wel de opmaat voor een rauw slot, waarin met name Haino excelleert met grensoverschrijdend gitaarspel en hartgrondig geschreeuw. Imposant.
Tijdens diezelfde Japanse tour speelde het trio ook in SDLX, eveneens in Tokyo. Het eerste stuk, 'Snow Is Frequent, Though Light, In Winter' is van pure, onverwachte schoonheid. Het trio doet de titel alle eer aan. En het begin van 'Tonight' is dat eveneens. Haino bespeelt hier de Japanse bamboefluit, waardoor we ineens in Oosterse sferen belanden. Aansluitend gaat hij vocaal aan de slag. Soms met een welluidende stem, maar vaker grommend, verontrustend klinkend, zijn makkers meevoerend de duisternis in.
Klik hier om te luisteren naar een track van dit album: 'Tonight'.
Concert
Beatles verdienen beter
Want2Swing o.l.v. Marco Kerver, donderdag 13 juli 2017, Platformtheater, Groningen
De verhouding tussen het koninkrijk van de bigbands en de marktplaats van de populaire muziek is sinds de jaren veertig altijd problematisch geweest. Een mooie illustratie daarvan is de cd 'The Swinginest Dance Band' met opnamen uit de jaren vijftig en zestig van trompettist Dan Terry, die onlangs door Fresh Sound Records werd uitgebracht. Je hoort daar hoe een bandleider jaar in jaar uit wanhopig poogt de Amerikaanse jeugd weer op het rechte pad en bij de les te krijgen. Nooit van Dan Terry gehoord? Wel, dan kun je veilig concluderen dat zijn missie op niets is uitgelopen.
Opmerkelijk in dit verband is dat een zanger als Frank Sinatra, zelf uit de bigbandcultuur afkomstig, zijn hele carrière met grote orkesten heeft gewerkt. Geldt, in mindere mate, ook voor collega's als Peggy Lee en Doris Day. Maar dat waren dan altijd studio-orkesten, waar niet mee getourd werd.
De bigbandtraditie heeft in de zwarte muziek langer standgehouden. Het orkest van pianist en componist Buddy Johnson was tot in de jaren zestig mateloos populair in de zwarte danszalen. Sterren als BB King, Lloyd Price en Tyrone Davis reisden altijd met een bus vol muzikanten.
De paar voorbeelden van rockbands in bigbandvermomming (Chicago, Blood, Sweat & Tears) smaken niet direct naar meer. Toch is het op zich prijzenswaardig dat de bigband Want2Swing uit de regio Groningen-Assen zich op popmuziek als basis van zijn repertoire heeft gestort. Daarbij lijkt de aanpak van bands als BS&T de muzikanten voor ogen te hebben gestaan. Dus veel staccato-stoten van het koper, relatief weinig aandacht voor kleur en een neiging de nummers stevig dicht te metselen. Dat wreekt zich nog het meest in het Beatles-programma van Want2Swing. Want van alle popgroepen uit de jaren zestig toonden de Liverpudlians nog de meeste affiniteit met 'echte' liedjes, die dus verder gingen dan de geijkte twee akkoorden-deuntjes. Je zou dus verwachten dat arrangeurs die met het werk van Paul McCartney (en George Martin) aan de haal gaan meer zin voor avontuur aan de dag leggen dan hier gebeurd is. De muziek van The Beatles is een-op-een vertaald naar een soort rechte orkestrale rockfunk. Die, in weerspraak met de naam van het orkest, niet echt wil gaan swingen.
Het hout waarvan hier planken gezaagd worden is dik en keihard. Dirigent Marco Kerver laat in 'Help' het koper Earth, Wind & Fire-accentjes plaatsen. De groep gaat dan bijna swingen. In 'Eight Days A Week', ook in een bewerking van Kerver, geven de blazers eveneens een aparte ritmische beweging aan de muziek. Ook heel effectief. De stootkracht van het koper is niet misselijk. Aan het potentieel van de band ligt het niet. Misschien zou een Henk Meutgeert of een Martin Fondse eens wat arrangementjes moeten schrijven.
De vocal group, Mousmé Brocaar - Jeroen Kriek en Margot Kriek - mengde mooi met de band, wanneer die wat gas terugnam. Want waarom moest in dit betrekkelijk intieme theater letterlijk elke muzikant zo nodig zijn eigen microfoon? Het Carnegie Hallconcert van Benny Goodman is toch ook met slechts één microfoon opgenomen? Maar goed, er zal wel over nagedacht zijn.
De echte Beatlesfans stonden intussen vooraan te smullen. Bij de intro's het hoofd iets schuin: wat wordt dit? Dan het verheugde knikken van herkenning en instemming: inderdaad 'The Long And Winding Road'.
Foto's: Pieter de Roest
Meer horen? Check de cd's 'Funkin’ Up Popular Songs 16/17' en 'Funky Beatles', in eigen beheer uitgebracht door Want2Swing.
Cd's
Rob van Bavel & Sebastiaan van Bavel - 'Like Father, Like Son' (eigen beheer, 2016) Sebastiaan van Bavel Trio & Jasper Blom / Vera Naus - 'Cosmic Dance' (eigen beheer, 2016)
Pianist Sebastiaan van Bavel is onlangs benoemd tot Young VIP 2018. Dat betekent dat we hem het komend voorjaar veelvuldig kunnen gaan beluisteren op de Nederlandse Jazzpodia. Het is een logische keuze van de jury, getuige zijn debuut uit 2014, 'As The Journey Begins' en het vorig jaar verschenen 'Cosmic Dance'. Tijd om de man hier weer eens in de schijnwerpers te zetten aan de hand van dat laatstgenoemde album. En ja, laten we het dan direct ook maar hebben over 'Like Father, Like Son'. Ze staan beiden lachend op de hoes, Rob en Sebastiaan, met een appel. U weet wel, die appel die nooit ver valt.
Via pa, respectievelijk opa Van Bavel zijn beiden groot geworden met de klassieken. Het is dan ook niet meer dan toepasselijk dat het album aanvangt met de eerste 'Épigraphe Antiques' van Claude Debussy. Een eerbetoon aan een van de grootste vernieuwers van de westerse muziek in de twintigste eeuw. Lang houden de twee het klassieke idioom echter niet vol en het stuk gaat zonder pauze over in Robs 'Towards The Light', in de strak swingende stijl waar we hem van kennen. Een vernieuwer is vader Rob niet, maar swingen kan hij als geen ander en zijn snelheid en timing verraden een groot meesterschap.
De stelling dat John Coltrane was voor de jazz wat Debussy was voor de klassieke muziek is niet zo'n hele gekke. Een hommage van dit duo dat zich duidelijk schatplichtig betoont aan beide muzikale idiomen past dan ook prima. In 'Coltrane Suite' horen we smaakvolle bewerkingen van 'After The Rain', 'Naima' en 'Countdown'. Briljant en ingetogen gespeeld, met veel eerbied voor de meester. En ja, die klassieke achtergrond hoor je ook hier terug en dan met name in de zorgvuldige manier waarop de stukken worden gespeeld. Op zo'n album mag Alexandr Skryabin eigenlijk niet ontbreken, althans volgens deze beide heren. Zijn tweede 'Prelude, Opus 11' vinden we hier dan ook, gevolgd door Robs 'Prelude For Jules'.
Voor 'Cosmic Dance' heeft Sebastiaan zich laten inspireren door de gedichten van Sri Aurobindo. Deze uit India afkomstige nationalist en vrijheidsstrijder – hij was aanvankelijk een van de drijvende krachten achter de onafhankelijkheidsstrijd tegen Groot-Brittannië - was tevens een invloedrijke yogi, goeroe, hindoe-mysticus, filosoof en dichter. Van Bavel koos vijf spirituele gedichten van hem als basis voor zijn conceptalbum, dat hij de toepasselijke boodschap meegaf: 'Music and Poetry. Chaos and Tranquility. Improvisation and Notation. Action and Meditation. Contemplementary concepts which may guide you towards discovering the full depth of this album.'
Het trio dat naast Van Bavel bestaat uit bassist Maciej Domaradzki en drummer Jimmi Hueting, is hier aangevuld met Jasper Blom op tenorsax en vocaliste Vera Naus. Noodzakelijke aanwinsten. Blom brengt met zijn instrument, dat qua klank soms meer lijkt weg te hebben van een fluit, de Indiase sfeer naar binnen en Naus is vanzelfsprekend nodig om de teksten van de gedichten door de nummers te verweven. Wat ze overigens op zeer overtuigende wijze doet, met een stijl die het midden houdt tussen klassiek en jazz. Blom excelleert op onnavolgbare wijze met veel schwung en souplesse in het lange 'The Creation' en Domaradzki glorieert met een zangerige solo in 'The Blue Bird'. Ook met dit album maken we dus weer een muzikale reis.
Of we met het beluisteren van dit album ook verlicht kunnen worden – net als met Aurobindo's integrale yoga – is de vraag, maar een mooi album is 'Cosmic Dance' in ieder geval wel. We kijken uit naar Van Bavel live.
Klik hier om 'Cosmic Dance' te beluisteren. En hier vind je een teaser van 'Like Father, Like Son'.
"De 42ste editie van het North Sea Jazz Festival kan weer in de analen worden bijgeschreven. Drie dagen boordevol muziek uit alle windstreken. Het volledig recht doen aan een festival van deze omvang is een onmogelijke opgave, vandaar dat we keuzes maakten. Waarbij we met name stilstaan bij die jazz waarin vernieuwing vooropstaat. Zondag, de derde festivaldag, bood wat dat betreft eerder te veel dan te weinig. Keuzestress noemen we dat."
Op zondag 9 juli bezocht Ben Taffijn de derde en laatste dag van het North Sea Jazz Festival. Hij doet verslag van de concerten van Phronesis & New Rotterdam Jazz Orchestra, Dominic J. Marshall Trio, Angles 9, Steve Coleman And The Council Of Balance & DoelenEnsemble, Liberty Ellman Sextet en Steve Lehman Sélébéyone.
In deze encore van Jazz Rules hoor je twee concerten vanaf het Gent Jazz Festival: SCHNTZL en Trio Grande. Allebei speelden ze op de Garden Stage van het festival.
SCHNTZL wordt gevormd door toetsenist Hendrik Lasure en drummer Casper Van de Velde. Trio Grande bestaat uit rietblazer Laurent Dehors, tubaspeler en trombonist Michel Massot en drummer, percussionist en vocalist Michel Debrulle. Dirk Roels had een interview met SCHNTZL en collega Yannick Deleebeek met Trio Grande.
Jazz Rules is weer terug op 31 augustus, live vanaf Jazz In 't Park in Gent.
Dat hij op de hoesportretten wat arrogant de wereld inkijkt wordt volledig gerechtvaardigd wanneer je het album opzet. Het openingsnummer, het voortvarende 'Armando’s Song', blaast je compleet omver. Oscar Petersson, Martial Solal, pianist Christian Sands geeft je niet eens de tijd om naar voorbeelden te happen. Wat een techniek! Alsof hij eventuele concurrerende troonpretendenten bij voorbaat de wind uit de zeilen wil hameren. Hij wekt overigens de indruk dat hij hier echt aan zijn plafond zit. Trouwens, constateer je wanneer de stofwolken na dit bombardement van vijf minuten elf enigszins opgetrokken zijn, het is eerder Bud Powell dan Peterson of Solal aan wie Sands zich spiegelt.
Zo slopend als 'Armando’s Song' uitpakt, zo introvert begint 'Song Of The Rainbow People', de tweede selectie. Spaarzaam en bedachtzaam vertonen de noten zich, maar de song ontwikkelt zich uiteindelijk tot een krachtig statement: vergis je niet in de zachte krachten.
Zijn hippe akkoorden en frasering, zijn dynamiek, zijn uitgekiende pedaalgebruik, zijn delicate toucher, zijn schier onbegrensde techniek: symptomen van een gedegen studie, die ongetwijfeld ook de klassieken heeft bestreken. Maar is Christan Sands ook een goede begeleider? Achter tenorist Marcus Strickland, die gast is op twee tracks, lijkt de pianist door te soleren in plaats van zorgvuldig de juiste akkoorden te plaatsen. Doch ook in een langzaam nummer als 'Use Me' groovet Sands onweerstaanbaar. Hier slaat Marcus Baylor mooie onafhankelijke figuurtjes op zijn snaredrum. Hier pakt ook gitarist Gilad Hekselman royaal uit. Bassist Christian McBride is de producer van dit album en hij doet op dit nummer als derde gast een cameo. Maar die gestreken bijdrage lijkt er al te duidelijk in de studio aan vastgeplakt. Alsof Alfred Hitchcock net een paar seconden te lang in beeld verschijnt.
Maar goed, in werkelijk elk nummer is wat te beleven. Zo twijfelachtig als Sands Strickland ondersteunt, zo trefzeker is zijn linkerhand in 'Somewhere Out There', een gospelachtig geval waarin de pianist zichzelf begeleidt. De unisono lijnen met bassist Yasushi Nakamura leiden naar een soort catharsis halverwege de compositie.
Sterke gast. Subliem album.
Klik hier om drie tracks van dit album te beluisteren: 'Freefall', '¡Óyeme!' en 'Use Me'.
"Einstürzende Neubauten heeft nu zo zijn eigen formules voor levensliederen. Dat die heel pakkend kunnen zijn, bewezen de beelden naast het podium, die meermaals inzoomden op een meisje op de eerste rij dat heel emotioneel meezong. Intensiteit is zeker een sleutelwoord gebleven en de groep blijft geluiden gebruiken die de doorsnee popmuziek vreemd zijn."
Op zaterdag 15 juli bezocht Danny De Bock het tweede luik van het Gent Jazz Festival. Vanaf de Bijlokesite doet hij verslag van de concerten van Chrysta Bell, Die Anarchistische Abendunterhaltung, Einstürzende Neubauten, Fire! en Hypochristmutreefuzz.
Cd / Jazztube
Tini Thomsen - 'The Long Ride' (339 Records, 2017)
In 2014 bracht de Duitse saxofoniste Tini Thomsen haar titelloze debuutalbum uit met haar eigen band, MaxSax. Die naam slaat natuurlijk op de baritonsax die Thomsen bespeelt, met dat kenmerkende donkere, wat gruizige geluid. In de afgelopen jaren heeft Thomsen zich hier uitgebreid in bekwaamd, als lid van zo ongeveer alle bigbands die er in West-Europa te vinden zijn. Het leverde haar diverse prijzen op, zoals de vorig jaar aan haar uitgereikte Duitse GEMA Musikautorenpreis.
Inmiddels ligt er 'The Long Ride' en heeft de baritonsax gezelschap gekregen van een altsax, in handen van haar jeugdheld Nigel Hitchcock, die zij in de tussentijd op een jazzfestival tegen het lijf liep. Het album start direct met een lekker fel funkritme, strak gedrumd door Satinda Kalpoe en heerlijk vet geplukt door Mark Haanstra. Thomsen keuvelt intussen vrolijk door haar baritonsax en gaat een stomende dialoog aan met Hitchcocks altsax. In 'Lightning Girl' is het tijd voor de blues. Gitarist Tom Trapp zet hier de toon met gruizig gitaarwerk en legt een prachtige bedding voor de delicaat geblazen lijnen. Maar het is vooral zijn getormenteerde solo die dit nummer de moeite waard maakt.
Bijzonder is ook 'Imaginary Friend', waarop we een totaal andere kant van dit kwintet mogen bewonderen. Thomsens delicate partijen in deze ballade zijn allerminst te versmaden. Met grote soepelheid en kleur vertelt ze haar muzikale verhaal. We zijn getuigen van spel op het allerhoogste niveau; zelden bespeelt iemand zo een baritonsax. Een tweede ballad is 'Say It Quietly', met hier Hitchcock in de solorol.
De rustige nummers zijn echter zwaar in de minderheid op dit stormachtige album. In 'Chicago' kruipen we dus maar weer in de achtbaan. Hier heerst het grote stadsgevoel, met name verklankt in Hitchcocks uitbundige solo op altsax en middels het steeds terugkerende aantrekkelijke melodische patroon. Een nummer dat blijft hangen, maar dat geldt eigenlijk voor het hele album.
In de Jazztube hierboven zien we Tini Thomsen met haar band in actie bij VPRO's Vrije Geluiden met 'The Long Ride'.
Cd
HENK – 'Earth Tones' (eigen beheer, 2017)
Opname: 3 juli / 25-26 november 2016
Dat bassist Henk de Ligt sinds begin 2016 de leider is van dit kwintet en het merendeel van de nummers op dit album heeft geschreven, hoor je er in feite niet aan af. Afgezien van de solo van driekwart minuut in 'Bass Interlude' en in het stuk 'I Never Knew' (niet de standard uit 1920), waar zijn contrabas pregnant en zangerig aanwezig is. Maar de honneurs deelt hij hier met Bert Lochs op bugel.
De sfeer is overwegend ingetogen en weinig pretentieus. Met de tempi zitten we navenant laag tot medium. In Henry Purcells 'When I Am Laid In Earth' wordt een directe verbinding met de zeventiende eeuw tot stand gebracht. De trage begrafenismars wordt verstoord door de op hol geslagen paarden, in casu de ritmesectie. Het levendige ritme – Ed Baatsen op piano, Friso van Wijck op drums en De Ligt – contrasteert effectief met de eerbiedige lijnen die door Lochs en saxofonist Ad Coolen getrokken worden.
Het meest uit de pas loopt de band nog in 'Bluesaround', dat abstracte passages bevat. En in 'Are You Listening Or Just Waiting To Talk?' valt het contrapunt van tenorsax en trompet op. Summa summarum: met dit album krijg je vast geen ruzie in huis - maar voor een feestje zou ik toch iets anders kiezen.
Klik hier om te luisteren naar het titelnummer 'Earth Tones'.
"Een van de belangrijkste ontwikkelingen in de geschiedenis van de jazz is de komst van de free jazz in Amerika, halverwege de jaren zestig, met musici als Ornette Coleman en Albert Ayler in de voorhoede. Het krijgt in Europa al snel navolging. In Italië was Enrico Rava een belangrijke figuur en in communistisch Polen Tomasz Stańko. Beiden zijn nog steeds actief en meer dan dat. Hun gezamenlijke optreden op deze zaterdagavond laat twee musici horen die nog even scherp en overtuigend klinken als toen."
Op zaterdag 8 juli bezocht Ben Taffijn het North Sea Jazz Festival. Op deze tweede festivaldag zag hij concerten van All Ellington, Michiel Stekelenburg 5, Christian McBride's New Jawn en Tomasz Stańko / Enrico Rava Quintet.
Cd / Jazztube
Yoko Miwa Trio – 'Pathways' (Ocean Blue Tear Music, 2017)
Opname: juli 2016
Indien die algoritmen die YouTube hanteert een beetje deugen, zou je via pianiste Yoko Miwa na een tijdje vanzelf uitkomen bij Junior Mance, Red Garland en Ray Bryant. Ze hoort bij de door de blues geraakte funky pianisten die een dikke halve eeuw geleden het jazzlandschap domineerden. En een nummer als 'The Goalkeeper' zou zomaar een vergeten stuk kunnen zijn dat ooit de setlist van het Nat King Cole Trio sierde. Soms is het alsof je naar geremixte opnamen van die elegante bluesjazzmannen luistert.
Want ze kan er nog wel bij, hoor. Alsof we nog niet bijkans stikken onder de nimmer tanende toevloed van nieuwe, uitstekende pianisten. Nu is die Yoko Miwa niet echt gloednieuw: haar trio speelt per slot van rekening al twaalf jaar in Les Zygomates, Boston, terwijl de brunchconcerten 's zondags in de Ryles, Cambridge, zelfs een nog langere historie kennen. Maar voor het Europese jazzpubliek is Miwa, dacht ik, een nieuwe naam.
Het openingsnummer, 'Log O’Rhythm', heeft een gospeltouch, terwijl de laatste track, 'Dear Prudence', nog wel iets van een Beatlesque aroma heeft, maar dan met een postscriptum dat een minuut of acht doorgaat en er niet om liegt. Trefzeker klinkt Yoko Miwa in haar eigen compositie 'Lickety Split', haar timing is hier elegant, haar toucher stevig, haar dynamiek subtiel. Ik denk dat de dame een deugdelijke klassieke studie achter de kiezen heeft. Met haar persoonlijke, levendige fantasie en gevoel voor afwisseling is Miwa de jazzpianiste par excellence.
Pluimpje nog voor opnametechnicus Matt Hayes, die het trio op verzoek van de leidster in één keer, zonder separering, heeft geregistreerd. Ja, zo zongen de drums (van Scott Goulding)!
Die lui in Boston weten niet half wat voor geluksvogels ze zijn, met dit gruwelijke trio elke week op niet minder dan drie podia.
In de Jazztube hierboven speelt het Yoko Miwa Trio 'Lickety Split', live in de Blue Note Jazz Club in New York.
"Het beste concert van de dag maakten we al mee voordat de avond viel met het trio van drummer Gerry Hemingway, bassist Mark Helias en trombonist Ray Anderson - drie groten die niet het makkelijkste vaarwater kozen. BassDrumBone bestaat nu 40 jaar in dezelfde bezetting en kwam met grote onderscheiding naar voren als de meest hechte groep op het hoofdpodium. Hier hoorden wij het soort jazz waarbij sommigen in hun hoofd dansen en enkelen ook niet meer stil kunnen blijven staan of zitten."
Op zaterdag 8 juli bezocht Danny De Bock het Gent Jazz Festival. Vanaf de Bijlokesite doet hij verslag van de concerten van Tomasz Stańko / Enrico Rava Quintet, Trio Grande, BassDrumBone, McCoy Tyner Trio & Craig Taborn en Wayne Shorter Quartet & Casco Philharmonic.
Cd's
Matchbox - 'Matchbox' (Driff, 2015)
Opname: 19 juli 2014 Bathysphere - 'Bathysphere' (Driff, 2015)
Opname: 21 juli 2015 Jorrit Dijkstra - 'Never Odd Or Even' (Driff, 2015)
Opname: 17-22 maart / 11-15 november 2014
Soms blijven cd's ongemerkt lang op de stapel liggen. Cd's die het echter wel verdienen om in deze kolommen besproken te worden. Zo kan het gebeuren dat we nu ineens stil staan bij een drietal albums, die reeds eind 2015 het licht zagen. Een beetje laat, maar nooit te laat, dunkt ons. Rode draad is componist, altsaxofonist en createur van elektronische geluiden Jorrit Dijkstra. Nederlands, maar reeds langere tijd aan de overkant van de plas verblijvend, verrast hij ons iedere keer weer met opmerkelijk werk. Ditmaal met zijn kwartet Matchbox, zijn bigband Bathysphere en tot slot ook nog solo.
Matchbox bestaat naast Jorrit Dijkstra uit pianist Pandelis Karayorgis, waar Dijkstra regelmatig mee samenwerkt en waar hij ook zijn platenlabel Driff Records mee bestiert, en ritmetandem Nate McBride (bas) en Curt Newton (drums), die elkaar ook reeds uitentreuren kennen via samenwerkingen met Joe Morris en Ken Vandermark. Met 'Fourteen Squares', dat stamt van het in 2014 verschenen album 'Music For Reeds And Electronics, Oakland', start het album op energieke en onstuimige wijze met gerichte uitbarstingen, gevolgd door korte stiltemomenten. In 'Entanglement', een stuk van Karayorgis waarvoor hij zich door Ornette Coleman liet inspireren, maken de heren het nog een fractie bonter. Vooral Dijkstra's spel schiet hier alle kanten op. En zo ruig als het er op 'Entanglement' aan toe gaat, zo beheerst klinkt het kwartet in 'Shards', waarbij Dijkstra er duidelijk genoegen in schept om Karayorgis' intieme pianospel te doorkruisen met de meest vreemdsoortige elektronische geluiden. 'Outward On Pleasant Spheres', gebaseerd op een gedicht van Sun Ra, is ook meer dan de moeite waard. Het aantrekkelijke ritme, met belangrijke rollen voor McBride en Newton, en het swingende pianospel maken meebewegen hier tot een must. Intussen zorgt Dijkstra met zijn elektronica andermaal voor het onvoorspelbare element.
Voor Bathysphere hebben Dijkstra en Karayorgis een keur aan muzikanten, hoofdzakelijk afkomstig uit hun residentie Boston, bij elkaar verzameld om hun ideeën vorm te geven. Met vier saxofonisten, zes koperblazers, twee bassisten, drums, piano en elektronica heeft het duo een heus orkest ter beschikking. De naam Bathysphere verwijst overigens naar het gelijknamige vaartuig, dat onderzoekers Willam Beebe en Otis Barton in 1934 in staat stelde om diepzeeonderzoek te doen. De hoes van het album laat zien hoe dit apparaat eruitzag. Vanzelfsprekend maakt deze grote bezetting het voor Dijkstra en Karayorgis (beiden leveren ook hier de composities) mogelijk een uitgebreid kleurenpalet aan te spreken. Zo vermengt Karayorgis in 'Sounding Line', de in de scheepvaart gebruikte loodlijn, op ingenieuze wijze flamboyant samenspel met messcherpe solo's van trombonist Jeb Bishop, trompettist Daniel Rosenthal en de pianist zelf. De mogelijkheden die het orkest biedt komen ook mooi in beeld in Dijkstra's 'Funnel'. Met name in het eerste deel verrast hij ons met zijn kleurrijke klankwereld. Alleraardigst is ook 'Boter', waarmee Dijkstra een hommage brengt aan trombonist Quentin 'Butter' Jackson, die diep achterin de band van Ellington zat. Het stuk is helemaal in de Ellington-stijl gecomponeerd, met - hoe kan het ook anders - een grote rol voor de trombonisten en een krijsende solo op tenorsax van Tony Malaby. Bijzonder is ook Karayorgis' 'White Sea', waarin op harmonische wijze oneindige muzikale horizonten worden geschetst.
En dan is daar 'Never Odd Or Even', Dijkstra's tweede soloalbum, waarop hij wederom op zoek gaat naar nieuwe wegen in het vermengen van zijn altsaxgeluid met zijn elektronische speeltjes. Door verschillende opnames, al dan niet middels loopings, met elkaar te vermengen is het daarbij soms net of er een complete band op het podium staat. Leve de techniek! In 'Toodeledoo' is zo de hele fanfare present. Ze blazen echter wel allemaal door elkaar. Dijkstra creëert een doorslaande kakofonie, geheel in zijn eentje. Maar het is zeker niet alleen het geluid van zijn altsax dat we hier horen. Dijkstra's elektronica is tot meer in staat. In 'Talking Pads' is het Afrikaans aandoend slagwerk dat ons wakker houdt, in 'Groove Segment' lijken we van doen te hebben met een contrafagot of iets dergelijks en in het titelnummer 'Never Odd Or Even' lijken we met stuiterballetjes van doen te hebben. En over balletjes gesproken: te gek is 'Pong'. Als basis gebruikte Dijkstra opnames van een potje tafeltennis met zijn dochter, het dient als onderlegger voor een dwarse vrije improvisatie. Ach, te veel om op te noemen op dit wonderlijke album. Ik zou zeggen, ga zelf maar luisteren en laat je verrassen door Dijkstra's kunsten.
"Muzikaal valt er veel te genieten bij het optreden van altsaxofonist Greg Ward & Ten Tongues. Dit is het ritme van de grote stad, een muzikale smeltpan waarin jazz, soul, blues in prachtige arrangementen bij elkaar komen. Ritmische, melodieuze, vaak redelijk dwingende passages worden afgewisseld met stomende solo's, die nogal eens ontaarden in georganiseerde chaos."
Op vrijdag 7 juli bezocht Ben Taffijn het North Sea Jazz Festival. Hij doet verslag van de concerten van Greg Ward & Ten Tongues, Morris Kliphuis' Dimlicht, Dhafer Youssef en Atmosphères: Hamasyan/Henriksen/Aarset/Bang.
Cd
Walter Norris Trio – 'Stepping On Cracks' (Progressive, 2016)
Opname: 17 juli 1978
Walter Norris? Walter Norris, pianist? Help me even. O ja, die pianist op het eerste album van Ornette Coleman.
Klopt. Een man met een kleurrijke carrière, om het zacht uit te drukken. Begin jaren vijftig in Houston, met de ruimschoots legendarische altist Jimmy Ford, optredens en platen aan de Westkust, met onder anderen Frank Rosolino en Herb Geller, zeven jaar vaste schnabbel in de New Yorkse Playboy Club, twee jaar in het Thad Jones-Mel Lewis Jazz Orchestra, Scandinavië, Sender Freises Berlin, met wonderbassist Aladár Pege, lesgeven, you name it. En dan toch erin slagen onder de radar door te scheren.
Tijdens een van zijn periodieke bezoekjes aan New York nam Walter Norris dit bij vlagen hallucinante album op. De George H. Buck Foundation heeft het heruitgebracht, compleet met ruim een half uur alternate takes. In het titelnummer 'Stepping On Cracks' verbeeldt de pianist een kind dat van zichzelf uitsluitend op de scheuren in het plaveisel mag lopen. Het stapt en springt met ongelijke intervallen, hortend en stotend, stoppend en bijna vallend. Wanneer de pianist/componist het perspectief van het kind naar de waarnemer draait, komt er een reflectief, lyrisch moment en wordt het echte pianojazz. Norris bevindt zich dan in het Bill Evans-Paul Bley Plantsoen. Hij kan de piano precies laten doen wat hij wil, wat hij bedenkt. En hij rangeert van de ene naar de andere sfeer alsof hij een muntje opgooit.
Zonder drummer Ronnie Bedford tekort te willen doen (hij slaat een opmerkelijk melodieuze, vormvaste solo in 'Giant Steps') moet bassist George Mraz in de schijnwerper geschoven worden. Hij heeft een helder, scherp geluid en verwijlt gaarne in het hoge register, zodat hij soms als een kruising tussen cello en gitaar klinkt. In 'Falling In Love With Love' laat hij de noten naar hartelust vervormen en slippen. Mooi, dat nu ook de derde take van 'Cherokee' beschikbaar is gekomen: die subtiele flageoletjes van Mraz achter de expositie van het thema vormen de kersen aan je oor.
Cd Roji - 'The Hundred Headed Women' (Clean Feed, 2016)
Opname: 14 juli 2016
De Portugese bassist Gonçalo Almeida, alweer enige jaren verblijvend in Rotterdam, is een veelzijdige muzikant die zich even gemakkelijk in jazzkringen beweegt - getuige projecten als LAMA, Albatre, Almeida/Duynhoven/Klein en zijn rol in Spinifex - als in de wereld van de experimentele elektronica, wat ons reeds twee albums met Rutger Zuydervelt opleverde, beide verschenen bij Almeida's eigen platenmaatschappij Cylinder Recordings.
Op het jazzterrein voegde hij overigens recent nog een nieuw project toe, Roji genaamd, waarin we hem in een duobezetting naast drummer Jörg A. Schneider vinden. En verder als gasten op dit debuut trompettiste Susana Santos Silva en baritonsaxofonist Colin Webste. Die, en dat is wel opmerkelijk, in geen enkel nummer samen te horen zijn. Hun debuut is getiteld 'The Hundred Headed Women'. En laten we maar direct stellen dat het er bij dit duo vrij stevig aan toe gaat. In 'Inner Roji' kiezen Almeida, Schneider en Santos Silva ervoor om rustig te beginnen, maar al snel creëren ze een massieve geluidsmuur waar geen streepje licht doorheen kan. '2 Sisters' is echter nog een graadje steviger, al horen we hier louter Almeida en Schneider in een stomend duet. Webster laat zich voor het eerst gelden op 'Sounding Restraint', waarin hij vreemde en verontrustende geluiden produceert op zijn baritonsax tegen een bijna irritant ritmisch repeterend patroon.
Na deze drie nummers weten we reeds hoe de vlag erbij hangt. Dit is een album voor jazzliefhebbers die graag over de schutting kijken. Die het prima vinden als hun jazz wordt geïnjecteerd met een flinke dosis metal, noise en andere verstorende invloeden. Geen lekkere luisterplaat dus, deze 'The Hundred Headed Women'. Hier worden andere wegen bewandeld, hier wordt de boel op scherp gezet. U bent gewaarschuwd.
Maar nog even terug naar de inhoud. In 'Pacific' gaat het er wel wat rustiger aan toe, maar niet bepaald vrolijker. Dat is voor een deel te wijten aan Websters klagelijke, getormenteerde spel, maar zeker ook aan Almeida's duistere en ontwrichtende klanken. Maar niets zo fragiel als het intro van afsluiter en titelnummer, 'The Hundred Headed Women', vol ingetogen klanken van Almeida en Schneider. Tot Almeida zijn versterker aanzet en ons verrast met gruizige en ontregelende distorsie. Santos Silva voegt zich er vrij laat bij, doorbordurend op Almeida's spel. Ze laat haar trompet onheilspellend janken, terwijl Schneider zijn drumstel zowat aan gort slaat.
In de laatste aflevering van dit seizoen is er livemuziek met het concert van TaxiWars, de band van Robin Verheyen (sax), Tom Barman (vocalen), Nicolas Thys (contrabas) en Antoine Pierre (drums). In mei gaven ze een exclusief optreden bij Wide Screen Audio in Gent. In Jazz Rules hoor je dat concert en het lijkt wel alsof je er zelf bij was!
Bassist Dries Laheye speelt op donderdag 13 juli twee keer op het Gent Jazz Festival en daar komt hij over praten in de studio bij Dirk Roels. Laheye is de bassist van HOERA., de winnaars van de Jong Jazztalent-wedstrijd van 2016, en van succesformatie STUFF. (wat is dat toch met die bandnamen met hoofdletters en puntjes?!), uiteraard ook met nieuwe muziek van beide formaties.
En onlangs overleed de Amerikaanse pianiste Gerri Allen (60). Zij stond geprogrammeerd op de affiche van het Gent Jazz Festival. Je hoort twee fijne stukken van haar.
"Luid loeiend banjerde tenorsaxofonist Big Jay McNeeley op 3 mei 1989 door de massa. Hij demonstreerde het aloude walking the bar-ritueel, verdubbelde het tempo, waadde andermaal door het publiek, dat zich nu volledig overgaf aan de Twist, de Mashed Potato en de Popeye, plukte een blonde schone uit het publiek, klemde die tussen zijn linkerarm en zijn saxofoon (nog steeds voluit toeterend) en liet zijn elektrisch versterkte instrument met behulp van een batterij pedalen brullen als een gaga geworden Urban Sax."
Eddy Determeyer was erbij toen performancekunstenaar Harry de Wit op 7 april 1979, met in het voorprogramma cabaretier Herman Finkers, het eerste concert in Jazzhuis De Spieghel gaf. En hij was erbij toen de Diederik Idema-Hubert Nauta Revue op 30 juni 2017 de tent sloot.
Klik hier voor zijn terugblik en recensie van het slotconcert van De Spieghel.
Cd
Paul Van Gysegem, Chris Joris & Patrick De Groote - 'Boundless' (El Negocito, 2017)
Opname: 6 november 2015, 11 mei / 31 augstus 2016
Eind jaren zestig behoorden Paul Van Gysegem en Patrick De Groote tot de pioniers van de toen hier nog niet gesmaakte free jazz. Ruim vijftig jaar later verkondigen ze samen met Chris Joris nog steeds het evangelie van instantaneous improvisation. En dat deze éminences grises nog niet van plan zijn hun instrumenten aan de wilgen te hangen of in de pas te lopen horen we op deze sprankelende, speelse nieuweling 'Boundless' op het label van El Negocito Records.
En is het juist dat op 2'09 van track 8, 'Celestics' (een duoimprovisatie van Van Gysegem en De Groote), door de trompet een ultrakorte quote van 'Happy Birthday To You' werd gespeeld? Als stille hint... "We gaan nog een tijdje door, Paul"! Waarom ook niet? Er is muzikaal gezien zo horen we immers ook geen reden toe om te stoppen.
Samen met klankkunstenaar op percussie allerhand - en net als Van Gysegem ook beeldend kunstenaar - Chris Joris, wordt hier grenzeloos en creatief via hun instrumenten vrije doorgang verleend aan hetgeen in het brein onstaat, of wat het brein als antwoord of completering bedenkt bij wat de ander ten berde brengt. Zo ontstaan sublieme verhalen, het ene moment met ruimte tussen de noten en rustig, dan weer met snelle loopjes, alsof iemand hen achter de broek zit.
Zo laat De Groote in 'Windward' horen dat het met zijn ideeën en embouchure wel goed zit. Van Gysegems toon is krachtig, solide en zowel bij zijn strijk- als plukwerk hoor en ruik je in zijn toon als het ware hout, puur natuur. In 'Leaflet' gooit Joris al zijn percussieve charme in de strijd en trakteert ons op een aanstekelijk, zeer genietbaar ritme. Hij was, is en blijft een grote mijnheer, waar je graag naar luistert.
Deze cd heeft urgentie, directheid, overtuigingskracht en is een promotie voor wat muzikale grenzeloosheid, creativiteit en interactie vermag. Op 'Boundless' krijgt men toegang tot een impro-laboratorium waar permanent onderzoek wordt gedaan. Suggesties worden geopperd, geëxperimenteerd, becommentarieerd, gewikt, gewogen, getransformeerd, gehergroepeerd en dat alles met respect, maar bovenal met hoorbare bevlogenheid. Op deze free-jazz duivelskunstenaars op leeftijd zit nog geen sleet. Hoezo oud? D'n duvel is oud! En ook dat is nog maar de vraag!
Klik hier om een zestal tracks van dit album te beluisteren.
"Iedereen die hier werkt of er de laatste tijd is geweest heeft een soort mystieke ervaring gehad. Er komen hier ook wel paranormaal begaafde mensen, die zijn het ermee eens. It's a great marketing tool. Maar ik heb inderdaad dingen meegemaakt, stemmen gehoord – en er is niemand die me kan vertellen dat dat niet echt gebeurd is. Er was ook een nacht met erg veel activiteit. Veel stemmen, veel dingen. En als er geen getuigen bij waren geweest had ik kunnen zeggen, na. Maar we zagen bollen, you know, orbs they talk about all the time in mystical... Die zweefden overal! We hebben een foto aan de wand, een tamelijk onscherp beeld, waarvan ik me altijd heb afgevraagd of Mary Lou Williams daarop staat. Die nacht, toen er ook paranormaal begaafde lieden bij waren, hadden we weer rondvliegende bollen. Ik vroeg, ben jij dat? En een van die bollen vloog naar de bovenkant van die foto, waar die bleef hangen.""
Eddy Determeyer reisde naar Kansas City en sprak met Anita Dixon, vice-president van de Mutual Musicians Foundation, Michael Sweeney, directeur van het American Jazz Museum en met Janie McShann, dochter van blues- en swingpianist, bandleider en zanger Jay 'Hootie' McShann. Over het rijke muzikale verleden van deze legendarische jazzstad.
Cd
Klatwerk3 – 'Lost In Berlin' (Amstel, 2017)
Opname: 30 maart t/m 1 april 2017
Klatwerk3, de groep van Boelo Klat, is de laatste jaren gegroeid van pianotrio naar trio – hoe paradoxaal dat ook moge klinken. Het klavier van componist Klat staat nog altijd centraal. Maar ooit was er sprake van een pianist met ritmische begeleiding, zoals dat vroeger zo mooi in de radiobode heette. Bas (Ruud Vleij) en drums (Ancel Klooster) hebben nu duidelijker contouren gekregen.
Strikt genomen heeft de Groninger pianist geen begeleiders nodig. Luister naar 'A Clockwork Orange' met zijn sterke structuur. Doch het instrumentarium is slim ingezet. We horen verschillende combinaties, soms in een en hetzelfde nummer. Luister naar 'Joy', dat met solopiano opent, waar Vleij vervolgens de bas inschuift en Klooster volgt. Dan legt de drummer de sticks een paar maten neer, om zich vervolgens andermaal bij zijn makkers te voegen en dat proces gaat in die trant verder tot de 6'09" vol zijn.
Een soortgelijke vrijmoedigheid kenmerkt ook het openingsnummer, 'Lost In Berlin', waar de pianist op een gegeven moment, na de bassolo, ook lost in thought lijkt. Tot zijn drummer het vuurtje weer aanblaast. 'Igor' heet het stuk dat volgt. Eerder Stravinsky dan Sikorsky, dunkt me. Of toch Igor Jarrett? De geest van Jarrett waart nog wel rond in Klatwerk, maar is een stuk doorzichtiger geworden.
Klik hier om te kijken en luisteren naar een livecompilatie van dit album met vier tracks: 'Lost in Berlin', 'A Clockwork Orange', Oriënt Express' en 'Igor'.
Cd
