Draai om je oren
Jazz en meer - Weblog


 


Boek
'Better Git It In Your Soul: An interpretive Biography of Charles Mingus'
Auteur: Krin Gabbard / Uitgeverij: University of California Press, 2016

Met 165 vloog ik uit de bocht, de nacht nadat ik Mingus voor het eerst live had meegemaakt. Zo'n effect had de Zwartheiligman op mensen. Een outsider uit roeping, een geweldenaar, als mens en als musicus, een geest die een maat of drie, vier te groot was voor een toch al niet misselijk lichaam. Iemand die van een man of vijf, zes een levende, loeiende machine kon maken. Als er één muzikant was die in de jaren zestig bij zowel de jazzliefhebbers als de popvolgers goed in de markt lag, was het wel bassist en componist Charles Mingus.

Nog een voorbeeld uit eigen ervaring. De avond nadat ik met het Gereformeerde Plankje Mingus' 'The Black Saint And The Sinner Lady' had uitgedanst, de volle 37 minuten en 37 seconden, en ik Plankje naar huis bracht, struikelde ze bij het betreden van de ouderlijke woning en veegde ze in één machtige zwaai een aantal rijwielen annex een antiek Indonesisch Hinggi kleed tegen het dek, daarbij ook nog eens een fraaie boog kots over de gang sproeiend.

Die Mingus, die gaat niet in je kouwe kleren zitten. Krin Gabbard heeft, na de autobiografie 'Beneath The Underdog' en de biografieën van Brian Priestley en Gene Santora (die laatste ken ik niet) een nieuw document aan de Mingus canon toegevoegd. 'Better Git It In Your Soul' verschilt van het eerdere werk doordat de auteur ook veel ruimte heeft ingeruimd voor Mingus-als-schrijver, zijn relatie tot de Third Stream-muziek, de rol en de visie van sleutelfiguren Danny Richmond, Eric Dolphy en Jimmy Knepper en Mingus-in-de-film.

Dat zijn vader, Charles Mingus sr., een harteloze kerel was met losse handjes wisten we al. Dat hij zijn dochters nog een stuk slechter behandelde dan zijn zoon was nieuw voor mij. Ook dat Grace en Vivien hun jongere broer destijds grappig, opgewekt en liefdevol vonden, had ik niet verwacht. Later zou Charles een vorm van bipolariteit ontwikkelen, gekenmerkt onder meer door slapeloosheid en plotselinge stemmingswisselingen.

Hilarisch is het verhaal hoe de bassist een rumoerig publiek in de Village Vanguard wist te temmen. Hij legde de band stil, gaf zijn pianist een krant en zijn saxofonist en drummer een schaakspel en ging zelf voor een draagbaar toestel tv zitten kijken. Dat hielp. In 1963 vond Bob Thiele, producer van het Impulse!-label, een briefje op zijn stoel, dat met een mes was vastgepind. 'Where the fuck is my money? MINGUS' stond erop. Toen de vrouw op wie hij verliefd was geraakt in een appartement aan West 87th Street in Manhattan trok, huurde hij een etage ertegenover, van waaruit hij haar bestookte met een surrealistische lichtshow van lampen met tijdschakelaars, waarmee hij beelden van fel oplichtende kruisen en ejaculerende penissen creëerde. (Ze kregen elkaar.)

In de herfst van 1972 was Mingus een van de muzikanten die een concert gaven aan Yale University. Halverwege kwam er een politiefunctionaris het podium op om te verklaren dat er een bommelding was binnengekomen. Of iedereen het gebouw ordelijk wilde verlaten. Dat deed iedereen – behalve Charles Mingus. "Die bom is afkomstig van racisten, maar die racisten zijn niet sterk genoeg voor de muziek; als ik moet sterven ben ik er klaar voor." En door de open deuren van de aula konden de kleumende concertgangers horen, hoe hij twintig minuten lang in zijn eentje 'Sophisticated Lady' speelde.

Mooie verhalen die ik voor het merendeel nog niet kende. Maar de meerwaarde van deze biografie zit hem in de aandacht die Gabbard aan de schrijver Mingus geeft. Via minutieus bronnenonderzoek maakt hij aannemelijk dat zijn autobiografie weliswaar geredigeerd is (door Nel King), maar toch het authentieke 'geluid' van de hoofdpersoon weergeeft. Bovendien blijkt 'Beneath The Underdog' minder opgesmukt dan tot dusver werd aangenomen. Zulks in tegenstelling tot 'Miles! The Autobiography', dat trompettist Miles Davis (samen met Quincy Troupe) geschreven zou hebben, maar waar de eindredactie een wel heel vrije hand in heeft gehad.

Het onderdeel over Mingus als exponent van de Third Stream-beweging overtuigt daarentegen niet helemaal. Zeker, de componist was even goed thuis in de klassieken als in de jazz en zijn werk 'Revelations' werd uitgevoerd tijdens een van de aan deze hybride vorm gewijd concert. Met veertig pagina's geeft de auteur wel erg veel aandacht aan deze stroming. Waarbij hij wonderlijk genoeg geheel voorbijgaat aan de situatie in 1939-41, toen er vanwege een conflict tussen de radio en de American Society of Composers, Authors and Publishers een tijdlang geen werk werd uitgezonden dat bij die rechtenorganisatie was ingeschreven. Een van de gevolgen was dat de swingorkesten zich gedwongen zagen materiaal uit het publieke domein, waaronder klassieke composities, te gaan vertolken wanneer ze op de radio waren. Bigbands als die van Freddy Martin en Larry Clinton verdienden een goede boterham aan Tsjaikovski en Ravel.

Maar dat is detailkritiek. Met 'Better Git It In Your Soul' heeft Krin Gabbard het mysterie Mingus weer een stapje verder ontrafeld.

Deze recensie stond ook in Doctor Jazz Magazine 233.

Labels:

(Eddy Determeyer, 10.4.16) - - [naar boven]


Lees verder in het archief...








Menupagina's:




Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'
Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie





Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.