Cd's
Dirk Serries - 'Epithaph' (Consouling Sounds, 2018) Havens / Järmyr / Serries - 'Distant Curving Horizon. The Primal Broken Passage. Beneath The Scorching Sun' (Midira, 2018)
Opname: 16 mei 2015 Dirk Serries & Colin Webster - 'Gargoyles' (Raw Tonk, 2018)
Opname:11 juni 2017 Benedict Taylor & Dirk Serries - 'Puncture Cycle' (New Wave Of Jazz, 2018)
Opname:2 juni 2018
Dirk Serries blijft verrassen en zichzelf vernieuwen. Ook in het afgelopen jaar kwam er weer een stroom albums voorbij en meer dan ooit bewandelt Serries daarin verschillende wegen. Soms kijkt hij even terug, maar meestal vooruit met nieuwe samenwerkingsverbanden, nieuwe projecten en nieuwe muzikale uitingen. De enige constanten zijn de hoge mate van toewijding en het muzikale gevoel.
Het eerste album dat hier aan bod komt, 'Epitaph', is een terugblik naar de tijd dat Serries onder zijn alias Vidna Obmana furore maakte binnen de ambient. Waar hij alweer zo'n dertig jaar geleden mee begon. Zelf noemt hij dit album zijn zwanenzang. Terecht, want Serries' muziek is al lang niet meer te vatten onder de noemer ambient. Een en ander laat onverlet dat 'Epitaph' een mooi album is geworden. Twee schijven vol zeer sfeervolle muziek met een duistere, introspectieve kant. Wolken grijze klanknevel, ietwat druilerig. Het is perfecte muziek voor deze tijd van het jaar.
Drie andere albums bevatten samenwerkingen, iets wat we bij Serries steeds vaker tegenkomen. De muzikale stijl van de albums is sterk gekoppeld aan zijn muzikale partners, maar de handtekening van Serries blijft herkenbaar. Op 'Distant Curving Horizon. The Primal Broken Passage. Beneath The Scorching Sun' horen we allereerst Tomas Järmyr. Deze Scandinavische drummer zijn we al eerder tegengekomen; Serries werkt met hem samen in zijn projecten Yodok III en The Void Of Expansion. Op dit album krijgt het duo versterking van een tweede gitarist, Eirik Havnes, waar Serries niet eerder een album mee opnam, maar die wel samenwerkte met Järmyr. Er zitten ambient-elementen in dit album dat bestaat uit slechts één lang stuk, maar het geheel is steviger en naast de invloed van ambient horen we hier ook elementen uit krautrock, postrock, free jazz en noise voorbij komen. Dat alles in een coherente, mix. Mooi is het spel van de twee gitaristen, volledig in elkaar verstrengeld tot één stroom van geluid, terwijl Järmyr met zijn slagwerk een extra spannend element inbrengt.
Het meest jazz is 'Gargoyles', dat Serries opnam met saxofonist Colin Webster, inmiddels ook een vaste waarde in het Serries-universum. Zeventien korte stukken kent het album, waarin de twee musici ons trakteren op even zoveel creatieve klankerupties, waarin de instrumenten zelden op de conservatieve wijze worden bespeeld. Regelmatig, bijvoorbeeld in 'Grotesque' en 'Throne' knettert het daarbij behoorlijk, laat Serries zijn gitaar vervaarlijk janken en zoekt Webster op zijn bariton het duistere laag.
Net zo experimenteel en vrij klinkt 'Puncture Cycle', dat Serries opnam met altviolist Benedict Taylor en dat net is verschenen op Serries' eigen label New Wave Of Jazz. Twee snaarinstrumenten die op allerlei verschillende manieren worden bespeeld: er wordt getokkeld, over de snaren gestreken en aan de snaren getrokken, en ook de klankkasten maken hier een onlosmakelijk onderdeel uit van het muzikale proces. Een overvloed dus aan schurende, krakende, knetterende klanken, bijeengehouden door een enkel akkoord. Spannend en enerverend tot de laatste minuut.
Wie de twee laatste cd's van deze bespreking, 'Gargoyles' en 'Puncture Cycle', vergelijkt met Serries' vroege werk onder zijn alias Vidna Obmana hoort een wereld van verschil. Je kunt bijna niet geloven dat dit van een en dezelfde musicus is. Het tekent Serries' veelzijdigheid.
Cd
Knalpot - 'Dierendag' (Clean Feed, 2018)
Opname: augustus 2017
Zoek het woord 'knalpot' op in het Van Dale en je krijgt 'systeem van schotjes in de uitlaatpijp van een motor, waardoor het uitlaatgas wordt gedwongen een lange weg af te leggen'. Een ander woord is 'knaldemper'. Mooi, maar niet compleet. Knalpot is ook 'een Nederlands, zeer experimenteel muziektrio dat muziek maakt dat soms veel wegheeft van het geluid van dat motoronderdeel'. 'Dierendag' heet de nieuwe schijf die onlangs verscheen bij het Portugese Clean Feed.
We beginnen met 'Effe Zitte' en wie denkt dat het er dan rustig aan toegaat, komt bedrogen uit. Drummer Gerri Jäger beukt ons in een zwaar ritme uit onze stoelen, terwijl we verder getrakteerd worden op een enerverend elektronisch voortgebracht klanklandschap, waarin naast Jäger gitarist Raphael Vanoli en geluidskunstenaar Sandor Caron participeren. Het is sinds het naamloze dubbelalbum van een decennium geleden het handelsmerk van deze heren: muziek die het beste valt te omschrijven als een mix van jazz, rock, dance, funk en wat er al niet meer voorbijkomt. Belangrijker dan waar het vandaan komt, is waar het toe leidt. In het geval van Knalpot is dat muziek die je als luisteraar in beweging brengt. 'Indianerwurst' is dan ook flink gekruid.
In 'Fifteen Again' gaat het er iets rustiger aan toe - met een beetje goede wil is dit een ballad te noemen. In ieder geval horen we hier uitgebreid Vanoli op gitaar aan het werk, ingebed in het ritmische spel van Jäger. In het titelstuk, 'Dierendag', is de invloed van een wirwar aan hedendaagse dance hoorbaar. Het ritme is loom, de klanken doen industrieel aan en de associatie met dierendag is ver te zoeken. De meeste dieren slaan bij deze muziek waarschijnlijk meteen op de vlucht.
'Effe Ligge' klinkt dromerig en Knalpot trekt hier qua elektronica alles uit de kast om een relaxte sfeer te creëren. Eindelijk kun je je een keer mee laten voeren op een rivier van klanken. En ja, dat gaat het best liggend. In afsluiter 'Erwin And Mitch' gaan nog één keer alle schuifjes open en worden we andermaal getrakteerd op een zeer dansbare track vol vreemde geluiden, aangevuurd door Jägers slagwerk, met een stevig, bijna metal-achtig intermezzo.
'Dierendag' dus, een album voor creatieve en innovatieve geesten.
Concert
Ravitz zoekt en verbindt!
Ziv Ravitz 'No Man Is An Island', vrijdag 14 december 2018, Bimhuis, Amsterdam
Mensen zijn per definitie afhankelijk van elkaar: No man is an island. Deze uitdrukking is een citaat uit John Donne's gedicht 'Devotions' en stamt uit 1624. Niemand is een eiland, want iedereen staat altijd in verbinding met de omgeving. Deze inmiddels spreekwoordelijke uitdrukking is de inspiratie voor dit muzikale project van meesterdrummer Ziv Ravitz.
Ravitz groeit op in Israël en speelt al op dertienjarige leeftijd professioneel in zijn geboortestad Be'er-Sheva en in Tel Aviv. Bevlogen als hij is, spaart Ravitz een kapitaal bij elkaar om naar de muziekschool in Berklee te gaan. Na zijn afstuderen in 2004, met als verdieping Jazzcompositie, verhuist Ravitz naar Brooklyn NY, het jazzmekka van de vrije, progressieve muziek. Vrij snel maakt hij deel uit van het Lee Konitz Quartet, waarna zijn status rijst. Hij drumt jarenlang bij Shai Maestro en tourt met vernieuwers, van Kurt Rosenwinkel tot Tomasz Stanko en van Omer Klein tot Mark Turner. Inmiddels is Ziv Ravitz een vaste waarde in het kwartet van trompetvirtuoos Avishai Cohen. Al eerder heeft de Israeliër als leider een plaat opgenomen, 'Images From Home' uit 2007. In 2019 staat het album 'No Man Is An Island' op de nominatie om te worden uitgebracht.
In een opvallend matig bezet Bimhuis wordt de muziek van 'No Man Is An Island' in trioverband gepresenteerd. Naast de bandleider speelt Will Vinson op saxofoon en Fender Rhodes en Nir Felder op elektrische gitaar. Het trio komt traditioneel en voorzichtig uit de startblokken. In de openingsnummers blijft het trio lyrisch en weemoedig dichtbij de melodie. In de titeltrack schuwt het trio het avontuur echter niet. In eerste instantie zijn er ijzige klanken uit de altsax, vervolgens neemt de dynamiek toe door een bassample en vooruitstuwend drumwerk en ontstaat een funky ritme. De gitaar valt in en even later een sample van een menselijke stem. Hierin wordt een statement gemaakt voor menselijke verbinding. Het trio maakt pas op de plaats met een vertraging en accelereert daarna naar een apotheose met veel vervormde gitaarsounds.
"Het is moeilijk om te definiëren wat jazz tegenwoordig is", heeft Ziv Ravitz aangeven in een interview met Drummersworld. "Uiteindelijk is het de geest waarin alles mogelijk is." Titeltrack 'No Man Is An Island' is dan ook exemplarisch. Gedurende één lange set, soms zonder onderbreking, dendert de trein door. Sferische muziek met nadruk op melodie en bij vlagen abstract door de spaarzame inzet van samples. Ravitz is allesbehalve een klassieke drummer en niet alleen een bewaker van tijd en ritme. Hij gaat veelal energiek en inventief op zoek naar het leggen van muzikale verbintenissen met zijn medespelers. Ingewikkelde grooves en het bevlogen zoeken naar muzikale inzet van percussie vormen zijn handelsmerk.
Twee keer grijpt Ziv Ravitz terug naar sleutelstukken uit het verleden. De eerste keer door het spelen van de zwierige compositie 'Cinema G' van Shai Maestro ('The Road To Ithaca'), door Ravitz zelf ook op de plaat gezet ('Images From Home'). In de toegift gaat de drummer verder terug in de tijd. In het als uiterst complex aangeschreven 'Gaspard De La Nuit' uit 1908 interpreteert het trio op fabelachtige wijze een deel uit het drieluik voor piano van Maurice Ravel. Het trio, zonder bas en piano, toont niet alleen lef en risico, maar is met een open mind op zoek naar nieuwe muzikale wegen en oplossingen.
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Cd
Martin Fondse - 'Many Faces Of Jazz' (Rollercoaster, 2018)
Opname: 6 december 2017
Martin Fondse kreeg vorig jaar, op 6 december, de Buma Boy Edgar Prijs uitgereikt. Traditioneel in het Amsterdamse Bimhuis. Hij nodigde een keur aan gasten uit voor dit concert, wie zou dat niet doen, en besloot aansluitend om dit gedenkwaardige concert op zo'n zilverkleurig schijfje uit te brengen. 'Many Faces Of Jazz' heet het desbetreffende album. En nu hij de plastiek onlangs overdroeg aan Jasper van 't Hof, is het een goed moment om hem nog eens even onder de aandacht te brengen.
Harmonieuze bigbandjazz is het handelsmerk van Fondse, maar dan wel gekruid met dwarse momenten, zoals die schreeuwende saxsolo van Mete Erker direct in de opener, 'Introduction To Poetry', waarin we ook direct de beide vaste zangeressen, Sanne Rambags en Anna Serierse, mogen verwelkomen. Fondse zelf is uitgebreid solo te horen aan het begin van 'Paraiso', een nummer dat net zo zuidelijk klinkt als de titel suggereert, op een vibrandoneon, een soort melodica - u weet wel, zo'n toetsenbord dat bediend wordt door op een slangetje te blazen. Aansluitend horen we een van de speciale gasten tijdens dit concert, Eric Vloeimans, in een voor hem kenmerkende warmbloedige en zeer melodieuze solo.
De titel 'Many Faces Of Jazz' belooft veelzijdigheid. Welnu, die belofte doet Fondse gestand. In 'Introduction To Tomorrow Eyes' en het eropvolgende 'Tomorrow Eyes' laat hij bijvoorbeeld horen dat jazz ook zeer subtiel en fragiel kan klinken, als een soort kamermuziek. We horen hier een andere gast van deze avond, harpist Remy van Kesteren, naast klarinettist Claudio Putin, die een meester in het fragiele genoemd kan worden en een solopartij van zangeres Serierse. De titel leeft ook voort in 'Zovele Jazz Gezichten | Many Faces Of Jazz', waarin we schrijver Kees van Kooten horen, die Nederland jarenlang samen met Wim de Bie op zondagavond aan de buis gekluisterd hield. Na Van Kootens monoloog, met een soort klankmist begeleid, komt het orkest op stoom, wat leidt tot een lyrische uitbarsting van klanken in 'Gloria'. Rambags horen we uitgebreid haar stemkunsten etaleren in 'Walking Across The Atlantic', na een gedicht van Van Kooten. Krachtig en breekbaar tegelijk, met op de achtergrond de sereen klinkende harp van Van Kesteren en de creatieve percussie van Dirk Peter Kölsch.
De link met wereldmuziek vinden we in het stemmige 'O Silencio Das Estrelas'. Als gast nodigde Fondse de Braziliaanse zanger Osvaldo Lenine Macedo Pimentel uit, beter bekend onder zijn artiestennaam Lenine. Maar ook Vloeimans is hier weer van de partij met zijn vloeiende trompetspel. Afsluiten doen we met een drietal in elkaar verweven composities: 'Karanvansarai 4', 'Psalm' en 'Meditation'. Prachtige introspectieve stukken, de perfecte afsluiting van deze avond. Die we dankzij Fondse nog vaak kunnen herbeleven.
Festivals genoeg tegenwoordig, het hele jaar door. Eentje valt daarbij altijd extra op, met name door de ongewone keuze om tussen kerst en nieuwjaar te gaan zitten. Paul van Kemenade's Stranger Than Paranoia doet het echter al voor de 26ste keer. Beginnend voor de kerst, op 23 december in Paradox, Tilburg, op 24 december in Brebl, Nijmegen (hetzelfde programma als dat in Tilburg), om dan na kerstmis nog drie dagen door te gaan in Tilburg.
Grote en bekende namen ontbreken dit jaar, maar dat wil niet zeggen dat er geen prima acts tussen zetten, waarbij ook dit jaar Van Kemenade weer een dwarsdoorsnede van de jazz biedt. De saxofonist trapt zelf af op 23 december met Van Kemenade's Hammond Sandwich met twee organisten, Carlo de Wijs en Arno Krijger - vandaar de naam - en naast Van Kemenade trompettist Jeroen Doomernik. Aansluitend vinden we het vrij traditioneel musicerende Russische trio Vintskevich - Andrianov - Vintskevich, gevolgd door het jonge hippe De Raad van Toezicht, een bigband die een aantrekkelijke mix van jazz en funk brengt.
Op 27 december gaan we verder met drie acts uit Italië. Allereerst het Nicola Fazzini & Alessandro Fedrigo XY Quartet (foto). Zij brengen een vrij experimentele mix van jazz en gecomponeerde muziek, waarbij naast het experimentele geluid de bezetting opvalt: saxofoon, vibrafoon, basgitaar en drums. Pianist en accordeonist Antonello Salis is iemand die eveneens het experiment opzoekt in zijn mengeling van jazz en volksmuziek. Zijn ritmische, energieke en bedwelmende klanken voeren de luisteraar mee naar een andere wereld. Gitarist Francesco Diodati kennen we van zijn samenwerking met trompettis Enrico Rava. Op Stranger Than Paranoia komt hij met zijn eigen kwintet, Yellow Squeeds. Poëtische jazz is een etiket dat we hier zo op kunnen plakken, waarbij ook hier weer de bezetting opvallend is: trompet, trombone, tuba, drums en gitaar. Met name de aanwezigheid van de tuba geeft een extra dimensie aan dit eigenzinnige kwintet.
Op 28 december maken de Polen hun opwachting. Al sinds decennia komt daar bijzondere jazz vandaan, die we hier vrijwel nooit horen. Van Kemenade biedt ons een interessante staalkaart. Wat te denken van Grzegorz Karnas Formula. Karnas is een stemkunstenaar en perfomer die hele dialogen aangaat met zijn medemusici en het publiek. In het Pools, in het Chinees en middels de meest vreemde klanken. Een meer dan interessante artiest. Krzyszstof Kobylinski, die een solo-optreden zal verzorgen, is een van de meest gezaghebbende Poolse pianisten van dit moment. Zijn stijl is neoklassiek met een vleugje jazz. Hier dus melodieuze, lyrische pianomuziek van een hoog niveau. Laboratorium, dat deze avond mag afsluiten, maakt muziek aan het andere einde van het spectrum. Zij laten de fusion van de jaren 70 en 80 herleven.
Op de laatste avond, die van de 29ste, ontmoeten allereerst tenorsaxofonist Gerd Dudek en pianist Stefan Heidtmann elkaar. Hun muziek is ontwapenend en intens, geschikt voor liefhebbers van ECM Records en aanverwante stromingen. Aansluitend is er een tweede ontmoeting, die tussen stemkunstenares Sanne Rambags en Cappella Pratensis. Dat wordt bijzonder aangezien Cappella Pratensis zich heeft gespecialiseerd in de zangkunst van de renaissance en zodoende in Paradox een vrij onbekende verschijning is. Afsluiten mag het Jazz Orchestra Of The Concertgebouw met wat ongetwijfeld weer een gloedvolle show gaat worden.
Cd
Mars Williams - 'Mars Williams Presents An Ayler Xmas, Volume 2' (Soul What, 2018)
Opname: 14 & 18 december 2017
Heeft u de kerst-cd's al tevoorschijn gehaald? Begin dit jaar, de cd's waren inmiddels al weer opgeborgen, tipten we u over een wel heel bijzonder exemplaar: 'Mars Williams Presents An Ayler Xmas', waarop saxofonist Mars Williams met de fine fleur van de Chicago-scene het werk van Albert Ayler koppelt aan kerstliedjes. Heiligschennis, natuurlijk, maar wel heel origineel.
Inmiddels is deel 2 verschenen, met meer opnames van het concert in Chicago, aangevuld met opnames gemaakt in Wenen met plaatselijke musici. Want dat is het leuke van dit project: Williams reist ermee rond, overal spelend met plaatselijke musici. Ook deze maand weer, waarover onderaan deze recensie meer.
Eerst maar naar de muziek. Beginnen doen we met een heerlijk melige en tegelijkertijd ontregelende 'Xmas Medley', opgenomen in Chicago, met een woest spelend blazerstrio: Williams op sax, Josh Berman op cornet en Brian Sandstrom op trompet. En dan die solo van trombonist Jeb Bishop die erop volgt, terwijl de ritmetandem maar voortjakkert. Zo hoorde u uw favorieten nog nooit.
'O Tannenbaum / Spirits / 12 Days of Xmas' treffen we op dit album voor een tweede keer. Op 'Volume 1' stond de Chicago-versie, op 'Volume 2' vinden we de opname uit Wenen, met dus op Williams na een volledig andere bezetting. Leuk is de zang van Christof Kurzmann, die normaal netjes achter zijn elektrische apparaatjes zit, in een ontwapenende versie van 'O Tannenbaum', meeslepend begeleid door de rest van het kwintet. Het loopt over in een zeer energieke versie van Albert Aylers 'Spirits', met zijsprongetjes naar de dennenboom, dat dan weer wel. Het mondt uit in een oeverloze allegorie op dit winterfeest, gevolgd door een overweldigende solo van Williams op tenorsax. Piepend, krakend, maar met een grenzeloze intensiteit.
Met 'Love Cry / Christmas Wrapping' zijn we weer terug in Chicago. Williams horen we hier op sopraansax, al even intens blazend als in Wenen. Verder stoomt het hier op volle kracht voort op een geweldig ritme. En dan 'Carol Of The Drum', met wederom dat blazerskwartet. Dat emotionerende van het origineel zit erin, maar dan zonder die sentimentaliteit. En geweldig zoals in deze medley 'Bells', 'O Come Emmanuel' en 'Joy To The World' worden vormgegeven. Explosief is hier het einde: de donkere dagen voor kerst, zullen we maar zeggen.
Terug naar Wenen. Afsluiten doet de cd met 'Universal Indians' van Ayler, gekoppeld aan - schrik niet - 'We Wish You A Merry Christmas' en dan ook nog gezongen door Kurzmann. Ja, het schrikt de puristen af, we begrijpen het. Maar dit is wederom zo goed gedaan dat we het Williams en de zijnen wel kunnen vergeven. Dus nog op zoek naar een origineel cadeau voor onder de boom?
Mars Williams staat ook dit jaar weer in het Amsterdamse Bimhuis met dit project. Op zondag 23 december speelt hij met Eric Boeren (cornet), Wolter Wierbos (trombone), Jonas Cambien (piano/synthesizer), Wilbert De Joode (contrabas) en Frank Rosaly (drums).
Evenement / Concert / Jazzradio
Eén groot feest
Uitreiking Buma Boy Edgar Prijs aan Jasper van 't Hof, donderdag 6 december 2018, Bimhuis, Amsterdam
Een dag na pakjesavond vierde de 71-jarige Jasper van 't Hof zijn eigen feestje ter gelegenheid van het ontvangen van de Buma Boy Edgar Prijs 2018. Hoewel er velen zijn die vinden dat deze erkenning veel te laat komt, heeft Van 't Hof daar zelf totaal geen probleem mee. Dat hij er niettemin heel erg blij mee was, was de hele avond goed zichtbaar. Met groot plezier en enthousiasme leidde hij het feestelijke programma dat hij zelf had samengesteld. Daaruit bleek trouwens ook dat de pianist muzikaal gezien vooral vooruit kijkt. Wie verwachtte dat het een heerlijk avondje terugkijken werd, kwam bedrogen uit. Er was veel nieuw werk te horen, alleen in de laatste set werd eens heerlijk teruggegrepen op het rijke verleden.
En... tijdens de uitreiking van de award door oude strijdmakker Pierre Courbois kwamen de mooie verhalen en anekdotes voor de dag, dat wel. De heren konden niet ophouden met verhalen vertellen en de organisatie werd zichtbaar zenuwachtig in verband met het tijdschema. Het zou kostelijke tv opleveren als dit nog eens dunnetjes overgedaan kon worden. Oude en nieuwe beelden van het uitgebreide en veelzijdige oeuvre van Van 't Hof werden gelardeerd met dit soort mooie verhalen.
De opening was ijzersterk met Four Horns & Piano met Van 't Hof op piano, Tineke Postma en Paul van Kemenade op altsaxofoon, Dick de Graaf op tenor en Ilja Reijngoud op trombone. In het sublieme samenspel en de diverse solo's werd ook duidelijk hoezeer Van 't Hof gewaardeerd wordt. De groep speelde de sterren van de hemel voor 'hun' Jasper.
Het meer experimentele stuk dat Van 't Hof samen met kompaan van het eerste uur Pierre Courbois op drums speelde, liet een heel andere kant van hem horen. En ook hier was de interactie en het wederzijdse respect voelbaar.
Voor het eerst kregen we ook Jasper van 't Hof in een klassiek jazztrio te horen, met naast de laureaat op piano Stefan Lievestro op bas en pedal steel gitaar en de jonge Jamie Peet op drums. Het legde weer een heel ander accent in zijn rijke oeuvre bloot en toonde nogmaals aan dat Van 't Hof nog steeds bruist van nieuwe ideeën en initiatieven.
Zoals gezegd werd het officiële deel van de prijsuitreiking door Courbois en Van 't Hof volledig naar hun hand gezet met mooie verhalen. Iets wat doorgezet werd in het interview na de pauze.
Het sterke slot van de avond werd ingevuld door B.E. History Band, met naast Van 't Hof Aldo Romano op drums, Philip Catherine op gitaar, Tony Lakatos op saxofoon en Stefan Lievestro op contrabas.
Het hele programma leverde het sluitende bewijs dat de toekenning van deze prijs volledig op zijn plaats is.
Klik hier voor foto's van de uitreiking en de concerten door Cees van de Ven.
Deze avond is terug te luisteren via Bimhuis Radio:
Concert
Daar waar het allemaal begon
Rogier Telderman solo, zondag 2 december 2018, Huiskamerconcert, Bavel
Een huiskamerconcert heeft altijd iets bijzonders. Met rond de 20 luisteraars in een vrij kleine ruimte, geschaard rond de musicus, intiemer kan niet. Maar dit huiskamerconcert was wel heel bijzonder, zowel voor de musicus in kwestie, pianist Rogier Telderman, als voor de luisteraars. Niet alleen in kleine setting deze zondagmiddag, maar ook nog eens bij zijn ouders thuis. Aan de piano waar het allemaal begon sinds hij op zijn achtste muziekles nam.
Maar niet getreurd voor de velen die er niet bij konden zijn, Telderman is aan een serie huisconcerten bezig, niet allemaal bij pa en ma thuis, maar bij iedereen die hieraan mee wil doen en in het bezit is van een beetje redelijke piano. Hij noemt het project 'miniatures'. Voor eenieder die zich wil laten verrassen, want ter plekke beslist Telderman pas wat hij gaat spelen. Zo koos hij er deze zondag voor om stukken van het hier ook besproken album 'Contours', dat hij in 2014 uitbracht, te spelen. Bijzonder, want het betreft hier een album voor trio, naast Telderman horen we bassist Guus Bakker en drummer Tuur Moens.
Maar de stukken, alle van Teldermans hand, doen het wonderwel voor solo piano. Voor wie deze pianist nog niet kent: Telderman is geen jazzpianist pur sang, daarvoor houdt zijn muziek te veel het midden tussen jazz en klassiek. Deze man is vooral een lyricus, met een groot gevoel voor harmonie en melodie. Wegdromen lukt dan ook regelmatig uitstekend, tot het moment dat hij de dynamiek erin gooit. 'Sketch' en het niet op het album voorkomende 'Baptism' zijn dan ook typische Telderman-stukken, composities met een aanstekelijke en bewegelijke melodie die zich vastzet in je hoofd. En vooral in 'Baptism' laat onze pianist het swingen.
'Song For AC', waar zowel het album als deze middag mee opent, is wat minder strak. Het begint subtiel, met afgewogen noten, waarna Telderman in het diepe springt met stomend, overrompelend spel, waarin we duidelijk die twee eerdergenoemde invloeden, die van de klassieke pianomuziek en de jazz, terughoren. Soms klinkt het ritmisch, de lage noten spelend met de linkerhand, soms wat meer tegendraads. Op andere momenten overheerst de verstilling en klinkt zijn spel contemplatief. De noten krijgen dan de tijd om uit te waaien. En klinkt het snelle deel dat volgt opvallend klassiek, in het langzame deel dat volgt kruipt de jazz weer naar binnen. In 'On A Tuesday' overheerst de jazz eveneens, mooi ook hoe hij hier het poëtische, melodische patroon langzaam uitbouwt, een stuk met een bluesgevoel.
'Strange Place' valt op doordat Telderman een deel van de hamers heeft afgedekt, zodat de resonantie wordt onderdrukt. Door slechts een deel van de hamers af te dekken ontstaat er een mooi contrast. Knap ook hoe hij ook in dit aanvankelijk zeer rustige stuk gaandeweg de dynamiek weer naar binnen weet te brengen.
Het volgende huiskamerconcert vindt op 27 januari plaats in Berkel-Enschot. Voor reservering klik hier. Wilt u dat Rogier Telderman bij u een huiskamerconcert geeft? Stuur dan een mailtje naar miniatures@rogiertelderman.com.
Twee totaal tegengestelde concepten waren het uitgangspunt van een concert op 30 november in het Korzo Theater in Den Haag. Trompettiste Jaimie Branch speelde solo, met slechts de begeleiding van een looppedaal, terwijl de PolyBand totaaltheater leverde, compleet met doedelzak en danseres. Toch werkte de avond wonderwel, omdat de ingetogenheid van Branch' optreden een mooie contrast vormde met strakke chaos van de PolyBand.
Gezeten achter een klein mengpaneel en met twee microfoons ter beschikking, knutselde Branch een soundscape in elkaar die goddank vrij bleef van clichés als koortjes of tweede stemmen. In plaats daarvan leverde ze onheilspellende soundscapes met gegrom, geplop en gezoem. Daaroverheen klonken lyrische passages op de trompet en af en toe zelfs een fragment van een standard. Soms gaf Branch zichzelf een soort stopchorus door de elektronische ruis te onderbreken en gelijktijdig de ijle klank van haar instrument ten volle te benutten. Met ongeveer 20 minuten, die voorbij vlogen, was deze set een fijne lengte voor een solo-onderneming.
Na de pauze trad Jasper Stadhouders' PolyBand aan. Dankzij een bezetting die onder meer twee of drie drummers, accordion en doedelzak behelst, is dit een ensemble dat aanhaakt bij de polyritmische wereldmuziek. Aangestuurd vanuit de percussie speelde de groep steeds langdurig één riff, die abrupt maar logisch overging in een volgende. Terwijl op de voorgrond een danseres een uur lang pirouettes draaide, was de muziek al even hypnotiserend.
Echte solo's waren er niet, maar wel passages waar instrumenten meer op de voorgrond traden. Meest swingend was een passage waarin beide gitaristen zich over een koebel ontfermden en de drummers een ouderwetse battle uitvoerden. Hierna trad Branch aan, wiens trompet maar nauwelijks boven het geweld van de PolyBand uitkwam. Dit mocht de pret niet drukken, omdat de zaal inmiddels kolkte en danste in zijn stoelen. De PolyBand is een uitstekende festivalband in wording.
Concert
Stripverhaal met tekstballonnetjes
Dick de Graaf New Quartet, woensdag 28 november 2018, Brouwerij Martinus, Groningen
Zou de muziek van Dick de Graafs New Quartet zonder de explicaties tussen de nummers anders klinken? Dat niet, maar je krijgt er op die manier wel andere associaties bij. Neem een nummer als 'Master Slow Feet'. Zonder die informatie hoor je gewoon iets wat tussen een orthodox liedje en een toonreeks lijkt te laveren. Maar wanneer De Graaf erbij vertelt dat hij geïnspireerd was door een groep ganzen die met ware doodsverachting een weg oversteekt zie en hoor je de diertjes echt waggelen. Uiteindelijk mondt het bedaarde 'Slow Feet' overigens toch nog uit in een wild goose chase.
Idem dito 'A Crow Calling'. Het riffje is, dat hoor je, afkomstig van de kraai die in de ceder tegenover het raam van de componist resideerde. (En die broederlijk in de royalty's deelde, vanzelfsprekend.) De ceder cedeerde overigens tijdens een Rotterdamse storm, waarna de kraai de kraaienmars kraste.
De muziek van de saxofonist is als een stripverhaal waarvan de tekstballonnetjes nog niet zijn ingevuld. Wanneer dat eenmaal is gebeurd zie je bassist Stefan Lievestro in 'Titmouses' (=mezen) in het vogelhuisje rondstappen en -hippen, links en rechts pikkend en soms even stilzittend om wat te mijmeren. Na een onbegeleide tenorsolo van de leider ontpopt 'La Bergerie' zich als een stukje kamermuziek, waarin Lievestro en pianist Loran Witteveen een intens spirituele samenspraak aangaan.
Blijft toch het gegeven knagen dat vogels, hoeveel plezier ze ons ook kunnen bezorgen, van nature gevangen zijn in hun tierische Ernst. Van zichzelf hebben ze net zoveel gevoel voor humor als zo'n amusante spraakcomputer van een zogenaamde helpdesk. Een beetje meer swing en Schwung, is dat teveel gevraagd?
Klik hier voor foto's van dit concert door Willem Schwertmann.
Concert
Italiaanse lyriek met warme klanken
Enrico Rava Quintet, zaterdag 17 november 2018, De Warande, Turnhout
In het kader van het Jef Neve Festival dat hij voor de derde keer mocht organiseren was het Enrico Rava Quintet uitgenodigd. Neve gaf vooraf aan te verwachten dat dit wel eens het hoogtepunt van het festival zou kunnen worden.
Het eerste wat opviel was het behoorlijke leeftijdsverschil in het gezelschap. Ik heb het even opgezocht en dat bleek te kloppen. Enrico Rava, zelf ook al weer 79, trad aan in de Warande met zijn kwintet om werk van het album 'Tribe' te spelen. Hij bracht drummer Fabrizio Sferra (59), de relatief jonge (43) trombonist Gianluca Petrella, de nog jongere (33) pianist Giovanni Guidi en junior bassist Gabriele Evangelista (30) mee. Deze variatie in leeftijd was in het concert te zien, te horen en te voelen.
Waar Rava als goed gerijpte wijn langzaam ontkurkt werd, speelde Petrella als een bruisende prosecco, die regelmatig flink bubbelend en schuimend over de rand van het glas kwam. Rava, zelf ooit op trombone begonnen, stond dit regelmatig met zichtbaar genoegen te bekijken.
Het concert werd heel relaxed ingezet met voortreffelijk samenspel tussen Rava en Petrella, waarbij toegewerkt werd naar een heerlijk lyrische solo op piano door Guidi. De bijzondere en opvallend warme klankkleur van Rava kwam in deze samenstelling uitstekend tot zijn recht. En het contrast tussen het bedachtzame en ingetogen spel van Rava en het veel uitbundigere spel van Petrella viel op en werkte erg goed. Het zou deze avond vaker gebeuren dat er heel mooie dialogen ontstonden tussen de twee blazers. Figuurlijk en soms ook letterlijk kropen beide heren tegen elkaar aan, draaiden om elkaar heen of zweepten elkaar op.
Maar ook in het mooie ritmische stuk 'Choctaw' gingen bijvoorbeeld piano en drums de interactie met elkaar aan. Dat, ongeacht leeftijd, hier een klasse bezetting met bezieling stond te spelen was glashelder.
Dat Rava ooit, geïnspireerd door Miles Davis, zijn trombone inruilde voor een trompet hoorde je terug in ingetogen nummers als 'Amnesia' en 'Song Tree'. De ritmesectie speelde strak en creatief, zeker in de meer uptempo nummers als het titelnummer van het album 'Tribe'.
Het materiaal van 'Tribe' staat nog steeds recht overeind en werd met overtuiging fris neergezet. Het was een genot om te zien hoe dit gezelschap met plezier en veel respect voor elkaar stond te spelen, ondertussen elkaar uitdagend en naar grotere hoogte tillend. Het voelde als het oude gildevakmanschap, waarbij meester en gezel elkaar verder brengen. Met name Petrella leek zo nu en dan de meester naar de kroon te steken. Hij leek daarbij door Rava aangemoedigd te worden, mooi om te zien.
Na een dankbaar applaus werd als toegift het mooie en zeer herkenbare 'Quizás' van Cubaan Osvaldo Farrés ingezet. Veelbetekenend als je weet dat dit vertaald uit het Spaans 'misschien' betekent.
Klik hier voor foto's van dit concert door Johan Pape.
Cd / Jazztube
Barre Phillips - 'End To End' (ECM, 2018)
Opname: maart 2017
In de zomer van 2016 belde bassist Barre Phillips Manfred Eicher van ECM Records met de vraag of die geïnteresseerd was in een laatste soloalbum. Niet zo'n gekke vraag gezien het feit dat Phillips onlangs 84 werd. Eicher stemde vanzelfsprekend toe en onlangs verscheen 'End To End'. Voor de eerste keer dat Philips solo opnames maakte moeten we 50 jaar terug in de tijd: op 30 november 1968 nam hij de muziek op voor 'Journal Violone'. In die solomuziek komen de twee wegen terug die Phillips altijd heeft bewandeld. Hij speelde met Gunther Schuller, Eric Dolphy, Coleman Hawkins, Benny Golson, Paul Bley, George Russell en Chick Corea, maar maakte ook deel uit van de New York Philharmonic onder leiding van Leonard Bernstein.
Over dit nieuwe album zegt Phillips zelf: "I had five areas of prepared material, five 'songs' I wanted to explore, and the rest was approached as I approach solo performance in a concert. Manfred saw the shape of the whole thing before I did, and 'composed' the album, putting the pieces in order while I was still playing them." Uiteindelijk komen we uit op drie meerdelige stukken: 'Quest', 'Inner Door' en 'Outer Window'.
Wie denkt dat een heel album met solostukken voor de contrabas wel wat veel van het goede is, doet er goed aan zich door deze doorleefde sfeerimpressies te laten verrassen. Phillips houdt het simpel door louter gebruik te maken van de strijkstok en van de kunst van het tokkelen. Hier geen aparte technieken, noch zet Phillips extra hulpmiddelen in. Dat heeft hij duidelijk ook niet nodig, gewoon spelen is voldoende. De man weet met zijn fabelachtige techniek en gevoel voor harmonie zo ook wel te boeien. Dat je met alleen een bas zo'n album kunt maken, is op zich al een prestatie van formaat.
Bijzonder is bijvoorbeeld het zeer ritmische 'Part 4' van 'Quest', waarbij het moeilijk is voor te stellen dat Phillips dit alleen doet. 'Inner Door' begint verstild, ietwat melancholisch, verhalend. Opvallend is ook hier de grote rijkdom aan klankkleuren, gebracht met een perfecte timing en een al even perfect gevoel voor nuance. Het slotdeel van 'Inner Door' heeft eveneens een ritmisch karakter, stuwend en meeslepend, net als 'Part 2' van 'Outer Window'. In dit laatste stuk weet Phillips een prachtige spanning op te bouwen middels tokkelen en roffelen op de klankkast. Zeer intens, uiterst beheerst en met een groots gevoel voor gratie.
In de Jazztube hierboven zie je Barre Phillips met Manfred Eicher aan het werk in de studio tijdens de opnamen voor dit album.
Concert
Basklarinetfestijn bivakkeert bij Paradox
37 FERN / Louis Sclavis' Asian Fields Trio, vrijdag 23 november 2018, Paradox, Tilburg
Het Basklarinetfestijn laat al enige maanden van zich horen en zet een bijzonder instrument, de basklarinet in het zonnetje. De twee organisatoren achter het festival, het echtpaar Fie Schouten en Tobias Klein, benadrukken daarbij zowel de rol van het instrument binnen de hedendaagse gecomponeerde muziek als binnen de jazz en de geïmproviseerde muziek. Dat voor dit laatste ruimte is ingeruimd in het Tilburgse Paradox zal u niet verbazen. Twee groepen vanavond: 37 FERN en het Asian Fields Trio van Louis Sclavis.
37 FERN is het nieuwe initiatief van Tobias Klein, samen met medeklarinettist Oğuz Büyükberber en de beide zangeressen Kristina Fuchs en Claron McFadden, waarin het geluid van de klarinet wordt gekoppeld aan dat van de menselijke stem. Een geweldige combinatie, zo blijkt al snel in de opener 'Acem Kisi/Zeynep', waarin twee oude Turkse volksliedjes aan elkaar worden gekoppeld. De beide stemmen mogen hier beginnen, geen woorden maar klanken, allengs verrijkt met die van de instrumenten. Een woordeloze hymne, waar de geschiedenis van de mens in doorklinkt. De menselijke stem is immers het oudste instrument. Nagenoeg eenstemmig klinken de basklarinetten en de stemmen in 'Aci Meleke'. Het loopt naadloos over in 'Sis', een compositie van Büyükberber, waarin we Klein horen op een contra-altklarinet, die een zeer diep, sonoor geluid voortbrengt. Klein speelt het ritme; Büyükberber – hier op klarinet, Fuchs en McFadden zorgen voor de melodie. Een zeer aanstekelijke combinatie. 'Losungen' van Klein biedt de zangeressen de mogelijkheid om echt los te gaan. Ze benutten het volledige register van hun stem en met name Fuchs gaat het experiment allerminst uit de weg. 'Trog', eveneens een stuk van Klein, doet zijn naam alle eer aan. Klein is gefascineerd door die omgekeerde bergen op de bodem van de oceaan en brengt hier een diep klinkende ode. Al bewaart hij de contra-alto voor de traditional 'Garip Hicaz', een van de hoogtepunten van dit concert. Het slepende ritme, de combinatie van contra-alto- en basklarinet, de prachtige zang, het is om stil van te worden. Iets wat niet lukt met de afsluiter, Büyükberbers 'A Glove Turned Around'. Want zo ingetogen als dat 'Garip Hicaz' klinkt, zo feestelijk en exuberant gaat het er hier aan toe: it's party time!
Na de pauze is het tijd voor klarinettist Louis Sclavis, die samen met violist Dominique Pifarély en cellist Vincent Courtois het Asian Fields Trio vormt. Begin 2017 brachten ze bij ECM Records het uitstekend ontvangen 'Asian Fields Variations' uit, dat de bron vormt voor dit eclatante concert. Een concert waarin werkelijk alles klopt. Zelden hoor je musici die zo goed met elkaar vertrouwd zijn en dit hoge niveau van samenspel bereiken. Daarnaast geldt voor alle drie dat het zowel uitstekende musici zijn als prima componisten. Direct al in 'Mont Myon', de berg die Sclavis ziet als hij door het raam van zijn werkkamer naar buiten kijkt, horen we de compositorische pracht. Zeer ingenieus hoe Sclavis hier vanuit een stemmig klanklandschap bijna onmerkbaar het ritme doet opstijgen. Het ritme van de tijd. En dan die weergaloos zangerige solo van Courtois, heel effectief ondersteund door Sclavis' ritmische patronen. Een bijzondere solo van Courtois horen we ook in 'Asian Fields', maar dan pizzicato gespeeld, het geluid dat we krijgen doet hier meer denken aan een akoestische gitaar dan aan een cello. 'Sous Le Maspue' van Pifarély is een bijzonder intense, ietwat tragische compositie, maar wat kleuren de drie instrumenten hier prachtig bij elkaar. Dit is muziek die de luisteraar weet te raken en mee weet te voeren naar verre streken.
Klik hier voor foto's van het Basklarinetfestijn door Louis Obbens.
Cd
Miman - 'Ulme' (Motvind, 2018)
Opname: 9-11 maart 2017
In Nederland is Miman nog niet gesignaleerd. Het kan dan ook zo maar zijn dat dit Scandinavische trio, bestaande uit violist Hans Kjorstad, gitarist-klarinettist Andreas Hoem Røysum en bassist Egil Kalman - tevens bespeler van de modulaire synthesizer - u nog niet bekend is. Geen aandacht besteden aan hun debuut 'Ulme' is dan ook voor de hand liggend, er is immers al zo veel dat om aandacht vraagt. Maar eerlijk is eerlijk, u doet uzelf dan wel tekort.
Reeds in 'Omkring Ilden' bemerken we dat we met een bijzonder trio te doen hebben, dat uitstekend in staat is om de grenzen van jazz en geïmproviseerde muziek op te rekken. Het bezwerende, repeterende ritme heeft iets Indiaas. Kjorstad creëert met zijn viool lichte klankwolken en het geheel klinkt onweerstaanbaar. 'Rondom het vuur' betekent de titel, verwijzend naar de plek waar het album is opgenomen: in een blokhut midden in het bos rond een open haard, kan het nog mooier! Al even indringend klinkt Røysums klarinet in 'Vägen Ut'.
Kalman horen we voor het eerst op zijn modulaire synthesizer in 'De Vises Club'. Hij tovert een bijzonder klanklandschap van bliepjes en plopjes, duidelijk geïmproviseerd. Voor Kjorstad en Røysum, hier op gitaar, dient het als een uitstekende voedingsbodem voor rustieke klanken, die hier heerlijk langs schuren. Prachtig is de slotscène, waarin Kjorstad een Indiaas georiënteerde melodie speelt en de modulaire synthesizer slagwerkklanken voortbrengt. Zonder meer een van de hoogtepunten van dit album.
In 'Skärvor' komen we in een muzikale draaikolk terecht, verzorgd door gitaar en viool. Tussendoor horen we bassist Kalman met een enkele rustgevende toon, tot hij zich tenslotte ook aansluit bij de anderen, waarna Røysum zich losmaakt en voor het rustieke element zorgt. In 'Walden' treffen we eveneens zo'n meeslepende structuur aan, klinkend als de branding. In het laatste stuk 'Plauns Draun' overheerst de verstilling en de melancholie. Het vindt zijn vervulling in de delicate vioolsolo van Kjorstad, intiem begeleid door gitaar en bas. Een prachtig einde van een bijzonder album. Het is te hopen dat Miman snel onze kant op komt, ideale muziek voor deze tijd van het jaar.
Cd's
Drie andere albums bevatten samenwerkingen, iets wat we bij Serries steeds vaker tegenkomen. De muzikale stijl van de albums is sterk gekoppeld aan zijn muzikale partners, maar de handtekening van Serries blijft herkenbaar. Op 'Distant Curving Horizon. The Primal Broken Passage. Beneath The Scorching Sun' horen we allereerst Tomas Järmyr. Deze Scandinavische drummer zijn we al eerder tegengekomen; Serries werkt met hem samen in zijn projecten Yodok III en The Void Of Expansion. Op dit album krijgt het duo versterking van een tweede gitarist, Eirik Havnes, waar Serries niet eerder een album mee opnam, maar die wel samenwerkte met Järmyr. Er zitten ambient-elementen in dit album dat bestaat uit slechts één lang stuk, maar het geheel is steviger en naast de invloed van ambient horen we hier ook elementen uit krautrock, postrock, free jazz en noise voorbij komen. Dat alles in een coherente, mix. Mooi is het spel van de twee gitaristen, volledig in elkaar verstrengeld tot één stroom van geluid, terwijl Järmyr met zijn slagwerk een extra spannend element inbrengt. 
Het meest jazz is 'Gargoyles', dat Serries opnam met saxofonist Colin Webster, inmiddels ook een vaste waarde in het Serries-universum. Zeventien korte stukken kent het album, waarin de twee musici ons trakteren op even zoveel creatieve klankerupties, waarin de instrumenten zelden op de conservatieve wijze worden bespeeld. Regelmatig, bijvoorbeeld in 'Grotesque' en 'Throne' knettert het daarbij behoorlijk, laat Serries zijn gitaar vervaarlijk janken en zoekt Webster op zijn bariton het duistere laag.
