Vooruitblik
Doek ABC Festival
vrijdag 29 april - woensdag 4 mei 2016, Amsterdam @ Bimhuis, Spinhuis, De Ruimte, Zaal 100, Plantagedok, De Ceuvel, Oedipus Brewery, Schellingwouderkerk, Maakland, Broedplaats Fenix
Een van de interessantste festivals die Nederland rijk is, wordt al sinds jaar en dag georganiseerd door Doek, een collectief van improvisatoren dat zich richt op het creëren van gelegenheden voor experiment, research en performance. Het hart daarvan wordt gevormd door Eric Boeren, John Dikeman, Oscar Jan Hoogland, Wilbert de Joode, Michael Moore en Wolter Wierbos. Het Doek Festival presenteert vanaf vandaag een week lang bands en musici uit de bruisende impro-scenes van Amsterdam, Berlijn en Chicago. Essentiële groepen en cross-city ensembles ontmoeten elkaar in deze week met muziek, film en dans op diverse locaties door heel Amsterdam.
Amsterdam, Berlijn en Chicago: deze Capitals of Improvisation trekken door de speciale plek die muziekimprovisatie en dans er verworven hebben artiesten aan van over heel de wereld. In de bloeiende scenes die zijn ontstaan, met ieder zijn eigen karakter, tradities, publiek en podia, wordt met urgentie muziek gemaakt, met een rijk cultureel leven in deze steden tot gevolg. Daarom zijn juist deze drie brandhaarden voor creatieve muziek en dans dit jaar onderwerp van het Doek ABC Festival.
Over een lange periode hebben de musici van het Doek-collectief in Amsterdam hechte banden opgebouwd met improvisatoren in Berlijn en Chicago. Speciaal voor dit festival zijn ze opnieuw afgereisd naar deze steden om de nieuwste ontwikkelingen te verkennen. Het festival presenteert essentiële groepen die typerend zijn voor de improscene van de desbetreffende stad. Daarnaast vormen festival musici nieuwe cross-city ensembles die overal in de stad optreden. Nieuw aan het festival van dit jaar is dat dansimprovisatie een bijzondere plek inneemt.
Een greep uit het smaakvolle programma. Het Michael Moore Bigtet kan gerust gekenschetst worden als een veelbelovende, kwaliteitsrijke nieuwe loot aan de boom van de grotere jazzcollectieven. De band wordt geschraagd door een gelouwerde ritmesectie: Han Bennink en Arjen Gorter. De jeugdige inbreng is er van de jeugdige Sloveense pianorevelatie Kaja Draksler en de jonge Nederlandse gitarist Jorrit Westerhof. En de blazerssectie is er een om je vingers bij af te likken, met cornettist Eric Boeren, trombonist Wolter Wierbos, baritonsaxofonist Giuseppe Doronzo en naamgever Michael Moore op altsax en klarinet. Hyperactive Kid is een energiek trio van muzikanten die Berlijn als thuisbasis hebben, met de geweldige Duitse drummer Christian Lillinger, die we onder meer kennen van zijn band Grund, die al twee sterke cd's heeft uitgebracht op het Clean Feed-label. Componist-bassist Jason Roebke komt met zijn octet, dat een aantal van de allerbeste improvisatoren uit Chicago herbergt, zoals drummer Mike Reed, basklarinettist Jason Stein, altsaxofonist Greg Ward en trombonist Jeb Bishop.
Het zesdaagse festival zal openen met twee avonden in het Bimhuis en eindigt met een undergroundfeest op de Oostelijke Eilanden.
Klik hier voor het volledige programma van het Doek ABC Festival.
Concert
Postma-Osby merkwaardig duo
Sonic Halo: Tineke Postma & Greg Osby, vrijdag 22 april 2016, Platformtheater, Groningen
Als saxofoniste Tineke Postma even weinig te melden heeft, meldt ze dat ook. In haar spel, bedoel ik. Altijd parate, verspochte stoplappen zijn niet zo haar ding. Ze is een introverte dame, die zich tijdens haar optreden in het Platformtheater slechts een paar maal in expressieve frasen verliest. Dan krijgt haar sopraan een Coltranesque kwaliteit en daar is weinig mis mee. Dat ze het qua volume en sound eigenlijk nauwelijks kan opnemen tegen haar mentor Greg Osby lijkt haar niet te deren. Als ze samen een thema spelen gaat dat vaak op een speelse contrapuntische wijze. Of er ontstaan harmonieën, waardoor het geheel lekker gaat gonzen. De taakverdeling is subtiel.
Het thema van 'Let’s Cool One', een van de weinige gespeelde standards, wordt in een minutenlange meanderende solo door Osby behoedzaam beslopen. Terwijl Ziv Ravitz de ritmische flow op temperatuur en op gang houdt, lost het thema alweer op in improvisaties.
Osby doet recht aan het impressionistische karakter van 'Chelsea Bridge', de andere gespeelde evergreen. Bedachtzaam stapt hij door de changes. Als drummer Ravitz een solo heeft gespeeld met alle denkbare variaties, contrasten en climaxen, de beat daarbij naar hartelust omdraaiend, kondigt Postma het nummer af. "Nine Times A Night," zegt ze, om gelijk alle opflakkerende emoties resoluut de grond in te stampen met "het is de titel van een gedicht."
Linda Oh, die in New York al een tijdje sterk in opmars is, speelt een paar minutieus vormgegeven bassolo's en plaatst haar noten in alle beschikbare gaatjes. Samen met de dartele Ravitz is ze de nimmer haperende energiebron van deze geluidshalo.
Klik hier voor foto's van dit concert door Willem Schwertmann.
Cd
Fraanje/Soniano/Gouband – 'Shades Of Blue' (Astropi, 2015)
Het trio van de Nederlandse pianist Harmen Fraanje, de Franse bassist Brice Soniano en de Franse percussionist Toma Gouband draait al zo'n tien jaar mee. Ze hebben hun derde album 'Shades Of Blue' uitgebracht via het label Astropi. Fraanje, Soniano en Gouband slaan hiermee een andere weg in. Die van de pure intuïtie en de verbinding recht vanuit het hart.
Toma Gouband is veel meer dan zomaar een drummer. Op subtiele wijze werkt hij met stenen, houten blokken, belletjes, takken en nog andere fijne attributen. Voeg daarbij het subtiele spel van Brice Soniano en de impressieve, intimistische piano van Harmen Fraanje en je krijgt een meesterwerk dat je naar de keel grijpt. Het trio werkt met kleuren zoals blauw en violet om met elkaar in verbinding te treden en zo een speciale energy flow te laten ontstaan.
'Shades Of Blue' is een contemplatieve en meditatieve plaat, die je in hogere sferen brengt. Een ideale manier om even te ontsnappen aan de alledaagse drukte en je onder te dompelen in een fantasierijke klankenwereld vol impressionistische en pure soundscapes. Zonder elektronica. Een plaat om bij te gaan liggen. En dat mag ook wel eens.
Concert Phronesis: jakkerende maten zondag 10 april 2016, LantarenVenster, Rotterdam
Phronesis doet naar aanleiding van hun net verschenen vierde album 'Parallax' een serie optredens. Allereerst de etymologie van deze formatie. Het woord phronesis verwijst naar een Aristotelisch begrip waarin perfectie wordt gezocht door met de ratio de werkelijkheid vorm te geven. Parallax refereert aan het verschijnsel dat wat je ervaart afhankelijk is van je standpunt. Dingen dichtbij bewegen schijnbaar sneller dan voorwerpen veraf. En omdat bijvoorbeeld elk van onze ogen vanuit een ander standpunt kijkt, kunnen we diepte zien.
Dat deze formatie dit soort begrippen hanteert zegt van alles hun visie en inspiratie. Enerzijds het volgen van de cerebrale kant van het creatieve proces, anderzijds proberen dat te rijmen met de meer intuïtieve kant. Daarnaast krijgen de drie persoonlijkheden ruimte om vanuit eigen insteek en temperament het samenspel aan te gaan. Boksend, schurend, deinend, schuivend, schakelend, stapelend, jagend en gretig.
Dit energieke en enerverende trio wordt gevormd door de Deense bassist Jasper Høiby, de Noorse drummer Anton Eger en de Britse pianist Ivo Neame.
Van meet af aan is duidelijk dat ritme, maat en tempi de boventoon voeren. Met jakkerende beats, rollende grooves en spitse breaks steelt Eger de show. Keurig gedast dwalen zijn blikken regelmatig hemelwaarts en hangt zijn tong uit de mond. Hij weet veel texturen uit zijn drumkit te halen en met zijn intensieve en dominante spel iedereen bij de les te houden.
Door de energie, speelwijze en composities zou je het kunnen plaatsten in de hoek van eigentijdse akoestische jazzrock. De aanstekelijkheid zit vooral in de energie, geestdrift en de gevarieerde composities.
Pianist Neame is ondanks zijn begenadigde speltechniek qua persoonlijkheid wat timide. Zijn arpeggio gespeelde solo's zijn wat eenvormig. Daarentegen is zijn ritmische akkoordenspel sterker. Maar eigenlijk mist hij in tegenstelling tot zijn kompanen flair. Op het album komt hij wat dat betreft beter uit de verf.
Bassist Høiby is duidelijk de middelman, degene die voor verbinding zorgt tussen het stormachtige, opjuttende en expressionistische spel van Eger en de beheerste en bescheiden Neame. In samenspel met Eger glinsteren zijn ogen. Samen met Neame wordt zijn spel impressionistisch en introverter. Als katalysator stuitert hij zo met zijn knoestige en rubberen spel tussen melodielijnen en ritmestructuren.
Gezien de gretigheid waarmee gespeeld wordt, kan je van een powertrio met ietwat te veel adrenaline spreken. De dynamische bandbreedte van de avond zit tussen uptempo en midtempo en dat is soms te veel van het goede. Spanning kan je soms beter opbouwen door contrasten wat te vergroten. En af en toe een rustmoment zou de avond ook wat meer adem geven. Het gaat nu maar door en door en neigt soms naar branie.
Dit avontuurlijke trio is gedreven en beschikt over veel talent, maar iets minder geldingsdrang zou welkom zijn en waarschijnlijk overtuigender. Soms moet je leren doseren en leren weglaten. Boeddhisten zeggen dan: kill your darlings.
Louis Obbens maakte foto's van het concert dat Phronesis op 8 april 2016 gaf in Paradox, Tilburg. Klik hier om ze te bekijken.
Cd
Charles Loos Trio - 'En Public, Au Travers' (Igloo, 2015)
Opname: 14-16 mei 1987 Wolfert Brederode Trio - 'Black Ice' (ECM, 2016)
Opname: juli 2015 Nabatov/Dresser/Mahnig - 'Equal Poise' (Leo Records, 2015)
Opname: 31 mei 2014
Het pianotrio is een veelbeproefde bezetting binnen de jazz. Drie recente cd's maken weer eens duidelijk hoe je inhoud kunt geven aan die bezetting. De cd van het Charles Loos Trio bevat opnamen uit 1987, die nu uitgebracht zijn onder de naam 'En Public, Au Travers'. Loos, op piano, wordt hier bijgestaan door bassist Philippe Aerts en drummer Felix Simtaine . Dit is een album vol hoekige swing, waarin de puntige stijl van pianospelen bij Loos goed naar voren komt. Bijzonder is 'Nocturne', waarin Loos driftig met de noten strooit, ondersteund door het stuwende slagwerk van Simtaine, en waarin Aerts een van zijn gloedvolle, zangerige en sterk beeldende solo's ten beste geeft. In een driedelige suite laat het trio horen ook te floreren in het idioom van de ballad. Met name het tweede deel 'Macédoine' is een wonder van subtiliteit.
Wolfert Brederode is een ander type pianist dan Charles Loos. Waar Loos' stijl swingend is, maar wel op een hoekige, puntige manier, daar is Brederode lyrischer, romantischer en meer van de nuance dan van het grote gebaar. Op zijn nieuwe album 'Black Ice', wederom uitgebracht bij ECM Records, trakteert hij ons dan ook op menig fijnzinnig moment. Dat Brederode en de andere leden van dit trio - bassist Gulli Gudmundsson en drummer Jasper van Hulten - elkaar zo langzamerhand wel kennen, is hier goed te horen. Alles staat hier in de dienst van de composities, op één na allemaal stukken van Brederode zelf. Zoals in 'Bernani', waar de precieze, afgemeten, bijna terloopse pianoaanslagen perfect samenvallen met het slagwerk en de baslijn, allen ten dienste van het verhaal dat hier wordt verteld. De leden van dit trio, met Brederode voorop, betonen zich hier meesterlijke klankschilders.
Van een geheel andere orde is het volledig geïmproviseerde concert dat pianist Simon Nabatov, bassist Mark Dresser en drummer Dominik Mahnig gaven in De Loft in Keulen, op 31 mei 2014. Nabatov is letterlijk een onnavolgbare pianist. Melodische fragmenten doemen op om even plotseling weer te verdwijnen, op te lossen in onontwarbare kluwen van noten. Reeds in opener 'Full Circles' leidt dit tot menig enerverend moment, temeer omdat Dresser en Mahnig het spel perfect aanvoelen. En zo beheerst als het er bij Brederode aan toe gaat, zo onstuimig klinkt het hier waar het experiment voorop staat. Elkaar aftastend, als boksers in de ring - een cartoon van een boksring siert niet voor niets het cd-boekje - bepaalt eenieder zijn positie, pakt zijn rol, maar geeft ook de ander de ruimte. Zoals het in goede improvisatie betaamt.
Concert Een verenigd muzikaal Europa Merope, donderdag 14 april 2016, Rataplan, Antwerpen
Merope is een in alles intrigerend project. Niet alleen komen de musici uit alle delen van Europa, de muziek is evenmin in één stijl te vangen. Dat blijkt uit de twee albums die tot nu toe zijn verschenen - '9 Days' en 'Amaranthine' - en dat blijkt uit het concert dat deze band geeft in Rataplan.
De Franse fluitist Jean-Christophe Bonnafous, de Belgische gitarist Bert Cools, de Duitse bassist Marcelo Windolph, de Spaanse percussionist Miguel Hiroshi en de Litouwse zangeres en bespeelster van de kanklės (een soort van citer) Indre Jurgeleviciute zorgen samen voor een spannende muzikale gebeurtenis. Opvallend daarbij is de meeslepende cadans, die in menig nummer werkt als een tranceverhogend middel. Afgewisseld met rustige, dromerige momenten produceert dit kwintet een betoverende wereld van klanken. De door Cools bediende elektronica speelt in dit geheel een belangrijke rol, maar is altijd ondersteunend aan het akoestische instrumentarium.
Bepalend is ook de zang van Jurgeleviciute. Haar gezongen volksmelodieën bepalen mede het weemoedige en melancholische in veel van de nummers, die de natuur en de menselijke verhouding tot die natuur als thema hebben. Merope gaf het laatste album 'Amaranthine' vorm na de ramp in Fukushima en spreekt zich hier thematisch over uit. De Litouwse muzikale traditie speelt ook een rol in 'Pamigo'. Het stuk begint met een oude opname die door Bonnafous, via een cassettespeler, ten gehore wordt gebracht. Jurgeleviciute sluit hier met de kantele op aan, met het kenmerkende droge en redelijk hoge tokkelende geluid, terwijl Windolph op de bas ondersteunende lijnen trekt. De hypnotiserende, zich steeds herhalende melodie die hiermee ontstaat, vormt een prachtig ritmisch patroon voor Bonnafous op bansuri - de Indiase fluit. De poëtische en soepele klanken die Bonnafous laat horen vormen een genot voor het oor.
Ook 'Genau' is de moeite waard. Hier horen we Cools, Bonnafous en Jurgeleviciute als trio. De klanken van de kanklės en de gitaar vallen hier op soepele en harmonische wijze samen en het geluid van de fluit geeft hier pure poëzie en Jurgeleviciutes zang klinkt engelachtig. 'Dvarai' kenmerkt zich weer als bezwerend, met name door Cools die hier zijn gitaar bespeelt met een strijkstok - waardoor de klank wel wat wegheeft van een viool - en door het repeterende getokkel op de kanklės.
Klik hier voor foto's van dit concert door Luiza Rauleac.
Cd
Merope - 'Amarinthine' (Granvat, 2015) Opname: november 2014
Het album 'Amaranthine' vormt een goed alternatief voor Merope live en maakt het mogelijk thuis nog eens van deze dromerige muziek te genieten. Ook hier een aantal hoogtepunten.
In 'Sunday Love' is het einde bijzonder, waarin het duet Cools–Bonnafous ingebed wordt in de klanken van de kanklės. En in 'Rainbow' domineren de zware klanken die het nummer die eerdergenoemde ritmische cadans geven en het tot een bijna hallucinerende ervaring maken. 'Cenote' tot slot benadert de natuurervaring. Het stromende water wat hier als een veldopname aan is toegevoegd, biedt een boeiend decor bij het melodische patroon.
Klik hier voor het nummer 'Bijune' van het album 'Amarinthine'.
In Jazz Rules #80 hoor je nieuwe muziek van Ananke, een Brusselse jazzband met onder anderen Yann Lecollaire, Quentin Manfroy en Viktor Abel. Ze hebben net een nieuw album uit, 'Stop That Train'. Ook de Japanse virtuoze pianiste Hiromi heeft een nieuw album met haar trio, 'Spark', waarvan je twee nummers hoort.
Verder ook muziek van het trio van de Oost-Vlaamse bassist Raphael Malfliet. Hij nam vorig jaar een album op met twee New Yorkse muzikanten: gitarist Todd Neufeld en drummer Carlo Costa. Het trio geeft op 24 april een aperitiefconcert in het Museum Dhondt-Dhaenens in Deinze.
In de reeks #25Miles over leven en werk van Miles Davis behandelt docent jazzgeschiedenis Frederik Goossens het album 'Milestones', opgenomen in 1958.
Studiogast is dit keer Jo De Geest, frontman van John Ghost. Die band heeft net het nieuwe album 'For A Year They Slept' uit. De meeste composities zijn van gitarist Jo De Geest.
Verder nog muziek van het Jérémy Dumont Trio, Charles Mingus, Louis Armstrong & His Orchestra, Markus Stockhausen en Florian Weber.
Cd
Evan Parker & Peter Jacquemyn - 'Marsyas Suite' (El Negocito, 2015)
Opname: 5 oktober 2012
Volgens de overlevering was de eerste rietblazer een Griekse herder, Marsyas. We rekenen dan de god Aulos gemakshalve even niet mee. Die Marsyas bespeelde een dubbelriet, maar goed, dat is wel de voorloper van de klarinet, de hobo en de saxofoon in alle soorten en maten waar wij heden ten dage nog van kunnen genieten. Er loopt dus een rechte lijn van Marsyas naar Evan Parker, die in de 'Marsyas Suite' een soort van eerbetoon brengt aan deze grondlegger, deels solo en deels samen met bassist Peter Jacquemyn. Jacquemyn kan dan goed staan voor de god Apollo; die bespeelde weliswaar een lier in plaats van een bas, maar vormde met Marsyas wellicht het meest beruchte duo uit de muziekgeschiedenis. Nu ja duo, het was eigenlijk een wedstrijd tussen die twee, die Marsyas uiteindelijk letterlijk de kop kostte. Nee, dan Parker en Jacquemyn. Het gaat er even heftig aan toe, maar naar ik weet leven beiden nog.
Zes delen bevat deze ongetwijfeld volledig geïmproviseerde suite, uitgevoerd tijdens een liveoptreden in het Sint Janshospitaal in Brugge. In het eerste en langste deel zet vooral Jacquemyn de toon, woest en heftig strijkend, een vol en zangerig geluid producerend, waar Parkers spel naadloos op aansluit. In het tweede deel horen we Parker solo op sopraansax in zijn kenmerkende stijl, waarin hij eindeloze slierten noten blaast met behulp van circulair breathing-techniek, heen en weer schietend tussen hoog en laag. Hij kan zo op voor het slangenbezweerdersexamen.
In deel drie klinken vervaarlijke klanken. Het kraakt, knarst en piept aan alle kanten, hier kan een beetje kruipolie geen kwaad! Maar dit deel bevat ook een aantal delicate momenten. Jacquemyn zacht tokkelend en Parker soepel bewegend op tenorsax, waarmee hij aanvullende klanken voortbrengt. Aansluitend neemt Jacquemyn de solorol op zich. Al lijkt het geluid meer op een apparaat dat hoognodig aan vervanging toe is. Hoe dan ook, wat Jacquemyn hier aan zijn contrabas ontfutselt klinkt ongelofelijk. En dan gaat hij er ook nog eens bij zingen in de stijl van de Mongoolse boventoonzangers, waardoor hij bijna een verlengstuk van zijn bas wordt. Fascinerend.
De twee laatste delen zijn voor het duo. Klinkt het vijfde deel enigszins swingend en dynamisch (als je het enerverende samenspel zo kunt noemen), het laatste deel, duidelijk de toegift in dit concert, klinkt weerbarstig en weemoedig. Klik hier om te luisteren naar twee delen van dit album: 'Marsyas Suite I' en 'Marsyas Suite IV'.
In Jazz Rules Urgent hoor je in primeur nieuwe muziek van twee Gentse bands. 'For A Year They Slept' is het nieuwe album van John Ghost, de band van onder anderen Jo De Geest, Rob Banken, Wim Segers, Karel Cuelenaere, Lieven Van Pee en Elias Devoldere. Het is ook de cd van de week bij Jazzmozaïek.
'Dancing In A Black Triangle' is de nieuwe plaat van het Pieter Claus Quartet. De vibrafonist liet zich omringen met gitarist Jan Gesquière, bassist Jouni Isoherranen en drummer Xavier Rogé. Het album is net uit bij het Gentse label Solidude Records.
Baritonzanger Sander De Winne komt naar de studio en hij brengt de bevallige dames van IKI mee. Zij zingen live in de studio bij Dirk Roels en er is ook een interview met Sander en met Johanna van IKI. Verder ook nog muziek van het David Thomaere Trio, het Sylvie Courvoisier Trio, Herbie Hancock en Brad Mehldau.
Concert
Young VIPs doen hun titel eer aan
Young VIPs Tour 2016: Rogier Telderman Trio & VinnieVibes, vrijdag 15 april 2016, Paradox, Tilburg
Rogier Telderman en Vincent Houdijk zijn de Young VIPs van 2016. Een titel die ieder jaar door de programmeurs van de beste jazzclubs in Nederland vergeven wordt aan de meest veelbelovende talenten die ook hun eigen muziek componeren. De Vereniging van Jazz- en Improvisatiemuziek Podia startte deze maand de Young VIPs-tournee, waarvan dit concert een onderdeel was.
Telderman debuteerde met zijn trio in 2014 met de cd 'Contours' en Houdijk met zijn kwintet VinnieVibes in 2013 met '15'. Voor laatstgenoemde was het sowieso een bijzondere happening, omdat '15' destijds tijdens een uitverkocht concert op het Tilburgse jazzpodium gereleased werd, maar ook omdat hij deze avond vers van de pers zijn album 'Vortex' kon presenteren, dat in oktober 2015 op deze zelfde plek live werd opgenomen.
Telderman en Houdijk zijn beiden jonge, frisse muzikanten met een geheel eigen stijl en een brede, gepassioneerde kijk op jazz. Allebei komen ze uit Brabant en spelen ze regelmatig, in verschillende bezettingen, samen. In de composities van Telderman staat het verhaal centraal, dat hij op lyrische wijze benadert en uitdiept. Haast orkestrale akkoorden met duidelijk klassieke invloeden, maar ook sprankelende kleine melodielijnen vind je in zijn werk. Verhalen ontrollen zich als een kleurrijk klanktapijt in samenspel met trio-genoten Guus Bakker op bas en Tuur Moens op drums. De contouren van zijn vertellingen tekenen zich gaandeweg af zoals de titel van zijn cd zo treffend uitdrukt.
In VinnieVibes draait het allemaal om energie! De stukken zijn melodieus, swingend, met veel ritmewisselingen en breaks. Stevige band met aanjager Houdijk op zijn vibrafoon, die - ondanks dat de warme, omfloerste klanken misschien anders doen vermoeden - de gang er goed in houdt. Geen ingewikkelde toestanden, maar goede luisterbare muziek met diepgang en passie gemaakt. Blakend van energie, net als Houdijk zelf. Het succes van zijn kwintet is niet in de laatste plaats te danken aan uitstekend drumwerk van Haye Jellema en de vette gitaarsound van (ook Brabander) Aron Raams. En ook hier is de titel 'Vortex' dus alleszeggend, als in 'draaikolk van energie'.
Ik had het geluk de opname van de cd bij te wonen, wat dus eigenlijk ook een beetje pech was voor de beleving van deze avond. De spanning en opwinding was niet helemaal terug te vinden tijdens het concert, wat ook logisch is, waardoor je toch onbewust de neiging hebt te gaan vergelijken. Altsaxofonist Miguel Boelens verving Floris van der Vlugt, wat weer iets anders deed met de totale dynamiek. Niets ten nadele van Boelens muzikaliteit overigens, maar het kwam niet helemaal uit de verf. Pas in de toegift 'Kerrara' liet hij zichzelf zien en speelde hij een schitterende solo op zijn sopraansaxofoon. Compliment voor Guus Bakker, vaste bassist in het trio van Telderman, die als invaller meespeelde bij VinnieVibes. Hij wist zich door zijn jarenlange ervaring en grote muzikaliteit in beide settingen te plooien en het groepsgeluid te vervolmaken.
Klik hier voor foto's van dit concert door Donata van de Ven.
Wegens een fout onzerzijds kwam bij de laatste afleveringen van het radioprogramma Jazz Rules de tekst niet overheen met de gelinkte uitzending. Daardoor is onderstaande aflevering #76 niet gepubliceerd op onze website, doch dermate interessant dat wij hem onze lezers niet willen onthouden. Vandaar bij dezen alsnog:
Saxofonist Robin Verheyen (bekend van TaxiWars en zijn eigen New York Quartet) krijgt de Jazzmozaïek Award 2016 omwille van zijn inzet op het gebied van vernieuwing, verjonging en verbreding in de jazz. Verheyen woont in New York, maar is in deze aflevering studiogast bij Dirk Roels. Hij praat er over zijn carrière, zijn klassieke projecten en het vaderschap.
In #25Miles gaat het dit keer over het eerste Miles Davis Quintet met John Coltrane, Red Garland, Paul Chambers en Philly Joe Jones. En er is ook nieuwe muziek van Ralph Alessi, het Kenny Barron Trio en het Christophe Devisscher Quartet. En we trakteren je op een livesessie van De Beren Gieren!
"Richard 'Groove' Holmes antwoordde ooit op mijn vraag of hij op de piano begonnen was: "No man. I entered the church and I saw the organ. I sat behind it and on that god given moment I could play!" Ik vraag Lonnie of hij ook zo'n god given moment had. "Jazeker", antwoord hij. Nadat hij een aantal jaren op school trompet had gespeeld in de schoolband, kwam hij bij een vriendje thuis wiens oudere broer net een Hammond had aangeschaft. Lonnie was toen vijftien jaar. Die broer liet dat orgel brullen en Lonnie wist meteen: dit monster is mijn instrument."
Ter gelegenheid van het verschijnen van een live-lp en een korte Nederlandse tour met het Jazz Orchestra Of The Concertgebouw had Hammond-organist Herbert Noord een gesprek met zijn beroemde collega Dr. Lonnie Smith. Vanavond treedt Smith op in het Paard van Troje (Den Haag) en morgen is deze mooie bill nog te zien in het Patronaat (Haarlem).
Concert
Richtingloos, maar rijk aan uitdagende polyritmiek
Zhenya Strigalev 'Never Group' featuring Eric Harland, Federico Dannemann & Linley Marthe, vrijdag 1 april 2016, Paradox, Tilburg
Ondanks de mondialisering binnen de jazz zijn Russische jazzmuzikanten nog altijd een zeldzaamheid. Jaren van repressie in het voormalige Sovjetrijk zijn hier mede debet aan. De uit Rusland afkomstige altsaxofonist Zhenya Strigalev vormt hierop een uitzondering. Hij resideert en acteert al enige tijd vanuit het Westen. Ofschoon zijn bekendheid relatief is, slaagt hij er met ogenschijnlijk gemak in gerenommeerde muzikanten aan zich te binden. De bezetting waarmee hij twee jaar geleden zijn eerste album 'Smiling Organizm' uitbracht, bestaat uit drummer Eric Harland, contrabassist Larry Grenadier en stertrompettist in spe Ambrose Akinmusire. In 2014 heeft Strigalev live in het Bimhuis gespeeld, in de bovengenoemde line-up, aangevuld met basgitarist Linley Marthe. In Paradox flankeren drummer Eric Harland en basgitarist Linley Marthe de saxofonist. Never Group, de nieuwe band van Zhenya Strigalev, is een afgeleide van zijn band Smiling Organizm.
De ritmesectie en vooral Eric Harland imponeert. De drummer is voortdurend stralend achter zijn drumkit waar te nemen. Hij ontpopt zich tot de furieuze animator van de groep. Het zijn de vele vakkundige maatwisselingen en de opzwepende dynamiek die bepalend zijn voor de spanning in het groepsgeluid. Geheel in navolging van Marcus Miller laat basgitarist Linley Marthe het hele spectrum van zijn instrument op melodieuze, funky wijze horen. Bij zijn basspel buitelen meerdere melodielijnen over elkaar. Het virtuoze samenspel met Harland maakt de ritmesectie tot een dampend, orgastisch werktuig. De saxofonist, Zhenya Strigalev, wordt hierdoor naar de kroon gestoken. Ook de verdienstelijk spelende gitarist Federico Dannemann wordt er door in de schaduw gezet. Met zijn hoofd in 60˚ stand, overwegend hemels gericht slaagt Strigalev er slechts ten dele in zijn status als opkomende saxofonist waar te maken. In de beweeglijke, naadloze, supersnelle en felle boppassages weet hij nog het meest te imponeren. Maar ook dan komt de altist niet altijd los van clichés. In rustige stukken toont hij zich kwetsbaar en onzeker. De noten die moeten leiden tot overdracht van emotie blijven uit.
Zeker in de eerste van twee lange sets laat de zeggingskracht te wensen over en pruttelt de saxofoon op de achtergrond mee. Het solowerk berust op de schouders van anderen. Vrijgevochten laat Strigalev zich gelden bij het door Ornette Coleman geïnspireerde stuk. Onvoorspelbaar en muzikaal baant hij zich een weg door het onorthodoxe, muzikale landschap van de free jazz. Abstract, rafelig en vindingrijk. Zhenya Strigalev is zeker getalenteerd, maar ontbeert artistieke rijpheid. Dit blijkt niet alleen uit zijn spel. Eclectische muziek vormt vaak en en met recht de basis voor vindingrijkheid, creativiteit en vernieuwing. De door elkaar gestampte mix van zestiger jaren hardbop en moderne invloeden uit funk, fusion, drum-'n-bass, vrije jazz en brokjes improvisatie mist een ziel. De composities zijn hoog energetisch, vaak warrig en richtingloos en op te veel stijlen gebaseerd. Als een oncontroleerbare maalstroom van invallen. Vaak ongepast opdoemend, zonder richtinggevend kompas. Maar niets dan hulde voor de ritmesectie!
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Cd
Kim Hoorweg & Robin Nolan Trio – 'The Boulevard Of Broken Dreams' (KimCompany, 2016)
Het kleine opdondertje is een hele grote dondersteen aan het worden. Met elk album groeit vocaliste Kim Hoorweg een stukje. In gitarist Robin Nolan heeft ze een ideale sparringpartner gevonden. Nolan injecteert Djangoesque melancholie in de mix. Dat gebeurt in de Franstalige nummers, maar ook in de oude Ink Spots-hit 'If I Didn’t Care'. Grappig, dat Hoorweg voor twee Spotscovers heeft gekozen. In 'It’s A Sin To Tell A Lie' horen we zelfs iets van de toekomst van deze fascinerende alt. Dat geldt eveneens voor 'When Your Lover Has Gone', waarin ze frank en vrij over de maatstrepen huppelt.
Met het a-capella begin van het openingsnummer 'Mood Indigo' zet Hoorweg de toon voor het album. Charmant is haar adaptatie van Sidney Bechets 'Si Tu Vois Ma Mère'- daarin verwerkte de geadopteerde Fransman zijn creoolse wortels. Voor 'Quiet Whiskey' legde de Rotterdamse haar oor te luisteren bij de versie van Catherine Russell en dus niet bij het origineel uit 1953 van Wynonie Harris. Dat mag, maar erg logisch is het niet. Dit is overigens de enige song waarin haar dictie te wensen overlaat. Verrassend is ook haar aanpak van het titelstuk 'The Boulevard Of Broken Dreams', dat een uitdagende tango-behandeling heeft gekregen. Daarmee refereert ze aan de oorspronkelijke intro die in de film 'Moulin Rouge' werd gebruikt. Dit meisje heeft smaak, jongens!
De begeleiding is aangenaam spaarzaam. Behalve Nolan trekken altsaxofonist Benjamin Herman en, in één stuk, Sjoerd Dijkhuizen op basklarinet bescheiden de aandacht. Meer klarinet dan bas. Wonderbaarlijk, ook.
Luister hier naar de albumtrack 'It’s A Sin To Tell A Lie'.
In aflevering 78 van Jazz Rules hoor je muziek van het Bill Evans Trio. Dit naar aanleiding van contrabassist Scott LaFaro, die op 3 april 80 jaar oud zou geworden zijn. Maar de bassist overleed al op 25-jarige leeftijd. 'Live At The Village Vanguard' van het Bill Evans Trio is een legendarische plaat geworden, onder meer doordat LaFaro 10 dagen na de opname ervan verongelukte met zijn auto.
De jonge Gentse band Steiger heeft net een sterke eerste EP uit. Steiger is het trio van pianist Gilles Vandecaveye, bassist Kobe Boon en drummer Simon Raman. Allemaal studenten van het Gentse conservatorium. Gilles Vandecaveye is te gast bij Jazz Rules en hij komt de nieuwe titelloze EP voorstellen en uitleg geven over hun crowdfundingproject.
De Duitse componiste, zangeres en saxofoniste Sabine Kühlich heeft samen met pianiste Laia Genc een Dave Brubeck-tributeplaat gemaakt. 'In Your Own Sweet Way' is een project dat lang gerijpt heeft en nu onlangs op plaat is uitgebracht. Dirk Roels heeft een interview met Kühlich.
'Kosmos' heet het nieuwe album van baritonzanger Sander De Winne en zijn groep. Die bestaat uit toetsenist Bram De Looze, saxofonist Steven Delannoye, bassist Lennart Heyndels en drummer Lionel Beuvens. De Winne liet zich voor dit project ook omringen door het Deense vocaal ensemble IKI. Binnenkort gaan ze ermee op tournee door Vlaanderen.
In de reeks #25Miles heeft Frederik Goossens het dit keer over de soundtrack 'Ascenseur Pour l’Echaufaud'. Miles Davis maakte die tijdens zijn verblijf in Parijs voor regisseur Louis Malle. Verder ook nieuwe muziek van de Franse drummer Manu Katché.
Concert
Een halve bas, een halve tenorsax en een achtste drumstel
Han Bennink Trio, woensdag 29 maart 2016, Azijnfabriek, Den Bosch
Het is niet zo heel verwonderlijk dat bij de aankondiging de kleine bas van Ernst Glerum abusievelijk wordt aangezien voor een cello. Hij corrigeert het prompt: "Het is een bas, een halve bas." Michael Moore vult hem aan: "En dit", doelend op zijn altsax, "is een halve tenorsax," Han Bennink, de leider van dit trio, doet tenslotte ook nog een duit in het zakje door zijn wel erg minimale set aan te duiden als een achtste drumstel. Het zijn dan ook nog jongens die hier op het podium staan, enigszins baldadige jongens tijdens het speelkwartier op het schoolplein. Want hoor Bennink daar nu eens enthousiast en met ongekende groove trommelen op het kistje dat tevens als kruk dient, om daarna over te schakelen op het enige stuk dat nog rest van zijn drumstel, de snaredrum. Meer heeft hij niet nodig. Glerum zit intussen geconcentreerd en vol overgave te jammen op die halve bas. En dan Moore. Een wonderlijke melodie, treffend en loepzuiver, kringelt uit zijn altsax.
Gezeten achter zijn achtste drumstel zet Han Bennink de toon in dit concert, dat vrijwel geheel uit standards van Irving Berlin bestaat. Hij doet dat op onovertroffen wijze; weinig slagwerkers weten met zo weinig middelen een zo imposant geluid te creëren. Het knalt, bruist en swingt, ongeacht waar Bennink op slaat. Maar hij doet het natuurlijk niet alleen en in Michael Moore, verantwoordelijk voor de arrangementen, en Ernst Glerum, heeft Bennink de beste partners die je kunt wensen. Alle drie maken ze deel uit van het ICP Orchestra en ze kennen elkaar dus door en door. Hun samenspel laat dan ook niets te wensen over. In 'How Deep Is The Ocean' zit een geweldig duet van de aandachtig plukkende Glerum en Moore, die warme tonen produceert, zijn altsax indringend, licht gruizig laat klinken en niet weinig ontroert. Ah, dit voelt als de blues en Bennink laat dan ook grommend zijn instemming horen, terwijl hij het nummer naar een hoger plan brengt.
Aanstekelijk is ook het arrangement van 'Cheek To Cheek', in combinatie met Sean Bergins 'For The Folks Back Home'. Het aantrekkelijke, maar ook wat zoete melodietje van 'Cheek To Cheek' wordt hier groots gecombineerd met het Zuid-Afrikaanse ritme van Bergin. We zouden ervan gaan dansen! In 'The Song Has Ended' horen we Moore op klarinet met een gepolijst, bijna smooth klinkend geluid en ach, wat valt dat mooi samen met die warme toon van die halve bas. En dan is het einde daar en worden we onder de swingende tonen van 'There Is No Business Like Showbusiness' uitgeleide gedaan.
Het Florian Favre Trio heeft B-Jazz gewonnen. Dat is de internationale jazzwedstrijd van Muziekmozaïek, de uitgever van Jazzmozaïek. B-Jazz vond plaats tijdens het Leuven Jazz Festival. Zes groepen uit België, Frankrijk, Italië, Polen en Zwitserland stonden er in de finale. De jury riep uiteindelijk het Zwitserse trio rond pianist Florian Favre uit tot laureaat van B-Jazz. Dirk Roels had een gesprek met de winnaar, over B-Jazz, over spelen op internationale jazzfestivals, over hun album 'Ur', dat eerstdaags verschijnt en over les krijgen van... Bert Joris!
Studiogast deze keer is trombonist Dree Peremans. Met Rebirth::Collective heeft hij net een nieuw album uit. 'Raincheck' bevat composities van Billy Strayhorn, de componist van Duke Ellington, die vorig jaar 100 jaar zou geworden zijn. Rebirth::Collective nam de plaat op met de Nederlandse gitarist Jesse Van Ruller.
In de reeks #25Miles geeft docent jazzgeschiedenis Frederik Goossens dit keer tekst en uitleg bij het album 'Miles Ahead', dat Davis opnam samen met Gil Evans. Verder nog muziek van het Laurent Coulondre Trio, het Jérémy Dumont Trio, Ron Carter (die naar het Gent Jazz Festival komt), Maria Schneider en BJO featuring Bert Joris.
"De eerste editie van het Utrechtse Transition Jazzfestival is met vierduizend bezoekers uitverkocht. Het festival opent met de mededeling dat er definitief een tweede editie volgt op 8 april 2017. TivoliVredenburg, dat met zijn vijf concertzalen bijna ontworpen is als festivallocatie bij uitstek, is vandaag het toneel voor 27 optredens."
Op 26 maart bezocht Kees Schreuders het nieuwe Utrechtse festival Transition. Hij zag er optredens van het Yuri Honing Acoustic Quartet, GoGo Peguin, Robert Glasper, Makaya McCraven en Nik Bärtsch's Mobile.
Boek
'Better Git It In Your Soul: An interpretive Biography of Charles Mingus'
Auteur: Krin Gabbard / Uitgeverij: University of California Press, 2016
Met 165 vloog ik uit de bocht, de nacht nadat ik Mingus voor het eerst live had meegemaakt. Zo'n effect had de Zwartheiligman op mensen. Een outsider uit roeping, een geweldenaar, als mens en als musicus, een geest die een maat of drie, vier te groot was voor een toch al niet misselijk lichaam. Iemand die van een man of vijf, zes een levende, loeiende machine kon maken. Als er één muzikant was die in de jaren zestig bij zowel de jazzliefhebbers als de popvolgers goed in de markt lag, was het wel bassist en componist Charles Mingus.
Nog een voorbeeld uit eigen ervaring. De avond nadat ik met het Gereformeerde Plankje Mingus' 'The Black Saint And The Sinner Lady' had uitgedanst, de volle 37 minuten en 37 seconden, en ik Plankje naar huis bracht, struikelde ze bij het betreden van de ouderlijke woning en veegde ze in één machtige zwaai een aantal rijwielen annex een antiek Indonesisch Hinggi kleed tegen het dek, daarbij ook nog eens een fraaie boog kots over de gang sproeiend.
Die Mingus, die gaat niet in je kouwe kleren zitten. Krin Gabbard heeft, na de autobiografie 'Beneath The Underdog' en de biografieën van Brian Priestley en Gene Santora (die laatste ken ik niet) een nieuw document aan de Mingus canon toegevoegd. 'Better Git It In Your Soul' verschilt van het eerdere werk doordat de auteur ook veel ruimte heeft ingeruimd voor Mingus-als-schrijver, zijn relatie tot de Third Stream-muziek, de rol en de visie van sleutelfiguren Danny Richmond, Eric Dolphy en Jimmy Knepper en Mingus-in-de-film.
Dat zijn vader, Charles Mingus sr., een harteloze kerel was met losse handjes wisten we al. Dat hij zijn dochters nog een stuk slechter behandelde dan zijn zoon was nieuw voor mij. Ook dat Grace en Vivien hun jongere broer destijds grappig, opgewekt en liefdevol vonden, had ik niet verwacht. Later zou Charles een vorm van bipolariteit ontwikkelen, gekenmerkt onder meer door slapeloosheid en plotselinge stemmingswisselingen.
Hilarisch is het verhaal hoe de bassist een rumoerig publiek in de Village Vanguard wist te temmen. Hij legde de band stil, gaf zijn pianist een krant en zijn saxofonist en drummer een schaakspel en ging zelf voor een draagbaar toestel tv zitten kijken. Dat hielp. In 1963 vond Bob Thiele, producer van het Impulse!-label, een briefje op zijn stoel, dat met een mes was vastgepind. 'Where the fuck is my money? MINGUS' stond erop. Toen de vrouw op wie hij verliefd was geraakt in een appartement aan West 87th Street in Manhattan trok, huurde hij een etage ertegenover, van waaruit hij haar bestookte met een surrealistische lichtshow van lampen met tijdschakelaars, waarmee hij beelden van fel oplichtende kruisen en ejaculerende penissen creëerde. (Ze kregen elkaar.)
In de herfst van 1972 was Mingus een van de muzikanten die een concert gaven aan Yale University. Halverwege kwam er een politiefunctionaris het podium op om te verklaren dat er een bommelding was binnengekomen. Of iedereen het gebouw ordelijk wilde verlaten. Dat deed iedereen – behalve Charles Mingus. "Die bom is afkomstig van racisten, maar die racisten zijn niet sterk genoeg voor de muziek; als ik moet sterven ben ik er klaar voor." En door de open deuren van de aula konden de kleumende concertgangers horen, hoe hij twintig minuten lang in zijn eentje 'Sophisticated Lady' speelde.
Mooie verhalen die ik voor het merendeel nog niet kende. Maar de meerwaarde van deze biografie zit hem in de aandacht die Gabbard aan de schrijver Mingus geeft. Via minutieus bronnenonderzoek maakt hij aannemelijk dat zijn autobiografie weliswaar geredigeerd is (door Nel King), maar toch het authentieke 'geluid' van de hoofdpersoon weergeeft. Bovendien blijkt 'Beneath The Underdog' minder opgesmukt dan tot dusver werd aangenomen. Zulks in tegenstelling tot 'Miles! The Autobiography', dat trompettist Miles Davis (samen met Quincy Troupe) geschreven zou hebben, maar waar de eindredactie een wel heel vrije hand in heeft gehad.
Het onderdeel over Mingus als exponent van de Third Stream-beweging overtuigt daarentegen niet helemaal. Zeker, de componist was even goed thuis in de klassieken als in de jazz en zijn werk 'Revelations' werd uitgevoerd tijdens een van de aan deze hybride vorm gewijd concert. Met veertig pagina's geeft de auteur wel erg veel aandacht aan deze stroming. Waarbij hij wonderlijk genoeg geheel voorbijgaat aan de situatie in 1939-41, toen er vanwege een conflict tussen de radio en de American Society of Composers, Authors and Publishers een tijdlang geen werk werd uitgezonden dat bij die rechtenorganisatie was ingeschreven. Een van de gevolgen was dat de swingorkesten zich gedwongen zagen materiaal uit het publieke domein, waaronder klassieke composities, te gaan vertolken wanneer ze op de radio waren. Bigbands als die van Freddy Martin en Larry Clinton verdienden een goede boterham aan Tsjaikovski en Ravel.
Maar dat is detailkritiek. Met 'Better Git It In Your Soul' heeft Krin Gabbard het mysterie Mingus weer een stapje verder ontrafeld.
Deze recensie stond ook in Doctor Jazz Magazine 233.
Concert
Jazzmusici zijn net mensen
Harmen Fraanje, Anton Goudsmit, Rudi Mahall & Samuel Rohrer, vrijdag 25 maart 2016, Paradox, Tilburg
Jazzmusici zijn net mensen. Ook zij hebben zo nu en dan hun dag niet, missen de klik met hun instrument of moeten - net als deze vier musici - nog wat aan elkaar wennen. Het is allemaal niet verwonderlijk en als de muziek dan ook nog eens niet bepaald de gemakkelijkste is, kan het wel eens wat minder goed uitpakken. Het overkomt het kwartet van pianist Harmen Fraanje, gitarist Anton Goudsmit, basklarinettist Rudi Mahall en slagwerker Samuel Rohrer in Paradox, tijdens het eerste concert in een nieuwe tour. Wij luisteraars mogen er getuigen van zijn en eerlijk is eerlijk: dat is in de eerste set geen onverdeeld genoegen.
Reeds in 'Ballad' en 'Ben Benieuwd' valt op dat het samenspel niet altijd vlekkeloos verloopt, Mahalls basklarinet klinkt alsof hij nog niet helemaal ingeblazen is en Rohrer zit met zijn slagwerk Fraanje vaak eerder in de weg dan dat hij daadwerkelijk iets toevoegt. Nee, hier is het geheel duidelijk minder dan de som der delen.
Maar als pauzes ervoor dienen om de horloges gelijk te zetten en een aantal zaken met elkaar op een rij te zetten, dan heeft dit kwartet de pauze goed gebruikt. Want zie daar: de tweede set verloopt beduidend beter. Er is de in de eerste set zo gemiste samenhang en zelfs Mahalls basklarinet klinkt ineens een stuk beter, alsof er wat smeerolie is ingegaan. Wellicht is dat ook zo, het was tenslotte pauze. Het leidt in ieder geval tot een bruisende solo van Mahall, één van de hoogtepunten in het drieluik 'Friuli / Palma Nova / Wobli'. En zoals gezegd, ze maken het zichzelf niet gemakkelijk. 'Wie Axel', een compositie van Mahall, bevat een veelvoud aan tegendraadse ritmische patronen en atonale constructies van het stekelige soort die het kwartet, zij het nog wat onwennig, prima doorstaat. In het bijna romantische 'Realm Of Nows' valt Goudsmit te bewonderen in een gloedvolle, ingetogen gitaarsolo, waar Mahalls basklarinet prachtig bij kleurt.
En zo wordt het toch nog een mooie avond met musiceren op het scherpst van de snede. Dat belooft toch een prima tournee te worden, jammer dat ze maar één concert in Nederland doen.
Klik hier voor foto's van een concert dat dit kwartet gaf op 1 juni 2012 in Paradox door Cees van de Ven.
Cd
Alfredo Rodriguez – 'Tocororo' (Mack Avenue, 2016)
Of deze Alfredo Rodriguez in de dagelijkse omgang een aimabel persoon is? Ik zou het je niet kunnen zeggen. Vermoedelijk wel – de meeste jazzmuzikanten zijn immers aardige mensen. Maar op het podium en in de studio lijkt hij me een Pietje Precies. Zoals hij zijn 'Raíces (Roots)' zoekt en opgraaft, dat gaat met een indrukwekkende trefzekerheid. Ook in de compositie daarvóór, 'Yemayé', is hij het baasje. Maar in feite hoor je al meteen in het allereerste nummer, 'Chan Chan', dat je met een sterke persoonlijkheid te maken hebt. Dat weerhoudt hem er vanzelfsprekend niet van op de Suzuki-melodion in Astor Piazolla's 'Adiós Nonino' de emotionele sluizen wijd open te zetten. Laar mevrouw de koningin het maar niet horen.
Voor de emoties ben je ook bij vocalist Antonio Lizana in Ernesto Lecuona's 'Gitanerías' aan het goede adres. En in het ijzersterke 'Ay, Mamá Inés' opent de pianist een magisch luikje, dat uitzicht biedt op de muziek van zijn Cubaanse voorvaderen. Het was daar best uit te houden, destijds.
Voor de koele touch is trompettist Ibrahim Maalouf ingehuurd. Geen trompettistische trompettist, eerder een bezonken bazuinblazer. Iemand die het klaaglijke geluid van de duduk naar zijn kwarttoontrompet heeft vertaald. In het nummer 'Kaleidoscope' werkt dat erg goed.
De invloed van producer Quincy Jones is vooral hoorbaar in de karakteristieke wijze waarop hij de vocale en instrumentale elementen heeft verenigd. Die Q krijgen ze ook niet kapot, zeg.
Klik hier om geluidsfragmenten van dit album te beluisteren.
Concert / Jazztube
Een warm bad evergreens
Simon Rigter, Bert van Erk & Elmer Bergstra, donderdag 24 maart 2016, Jazzcafé Alto, Groningen
Het recept is simpel en doeltreffend. Elke maand nodigt bassist Bert van Erk een gastsolist uit voor een optreden in het Groninger Jazzcafé Alto. Er worden dan doorgaans wat eigen composities over en weer gemaild, er is een korte repetitie voorafgaand aan het optreden en hup, een plezante avond is gegarandeerd.
In het geval van tenorist Simon Rigter liep het wat anders. Die besloot geen eigen stukken in te brengen, doch volledig op bekende standards te vertrouwen. Van 'My Melancholy Baby' tot 'Good Bait'. Gemakzuchtig? Wellicht. Verfrissend? Zeker wel. Ik heb dat al eens eerder opgemerkt: vrijwel alle jazzmuzikanten schrijven eigen materiaal – maar een goede solist is niet automatisch ook een goede componist. Dat is namelijk een vak. Toen saxofonist Wayne Shorter in 1959 bij de Jazz Messengers van drummer Art Blakey aanmonsterde, was gelijk duidelijk dat Benny Golson een waardige opvolger had gekregen. Alleen al aan zijn bewerkingen van bestaande stukken kon je horen dat we er een prachtige nieuwe jazzcomponist bij hadden.
Dat al die jonge gasten eigen dingen willen spelen zou je kunnen herleiden tot zelfoverschatting. Maar het is ook heel eenvoudig een vorm van inkomsten vergaren: als je op het eind van het jaar voor de Buma aannemelijk kunt maken dat jij of een andere partij duizend keer jouw eigen composities heeft uitgevoerd, hou je daar een heel voldaan gevoel en een aardige zakcent aan over. Dat je je publiek hebt opgezadeld met een oceaan aan oersuffe werkjes – ach, dat merkt het niet eens. Toch?
In Alto werd het dus een alleszins aangenaam verpozen tussen de evergreens. Simon Rigter bezit een warm, rond geluid en een aanpak waar Warne Marsh in voort lijkt te leven. In bepaalde loopjes en riedeltjes hoorde je die erfenis en, ja, wanneer je je aan 'All The Things You Are' waagt, hou je de geest van Lennie Tristano niet in de fles.
Gaandeweg groeide het trio naar elkaar toe; het kittige drummen van Elmer Bergstra was daar een belangrijke factor in. De saxofonist is niet vies van een citaatje meer of minder – een volgende keer moeten we daar maar eens een quizje aan wijden. En zo kwamen de laatste nummers, 'Early Autumn', 'Rhythm-A-Ning', 'Good Bait', er stuk voor stuk puntgaaf uit. Van de bezoekers had het best nog wel even op die manier door mogen gaan. Evergreens zat.
Foto: Vidimah
In de Jazztube hierboven zie en hoor je 'Rhythm-A-Ning' door Rigter, Van Erk & Bergstra in Alto.
Cd
Drifter - 'Flow' (Edition, 2015)
Opname: 29-30 november 2014
Drifter, het kwartet onder leiding van de Finse pianist Alexi Tuomarila, bracht in 1999, toen nog onder de naam Alexi Tuomarila Quartet zijn debuut uit onder de titel 'Voices Of Pohjola', gevolgd door '02' in 2003. En toen was het stil, lange tijd stil, mede door het kwijtraken van het platencontract, omdat de platenmaatschappij stopte met jazz. Maar nu is het kwartet dus herenigd onder de naam Drifter en ligt er een nieuw album: 'Flow'. De samenstelling is ongewijzigd, wat betekent dat we naast Tuomarila op saxofoon Nicolas Kummert tegenkomen en dat de ritmesectie bestaat uit bassist Axel Gilain en drummer Teun Verbruggen. In die tien jaar is veel gebeurd en Tuomarila zegt dan ook over dit album: 'The music means so much more now. Ten years ago, we were just playing tunes that we loved to play. Now the music comes from within us and somehow encapsulates the feelings of the last ten years: having our recording contract taken away, the development of our friendship as a band and the greater sense of purpose we all have in our lives. It’s so exciting for us.'
De terugkeer heeft een boeiend album opgeleverd met een aantal sterke nummers die met elkaar een dwingend karakter gemeen hebben. In 'Crow Hill' leidt dit tot een boeiende mix van doordachte melodische lijnen en virtuoze solo's, met name van Tuomarila. En in 'The Elegist' vergast Tuomarila ons op een strak ritmisch patroon, dat de luisteraar weet mee te voeren. Kummert vertelt hier het verhaal met een intens geblazen saxpartij, in melodische bewegingen.
Dit is ook duidelijk een album waarop het groepsgeluid centraal staat. De ritmesectie Gilain-Verbruggen speelt hier evident niet louter een ondersteunende rol. En dat is vooral zo in de composities van Kummert. In 'Lighthouse' zet het duo dan ook letterlijk de toon en horen we Gilain, samen met Kummert, ook nog als vocalist. Ook 'Harmattan' valt op door de evenwichtige harmonische wijze waarop het stuk is opgebouwd. Met Verbruggens zeer ritmische slagwerk als een soort van ankerpunt.
Het ingetogen 'Toueï' van Gilain geeft ons een luisterrijk duet tussen Gilain en Kummert, waarna Tuomarila een ware notenregen doet neerdalen. In afsluiter 'Vagabond' komen alle lijnen mooi samen. Het ritmische spel van Verbruggen en Gilain, de krachtige melodische lijnen van Kummert en het heldere pianospel van Tuomarila, maar bovenal dat aantrekkelijke groepsgeluid, dat ervoor zorgt dat iedere compositie klinkt als een boeiend muzikaal verhaal, een verhaal dat we maar al te graag horen.
Concert / Interview Avishai Cohen maakt onuitwisbare indruk Avishai Cohen Trio, woensdag 30 maart 2016, PaRaDoXaal, Concertzaal, Theaters Tilburg
'Jazz embraces most idioms, more than any other genre, and it goes in many ways where it didn’t used to be, which is good. It is funny because there is jazz tradition but jazz tradition is not to stay in the tradition, so it conflicts itself, which is very interesting.' (Avishai Cohen)
Jaren geleden hoorde ik onderweg in een auto een cd met prachtige (jazz)muziek. Melodieus, gevoelig, composities die me raakten. De magie van het moment zal zeker een rol gespeeld hebben, maar de muziek is me altijd bijgebleven. De man ook: Avishai Cohen, bassist. De gelegenheid kwam kortgeleden om hem een paar vragen te stellen. Een aantal quotes uit dit interview zijn verwerkt in deze recensie. Want vandaag ga ik eindelijk live een concert van hem meemaken, in mijn eigen stad nog wel. Waarvan akte.
Avishai Cohen: "Jazz, like any music, is for the listener to find out, the beholder. I see jazz as a form and expression of freedom, but keeping to the form and structure of the written notes, is vital as a composer. All shows and where the music takes you and the audience differs every time, that's the gift of this idiom. Energy is the big factor!"
De bijna 46-jarige en van oorsprong Israëlische Cohen werkte hard aan zijn carrière en behoort inmiddels tot de beste (jazz)bassisten van de wereld. Hij speelde onder anderen met Chick Corea samen, op wiens label zijn eerste vier cd's uitkwamen. Later richtte hij zijn eigen platenlabel Razdaz Recordz op, waardoor hij in staat was geheel zijn eigen weg te volgen. De onaflatende energie en dynamiek in zijn muziek en vooral ook zijn basspel is zijn handelsmerk geworden. Het stelde hem in staat het schijnbaar logge instrument, vóór op het podium, onder het spotlicht te zetten. De foto's die de afgelopen jaren overal opdoken toonden hem steeds in liefdevolle omarming met zijn bas, met een getekende, diepe inleving op zijn gezicht.
"My 105 year old bass is my friend and partner on stage and I have always performed with it out front from day one! My bass travels with me everywhere! I am in the center and I like to groove and dance with it at every show, it's like a beautiful woman with a big heart beat..."
Avishai Cohen speelde in de Tilburgse Concertzaal met zijn trio, bestaande uit Omri Mor op piano en Daniel Dor op drums. Terwijl we bij aanvang onze stoelen opzochten viel meteen de inrichting van het podium op. De helft was gevuld door een halfronde opstelling met Cohen als middelpunt, als was het een koesterende handpalm die hem veilig omringde, ingekapseld tussen Mor en Dor. Op deze vruchtbare bodem ontstond zo een scheppende ruimte waarin hij zich vrij kon bewegen. Doeltreffend ook, dicht bij elkaar, zodat een kort uitgewisselde blik zou volstaan. Het drietal kon zich volledig op elkaar verlaten.
Al moest het trio in het begin nog op stoom komen... wat een passie bij Cohen! In zijn spel, maar met zijn hele lichaam en in zijn mimiek. Hij liet de melodieën flirten met de lyriek van de piano en lokte Mor mee in een waar spektakel. In het vuur van de
spreekwoordelijke strijd gooide hij zijn strijkstok aan de kant, waarna zijn
vingers in een hartstochtelijk noten- en klankenspel over zijn bas raasden. Ik
verbaas me over zoveel zachtheid en tegelijk haast agressieve kracht; kolkende energie. Cohen werd overigens moeiteloos en vloeiend gevolgd door
Dor in de meest lastige wendingen en ritmes. Deze woorden zijn slechts ter
illustratie van wat er werkelijk gebeurde op dat podium.
"It is what the moment provides with every note and emotion, I have to embrace and do love my instrument to play it. It knows when I have left it for one day without touching it or practicing on it. It's a relationship. We are a partnership on stage and off stage, that's what it has always been and may it continue this way. Along with my musical partners on stage we wish to be one."
In Cohens muziek vind je invloeden terug uit onder meer klassieke, Arabische en Afrikaanse muziek. Zijn eigen geluid vindt hij in zijn drang naar nieuwe avonturen met respect voor de jazztraditie. "My music comes from all territories: Afro-Caribbean, western, Middle Eastern, but most recently I have also been attracted by several Israeli folk songs. This reflects in my music. There is also a personal thing in music for me that I can't explain. I feel so uplifted with music, it makes me feel better, and this is what I also would like to bring over to my audience."
Wel even schrikken; na een dik uur maakte het trio al aanstalten om te vertrekken. Het was voor een aantal bezoekers aanleiding om de zaal te verlaten. Een beetje voorbarig, want wat voor een toegift moest doorgaan betekende uiteindelijk een tweede set, een driedubbele apotheose, waarin Cohen onder andere een gevoelige ballad zong - "I didn't speak much on this show, so I sing a song" - en een uitzinnig ritmisch duel aanging met Daniel Dor, met trommelstokken op zijn muziekstandaard! Pech voor de zaalverlaters, maar een kadootje voor de enthousiaste zittenblijvers.
"What I love about jazz is that jazz is very much open for improvisation and with such diverse influences found in the music it still allows for new things to be created. It might be that jazz is the one form of music that makes this possible. I am from the jazz tradition which means that I am a free spirit, I like to be free and I like to express myself. I feel the need to improvise and go outside the box, and jazz is for me the most exceptional form of art as a musician."
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens. En hier zie je concertfoto's van Donata van de Ven.
Concert
Van trio naar dubbeltrio via drie solo's
Pascal Niggenkemper's Le 7ème Continent, donderdag 24 maart 2016, JazzCase, Dommelhof, Neerpelt
JazzCase vatte het plan op een avond aan de Frans-Duitse bassist Pascal Niggenkemper te wijden. Eerst zou hij optreden als lid van het Simon Nabatov Trio en daarna met een eigen groep. Uiteindelijk moest dit plan worden bijgesteld omdat de drummer van het trio – Gerald Cleaver – er die avond niet bij zou kunnen zijn. Dan maar overschakelen naar plan B: in plaats van in trio, Simon Nabatov solo laten spelen in een Herbie Nichols-programma. Een unieke kans om deze pianogigant solo aan het werk te zien. Ook dit plan werd last minute afgeserveerd wegens gezondheidsproblemen van Nabatov. Dan maar de laatste troefkaart op tafel gegooid: in plaats van het oorspronkelijk geplande Nabatov Trio ging de avond van start met drie solo's van drie muzikanten uit het dubbeltrio, dat voor het tweede gedeelte gepland stond.
Pascal Niggenkemper startte dus helemaal alleen met zijn bas de avond. Als bassist solo spelen is een uitdaging op zich, maar Niggenkemper is een geoefend adept van deze discipline. Op Clean Feed bracht hij onlangs een solo-cd uit. Met behulp van diverse hulpstukken brouwde hij een unieke klank, waarbij metalen voorwerpen gebruikt werden om te resoneren op de snaren en in de houten klankkast van de contrabas. Daarna kwam pianist Peter Zoubek met een improvisatie op een behoorlijke grondig geprepareerde piano, waarbij de snaren bewerkt werden met alweer metalen voorwerpen. De laatste solo kwam van de Franse klarinettist Joris Rühl. Wat die liet horen klonk bepaald fraai: met heel weinig noten, zonder melodie, maar met circular breathing en een gecontroleerd/gemanipuleerd geluid wist hij iets meeslepend spannend neer te zetten. Na de set even het podium gecontroleerd... ik zag geen pedaaltjes, dus nog meer respect voor de manier waarop Zoubek het geluid varieerde en spankracht gaf. Set 1: drie relatief korte solo’s, maar telkens to the point. De spijt om de gemiste soloset van Nabatov had plaatsgemaakt voor verbazing.
In set 2 presenteerde Niggenkemper zijn 7ème Continent/7th Continent, een verwijzing naar de plastic afvalberg die in de oceanen drijft. Aangezien de bezetting bestond uit twee (bas)klarinetten, twee piano's en twee bassen werd gewag gemaakt van een dubbeltrio, maar het klonk meer als drie duo's van respectievelijk bassen, piano's en klarinetten. De sterkte van klarinettist Joris Rühl kwam al uit de verf in zijn solo. Gekoppeld aan Joachim Badenhorst – die het eveneens scherp kan houden als solist – werd het op zijn minst even boeiend. De klarinettisten zochten niet naar de expliciete contrapunt, maar door middel van kleine contrasten en grote nuances creëerden ze een eigenzinnig geluid op rieten. Dit gold ook voor de pianisten Peter Zoubek en Eve Risser, die hun instrument elk anders prepareerden, maar duidelijk met elkaar op dezelfde golflengte zaten. Ze lieten de muziek drijven op iets wat klonk als een perpetuum mobile, in de grote traditie van Aki Takase en Von Schlippenbach, maar dan mysterieuzer en meer omfloerst. Als tweede bassist naast Niggenkemper stond Constantin Herzog. Ook hier geen grote contrasten, maar wel oog voor nuance. Als Herzog pizzicato speelde, deed Niggenkemper dit ook, als ze de strijkstok hanteerden, werd dit door beiden gedaan. De interactie tussen de drie duo's zorgde voor een uniek geluid in sextet.
De korte eerste set met drie solo's kreeg dus een vervolg 'au grand complet' met een iets langere tweede set, maar echt heel lang duurde deze ook niet. Dit droeg bij tot de intensiteit, alsof de groep leek te gaan voor gefocuste kwaliteit boven oeverloze kwantiteit. Bovendien een mooie mix van jonge gevestigde waarden en nieuw te ontdekken talent. Het wordt nu al reikhalzend uitkijken naar de release van de cd met de opnames die Le 7ème Contintent tijdens deze tournee inblikten.
Cd
Joris Roelofs - 'Amateur Dentist' (Pirouet, 2015)
Opname: 9-10 maart 2015
Na 'Aliens Deliberating', Joris Roelofs' debuutalbum voor Pirouet uit 2014, verscheen eind vorig jaar de tweede, 'Amateur Dentist', wederom een trio-cd met bassist Matt Penman en drummer Ted Poor. En ook op dit album beperkt Roelofs zich heel bewust tot de basklarinet, een liefde die hij opdeed tijdens zijn tijd in het Vienna Art Orchestra tussen 2005 en 2010. 'Amateur Dentist' is een bijzonder veelzijdig album geworden, meer nog dan 'Aliens Deliberating', met naast een aantal eigen stukken een tweetal covers en twee bewerkingen van klassieke stukken. Achter veel van de eigen stukken zit een verhaal.
Zo verwijst de opener 'Snakes And Eagles' naar 'Also Sprach Zarathustra', het beroemde boek van Friedrich Nietzsche, waarin de slang, die staat voor wijsheid en intelligentie, en de arend, die staat voor trots, kracht en sterkte, een grote rol spelen. Roelofs beweegt zich in dit nummer soepel, de twee dieren op bijzondere wijze verklankend. Tegelijkertijd vallen hier wederom de belangrijke rollen op die Penman en Poor spelen. Meer nog dan het debuut is 'Amateur Dentist' een trio-album geworden waarin de musici elkaar naadloos aanvullen. 'Para Poli' is Grieks voor 'te veel'. Roelofs zegt zelf over deze titel: "I've often been to Crete and these are particular words that I especially like. Also, the piece has a lot of chords – almost to many." Het nummer begint ingetogen, bijna bezwerend, tot zich een zeer divers melodieus patroon ontvouwt, waarin de drie musici een bijzonder evenwicht bereiken. Over het titelstuk, het korte 'Amateur Dentist', citeer ik graag uit een eerdere recensie naar aanleiding van een concert in maart vorig jaar: 'Amateur Tandarts' is niet minder tragisch. Doe mij dan maar mijn eigen tandarts, denk je bij het beluisteren van dit korte intermezzo. De basklarinet van Roelofs klinkt als een botte boor, die ieder moment je gehele mond naar de filistijnen kan helpen en drummer Ted Poor zit zodanig over zijn trommels te krassen dat je haren er recht van overeind gaan staan. Gelukkig duurt dit nummer maar kort.
Ook op dit album staat een cover van Duke Ellington. Met dit stuk probeert Roelofs naar eigen zeggen 'to fully utilize the sound possibilities, the dynamics and rhythmic flexibility of this trio.' Poor slaat hier een zeer strak en simpel ritme, terwijl Penman met strijkstok in de weer een dramatische toon produceert en Roelofs zeer lyrisch en met een melancholische ondertoon de swingende melodie vertolkt. De compositie staat als een huis en laat horen dat Roelofs missie, zoals hierboven verwoord, als geslaagd mag worden beschouwd.
Bijzonder zijn de twee bewerkingen van klassieke stukken op deze cd. Allereerst is daar een fragment uit de eerste pianosonate van de Russische componist Alexander Scriabin. Eerder schreef ik over dit stuk, dat ook tijdens het concert in Paradox werd vertolkt: het tragische hoogtepunt was wel de interpretatie door dit trio van het laatste deel van de eerste pianosonate van Scriabin, 'Funèbre'. De versie van dit trio begint met heftig, getormenteerd slagwerk van Poor en Roelofs die er donkere lijnen over trekt. Ook Penman kiest hier voor intense en donkere kleuren. Het duet basklarinet–bas dat erop volgt diept de intense kwelling nog verder uit. Wat in dat concert niet aan bod kwam, maar wel op de cd is terug te vinden, zijn het 'Kyrie' en 'Gloria' uit de 'Messe De Nostre Dame' van Guillaume de Machaut. Het is weer eens iets anders en niet bepaald gebruikelijk op een jazzalbum. En ook al klinkt De Machaut hier natuurlijk heel anders dan we gewend zijn, wat gebleven is, is de serene sfeer in de muziek, die dit trio perfect weet te vangen. Het toont Roelofs' veelzijdigheid in optima forma.
Vooruitblik
Over een lange periode hebben de musici van het Doek-collectief in Amsterdam hechte banden opgebouwd met improvisatoren in Berlijn en Chicago. Speciaal voor dit festival zijn ze opnieuw afgereisd naar deze steden om de nieuwste ontwikkelingen te verkennen. Het festival presenteert essentiële groepen die typerend zijn voor de improscene van de desbetreffende stad. Daarnaast vormen festival musici nieuwe cross-city ensembles die overal in de stad optreden. Nieuw aan het festival van dit jaar is dat dansimprovisatie een bijzondere plek inneemt.
Wel even schrikken; na een dik uur maakte het trio al aanstalten om te vertrekken. Het was voor een aantal bezoekers aanleiding om de zaal te verlaten. Een beetje voorbarig, want wat voor een toegift moest doorgaan betekende uiteindelijk een tweede set, een driedubbele apotheose, waarin Cohen onder andere een gevoelige ballad zong - "I didn't speak much on this show, so I sing a song" - en een uitzinnig ritmisch duel aanging met Daniel Dor, met trommelstokken op zijn muziekstandaard! Pech voor de zaalverlaters, maar een kadootje voor de enthousiaste zittenblijvers.
