Concert
Een pak rammel
Peter Brötzmann & Steve Noble, zondag 4 oktober 2015, Parazzar, Brugge
De samenwerking tussen Peter Brötzmann en Steve Noble gaat intussen enkele decennia terug, al zijn daar pas de laatste jaren tastbare sporen van te vinden, met het in Brussel opgenomen 'I Am Here Where Are You' als eerste echte debuutalbum van het duo. In Brugge kwam het tweetal nog eens orde op zaken stellen. Dat gebeurde met - en we wikken écht onze woorden - een bom van een concert.
De omstandigheden waren dan ook ideaal voor een ouderwets robbertje straatvechten, door de gezelligheid van de compacte Parazzar, de onmisbare introductie van uitbater Joeri Hostens en het publiek dat intussen weet dat diezelfde Hostens absolute stilte verwacht (en zich ernaar gedraagt). Samen zorgt dit ervoor dat concerten ter plekke uitgroeien tot belevenissen die steevast een enorm directe gebeurtenis opleveren. Het is alsof je op schoot zit bij de muzikanten. Of op een soms hardhandige bolwassing getrakteerd wordt, want de twee trokken bij momenten van leer met een ronduit dolle, furieuze woestheid.
Brötzmann zette de taragot aan de lippen, Noble liet de mallets rollen en voor je een keer van rechts naar links en terug naar rechts gekeken had, waren de twee vertrokken voor een van die verpulverende uitweidingen: de Duitser driftig de kop schuddend en het zeurende instrument vastgrijpend alsof hij het de luchttoevoer wilde ontzeggen. Een vrije flow van energie en ideeën, die bij momenten verrassend kaal was, maar steeds in your face en door Noble opgejut met het soort energie waar een leger rockdrummers zo voor zou tekenen.
De man leverde een werkelijk machtige performance af, wendde die dubbele basdrum aan voor een maniakale stuwing, liet de stokken razen, tikken, hameren, stuiteren over de met speeksel en uitschuivende vingers bepotelde vellen en deed cimbalen gieren en zinderen. Zeker wanneer Brötzmann zelf de tenorsax hanteerde, leidde dat tot een explosieve barrage van kabaal, een orkaan van scheurende luchtverplaatsing en crashend metaal. Een frontale aanval met de bloedende emotie van een gospelsessie en gegier dat in de kalmere - nu ja - momenten zorgde voor een verscheurende, gebroken grandeur.
Het meest zachtaardige stuk was dat waarvoor Brötzmann de zilveren klarinet hanteerde. Daarmee verkeerde hij vooral in een hoger register en uitte hij plotse schreeuwen, terwijl Noble erin slaagde om de klankkleur van Han Bennink te verenigen met de woeste kracht van Paal Nilssen-Love. Maar dan zonder een kik te geven. Razendsnel én precies. Imponerend. Voor de laatste twee stukken greep de rietblazer terug naar de tenorsax, waarbij het eerste opviel omdat het leek alsof de man een oude volksmelodie binnensmokkelde en het tweede omdat het op gang gebracht werd door een opzwepend, bijna exotisch ritme van de Brit.
Een korte solo van Noble spetterde met een ontembare uitbundigheid door de ruimte, terwijl Brötzmann afrondde op taragat en er na een goed uur een punt achter zette. Het was met andere woorden een ontvlambare performance, van een Brötzmann die plots dertig jaar jonger geworden leek en een bevlogen, drummende motor, die een magistrale combinatie van kracht, techniek en instinct uit de mouw schudde. Niet het meest diverse concert van het jaar, maar qua muilpeer kunnen ze hier zelfs op Graspop het een en ander van leren. Wat een pak rammel. We bloeden nog steeds een beetje na.
Deze recensie verscheen ook op Enola.be
Klik hier voor foto's van dit concert door Geert Vandepoele.
Cd
Marilyn Crispell & Gerry Hemingway - 'Table Of Changes' (Intakt, 2015) Opname: 5-16 mei 2013 Irène Schweizer & Han Bennink - 'Welcome Back' (Intakt, 2015) Opname: 13-14 april 2015 Nora Mulder & Rogier Smal - 'Nora Mulder & Rogier Smal' (eigen beheer, 2015)
Drie keer piano en drie keer slagwerk, een gewilde combinatie. Marilyn Crispell en Gerry Hemingway ontmoeten elkaar al meer dan twintig jaar regelmatig in deze samenstelling, in mei 2013 wederom voor een korte tour. De opnamen hiervan verschenen onlangs op cd. In 'Waterwisp' hanteert Hemingway de vibrafoon, waarmee hij een soort van drone creëert. In combinatie met Crispells precieze, ijle en klaterende pianospel leidt het tot een grote mate van ingehouden subtiliteit. Ook in 'Night Passing' staat Crispells ragfijne, parelende pianospel centraal. Pianospel dat soms wel wat weg heeft van een carillon of van het tikken tegen glas. En ook hier hanteert Hemingway de vibrafoon, zo qua klankkleur nauw aansluitend bij het spel van Crispell. In de lange solo vol weemoed en intensiteit verderop slaagt Crispell erin om onder de huid van de luisteraar te kruipen. In het lange 'Wind City' vertelt Crispell haar verhaal met precieze en ingetogen, ja soms zelfs bijna schuchtere aanslagen, terwijl Hemingway zijn percussie juist terloops, zelfs ietwat rommelig lijkt te hanteren. Het levert boeiende contrasten op in dit stuk. 'Ev'ry Time We Say Goodbye' van Cole Porter is reeds vaak gecoverd, maar zo minimalistisch, sober en uitgebeend als Crispell deze klassieker speelt, hoor je maar zelden. Verstoken van ieder sentiment blijft alleen de essentie over. En luister dan vooral ook naar het zeer subtiele, bijna onhoorbare slagwerk van Hemingway.
De samenwerking tussen Irène Schweizer en Han Bennink gaat zo mogelijk nog verder terug en beiden hebben een sterke voorkeur voor de combinatie piano en drums, getuige ook andere samenwerkingen in hun beider carrières. Over de samenwerking met Bennink zegt Schweizer dan ook: "Han and I are soul-brother and soul-sister; we have the same taste and rhythmical feelings in jazz music." Welnu, dat is te horen. Reeds in het titelnummer 'Welcome Back' spat het speelplezier van de herwonnen samenwerking af. Beide musici voelen elkaar perfect aan en stuwen elkaars spel, vooral in de ritmische momenten, naar grote hoogtes. In veertien relatief korte nummers - het merendeel overstijgt de vier minuten niet - schotelt dit duo ons eclatant ritmisch spel voor. Of het nu gaat om eigen composities, zoals het eerdergenoemde 'Welcome Back', het opzwepende 'Trap 5' van Bennink, het wat dwarse 'Verflixt' van Schweizer en het duidelijk Afrikaans geïnspireerde 'Bleu Foncé', of om de covers 'I Surrender, Dear' van Harry Barries en natuurlijk 'Eronel' van Thelonious Monk: in alle gevallen kun je niet stil blijven zitten op je stoel. Niet dat het er nooit rustig aan toe gaat, maar ook in de rustige nummers als 'Free For All' is het ritme nooit ver weg, om zodra de kans zich voordoet naar buiten te glippen.
De volledig geïmproviseerde set van Nora Mulder en Rogier Smal werpt weer een heel ander licht op deze combinatie van instrumenten. Hier is weerbarstige hectiek het sleutelbegrip. De galmende aanslagen van Mulder in het lage register klinken als donderslagen en ook Smal laat zich wat dat betreft niet onbetuigd. Dit duo maakt ook, meer dan de twee andere duo's, gebruik van het brede register aan mogelijkheden die de instrumenten bieden, waardoor het soms voor de luisteraar niet helemaal duidelijk is wie nu welk geluid produceert. Horen we hier nu percussie? Of is Mulder weer eens in de piano gedoken? Ach, het maakt allemaal natuurlijk niets uit. Er wordt immers creatief, speels en energiek gemusiceerd en de goede vondsten volgen elkaar in hoog tempo op. Het enige minpuntje aan deze cd is de opnamekwaliteit. Die had beslist beter gekund. Het klinkt nu allemaal iets teveel alsof het is opgenomen in een bezemkast. En dat doet de musici beslist tekort.
Concert
De snelle verbinding
Jazzexpress, dinsdag 20 oktober 2015, De Smederij, Groningen
De Jazzexpress is een snelle verbinding in Oostfriesland, tussen Groningen, Oldenburg en Bremen. Merkwaardig genoeg werden de eerste werktekeningen van de expresse in Hilversum vervaardigd, rond 1990. Daar studeerde het huidige personeel namelijk aan het conservatorium. Een- of tweemaal per jaar wordt het gevaarte de remise uitgereden en volgen er optredens in de regio. Dat de ritten beperkt blijven tot het noorden van Duitsland en Nederland is jammer; deze ongepolijste vurig stomende hardbop-machine zou ook elders goed sporen.
Trompettist Joern Anders is de belangrijkste vormgever van het gezelschap. Het thema van 'Too Close For Comfort' wordt door hem zó ver uit elkaar getrokken dat het bijna onherkenbaar wordt. Als een stoffen pop die voor straf ernstig gemutileerd wordt. Maar hij kan ook heel aards, zeg maar ordi tekeer gaan, zoals in zijn eigen werkje 'Homebase'. Een simpel gegeven dat tot heftig swingen noodt. Ik bedoel, elke blues waar je als vanzelf "Hot Barbecue!" doorheen kunt brullen is van deugdelijke makelij. Nou was dat niet echt noodzakelijk; de twee saxofonisten vulden dat wel voor je in. Ze gaven elkaar geen duimbreed toe, Will Jasper en Dirk Piezunka. Jasper vertelt een verhaal, het hele verhaal en nog een stukje meer. Zijn discours voelt nimmer gekunsteld aan, hij gaat lekker losjes loos. Piezunka zou een jonger broertje van Ronnie Cober kunnen zijn. Hij houdt het groepsgeluid bij de grond. De ritmesectie zorgt er intussen wel voor dat de ketel rond het kookpunt blijft.
Ik was al een tijdje niet meer in De Smederij geweest. Dat betekende dat er weer een geheel verse generatie conservatoriumswingers bezit had genomen van de jamsessie na afloop van het ritje met de Express. De jeugdige gitarist Vladislav Psarik heeft de lijn Charlie Christian-Tal Farlow verder doorgetrokken en trombonist Papayiotis Athanatos gaat bij voorkeur met grote intervalsprongen door een standard. Of hij wel genoeg naar Dicky Wells luistert, informeerde ik na afloop. Hij keek me vernietigend aan. Natuurlijk wel, idioot, sprak hij. Maar dan in het Grieks, zodat ik hem slechts ten dele verstond.
November Music, het avontuurlijke muziekfestival in 's-Hertogenbosch, vindt dit jaar plaats van 4 tot en met 8 november en bevat naast een uitgebreid aanbod aan hedendaags gecomponeerde muziek ook veel jazz en wereldmuziek. Vermeldenswaard is hier ook dat November Music er vaak in slaagt om muzikanten in onverwachte combinaties samen te laten spelen. Wij geven hier graag wat tips voor dit bijzondere evenement. Het hoogtepunt als het gaat om jazz is ieder jaar de vrijdagavond met een avondvullend programma onder de naam 'Colours of Improvisation'. Dit jaar start trompettist Ambrose Akinmusere, inmiddels overladen met prijzen vanwege zijn eclectische spel en grensverleggende visie op hedendaagse jazz. Hij deelt het podium met de Duits/Amerikaanse zangvirtuoos en alleskunner Theo Bleckmann, onder andere bekend van zijn samenwerking met componisten als John Zorn, Philip Glass en Laurie Anderson. Harmen Fraanje completeert het trio. Deze pianist, onder andere bekend van het trio Reijseger/Fraanje/Sylla, staat met name bekend om zijn warme en lyrische pianospel. De samenwerking die trompettist Eric Vloeimans aangaat met de Noorse pianist Jon Balke is eveneens een primeur. De samenwerking was al langer een wens van Vloeimans en ziedaar, November Music biedt de kans! De afsluiter van deze avond is voor Phronesis. Dit hechte trio laat op overtuigende wijze horen dat het concept pianotrio nog steeds relevant is.
Ook op zaterdag zijn jazz en wereldmuziek goed vertegenwoordigd. De liefhebbers van vrije improvisatie doen er goed aan eens een kijkje te gaan nemen bij Pand 7090. Pianiste Nora Mulder, Trombonist Koen Kaptijn en violist Bas Wiegers vormen al meer dan tien jaar het collectief 7090 en bezetten nu een compleet pand. Een muzikale show vol onverwachte momenten valt de bezoeker ten deel, met als extra gasten componist/gitarist Jacq Palinckx, ontwerper Hugo Herrera Tobón en videokunstenaar Eric de Clercq. Eveneens op zaterdagmiddag gaat het gitaarkwartet Zwerm de confrontatie aan met niemand minder dan gitaarlegende Fred Frith. Later op de middag geeft de Amerikaans-Irakese muzikant Amir ElSaffar een tweetal concerten. Deze trompettist, zanger en bespeler van de santoor (een oosters snaarinstrument) is allereerst te beluisteren samen met het Belgische strijkkwartet Tana en de Syrische zanger Khaled El Hafez voor een uitvoering van ElSaffars compositie 'Ashwaaq'. Het tweede concert verzorgt hij met zijn sextet, het Two Rivers Ensemble. Het gaat hierbij om een primeur voor Nederland, waarin Arabische muziek en jazz op geheel eigen wijze met elkaar zullen versmelten. Op zaterdagavond staat Near East Up North geprogrammeerd. Dit nieuwe project van Martin Fondse, waar op deze site reeds aandacht aan is besteed, combineert eveneens jazz met wereldmuziek.
Op zondag staat sinds jaar en dag de Muziekroute gepland. Voor één kaartje stel je zelf je programma samen uit een overaanbod aan concerten, ook voor de jazz- en wereldmuziekliefhebber: het met goede kritieken overladen project TaxiWars van Tom Barman (bekend van dEUS) en Robin Verheyen; Dans Dans, het Belgische trio dat rock, drone en jazz vermengt; 'Secrets', een project van Claron McFadden, Tuur Florizoone, Michel Massot en Marine Horbaczewski; een programma rond Maarten van Altena met blokfluitist Walter van Hauwe en slagwerker Paul Lovens; het hierboven besproken Pand 7090; slagwerker Mark Schilders met de Belgische gitarist Bert Cools en cellist Maarten Vos; gitarist Reinier Baas en Jacob Lekkerkerker, die het orgel van de Grote Kerk bespeelt en hier samen optreedt met altviolist en winnaar van de Boy Edgarprijs Oene van Geel en elektronisch muzikant Alfredo Genovesi.
Tot slot nog een concert op zondagmiddag dat buiten de Muziekroute valt, maar hier niet onvermeld mag blijven: het Jef Neve trio, samen met de Poolse violist Adam Baldych.
Klik hier voor meer informatie over November Music.
Cd
Bruno Vansina Orchestra - 'Morning Forest aka Nose Up Bottom Down' (RAT, 2014)
Opname: 29-31 januari 2014
Nee, binnen de gelederen van Peter Vermeersch' Flat Earth Society uitgroeien tot een spraakmakend altsaxofonist doe je niet ongestraft. Om het binnen die broeikas - waar humor, vindingrijkheid en schoonheid met de grootst mogelijke vanzelfsprekendheid geteeld worden - uit te houden, moet een musicus een brein hebben waarbinnen denkprocessen zich niet via de geijkte paden voltrekken. Dat Bruno Vansina's debuut als bandleider bij W.E.R.F. (het bijzonder smakelijke 'Stratocluster') een album was met een spreekwoordelijke hoek af, was dus quasi-evident. Die lustig tegendraadse lijn zet de man nu verder met 'Morning Forest aka Nose Up Bottom Down', meteen ook de eersteling van het behoorlijk lijvige Vansina Orchestra. Verschenen op RAT Records, klaarblijkelijk nog steeds kort voor Rare and Treacherous, verschijnt Teun Verbruggen ook nu weer als de ceremoniemeester van het ritme aan de drums. Slabakken is er kortom niet bij en in pakweg 'Symphony of the Fried Bananas' laat de man nog maar eens horen waarom menig muzikant beleefd in de rij staat aan te schuiven om hem in de eigen band te mogen verwelkomen.
Ook verder weet Vansina zich overigens uitstekend te omringen. Christian Mendozza is er niet de muzikant naar om zichzelf voortdurend in de kijker te spelen, maar zijn frêle toetsen dringen niet zelden als een sprankel licht door het dichte bladerdek van het woud dat 'Morning Forest' is. Met veel instrumenten aan boord is het kwestie van klavierpartijen sober in te vullen, hetgeen Mendozza perfect begrepen heeft. Wordt hem de ruimte gelaten, dan doet de pianist echter heel natuurlijk een stap naar voor om het totaalgeluid meer direct te sturen, zoals in 'Bike Insprivation' het geval is. Altijd op het juiste moment op de juiste plaats is Mendozza absoluut een figuur om binnen dit orkest te koesteren. Tenslotte vervolledigen bassist Stefan Lievestro en gitarist Bert Cools het kwintet dat de vaste kern vormt van Vansina's orkest. Net als Mendozza zijn het elk voor zich musici die zich niet van de gearrangeerde orkestpartijen proberen te distantiëren, maar er juist spontaan aansluiting bij zoeken. Vansina's beoogde karakters varen wel bij hun nu eens nederige, dan weer doortastende spel.
Met hobo, fagot en hoorn heeft Vansina een aantal exotische instrumenten in zijn ark zitten, althans beschouwd binnen een jazzcontext. Dat het arrangeren voor een dergelijke roedel geen eenvoudige aangelegenheid kan geweest zijn, spreekt haast voor zich. Samen met Dree Peremans pende Vansina zeven arrangementen neer, die vooral als een fijn geborduurd kantwerk om de improvisaties worden gedrapeerd. Inderdaad is 'Morning Forest aka Nose Up Bottom Down' in de eerste plaats een album van musici wier hart niet in de partituur, maar in de inspiratie van het moment ligt. De openingsseconden van 'Dark Night' laten er immers geen twijfel over bestaan dat Vansina en gevolg nog lang niet gestrand zijn, maar integendeel nog steeds volop op zoek zijn naar vaste bodem. Dat vertaalt zich bovendien in composities met uiteenlopende karakters. Is 'Fiesta Festivo' nog een uitbundige groepsdans, dan draagt 'Morning Forest' een circusachtige en tedere humor in zich, terwijl 'Ploink' inzet op pure energie. Dat Vansina geruggensteund wordt door ongeveer vijftien man, maakt flexibiliteit en lichtheid overigens niet onmogelijk. Opmerkelijk is hoezeer de strakke arrangementen zich swingend verweven met de improvisaties, waardoor solisten als fluitist Malik Mezzadri zich meteen ook van hun meest geïnspireerde kant kunnen laten zien.
Een langzaam ontwakend beestenbos? Ja, één dat hymnes voortbrengt, maar tegelijk vriendelijk uitnodigt tot een gezamenlijk moment grooven.
Deze recensie verscheen ook op het helaas ter ziele gegane Kwadratuur.
Klik hier om een drietal tracks van dit album te beluisteren: 'Dark Night', 'Fiesta Festivo' en 'Forest Morning'.
Concert
Corpo bedwelmt de geesten met Scandinavische jazz
zondag 18 oktober 2015, Academie voor Muziek, Woord & Dans, Ninove
In de concertzaal van de Ninoofse Muziekacademie gaf Corpo het laatste concert van hun Belgische tournee die hen ook naar Luik, Leuven en Brussel bracht. Leider Mikael Godée is in België geen onbekende en valt regelmatig te horen aan de zijde van Eve Beuvens. De muziek die hij in het Godée-Beuvens Quartet brengt verschilt niet zo gek veel van de muziek van Corpo.
Zijn typische geluid op sopraansaxofoon zal hier niet vreemd aan zijn. Net zoals in de groep met Beuvens vertoeft de muziek in Scandinavische sferen, waar meer folkmelodieën dan echo's uit de blues te horen zijn. Halsbrekende ritmes vormen al evenmin het handelsmerk van Mikael Godée's universum, maar de ritmiek werd heel rijk ingekleurd door de toevoeging van percussioniste Ebba Westerberg. Samen met drumster Cornelia Nilsson voegde ze extra pigment toe aan de muziek. Echt afro of latin werd het nooit, maar Scandinavisch getinte muziek waarin percussie een hoofdrol speelt blijft toch bijzonder. Verrassend en opvallend was hoe drums en percussie elkaar aanvulden en hoe beide dames elkaars rol soms overnamen, waarbij de drumster plots voor extra klankkleur zorgde, terwijl de percussioniste het ritme bepaalde. Er zat behoorlijk wat animo en dialoog in die vrouwelijke ritmetandem.
Godée speelt graag lange nummers die hij in een suite aan elkaar rijgt. Achter de kalme sereniteit die de muziek kenmerkt, schuilt een intens gespannen dynamiek die het brouwsel af en toe laat overkoken. Hoe lieflijk het allemaal ook kon klinken, de componist en groepsleider zorgde ervoor dat het geheel niet verzandde in sfeermuziek vol pastelkleuren, bijvoorbeeld door in een nummer een broeierig motiefje maar te blijven herhalen. Pianist Lars-Erik Norrström liet de piano helder klinken en speelde heel fijn, maar als de muziek ontplofte speelde hij daar ook een niet onbelangrijke stuwende rol in. Bassist Thomas Markusson zorgde voor een stevig fundament zonder de spotlights op te zoeken. Met een indringende solo toonde hij zijn klasse door een andere invalshoek over een nummer te werpen.
Corpo wist te overtuigen door hun mix van jazz, Scandinavische volksmuziek, mooie melodieën en percussie. Er wordt boeiende jazz gemaakt daar in het verre Göteborg, waar de groep vandaan komt. Het is goed dat we ook dergelijke groepen in ons landje kunnen beluisteren. Het hoeven niet altijd grote namen zijn die mensen weten te betoveren.
Vooruitblik
Belgrado Jazz Festival / Pančevo Jazz Festival
Wie van plan is om op korte termijn een jazzfestival in het buitenland te bezoeken, kan overwegen om een reisje naar Oost-Europa te maken, want in Belgrado en Pančevo worden al vele jaren boeiende internationale festivals georganiseerd.
In 1970 zocht het Newport Jazz Festival aansluiting bij Europese muziekfestivals. In 1971 werd in Belgrado gestart met een jaarlijks festival ter promotie van Amerikaanse jazzmuziek. Tot 1991 was het Belgrado Jazz Festival zeer succesvol. Vanwege de politieke crisis werd het festival gestaakt. In 2005 werd de draad weer opgepakt en verbindt de jazz opnieuw de harten van de Serviërs en vele bezoekers uit het buitenland.
De programmering was aanvankelijk sterk Amerikaans georiënteerd, maar geleidelijk ontstond er steeds meer aandacht voor jazz uit alle delen van Europa. Dat maakt dit festival bijzonder. Dit jaar zijn er acts uit de VS, Groot-Brittannië, Servië, Spanje, Italië, Kroatië, Turkije, Noorwegen, Portugal, Japan, Zweden, Slovenië, Oostenrijk, Duitsland en Frankrijk.
Vojislav Pantic is als programmeur verantwoordelijk voor de programma’s van beide festivals. Er worden tevens workshops en tentoonstellingen georganiseerd.
De festivallocaties zijn centraal gesitueerd. Minder luxe en commercieel dan we hier gewend zijn. Daar staat veel extra belevingswaarde en een unieke atmosfeer tegenover. Wie na de laatste concerten nog niet klaar is met uitgaan, kan tot diep in de nacht de bruisende stad inlopen om naar afterparty's in sfeervolle jazzclubs of huiscafés te gaan.
Belgrado en Pančevo profileren zich steeds meer als hippe spots, met een veelzijdig cultureel aanbod (historisch, traditioneel en modern) en vele evenementen en festivals. Je kunt er dwalen langs decors van het communistische verleden en langs de oevers van de Donau en de Sava. Of je droomt weg bij gedateerde grandeur en sleetse industriële complexen, die langzaam plaatsmaken voor nieuwbouw. Soms confronterend, vaak ongepolijst en contrastrijk, meestal boeiend en inspirerend.
Belgrado is een metropool op het snijvlak van Oost- en West-Europa. Het is een bijzondere stad die je vooral moet 'beleven'. Pančevo, een belangrijke industriestad, ligt aan de overzijde van de Donau, 20 km noordoostelijk van Belgrado. De bewoners van Belgrado en Pančevo zijn erg gastvrij, overnachten kan er voordelig, en het eten is er goed en overvloedig. Belgrado ligt op drie uur vliegen van Schiphol.
Op het programma in Belgrado (28 oktober t/m 1 november) staan onder meer Tony Malaby Tubacello, Susana Santos Silva Quintet, Miguel Zenon Quartet, Supersilent en Branford Marsalis. In Pančevo (5 t/m 8 november) zijn er optredens van onder andere The Bad Plus, Kurt Elling en Gary Bartz Quartet.
Een festivalverslag volgt binnenkort op deze site.
Klik hier voor meer informatie over het Belgrade Jazz Festval. En hier vind je meer informatie over het Pančevo Jazz Festival.
Concert
Een strijkkwartet, maar dan anders
Bill Frisell - Music For Strings, woensdag 14 oktober 2015, LantarenVenster, Rotterdam
Afgelopen zomer nog verraste Bill Frisell op het North Sea Jazz Festival met de muziek van zijn laatste album 'Guitar In The Space Age'. Op dit album grijpt Frisell terug naar de muziek uit zijn jeugd, de tijd van de lancering van de Apolloraket. Vandaar het Space Age in de titel.
Die hang naar verloren tijden, zeg maar gerust een nostalgische terugblik, hanteert Frisell vaker de laatste jaren en het leidt iedere keer weer tot mooie momenten. Ook zijn nieuwste project 'Music For Strings', waarmee hij een hommage brengt aan Woody Gruthrie, is doordesemd van die rijke Amerikaanse muziektraditie en dan met name natuurlijk de blanke muziektraditie, lees: americana, bluegrass, country en rock-'n-roll. Een traditie waarmee Frisell is opgegroeid en waar hij zich duidelijk bij thuisvoelt.
Zoals gezegd heeft Frisell voor dit project een strijkkwartet samengesteld, met naast hemzelf op gitaar Jenny Scheinman op viool, Eyvind Kang op altviool en Hank Roberts op cello. De vier muzikanten wisselen elkaar regelmatig af met korte en vooral vloeiende solo's, maar verliezen daarbij de structuur van het nummer nooit uit het oog. Het is dan ook een van de dingen die de muziek van Frisell kenmerken. Hij zei er zelf dit over in een interview met Guitar Player:"For me, it's really important to keep the melody going all the time, whether you are actually playing it or not. [...] A lot of people play the melody and rush right into their solo, almost with an attitude of 'Whew – that's out of the way, now let's really play!' And I like to keep that melody going."
De muziek is dan ook uiterst harmonisch, vaak ritmisch en welluidend. En het mag dan nostalgisch en soms wat melancholisch zijn wat Frisell ons voorschotelt, het wordt nooit plat of sentimenteel. Integendeel: Frisell, Scheinmann, Kang en Roberts slagen er iedere keer weer in om het publiek mateloos te boeien. Als na een half uur spelen het ensemble de tijd neemt om even de snaren opnieuw te stemmen en wij de kans krijgen om eindelijk eens een keer te applaudisseren, verbaast Frisell zich erover dat iedereen toch zo stil is!
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Cd
Shai Maestro Trio – 'Untold Stories' (Continuité du Torrent, 2015)
Opname: 11, 15, 16 & 29 oktober 2014
Na het beluisteren van deze cd, alle acht stukken, begrijp je waarom deze verhaaltjes nooit verteld zijn. Ze zijn zó flinterdun dat je aan hun bestaan gaat twijfelen. Pianist Shai Maestro bedenkt een themaatje en via herhalingen, permutaties en dynamische variaties bereikt hij de finish. Daarbij blijft hij zo oppervlakkig als een RTL-programma.
Maestro lijdt aan een vorm van keithjarrettitis die zijn werk uitsluitend verteerbaar maakt voor junior executives en twitteraars. Een kinderliedje krijgt een Spartaanse jazzopvoeding ('Maya’s Song'), een rituele dans in een olijvenboomgaard bij Ramallah ('Treelogy') levert geen bruidegom op. Dat is het zo'n beetje.
Er zijn albums die groeien naarmate je ze vaker draait. Die geven bij elke beurt meer lagen prijs. 'Untold Stories' behoort niet tot die categorie.
Concert
Energie is overal
cd/dvd opname 'Vortex' door Vinnie Vibes ft. Teus Nobel & Rogier Telderman, woensdag 14 oktober 2015, Paradox, Tilburg
Vortex, als in wervelwind, draaikolk, overdracht van energie in een wervelende beweging. Dat laatste is deze avond bij de cd/dvd-opname van het nieuwe album van Vinnie Vibes beslist het geval. Daarbij mag je 'wervelend' letterlijk nemen. Vortex wordt dus ook de naam van dit album, maar is ook een goede omschrijving van wat hier vanavond gebeurt en van de muziek die vibrafonist Vincent Houdijk met zijn band neerzet. Houdijk verwerkte in zijn composities de elementen water, aarde, vuur en lucht en liet zich inspireren door Morskie Oko (Eye of the Sea), het grootste en een van de diepste meren, diep gelegen in het Poolse Tatra National Park. Een album met een missie dus.
Nou is zo'n opname natuurlijk al hartstikke spannend, voor zowel de artiesten als het publiek, maar Houdijk doet daar nog een schepje bovenop, door zijn zenuwen gewoon te laten zijn wat ze zijn, intens soms. Het werkt aanstekelijk. Door zijn vrijmoedige en ongeveinsde manier van doen maakt hij een belangrijke schakel met het publiek. Hij heeft een hoge gunfactor. Het doet verder niks af aan de muziek, want op het moment dat er gespeeld moet worden is hij een en al concentratie, althans zo lijkt het.
Die muziek is kwalitatief van een hoog niveau, blaakt van energie en is niet zozeer in een hokje te plaatsen. Elementen van rock, funk en jazz zijn erin terug te vinden. De stukken zijn vakkundig gecomponeerd en gearrangeerd met een duidelijk thema, opbouw met acceleraties, spannende breaks, en gedoseerde, melodieuze soli. Muziek met een stevige, ritmische bite, maar ook met beschouwende momenten, waarin de emotionele bezieling tot uitdrukking komt. De dynamiek stuitert over het podium. Maar Houdijk heeft ook niet de minste jongens om zich heen verzameld die zijn intentie goed begrijpen. Dan heb ik het over saxofonist Floris van der Vlugt, gitarist Aron Raams, bassist Sven Happel en drummer Haye Jellema. Met hen vormt Vincent Houdijk de band Vinnie Vibes. Alsof dat nog niet genoeg is, nodigde Houdijk voor deze opname ook nog pianist - en Young VIPs-collega - Rogier Telderman en trompettist Teus Nobel uit.
Nobel speelt op zijn flügelhorn (bugel) en trompet indrukwekkende duetten met Van der Vlugt op alt- en sopraansaxofoon. Prachtig samenspel van die twee talentvolle blazers, zeer melodieus en mooi op elkaar afgestemd. Telderman voegt hier met zijn frisse, lyrische pianospel nog een dimensie aan toe. Houdijk tovert met twee of vier stokken zoetgevooisde klanken uit zijn vibrafoon, maar pakt soms ook flink uit op zijn synthesizer. Veel lof ook voor toppers Jellema en Happel, die een uitgebalanceerde ritmische begeleiding neerzetten - wat ook nodig is met zo veel solospelers en de soms complexe arrangementen - maar daarin ook nog kans zien om hun eigenheid te bewaren.
Raams sluit het rijtje met een eervolle vermelding. Hij toont zich bescheiden, maar weet steeds te raken met zijn intense, soms melancholische melodielijnen. Ook leuk om te vermelden; de geboorte van Raams' dochter Joosje is tevens een inspiratie geweest voor Houdijk bij de totstandkoming van dit nieuwe album. Bij de uitvoering van 'Song For Joosje', met in zijn achterhoofd waarschijnlijk het bijna kunnen loslaten van de opnamestress, soleert Houdijk meesterlijk, alsof zijn leven ervan afhangt. En ook Raams, het gaat immers om zijn dochter, besoleert zijn liefde voor haar in een hartstochtelijke melodie. Hoe kan het anders dan dat dit je recht in je hart raakt.
In titelsong 'Vortex' (energie is overal) valt de synthesizer van Houdijk in met een dikke vette bastoon. Raams zit er bovenop met een jankend gitaarthema. Van der Vlugt mag soleren en doet dit meedogenloos. De toegift is een compositie vol levensvreugde, een gegeven waaruit bandleider Vincent Houdijk zijn kracht lijkt te putten en waar de vitaliteit van zijn stukken ontstaat, met de vibrafoon als zijn klankbord.
Voor de pauze werd de algehele opname gemaakt. Na de pauze werden stukken overgedaan waarbij dit nodig was. Wat er uiteindelijk op de cd/dvd terecht gaat komen blijft nog even een verrassing, maar voor het aanwezige publiek geldt: in the pocket.
De albumrelease van 'Vortex' staat gepland voor 2 april 2016 in het Bimhuis in Amsterdam.
Klik hier voor foto's van dit concert door Donata van de Ven.
Concert
Wrikbare jazz van een geestdriftig pianotrio Shai Maestro Trio, zaterdag 17 oktober 2015, LantarenVenster, Rotterdam
Hun albumtitels bieden een goed aangrijpingspunt als we willen weten wat het Shai Maestro Trio ons met hun muziek wil zeggen. Untold stories. Verhalen vertellen die we nog niet kennen of nog niet bestaan. Als dat het uitgangspunt is, ga je gebaande paden uit de weg en moet je jezelf op scherp kunnen zetten. Road To Ithaca verwijst naar Homerus' mythe waarin Odysseus op weg naar huis, zijn Ithaca in zicht krijgt, maar bijna aangekomen ontglipt het hem steeds en moet hij weer een andere route naar huis zoeken. Uiteindelijk is het verhaal een metafoor voor de ontdekking dat de reis belangrijker is dan het bereiken van de bestemming. Met deze intenties en mentaliteit muziek maken, belooft wat.
De Israëlische pianist Shai Maestro vertelt vooraf dat ze nooit een setlist maken en daarom even de tijd nemen om op elkaar en de energie van de avond af te stemmen. Na een moment van geconcentreerde stilte werpen ze elkaar wat aarzelende blikken toe en opperen murmelend wat ideeën. Maestro begint voorzichtig met het strooien van wat breekbare noten en flarden melodie. Langzamerhand vult hij met zijn boetserende spel de ruimte, komt er verhaal in zijn spel en wordt het zijn medemuzikanten duidelijk waar en hoe zij kunnen insteken. Als de drie elkaar vinden ontstaat er vaak een groovend thema dat óf explodeert - zodat de kaarten opnieuw geschud worden - óf door iemand wordt ontrafeld en zo een nieuwe richting wordt opgeduwd.
Tekenend is het gretige zoeken naar uitdagende variaties en melodische lijnen. Op routine spelen is geen optie, elkaar steeds weer opnieuw treffen is het devies. Waarschijnlijk klinkt dit trio, dat met veel camaraderie en geestdrift al zo'n vier jaar samenspeelt, daarom nog steeds zo fris.
De in New York wonende Maestro is 28 jaar oud en maakte een vliegende start als de vaste pianist bij bassist Avishai Cohen, maar ook in het kwartet van drummer Mark Giuliana. Hij startte vervolgens met wrikbare muziek, die niet leunt op perfectie maar op onvoorbedachte zelfexpressie en samenspel, als uitgangspunt zijn eigen trio.
Het drumwerk van Zyv Ravitz is de hele avond nadrukkelijk aanwezig. Hij wil graag vertellen en gehoord worden. Zijn opzwepende dynamiek met polyritmische texturen zijn zeer bepalend voor het temperament van deze formatie. Met name de momenten dat hij en Maestro in dialoog gaan, zijn scherp op de snede. Bassist Jorge Roeder is meer de stille kracht in het geheel en zoekt consoliderend naar verbinding, maar mengt zich bij tijd en wijle toch op eigen wijze in de conversaties van zijn medemusici.
Onwillekeurig dringt de vergelijking met E.S.T. zich op, dat weliswaar gebruikmaakte van een iets andere idioom, maar met eenzelfde soort bezwerende intensiteit speelde.
Dit trio heeft een missie. Iets daarvan wordt duidelijk als Maestro bij de tweede toegift vrij uitgebreid stilstaat bij de inspiratie voor de compositie 'When You Stop Seeing'. Voor hem ontstaan alle conflicten, zoals ook in zijn vaderland, when you stop seeing people as people. Hij beseft dat hij als muzikant weinig kan doen, maar wil zijn bescheiden invloed zeker gebruiken en zet het desbetreffende apotheotische nummer in.
Met name als Ravitz stil met gesloten ogen achter zijn kit zit en woordloos hunkerende lange noten zingt, en zelfs als alles is stilgevallen in zijn eentje nog verder neuriet... kippenvel!
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens. Op 12 oktober maakte Cees van de Ven foto's van het Shai Maestro Trio in de Gent Jazz Club: klik hier om ze te bekijken.
Saxofonist Nathan Daems van onder andere Black Flower en het Ragini Trio heeft de soundtrack gemaakt van een nieuwe film die de afgelopen week werd voorgesteld op Film Fest Gent. Black Flower speelt na de film ook een concert in Vooruit Gent. Daems is studiogast bij Dirk Roels. Hij brengt een paar oude jazzplaten mee en speelt ook een stukje livemuziek in de Jazz Rules-studio.
Verder in deze aflevering ook nieuwe muziek van de Marjan Van Rompay Group. Zij hebben net hun album 'Comfort, Solace, Peace' uit. De in New York wonende Belgische saxofonist Robin Verheyen geeft tekst en uitleg bij het nieuwe album 'A Look Beyond'. Verheyen nam dit op met zijn NY Quartet met daarin onder meer Russ Johnson, Drew Gress en Jeff Davis.
Pianist Art Tatum zou onlangs 106 jaar oud geworden zijn. Docent jazzgeschiedenis Frederik Goossens van het Conservatorium in Gent geeft duiding bij de nalatenschap van Art Tatum.
En Jazz Rules blikt ook vooruit naar het concert van het Dave Douglas Quintet en het Stefano Bollani Danish Trio, binnenkort in Harelbeke.
Componist Martin Fondse en saxofonist Mete Erker hebben een zeer bijzonder project tot stand gebracht: Near East Up North. Fondse en Erker proberen hiermee de scheiding tussen muziekstijlen en –culturen te doorbreken. Dat betekent dat hedendaags gecomponeerde muziek, moderne jazz en klassieke Anotolische muziek de componenten vormen van dit uitzonderlijke en avontuurlijke muzikale project.
Het Asko|Schönberg Ensemble – dat sinds jaar en dag toonaangevend is op het gebied van hedendaags gecomponeerde muziek – twijfelde geen moment om deel te nemen aan dit project. Aan het ensemble is een ritmesectie toegevoegd bestaande uit slagwerker Jarrod Cagwin, bassist Eric van de Westen en pianist Jeroen van Vliet, winnaar van de Boy Edgarprijs 2014.
Saxofonist Mete Erker, opgegroeid in een Turks-Nederlands gezin, heeft dienaangaande een grote affiniteit met de Turkse muziek en zal dat in zijn jazzy/bluesy solo-momenten beslist niet verloochenen. Nog een belangrijke solist in dit project is de kemençevirtuoos Derya Türkan.
Op het breukvlak van uiteenlopende muzikale werelden belooft dit een bijzonder en muzikaal avontuur te worden, dat kan worden bijgewoond in de periode van 29 oktober tot en met 8 november tijdens een tour door Nederland.
Bekijk hier een korte trailer over het Near East Up North-ensemble.
Speellijst
29/10 Muziekgebouw aan 't IJ, Amsterdam
30/10 Concertgebouw De Vereeniging, Nijmegen
01/11 Porgy en Bess, Terneuzen (zonder Asko|Schönberg Ensemble)
04/11 Wilminktheater, Enschede
05/11 Cloud Nine, TivoliVredenburg, Utrecht
07/11 November Music, Verkadefabriek, Den Bosch
08/11 De Doelen, Rotterdam
Concert
Peter Kuit danst bopmelodieën
Jacco van Santen Kwartet & Peter Kuit, vrijdag 16 oktober 2015, Stadkamer, Zwolle
Zoals Peter Kuit staat of zit te wachten op zijn beurt, dampend en gefocust en bewegend op het ritme, lijkt hij wel een Arabier die zich nauwelijks kan inhouden om naar voren te springen in de cross country. Kuit is een uitermate energieke tapdanser die zijn pied-à-terre in de bebop gevonden heeft. Destijds, in de gouden jaren van de tap, toerden dansacts als onderdelen van grotere revues en hadden ze een of twee keer per show een slot van vijf of zes minuten. Daar werd dan zoveel energie ingepropt dat dansers en zaal na afloop op apegapen lagen.
Die Kuit doet het twee keer drie kwartier. Twee liter verliest hij bij benadering per avond. Hij bezit niet slechts het uithoudingsvermogen van een Arabier, hij werkt ook nog eens zeer geconcentreerd. Op een gemiste step zul je hem niet gauw betrappen. Hij is niet gespecialiseerd in acrobatisch luchtwerk of ballet-spagaten of comedy. Peter Kuit danst melodische bop, gegarneerd met elegante, subtiele slides. Ik maak me sterk dat je er een quizje aan zou kunnen ophangen: welk nummer danst hij hier? Is het 'Confirmation' of toch 'Scrapple From The Apple'?
Kuit danste niet slechts uitzonderlijk melodisch, hij voegde ook daadwerkelijk wat toe aan het ritmeweefsel. In een stuk als 'Angel Eyes', een ballad (!), droeg hij een walstempo aan. En zijn duetten met drummer Imre Kruis waren scherp en fascinerend. Knap trouwens, hoe Kruis erin slaagde uit het vaarwater van de danser te blijven.
In deze samenstelling hadden de musici nooit eerder samengewerkt. Maar er werd zo goed naar elkaar geluisterd en zoveel routine ingezet dat dat niet stoorde. Intrigerend waren de Nederlandse teksten van pianist Pieter van Santen. Scabreus en grappig, zodat het jammer was dat ze niet voor 100% verstaanbaar waren en ze niet boven de band geprojecteerd stonden.
Cd
Pudding oO - 'A Pudding oO Cd' (Granvat, 2015) Opname: mei 2012
Pudding oO maakt heerlijk vette, zelfs hier en daar wat pompeuze, psychedelisch klinkende muziek. Vooral het geluid dat Adriaan van de Velde uit zijn keyboards tovert, met van die typische wah-wah geluidjes, draagt hier in hoge mate aan bij. Voeg daar een flinke dosis funk aan toe en je hebt het recept voor hun eerder dit jaar verschenen debuutalbum.
Het is weer eens een andere kant van de gebroeders Cools, die we eerder in deze kolommen tegenkwamen met hun project Hoera. Klinkt het daar vooral stemmig en sfeervol, hier gaat het er bepaald een stuk levendiger aan toe.
Zo kletst Van de Velde in 'Mondbeat' honderduit middels de monoloog die hij via zijn keyboards laat horen, terwijl de drummende Cools, Stijn, hier voor een straffe beat zorgt. Ook in 'Dondervogel' klinken de keyboards als sterk vervormde zangpartijen. Het levert ook hier een wat surrealistisch effect op, bijna alsof we op een andere planeet zijn beland. Op 'Velouz' komt het psychedelische karakter wat meer naar voren. Van de Velde produceert klankflarden die goed variëren op Stijns vaste slag. Terwijl Bert, de andere helft van de broers, hier zorgt voor stemmig en transcendent gitaarspel. Ook 'Diept' heeft dit psychedelische karakter. De keyboardklanken slepen je als in een draaikolk mee, juist ja, de diepte in. Zeker in het eerste deel heeft dit stuk ook wel iets dreigends, zoals dat uitgaat van de duistere diepte.
Het intense en zelfs wel wat romantische 'Mooi B' is eveneens zeer de moeite waard. Mede dankzij het enigszins schurende gitaarspel van Bert en het relaxte ritme dat Stijn en bassist Dries Laheye hier creëren. Die wat romantische en introspectieve sfeer heet ook 'Verschuivings'. Het ingetogen gitaarspel wordt hier mooi geflankeerd door de psychedelische keyboardklanken. Hoofdtelefoonmuziek, met andere woorden. Languit op de bank en dromen maar!
Vooruitblik
Stranger Than Paranoia wederom grensoverschrijdend
Het Stranger Than Paranoia festival wordt dit jaar voor de 23e keer gehouden, en wel op 24 tot en met 29 december in Paradox te Tilburg. Ondanks financiële tegenslagen is het multidisciplinaire muziekfestival van saxofonist en componist (en organisator) Paul van Kemenade gegroeid en pakt het deze keer extra uit met concerten in Amsterdam, Den Bosch en Nijmegen. In 2017 hoopt het haar 25e jubileum groots te vieren met vele (internationale) acts op diverse podia en locaties in Tilburg, maar ook in Den Bosch, Breda, Eindhoven en Amsterdam!
Het grensoverschrijdende festival staat bekend om het verbinden van verschillende muziekstijlen: jazz met klassiek, wereldmuziek met avant-garde, bigband met funk of pop met strijkkwartetten. Bijna alles is mogelijk; uitdagingen worden aangegaan, geijkte paden worden gemeden. Voorbeelden hiervan zijn de geplande concerten van Van Kemenade met de experimentele gitarist Jacq Palinckx en flamenco-gitarist Maurice Leenaars en met de in Nederland wonende, Duitse pianist Stevko Busch.
Van Kemenade staat met Busch op 27 december op het Tilburgse jazzpodium, maar ook op 28 december in de Toonzaal en op 30 december in het Bimhuis. Uit de jarenlange samenwerking tussen deze twee jazzgiganten ontstond in 2010 de cd 'Contemplation'. Tijdens het festival dit jaar presenteren zij een nieuw album.
Verder zijn er in Tilburg enerverende optredens te verwachten van het klasse-trio van Tim Langedijk, Mehmet Polat Trio (Turkije/Mali), Surinam Music Ensemble (Suriname/Nederland), POW Ensemble (mét tapdanser!), een solo-optreden van de Duitse trombonist Konrad Bauer, het Zweedse Tingvall Trio, 'ultrafunkatronicjazzhippop' van de Azure Hiptronics en een gevleugelde piano-ontmoeting tussen Bert van den Brink en Oscar Jan Hoogland. De concerten zullen op ludieke wijze aan elkaar gepraat worden door dichter/schrijver Jace van de Ven.
Als grote publiekstrekker werd wederom gekozen voor de legendarische Archie Shepp (hij speelde eerder op het festival in 2007 en 2012). Shepp speelt maar liefst drie keer met zijn kwartet op het Stranger Than Paranoia Festival: op 27 en 29 december in Paradox Tilburg en op 30 december in het Bimhuis te Amsterdam.
Concert
De kunst van improviseren Tashi Dorji & Akira Sakata/Giovanni Di Domenico/C. Spencer Yeh/Laurens Smet/Louis Evrard, zondag 11 oktober 2015, Oorstof, De Studio, Antwerpen
Het is een bijzonder muzikaal landschap waar gitarist Tashi Dorji ons in binnenloodst. In de metalige aanslag klinkt de muziek van Bhutan, waar Dorji vandaan komt, en de omringende landen door. Met behulp van effectpedalen, maar ook door het bespelen van de snaren dicht bij de brug, krijgt het geluid een klank die wel wat weg heeft van een citer of van een pipa, een ander snaarinstrument dat veel in China wordt gebruikt. Maar het gitaarspel van Dorji valt vooral op door de complexe ritmische structuren die hij weet te bouwen. Zeer verstild beginnend, met enkele voorzichtige aanslagen, bouwt hij geleidelijk verder. En wat begint als ritselen eindigt als een niet te stuiten maalstroom, op zulke momenten is het ook net of er een heel ensemble op het podium zit in plaats van één man. En het knappe is dat hij de gehele structuur ook weer even geleidelijk weet af te bouwen, tot er alleen maar geritsel overblijft. Op andere momenten klinken, in deze volledig geïmproviseerde set, de noten weer zoekend en verkennend en worden subtiele klankvibraties afgewisseld met regelrechte explosies, alsof de versterker in één keer wordt opengedraaid en direct weer dicht.
Het gelegenheidskwintet rondom de Japanse rietblazer Akira Sakata houdt niet van dralen en zet direct vol in. Van 0 naar 100 in een fractie van een seconde. Sakata blaast, tussen al het geweld van de begeleiding door, een loepzuivere en kristalheldere solo op zijn altsax. En hoe ongecoördineerd de begeleiding ook mag overkomen, Sakata is hier één en al harmonie. Pianist Giovanni Di Domenico, die reeds vaker met Sakata heeft gewerkt, getuige ook cd's als 'Iruman', laat zichzelf overtuigend horen in een triopassage, waarin hij optrekt met bassist Laurens Smet en drummer Louis Evrard. Di Domenico rijgt de noten in bijzonder snel tempo aan elkaar. Woest beukend op de piano laat hij horen naast een even muzikaal als fysiek pianist te zijn. Nu gooien Smet en Evrard ook wel lekker veel hout op het vuur, dus komt dat nu ook weer niet geheel uit de lucht vallen.
Sakata blijkt ook een stemkunstenaar te zijn. Staand achter de microfoon produceert hij diepe keelklanken, hij bromt en gromt, terwijl Di Domenico de piano van binnen bespeelt en Evrard met zachte roffels het geheel spaarzaam ondersteunt. Maar zo onschuldig als het begint, zo hectisch, bijna dreigend wordt het uiteindelijk als Sakata zijn stembanden danig op de proef stelt en de begeleiding weer eens klinkt als een orkaan, oftewel windkracht 12.
En wat kleurt het weerbarstige en energieke vioolspel van C. Spencer Yeh goed bij het pianospel van Di Domenico. En dan op de achtergrond het pompende basspel van Smet, het kan gewoon niet op. En dan moet het hoogtepunt nog komen: de zinderende altsaxsolo van Sakata aan het einde van de set. Aangevuurd door een wederom kokend ensemble stoot hij op weergaloze wijze zijn hoge noten uit in een lange kolkende reeks. Uitzinnig, meeslepend en letterlijk adembenemend. Waar haalt deze vijfenzeventigjarige man de energie vandaan?!
Klik hier voor foto's van dit concert door Hans van der Linden.
Concert
Enerverend en fantasierijk drumwerk! Mark Guiliana Jazz Quartet, zaterdag 10 oktober 2015, Paradox, Tilburg
Drummer Mark Guiliana is hot. Hij is niet alleen veelgevraagd als sideman bij pop-gerelateerde muzikanten maar een must see binnen de moderne, geïmproviseerde muziek. Guiliana past moeiteloos in het rijtje van Antonio Sanchez en Dave King, de nieuwe generatie drummers die een stempel heeft gedrukt op de wijze waarop percussie zich kan manifesteren in intieme settings. Niet verscholen, maar gelijkwaardig deel uitmakend van het collectief, door het vertolken van bij vlagen dominant maar uiterst gevarieerd drumwerk met een open mind voor andere invloeden. Maar ook compositorisch vervullen zij een belangrijke rol. Exemplarisch is de samenwerking van Guiliana met pianoreus Brad Mehldau. Onder de noemer Mehliana' getuigt het album 'Taming The Dragon' van een optimale synergie tussen melodie en soundscapes, met de nadruk op de inzet van elektrische keyboards, beats, elektronica en samples. Guiliana brengt zijn laatste albums in eigen beheer uit, onder de noemer van Beat Music Productions. Zijn eerste releases onder de noemer The Los Angeles Improvisations, 'My Life Starts Now' en 'Beat Music’, worden gedomineerd door elektronica, ruwe funk en experimenten.
In Paradox staat verrassend genoeg zijn akoestisch kwartet met standaard instrumentatie centraal. Jason Rigby op saxofoon, Fabian Almazan achter de piano en Chris Morrissey op contrabas. Het kwartet presenteert fris werk van het recent verschenen en vaak gelauwerde album 'Family First'. Op het eerste oog slaagt de band erin een puike proeve van bekwaamheid af te leggen binnen de moderne neo-bop. Composities van de hand van Guiliana, met uitzondering van 'Johnny Was' (Bob Marley) en 'Beautiful Child' (Rufus Wainwright), staan als een huis. De jonge, gedreven muzikanten, vaak solistisch bevlogen en uitstekend op elkaar ingespeeld, zijn op zoek naar de juiste muzikale oplossingen. Waarbij de vele ruimte die saxofonist Rigby krijgt toebedeeld, neigt naar overvloedigheid.
Frappant voor de modernist Mark Guiliana is de subtiele aandacht voor de jazztraditie. De track 'ABED' refereert rechtstreeks aan Thelonious Monk, zowel door het tegendraadse pianospel, de toegevoegde swing elementen, maar meer nog door de onregelmatige puls. Het nummer '2014' kan, als gevolg van het onderhuidse verlangen, zijdelings herinnering oproepen aan de jaren 50. In de eigentijdse mars 'The Importance Of Brothers' is sprake van een meer dan gepaste verwijzing naar Blakey's album 'Moanin’', met daarop Benny Golsons klassieker 'Blues March'. Zowel de openlijke als de meer verholen tempowisselingen die Guiliana aanbrengt, zijn ronduit adembenemend. Op de voet gevolgd door de strakke contrabaslijnen van Chris Morrissey en het staccato pianospel van Fabian Almazan.
De ingenieuze wijze waarop maatsoorten worden omgekegeld, geheel ten dienste van het eindresultaat, getuigt van muzikaal vakmanschap. Op een bijna kaalgeplukt basic drumstel brengt Guiliana ook nog eens kleurrijke details aan. Daar kan geen drumsolo tegenop! Regelmatig komt de meer extraverte stijl van Guiliana bovendrijven. Flitsend en onheilspellend, zoals bij de onstuimige rockende passage in 'Beautiful Child'. Maar in Guiliana's project 'Family First' voert de magistrale ritmische subtiliteit de boventoon, met fraaie, elegante lyriek. Al even spannend als fantasierijk.
De meesterdrummer is op 11 december opnieuw van de partij in Paradox, maar in een andere setting. Hij speelt dan in een melange van jazz, rock en soul, voorzien van vocale samples, spacy sounds en elektronica.
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Cd
Luzia von Wyl Ensemble - 'Frost' (Hat Hut, 2014) Opname: 31 mei, 6-7 juni, 14 november 2013
De Zwitsere pianiste Luzia von Wyl, geboren in 1985, is voor ons de grote onbekende. Maar getuige haar debuut 'Frost' op Hat Hut moet daar nodig verandering in gaan komen. Von Wyl kreeg bij dit prestigieuze label de kans om een tentet samen te stellen, het Luzia von Wyl Ensemble, bestaande uit louter Zwitserse musici, die ook geen van allen echt bekend zijn bij ons, om daarmee een cd op te nemen die klinkt als een klok. Von Wyl is een klassiek geschoold pianist, die zich de laatste jaren ontpopt heeft tot een componist op het snijvlak van hedendaags gecomponeerd en jazz, waarbij haar muziek zich vooral kenmerkt door hecht doortimmerde en zeer ritmische structuren en een overrompelend oog voor detail.
Zo slaat ze in het titelnummer 'Frost' de brug tussen hedendaags gecomponeerd en jazz op grootse wijze. Lange blazerslijnen worden hier afgewisseld met de droge, ritmische klanken van de marimba, bespeeld door Raphael Christen. De muziek fonkelt als een ijskristal. 'Wind' is al net zo'n beeldende compositie, waarin de klanken uit de marimba de illusie geven van de herfstwind die vrij spel heeft en de gevallen bladeren voor zich uit blaast. 'Tick-Tock' begint met een dromerige improvisatie die uitloopt in een voorzichtige melodie, die overigens als een wassende rivier steeds krachtiger wordt, eerst vormgegeven door de piano, dan door het slagwerk van Rico Baumann en vervolgens door de blazers. Dan, na een klaterend intermezzo van Von Wyl, horen we Lukas Roos in een fenomenale improvisatie op basklarinet. Sonoor, doorleefd en ongekend swingend. Roos zegt zelf over deze solo: "I used quarter tones within the blues scale and at the climax I played around the melody very expressively in the high register. The goal was for the solo to be totally integrated in the piece."
In 'Jingle' zijn de vier blazers - fluit, klarinet, basklarinet en fagot - aan zet in een melodie vol details, waarin de diverse stemmen een levendige en boeiende dialoog met elkaar aangaan. Terwijl 'Rush' de atmosfeer van de grote stad, in dit geval New York, als thema heeft. Tevens laat Von Wyl hier horen beïnvloed te zijn door de minimal music. Het hoogtepunt is het lange 'Quints', met een meanderende, kleurrijke melodie vol variaties en bijzondere solo's, zoals de exotisch klinkende solo van violist Simon Heggendorn, aangevuurd door Baumanns slagwerk. Schitterend ook hoe Roos er zich weer bijvoegt en scheurend en jankend zijn plek opeist.
Klik hier voor geluidsfragmenten te beluisteren van dit album.
Concert
Feest compleet met onverwachte gasten
Gerben Wasser-Joris Teepe, donderdag 8 oktober 2015, New Orleans Jazzcafé, Groningen
'In A Mellotone' wordt ingezet in 3/4 en vanuit het herentoilet komt een jonge, slanke tenorsaxofonist elegant het podium opwalsen. Hij heeft zich even staan inblazen en klinkt nog zelfverzekerder dan collega Gerben Wasser. Samen met bassist Joris Teepe is Wasser headliner van de show. Het gebonden werk van Art Badenko contrasteert prettig met de meer staccato-stijl van de eveneens tenor spelende Wasser.
Want misschien oogt het magertjes, iets wat snel zou kunnen gaan vervelen, een duo met tenorsax en contrabas – de werkelijkheid pakt wel eventjes anders uit. Helemaal wanneer slagwerker Matt Wilson zich van de bar losrukt, een snaartrommeltje opduikelt en mee gaat zitten ritselen en vegen (vanwege de buren zijn complete drumkits uit den boze in Jazzcafé New Orleans). Een topgast als Wilson heeft echt niet meer nodig dan zo'n snare. Hij laat horen dat je op de rand een complete melodie kunt trommelen. Helemaal indachtig het adagium van Max Roach: "Een drumstel is een muziekinstrument. Daar moet je niet op hengsten, daar moet je op spelen." Wilson (Either/Orchestra, Fred Hersch, Herbie Hancock, Lee Konitz) is twee keer per jaar in Groningen, als docent aan het Prins Claus Conservatorium. De volgende keer is in mei en dan staat er een confrontatie met Johnny Engels gepland, in De Smederij. (Matt: "Johnny is the Dutch Mel Lewis. Only freer, and more versatile.") Zet dus voorlopig maar bij elke dinsdag een groot kruis in je agenda.
En het was allemaal zo kalm begonnen. Met 'Some Other Blues', waarin Gerben Wasser expres 'foute' noten blies, om onze oortjes bij de les te krijgen. Joris Teepe zwenkte behendig van zijn begeleidende taak naar die van volwaardig deelnemer aan het discours en dat zou de hele avond eigenlijk zo blijven. Zijn lijnen lijken uit graniet gehouwen, hij heeft een breed-gonzend geluid, maar het hart daarvan is te allen tijde helder gedefinieerd. Met Teepe erbij zal een liedje nimmer in duigen vallen. Zo meandert een song als 'Darn That Dream' met een natuurlijke gratie door versnellingen en vertragingen.
Gerben Wasser is nog niet veel verder gekomen dan 19, maar twee jaar geleden trok hij tijdens sessies in de stad reeds de aandacht. Hij is in het bezit van Een Geluid. Ha! Zo'n sound die met koning Ottokar zegt: "Eih bennek, eih blavek". Versterking – doen we niet aan, da's voor baby's. En hij heeft er ook altijd goesting in. "Comin' on like gangbusters", zeiden de ouden reeds. Hij heeft dus een agressieve, hakkende aanpak, maar kan in zo'n nummer als 'I Hear A Rhapsody' ook smelten als de beste chocolade. Je moet jezelf bedwingen om niet mee te gaan galmen: "I don't hear your voice at all, I hear a rhapsody", met de stem van Vaughn Monroe. Wat gaan we Gerben dus aanraden, dames en heren van de Schooladviesdienst? Eerst een maandje op dieet op Don Byas en vervolgens een termijn op Joe Thomas? Een uitstekend plan van aanpak!
Aan mijn tafeltje hadden twee bijna middelbare heren plaatsgenomen, die twee weken eerder tijdens de laatste set van vocaliste Linda Molenkamp binnen waren komen vallen, geheel toevallig, als jazzmaagden. Men begrijpt, dan ben je bij Linda aan het goede adres en deze keer vielen ze andermaal met neuzen in boter. Ik zag duidelijk roterende spiraaltjes in hun ogen toen de band rond sluitingstijd in een leip relaxt tempo 'Girl Talk' inzette. Van de bar deinden vlagen van een gesprek tussen twee meiden in het Engels over de hoofden van het publiek, een glas viel en Matt Wilson nam zijn trommeltje op schoot, verticaal, en gebruikte de besnaarde onderkant als washboard. Cirkel rond. Klaar.
In het wekelijkse jazzradioprogramma Jazz Rules hoor je in aflevering #54 muziek uit 'Family First' van het Mark Guiliana Jazz Quartet. De New Yorkse drummer Mark Guiliana was onlangs in België en dus haalde presentator Dirk Roels hem ook voor de microfoon voor een korte babbel.
Pianist Ivan Paduart heeft met 'Enivrance' zijn 30ste album uit, samen met zijn trouwe kompanen, bassist Philippe Aerts en drummer Hans Van Oosterhout. Jazz Rules ging op huisbezoek bij Paduart. Hij speelt live muziek, geeft uitleg over zijn nieuwe plaat, over het componeren en over de jazz anno 2015.
In het tweede uur is trombonist Peter Delannoye te gast. Delannoye speelt onder meer bij DelVitaGroup en bij de Kleptomatics. Peter brengt ook een paar zelfgekozen platen mee, waar uiteraard een boeiend verhaal aan vasthangt.
Concert
Stuiterballen vangen Ingrid Laubrock's Ubatuba, vrijdag 9 oktober 2015, JINJazz@Brebl, Nijmegen
Heeft u wel eens geprobeerd om een stuiterbal te vangen? Dat viel waarschijnlijk niet mee. Stuiterballen hebben nogal eens de neiging nu net die kant op te springen die je niet wilt. Resultaat: je grijpt mis! Bij het beluisteren van het nieuwe kwintet van Ingrid Laubrock, Ubatuba, heb je diezelfde gewaarwording: niet te vangen.
Het is ritmische muziek die Laubrock met haar nu ongeveer anderhalf jaar bestaande kwintet produceert, maar dan niet op de wijze die we normaal gesproken onder ritmisch verstaan. Laubrock en consorten zetten je continu op het verkeerde been. Met de voet tikken is er hier dan ook niet bij, daarvoor is de muziek veel te dwars, te springerig, kortom te complex. Dat je om dit effect te bereiken - wil het goed gebeuren en dat is hier zeker het geval - eersteklas musici nodig hebt, is evident. En die heeft Laubrock dan ook uitgenodigd.
Allereerst drie blazers. Tim Berne op altsax, de hier vrij onbekende Ben Gerstein op trombone en Dan Peck op tuba. Verder horen we op drums Laubrocks muzikale- én levenspartner Tom Rainey. Die bezetting is dus al origineel, waarbij natuurlijk vooral de rol van de tuba opvalt. Peck weet hier alle tinten donker en zwaar uit zijn instrument te persen. Hij blaast regelmatig dwarse en speelse partijen met Gerstein.
Onze eigen Wierbos is een creatief gebruiker van zijn trombone, maar wat Gerstein allemaal met zijn instrument uithaalt is helemaal een belevenis. Dan weer haalt hij de achterkant van de coulisse [de lange cilindrische metalen U-vormige uitschuifbare buis, RED] eraf om daar zelfstandig op te blazen - het geluid lijkt op een fluit, dan weer blaast hij door zijn mondstuk terwijl de coulisse maar aan één kant aan het instrument vastzit. Maar ook als het instrument voor de verandering eens in elkaar zit, 'zoals het hoort', weet hij de meest buitenissige klanken te produceren.
Laubrock schittert in een duet met Rainey in 'All Of Mirrors'. Jankend, schrijnend piepend en met veel gevoel vreet ze zich door de noten, terwijl Rainey welgemikt de juiste kleuren aan het klankpalet toevoegt. Tot de rest van het kwintet de blues erin gooit. Een van de spaarzame momenten dat je als luisteraar denkt dat je grip hebt. Maar ja, het is een stuiterbal...
In wat Laubrock voor het gemak maar 'Number 9' noemt, staan de blazers centraal, opgezweept door het slagwerk van Rainey. Natuurlijk niet met mooie harmonieuze lijnen, nee, met een breed palet aan klanken en kleuren. Ons luisteraars tegen de haren instrijkend, wordt hier een wel heel ingenieus tapijt geweven. Het klopt allemaal perfect, maar dat merk je pas als je niet meer wilt dat het klopt. Het is net als met die stuiterbal. Ook daar klopt het: stuiteren doet hij, alleen waarheen? Dat is de vraag.
Klik hier voor foto's van dit concert door Cees van de Ven.
Cd / Jazztube
The Bureau Of Atomic Tourism - 'Hapax Legomena' (RAT, 2015)
Opname: mei 2014
Een reis geboekt bij The Bureau Of Atomic Tourism is altijd een avontuur. Dat geldt evengoed voor het laatste wapenfeit van BOAT, 'Hapax Legomena', wat staat voor een woord of andere taalvorm die in een tekst, in een compleet taalcorpus of zelfs binnen een taal slechts één keer voorkomt, dat wil zeggen een slechts eenmaal en niet herhaalde uitgesproken of opgetekende taaluiting. Aldus Wikipedia.
Met hun avontuurlijke combinatie van free jazz en stevige rock verrast dit sextet ook nu weer. Begint 'Hilsnur' nog redelijk rustig, weldra zorgen gitarist Hilmar Jensson, drummer Teun Verbruggen en bassist Tim Dahl voor spontaan vuurwerk. Hulde voor 'Eohnit', een compositie van saxofonist Andrew D'Angelo. Wat een heerlijk dansbare beat heeft dit nummer, gewoon verslavend! Hier kun je niet bij stil blijven zitten. De strakke blazerspartijen, het ritmische spel van Jozef Dumoulin op Fender Rhodes en ach, wat kan die Verbruggen swingen.
In 'Pittles' start trompettist Nate Wooley in een voor hem zo kenmerkende solo: sissend en knarsend, gebruik maken van veel valse lucht, blaast hij zijn onrustige noten. Het vervolg is al niet veel anders. De blazers klinken als sirenes, terwijl de ritmesectie ook hier weer stevig rockt. En dan die gitaarsolo van Jensson: het lijkt wel een vastlopende machine. En ja, in 'Carolientje En Haar Bootje' dobbert het sextet wat rond, maar biedt intussen D'Angelo de ruimte voor een springerige solo, terwijl de beide blazers lange, wispelturige lijnen trekken over het opzwepende slagwerk van Verbruggen. Dan slaat de sfeer om en zorgt Dumoulin voor donkere, sferische momenten, niet van enige dramatiek ontbloot. Is het bootje eveneens omgeslagen? En waar is Carolientje gebleven? De dramatiek neemt toe, het ziet er somber uit voor haar.
Het lijken wel knipsels, de korte en ietwat onrustige blazersbewegingen, iedere keer gevolgd door stiltes in 'Numer Ology'. En iedere keer denk je: nu barst het los. Maar nee, het sextet houdt dit vreemde spel nagenoeg tot het einde vol, waarbij de stukken muziek wel steeds langer klinken en de intervallen steeds zeldzamer worden. Maar bizar blijft het.
In de Jazztube hiernaast kun je kijken naar een live-uitvoering van 'Carolientje En Haar Bootje', opgenomen op 8 mei 2014 tijdens een concert van The Bureau Of Atomic Tourism in de Handelsbeurs te Gent.
Vooruitblik
Soundsofmusic: staalkaart van hedendaagse muziek
Soundsofmusic, het Groninger 'festival voor nieuwsgierige oren', bestrijkt het terrein van de hedendaagse toonkunst en improvisatiemuziek. Het duurt van 27 oktober tot en met 1 november 2015 en kan als evenknie beschouwd worden van het Bossche November Music, dat drie dagen later begint en wat breder van opzet is. Arvo Pärt (80), de Estische componist van spirituele muziek, verbindt Noord en Zuid. In Den Bosch speelt het Cello8ctet Amsterdam bekende werken van Pärt, waaronder 'Summa', 'Psalom', 'O-Antiphonen' en 'Missa Brevis'; Soundsofmusic koos 'Kanon Pokajanen', dat uitgevoerd wordt door Cappella Amsterdam.
Aan componist en pianist Theo Loevendie (85) wordt in Groningen een hele dag gewijd. Op donderdag 29 oktober geeft de éminence grise van de Nederlandse impro én opera een masterclass in het Prins Claus Conservatorium. 's Avonds is in het Grand Theatre zijn eigen groep te horen, plus de Youth Percussion Pool van het conservatorium, die onder leiding van Tatjana Koleva eveneens werk van Loevendie uitvoert.
Op verschillende locaties in de stad treden klassieke ensembles op en combinaties die uiteenlopende varianten van impro vertegenwoordigen. Genoemd kunnen worden gitarist Aart Strooman, pianist Uri Caine, saxofonist/toetsenspeler Mats Gustafsson met het trio Fire!, Spinifex Maximus onder leiding van rietblazer Tobias Klein, Pitohui, de duo's Guisseppe Doronzo-Frederico Pozzer en Bart Maris-Pascal Rousseau, Falga, Manziluna en Kuhn Fu.
Cd
Pérez Patitucci Blade – 'Children Of The Light' (Mack Avenue, 2015)
Je zou verwachten dat je verwachten zou dat saxofonist Wayne Shorter elk moment binnen kan komen lopen. Dit trio is immers al vijftien jaar de vaste begeleidingsgroep van Shorter. Maar nee, hoewel de plaat opgedragen is aan 'our mentor in life and music, Dr. Wayne Shorter' (de mentor schreef ook een stichtelijk traktaatje op de hoes), de saxofonist komt geen moment in je op. Sterker: wellicht juist omdat pianist Danilo Pérez, bassist John Patitucci en drummer Brian Blade al zo lang samen touren en optreden is de cohesie binnen het drietal zo uitzonderlijk. Dit combo is àf. De contrabas lijkt aan de vleugel geklonken – op zijn minst moet hier sprake zijn van telepathie. Ook in een relatief abstract stuk als 'Light Echo' blijft die samenhang intact.
De expliciete latin-invloeden die je op de eerste albums van Pérez (Panama, 1966) aantrof, zijn inmiddels geabsorbeerd in de eclectische bouillabaisse zoals die door het trio wordt opgediend. Soms heeft de jazzsmaak daarin de overhand, maar zeker zo vaak zit de groep in de klassieke suite van het Muziekpaleis te spelen. Met de schuifdeuren naar de jazzserre wijd open, dat wel. Dat de pianist zich al sinds zijn vijfde verstaat met de Europese klassieken hoor je ook terug in de precisie, de beheersing. Zijn linkerhand is in 'Africa Wave' zó melodisch in de weer, dat ik Pérez ervan verdenk stiekem linkshandig te zijn.
Concert
Creatieve spanning en woeste intensiteit CO2 & Rodrigo Amado Motion Trio, vrijdag 2 oktober 2015, De Singer, Rijkevorsel
Het zijn ragfijne patronen die Tom Van Overberghe weeft middels zijn akoestisch gitaarspel. Beheerst en ingetogen knoopt hij de ene draad aan de andere. De kleurrijke draden die tenorsaxofonist en vader Cel hier tussendoor weeft, bezorgen het tapijt een bont uiterlijk. Dat beide musici van CO2 elkaar perfect aanvullen is op zich natuurlijk niet zo heel verwonderlijk, zij kennen elkaar immers door en door, maar het levert evengoed wel heel mooie resultaten op. In die momenten waarop het spel van de Van Overberghes naadloos samenvalt, klinkt de 'saxotaar' energiek en met veel souplesse, terwijl op andere momenten de afwisseling juist garant staat voor creatieve spanning.
Zo beheerst en ingetogen als CO2 klinkt, zo onstuimig start het Rodrigo Amado Motion Trio uit Portugal. Het is een waar spervuur dat drummer Gabriel Ferrandini op zijn publiek afvuurt en de solo's van tenorsaxofonist Rodrigo Amado stuiteren met grote dynamiek door De Singer. Tussendoor horen we cellist Miguel Mira. De gestage ritmische stroom die hij creëert, vormt de perfecte bedding voor Amado's solo's en Ferrandini's woeste slagen. Maar Mira excelleert ook in een dynamisch duet met Amado: de lange geblazen lijnen in combinatie met het plukken aan de snaren levert een energieke combinatie van klanken. En blijft het slagwerk van Ferrandini hier aanvankelijk beperkt tot enige accentuerende slagen, gaandeweg voert hij het tempo op om met orkaankracht te eindigen.
Nee, aan energie ontbreekt het deze heren niet en een groot deel van de tijd wordt er dan ook fel en met grote intensiteit gemusiceerd. En dat het ook anders kan bewijst één van de hoogtepunten van het concert: de drumsolo van Ferrandini, redelijk aan het eind van de set. Een drumsolo die nu eens niet hard en verpletterend is, wat je wellicht gezien het voorgaande zou verwachten. Integendeel: een solo met brushes, bestaande uit subtiele roffels op de bekkens, als regendruppels, zo nu en dan afgewisseld met een harde slag op de trommels. Een spannende solo met een zeer effectief gebruik van stiltes.
Lp Sun Machinery - 'Sun Machinery' (Zesde Kolonne, 2015) Cd Edward Capel - 'Now Only The Horns' (eigen beheer, 2015)
De muziek van Sun Machine borduurt voort op het begin van de fusion in het begin van de jaren 70. Denk daarbij dan aan musici als Miles Davis en Herbie Hancock. Op de twee nummers 'Aphelion' en 'Perlicon' - de twee kanten van de lp 'Sun Machinery' beslaande - horen we dan ook hetzelfde hallucinerende en hypnotiserende geluid dat we van de grote meesters kennen.
Tevens kenmerkt de muziek zich door lange lijnen en langdurig uitgesponnen solo's, zoals van saxofonist Edward Capel en gitarist Gijs van de Broek in 'Aphelion'. Dit terwijl de ritmesectie, bestaande uit drummer Marcus Kuipers en bassist Siem Nozza, voor een strakke beat zorgt. Het levert een zompig en broeierig geluid op. Maar de kwaliteiten van Sun Machinery liggen ook nog op een ander niveau. De rustige, stemmige passages zijn misschien wel de beste momenten. Zo klinkt Capel in 'Aphelion' heel stemmig in zijn solo op altklarinet, een solo die gaandeweg steeds ritmischer wordt, niet in het minst door het stuwende drumspel van Kuipers. Een bijna slepende blues is wat we in het laatste deel van 'Perlicon' horen. Toetsenist Arie van Rongelrooij interacteert hier op fascinerende wijze met Capel in een bijna symbiotische dans, begeleid door de ritmesectie.
Dat Edward Capel naast rietenspecialist in onder andere Sun Machinery en Eddy And The Ethiopians zich ook prima alleen kan vermaken, laat hij horen in 'Now Only The Horns', waarop hij met zijn blaasinstrumenten (alt- en sopraansax en altklarinet) is te horen, aangevuld met een keur aan elektronische apparatuur, zoals de Korg MS-20 en een chaos pad. 'Smoothmoving' en 'Time To Boogaloo' geven een goed beeld van waar die combinatie in de praktijk toe leidt. Beide nummers zijn gebaseerd op een Arabisch aandoend ritme, sterk elektronisch getint. Capel soleert op de beat met de voor hem zo kenmerkende stijl: harmonisch, romig, met een vol geluid en - vooruit - wel een beetje vet!
'Lovesong' is van een geheel andere orde, maar minstens zo creatief. Het is een stemmig nummer geworden en de lange geblazen lijnen worden versierd met fijnzinnige elektronische geluidjes. Ook 'Escape' is een uiterst subtiel stukje muziek om heerlijk bij weg te dromen, dankzij de klankgolven die Capel hier met zijn elektronische hulpstukken fabriceert. Bijzonder is ook 'The Bubble', waarin Capel de klanken laat vibreren en zo een dromerig en spannend klanklandschap creëert, dansend als een zeepbel.
Het is een procedé dat Capel op dit album vaker toepast, en met succes. 'Now Only The Horns' klinkt over het algemeen stemmig en speels en kent door de grote diversiteit aan orkestraties voldoende afwisseling. Wat dat betreft: het is dat je weet dat het een soloalbum is, maar het klinkt allesbehalve als zodanig.
Concert
Kijkje in de keuken Marzio Scholten Trio, zaterdag 3 oktober 2015, Cantina, Groningen
Marzio Scholten is een bluesman. Niet dat alles wat hij speelt qua structuur die bluesbasis heeft, maar zijn spel en zijn sound zijn doorspekt met de bluestaal. Het geluid zelf lijkt met zijn pasteltinten rechtstreeks afkomstig uit de jaren vijftig, toen de elektrische gitaar net volwassen was geworden. Op zijn ontdekkingsreizen door bluesland zal Scholten ongetwijfeld hier en daar met open mond hebben staan kijken en luisteren naar de Johnny Guitar Watsons en de Jimi Hendrixen van deze wereld. Veel zichzelf bluesgitarist noemende jongelui zijn tegenwoordig gewoon bot beukende bluesrockbaasjes. Het spel van Scholten daarentegen wordt gekenmerkt door nuances en elegante versieringen. Zijn composities zijn in wezen altijd liedjes, zonder tekst, die met riffjes spanning krijgen, maar uiteindelijk simpel blijven.
Het aardige was dat het trio in de Cantina overwegend nieuw materiaal speelde. Marzio Scholten, Mark Haanstra en Niek de Bruijn, gitaar, bas en drums respectievelijk, gunden ons zo een kijkje in de keuken. Een nog niet eerder gespeelde compositie, die midden in de conversatie tussen mijn buren uit Bulgarije en Denemarken werd aangekondigd als 'Gnaframaks Gloebork' of zoiets, was vergeven van de losse eindjes en de nog niet functionerende scharnieren. Ik bedoel, de steigers stonden er koud. De band had nog niet de gelegenheid gehad de diepte in te gaan en het stuk scherpte en reliëf te geven. Dat De Bruyn bij het minste of geringste de neiging had in een aanstekelijke funkgroove te schieten, hielp de zaak bijeen te houden.
Als om zichzelf te belonen ging de band vervolgens in op 'Invitation', een veilige standard. Dat de song vervolgens vierentwintig uur lang niet meer uit je kop te branden was zegt veel over de compositie zelf, maar ook over de kwaliteit van het trio.
Cd
Kris Davis Infrasound - 'Save Your Breath' (Clean Feed, 2015)
Opname: 7-8 januari 2014
Wie nog twijfelt aan de compositorische kwaliteiten van Kris Davis is, na het beluisteren van de nieuwe cd 'Save Your Breath', direct genezen. Niet in de laatste plaats door de bijzondere bezetting die Davis gekozen heeft voor haar octet, dat opereert onder de naam Kris Davis Infrasoud. Naast piano, orgel, gitaar en drums, treffen we maar liefst vier basklarinettisten aan! Het geeft een groot deel van de muziek een warm en doorleefd geluid.
In 'Jumping Over Your Shadow' wisselen deze vier klarinettisten elkaar prachtig af met lange lijnen, de een nog duisterder klinkend dan de ander, tegen kleurrijk slagwerk van Jim Black. Het contrast dat Gary Versace vervolgens op orgel aanbrengt, waarbij het geluid wel wat wegheeft van een flipperkast, klinkt verfrissend. De solo van Ben Goldberg op basklarinet past volledig in diens idioom: zangerig, ruig swingend en met een melancholieke ondertoon. Aansluitend laat Davis horen even goed te kunnen swingen. En let dan en passant ook eens op de ondersteuning die de blazers in staccatostijl leveren. 'Always Leave Them (Wanting More)' begint met spookachtige geluiden, waar Davis' ingetogen pianospel sfeervol bij afsteekt, evenals het resonerende gitaarspel van Nate Radley. Maar het zijn de blazers die dit nummer kleuren, middels de gezamenlijk geblazen melancholieke frases, terwijl Davis en de ritmesectie een heftige beat produceren. Het levert bijzondere momenten op. In 'Whirly Swirly' is het de Belgische basklarinettist Joachim Badennhorst die de aandacht trekt in een energieke, zeer rauwe en overrompelende solo, terwijl de rest van het octet het ritme steeds verder opvoert.
En dan 'The Ghost Of Your Previous Fuckup'. Een toepasselijkere titel voor dit stuk is niet denkbaar. De hectische, angstaanjagende klanken van de door elkaar heen spelende musici direct aan het begin voorspellen niet veel goeds. Ook het daaropvolgend pianospel van Davis klinkt hectisch en ongecoördineerd, zeker in combinatie met het slagwerk van Black. Tot slot het hoogtepunt van de cd, want Davis bewaart het lekkerste voor het laatst: de titeltrack 'Save Your Breath'. Het nummer begint met klankgolven, drones als mistflarden boven het landschap – sprookjesachtig en mysterieus. En dan doemt uit die mist het lang uitgesponnen gitaarspel van Radley op, samen met de subtiele pianoaanslagen van Davis - parelend en helder. Om even zo gemakkelijk weer op te lossen in de mist. Ook de klarinetten ontworstelen zich van tijd tot tijd uit die klankmist, met stemmige noten, de luisteraar in vervoering brengend.
Klik hier om te luisteren naar een track van dit album: 'Union Forever'.
Concert
Het meest zachtaardige stuk was dat waarvoor Brötzmann de zilveren klarinet hanteerde. Daarmee verkeerde hij vooral in een hoger register en uitte hij plotse schreeuwen, terwijl Noble erin slaagde om de klankkleur van Han Bennink te verenigen met de woeste kracht van Paal Nilssen-Love. Maar dan zonder een kik te geven. Razendsnel én precies. Imponerend. Voor de laatste twee stukken greep de rietblazer terug naar de tenorsax, waarbij het eerste opviel omdat het leek alsof de man een oude volksmelodie binnensmokkelde en het tweede omdat het op gang gebracht werd door een opzwepend, bijna exotisch ritme van de Brit.
