Joe Lovano Trio Tapestry, woensdag 18 mei 2022, Bimhuis, Amsterdam
Schatplichtig aan de meestersaxofonisten van de vorige eeuw speelt multisaxofonist Joe Lovano al decennialang een cruciale, muzikaal zeer wendbare, rol in de hedendaagse jazz. Dat neemt echter niet weg dat de Amerikaan met Siciliaanse roots zich vooral thuisvoelt bij de hardboptraditie waarin virtuositeit, snelheid en een hoog energiegehalte domineert. Jarenlang heeft Lovano platen uitgebracht bij het gerenommeerde jazzlabel Blue Note. Het basloze trio Tapestry met avant-garde pianiste Marilyn Crispell en drummer Carmen Casteldi vormt hierop een uitzondering. Het trio heeft twee albums uitgebracht, waarvan 'Garden Of Expression' de meest recente is.
In het pauzeloze concert wordt een groot arsenaal aan stukken gespeeld. Open en ruimtelijk door het ontbreken van de contrabas. De composities zijn afkomstig van de albums 'Tapestry' en 'Garden Of Expression' en enkele van een nieuw uit te brengen album waarvan de opnamen binnenkort starten. Het zijn minuscule muzikale schilderingen, die op het snijvalk liggen van aangename lyriek en abstractie. Bij tussenpozen voorzien van een meer intense spiritualiteit.
Casteldi speelt met zijn minimalistisch drumwerk ogenschijnlijk een minder opvallende rol. Dit wordt veroorzaakt door de afwezigheid van een prominente beat. Schijn bedriegt, want zijn percussie is door de ruimtelijke sfeer die wordt gecreëerd een streling voor het gehoor. De rol van Crispell is door het schilderen van klankkleuren meer prominent. De pianiste zorgt voor rijke, intens geïmproviseerde versierselen, een wisselend notengebruik en het aanbrengen van stiltes en zware versnellingen. En in haar complexe ritmiek en gevoel voor harmonie zijn ook contrasterende melodische accenten effectief en onverbiddelijk.
Het spel van Lovano is in deze intense setting meer contemplatief van aard. Zijdezacht, soms dromerig en overwegend impressionistisch en sferisch van toon. Lovano toont zich in het leeuwendeel van dit optreden geen tenorist van de grote gebaren. Zijn tenorgeluid heeft een milde klank en de focus ligt op rijke detaillering. Niet altijd makkelijk en voor de hand liggend, maar wel van een pure schoonheid. Lovano soleert in het concert tweemaal met een hoger energiegehalte tijdens een korte calypso. Maar ook na een sacraal begin op de taragota, met een intense spiritualiteit, schakelt Lovano over op de tenorsaxofoon en accelereert de blazer naar een gepast hoogtepunt.
Jazz met elementen van milde avant-garde gevoed met klassieke muziek is niet het enige opvallende kenmerk. Het concert benadrukt dat het aangaan van een muzikaal gesprek tot een enerverend resultaat kan leiden.
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Cd's
Marcelo dos Reis portret - deel 1
Marcelo dos Reis - 'Glaciar' (Miria, 2021) Marta Warelis, Carlos "Zingaro", Helena Espvall & Marcelo dos Reis - 'Turquoise Dream' (JACC, 2021)
Opname: 19 oktober 2019
Als we het over gitaristen hebben binnen de experimentele muziek mag de Portugees Marcelo dos Reis natuurlijk niet ontbreken. Vier albums maken zijn grote veelzijdigheid meer dan duidelijk. Vandaag aan bod komen zijn soloalbum 'Glaciar' en 'Turquise Dream', de laatste maakte hij met pianiste Marta Warelis, violist Carlos "Zingaro" en celliste Helena Espvall.
'Glaciar' bevat negen titelloze stukken, waarvan het eerste direct opvalt. Het betreft hier een nogal bijzondere opening voor een soloalbum van een gitarist. Een ietwat dreigende klankwolk, de gletsjer die aan het schuiven is? Het heeft er zeker wat van weg. Pas in het tweede stuk klinkt de gitaar, opdoemend uit eerdergenoemde nevel. Afwisselend stemmig en verstild, passend bij het landschap, zoals in de delen twee, vier en zeven. Soms ook wat ritmischer en melodieuzer, bijvoorbeeld in het derde stuk, met hierin ook een belangrijke rol voor een drone die voor een zekere spanning zorgt en in het vijfde, waarin de polyritmiek opvalt - naast Dos Reis' zang. Iets dat we ook terughoren in het zeer stemmige achtste stuk. En dat brengt me weer bij de rode draad van dit over het geheel genomen sfeervolle album met bescheiden, vaak akoestisch spel. Elektronica speelt zeker een rol, maar is hier vrijwel altijd ondersteunend. Eigenlijk breekt Dos Reis pas uit dit patroon in het laatste stuk, gespeeld op elektrische gitaar, maar één zwaluw maakt nog steeds geen zomer.
Er zitten zeker verschillen tussen 'Glacier' en 'Turquoise Dream'. Zo is de eerst opgenomen in de studio en is de tweede een liveopname, gemaakt tijdens het Jazz ao Centro Festival van 2019. Verder zit er meer diepte en klankkleur in 'Turquoise Dream', alleen al doordat we hier vier musici horen in plaats van één. Maar verder zijn er vooral overeenkomsten. Ook dit album klinkt heel ingetogen en natuurlijk. Debet daaraan is dat we hier meestal met alleen snaren van doen hebben, Warelis slaat zelden een toets aan, die Dos Reis op prachtige wijze met elkaar laat samenvallen. Van echte melodieën is geen sprake, al neigt de muziek er soms wel naar. De muziek die dit kwartet maakt, kunnen we dan ook beter gedichten noemen dan verhalen. En er zitten momenten in van een opvallende weerbarstigheid, bijvoorbeeld in 'Pale Blush', met prachtige bijdragen van Warelis en Espvall en in 'Revealing A Line', waarbij vooral de bijdragen van "Zingaro" en Dos Reis opvallen. Hierboven benoemde ik het spel van Warelis en haar gehannes onder de klep. Wie haar liever op de toetsen hoort, doet er goed aan 'Blue To Green' te beluisteren. Haar vaak aangenaam weerbarstige spel contrasteert hier wonderlijk mooi met de snaren.
De in Brooklyn woonachtige pianist Shai Maestro heeft vorig jaar zijn tweede album 'Human' op het ECM-label uitgebracht. Met dezelfde ritmische samenstelling als op zijn debuutalbum 'The Dream Thief', dus met bassist Jorge Roeder en drummer Ofri Nehemya. Trompettist Philip Dizack completeert de groep. In deze samenstelling treedt het kwartet aan in een uitverkocht Paradox.
Maestro vertelt voor het optreden dat hij niet met een playlist werkt. Het kwartet wil zich laten leiden door de flow van de avond. Hierdoor zijn spontaniteit en improvisatie de dominante factoren tijdens het hele optreden. Het gezelschap speelt in twee uur slechts een handjevol stukken, waaronder 'The Dream Thief', van het gelijknamige trio-album, en respectievelijk 'GG' en 'Mystery And Illusions', van het meest recente album 'Human'.
Verlangen en tederheid zijn de primaire kenmerken van het eerste deel van 'The Dream Thief'. Het stuk culmineert onder invloed van Roeders krachtige contrabasaanslagen en Dizacks felle gepassioneerde trompetklanken naar een meer funky, uptempo ambiance. Het swingende drumwerk van Nehemya draagt nog meer bij aan de verpletterende en snelle lyriek, die incidenteel wordt onderbroken door meer abstracte piano- en trompetintermezzo's. Het zoeken naar en vinden van evenwicht tussen enerzijds bedachtzaamheid en gevoeligheid en anderzijds verkwikkende intensiteit is de hele avond het leitmotiv.
In beide sets is er sprake van verscheidenheid in stemming, kleur, tempo en temperament. De unieke melange van kamerimprovisatie, emotionele zeggingskracht en gemeenschappelijke en individuele virtuositeit dient de muzikale creatie in optima forma. In de tweede set wordt de positieve competitie tussen de vier muzikanten verder opgevoerd. Het eerder wat aarzelende trompetspel van Dizack wordt effectiever en vormt een meer uitgesproken menselijke stem. De tijdelijke en wisselende coalities van duo's of trio's verhogen de spelvreugde, creativiteit en veelkleurigheid.
Shai Maestro jongleert, al sinds zijn deelname aan het Avishai Cohen Trio, met de 88 toetsen van de vleugel. In zijn bevlogen pianospel kan Maestro een solo magistraal uitwerken. Ook kan hij vluchtige emoties vastgrijpen in een karakteristiek en passend moment. Zijn vermogen om een groep te leiden en zijn talent voor compositie en verbeeldingskracht zijn enorm gegroeid. Dit gaat ook nog eens gepaard met een warme podiumuitstraling.
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Je hebt festivals en je hebt festivals. En dan heb je het nog het jaarlijkse Citadelic Festival in Gent. In elkaar gebokst door drijvende kracht Rogé Verstraete en een groep geëngageerde vrijwilligers en doordrongen van een onstuitbare guerilla-spirit, blijft het een baken van verrassingen en onconventionaliteit. En dat is voor deze vijftiende editie niet anders.
Ook: weinig evenementen zijn zo doordrongen van de echte DIY-geest en dat heilige vuur, die drang om iets in elkaar te steken dat ver wegblijft van platgetreden paden of behaagziek gedoe dat je al vergeten bent voor het helemaal ten einde is. Het is een vuur dat er ook voor zorgde dat de edities van 2020 en 2021, toen heel wat andere organisaties al dan niet noodgedwongen de handdoek in de ring gooiden, toch plaatsvonden. Desnoods kleinschalig of op een andere locatie. Het is de begeestering van een underground die geen festivals organiseert omdat het kan, maar omdat het nodig is. Voor die inzet alleen al zou je moeten gaan.
Dat het programma weer uitpuilt van de namen - in totaal meer dan 100 (!) muzikanten op vijf dagen - is natuurlijk een fantastische bonus. De simpele tagline 'avontuur in muziek in het park' wordt dan ook waargemaakt met een eclectisch programma rond vooral vrije improvisatie en jazz, waarbinnen veel ruimte gemaakt wordt voor lokaal talent (zowel jong als ervaren) en voor goed volk uit andere contreien. En een centrale gast, deze keer saxofoniste Audrey Lauro, die elke dag te horen is in een andere context, bijvoorbeeld in trioverband met Alexander Hawkins en Mark Sanders.
Van woensdag 25 tot en met zondag 29 mei kun je in het Citadelpark in Gent terecht voor optredens van onder anderen Spinefex, Peter Jacquemyn Quartet (met John Dikeman, Mauro Pawlowski en Eric Thielemans), Eternal Triangle (met Trevor Watts), Seppe Gebruers & Paul Lytton, Hamster Axis of the One-Click Panther & Josse De Pauw en Eddy & The Ethiopians.
Het wordt dus een weelde voor oren en vermoedelijk ook ogen. Dat het festival naar goede gewoonte helemaal gratis is en plaatsvindt op een ideale locatie, zorgt ervoor dat er helemaal geen reden is om niet massaal af te zakken naar het park met vrienden, familie en huisdieren. Met wat steun van de weergoden kan ook deze editie niet verkeerd lopen. Maar zelfs als die steun wegblijft, wordt er zoals gewoonlijk wel een mouw aangepast. Want als ze bij Citadelic ergens goed in zijn, dan is het wel improvisatie. Er zijn nog zekerheden. Go, go, go.
Klik hier voor meer informatie over het programma.
Dit artikel ook op Enola.be | Foto's: Cees van de Ven
Concert
Luisterlandschap
Rembrandt Frerichs Trio, woensdag 11 mei 2022, JIN, Lindenberg, Nijmegen
Het Rembrandt Frerichs Trio bestaat al jaren en de samenstelling is nog steeds: Rembrandt op piano, Tony Overwater op contrabas en Vincent Planjer op drums en aanverwanten. Zij stonden te popelen om deze avond weer voor 'echte mensen' te spelen, zoals de naamgever van dit trio aangaf bij het begin van hun concert in de Lindenberg.
Het trio had vóór corona net een nieuwe cd uit: 'Graffiti Jazz'. Daarom stond een tournee in de steigers, die grotendeels in het water is gevallen. Ondertussen hebben de heren wel nóg een cd opgenomen: 'A Wind Invisible Sweeps Through The World'.
Het repertoire bestond uit nummers van beide albums en twee standards die naar eigen inzicht werden gespeeld. Helaas was het concert van korte duur: één set van een uur en tien minuten. Mogelijk omdat de heren de volgende dag naar Madrid zouden gaan voor twee concerten aldaar. Ik vind het wel lekker als er een pauze is, dan kan je een en ander even laten bezinken en een drankje pakken.
De muziek van dit trio is moeilijk in een paar woorden te vatten. Nummers vliegen van ingetogen naar meer uptempo, van alleen één instrument naar alles tegen elkaar in, naar alle instrumenten in hetzelfde ritme. Dit trio speelt ook graag met afwijkende ritmes en klankkleuren. Het is duidelijk dat de heren zich graag laten inspireren door muziek uit het (Midden-)Oosten.
Deze avond werd ik niet teleurgesteld en op dit alles getrakteerd. Het eerste nummer begon zeer ingetogen en ontspon zich tot een heel afwisselend luisterlandschap. Voor mijn gevoel duurde het misschien wel vijftien minuten. Genieten hoe in dit nummer achtereenvolgens piano en bas, bas en drums en drums en piano zich weten te vinden en als een team weten op te trekken, waarbij het overgebleven instrument een basis legt, waarover het team samen een extra laag legt. Schijnbaar moeiteloos is het op andere momenten gewoon 'ieder voor zich', maar zonder dat het chaotisch of onmelodisch wordt. Ik geniet ervan hoe mijn oren en hersenen worden uitgedaagd om goed te luisteren.
Eigenlijk geldt deze beschrijving voor alle nummers die we gehoord hebben en die van eigen makelij zijn. Hoewel ze allemaal anders waren, hebben ze allemaal dezelfde signatuur. De standards die gespeeld werden weken er duidelijk van af. Van mij hoeven deze niet per se, ik vind het eigen werk interessanter. Dat wil overigens niet zeggen dat de standards slecht werden uitgevoerd, zeker niet [zoals te horen was in Duke Ellingtons 'In A Mellow Tone', RED].
Het enige nadeel van het soort muziek dat het Rembrandt Frerichs Trio speelt, is dat het soms zó melodisch en lekker in het gehoor liggend is, dat mijn gedachten afdwalen van de muziek. Dan moet je weer even terug naar het hier en nu worden gebracht. Door de afwisseling binnen de nummers zijn die momenten gelukkig maar erg kort geweest.
Al met al zou ik, als ik de kans had, zeker nog een keer gaan. Hopende dat ze dan wat langer zouden spelen. Om toch het genot van de avond te verlengen (en de heren oneindig te kunnen horen spelen) hebben we na afloop twee cd's gekocht.
Foto: Maarten van de Ven | In de Jazztube hieronder zie je het livestream-concert dat het Rembrandt Frerichs op 14 mei 2021 gaf in Paradox, Tilburg.
Concert
Een bijzondere eredienst
Colin Webster, Emilie Škrijelj, Dirk Serries, Martina Verhoeven & Tom Malmendier, donderdag 5 mei 2022, A New Wave of Jazz, Oud Klooster, Brecht
Terwijl de andere vier inmiddels oude bekenden zijn, had ik tot nu toe accordeoniste Emilie Škrijelj nog niet live gezien. En dus toog ik naar Brecht, overigens ook om trompettist Patrick De Groote weer eens te horen, een van de wegbereiders van de vrije improvisatie in België. Maar helaas moest hij, herstellende van een buikgriep, verstek laten gaan. En aldus werd een gepland sextet een kwintet en mocht Colin Webster, vandaag op baritonsax, de blazerspartijen voor eigen rekening nemen. Verder troffen we Dirk Serries op akoestische gitaar, Martina Verhoeven weer eens op contrabas en Tom Malmendier op snaredrum plus toebehoren.
De kapel van het Oud Klooster in Brecht is perfect geschikt voor dit soort vrije improvisatie en Serries doet er dan ook goed aan om deze plek vaker in te zetten. Met als kanttekening dat je hier wel op de dynamiek moet letten. De vooraf gemaakte keuzes waren dan ook zeker volstrekt terecht. Hier hoort geen drumstel, maar bescheiden percussie. Malmendier gebruikte zijn snaredrum dan ook hoofdzakelijk als werkblad. Met een uitgebreid scala aan voorwerpen, van een schuursponsje tot een koperen schaal en van een borstel tot een ijscoupe, creëerde hij zo een prachtige klankwereld. Ook Webster had zich aangepast, de klank van de baritonsax past hier veel beter dan die van de altsax. Het donkere timbre doet het prima in een kapel en vooral als je dan lange, drone-achtige lijnen blaast. In combinatie met gitaar, meestal bediend met de strijkstok, contrabas en accordeon levert het een prachtige, vaak wat melancholieke klankwereld op. Mits het kwintet niet vol inzet op de abstractie, want dan schieten de klanken alle kanten op en worden we getrakteerd op een ware kakofonie. Allemaal heel vermakelijk, maar het mooist zijn toch die rustige momenten, vol piep- en kraakgeluiden. Op zulke momenten zit je op het puntje van je stoel, druk te kijken wie nu eigenlijk welk geluid voortbrengt. Aangezien geen van de instrumenten op 'normale' wijze wordt bespeelt, is dat iedere keer weer een hele uitdaging.
Cd's
Nuits - 'Latitudes' (Euxsaem, 2021)
Opname: 15-16 december 2020 Emilie Škrijelj & Tom Malmendier - 'Tropism' (Carton, 2021)
Opname: oktober 2019
Nuits bestaat naast accordeoniste Emilie Škrijelj en percussionist Tom Malmendier uit bassist Stéphane Clor en Armand Lesecq op elektronica, terwijl we Škrijelj en Clor eveneens met samplers in de weer horen. Aan losse stukken doen we hier niet, 'Latitudes' is één lange improvisatie, van tegen de vijftig minuten. En vanaf de eerste minuut is dat een vervreemdende ervaring. Het lijkt wel alsof er iemand aan de beademing ligt, terwijl op de achtergrond een wat nerveus ritme zich opdringt. Het kraakt en piept - Malmendier? Ik maak bij dit soort muziek nogal eens de vergelijking met een werkplaats, een associatie die zich hier ook weer aan me opdringt. Maar wat deze improvisatie met name onderscheidt van die in Brecht is de veelvuldige inzet van elektronica, wat weer een geheel andere klankwereld met zich meebrengt. Een album dus op de grens van de meer jazz gerelateerde vrije improvisatie en die van de experimentele elektronica.
In 'Patoka Mata', het eerste stuk van 'Tropism' gaat het er nog heftiger aan toe. Škrijelj heeft haar accordeon verruild voor een draaitafel en elektronica, terwijl Malmendier stevig op zijn drumstel ramt. Een hectisch klanklandschap ontvouwt zich hier, vol onverwachte doorkijkjes en vergezichten. En opvallend: de speelse plopjes en bliebjes die Škrijelj tevoorschijn tovert met haar elektronica passen wonderlijk goed bij de woeste slagen en andere percussiegeluiden die Malmendier ten beste geeft. Verderop vult Škrijelj in een vrij lange solo passage haar plopjes en bliepjes aan met scratchgeluiden tot een boeiend en organisch geheel, tot Malmendier zich er weer bijvoegt en het ritme weer de overhand krijgt. Verderop in dit vrij lange stuk blijkt het nog speelser en innovatiever te kunnen. Dan resten nog twee veel kortere stukken, 'Pua Pii' en 'Kipo Kipo'. Klinkt het eerste stuk vederlicht, met klinkklare percussie en schrijnend hoge noten van de elektronica, het tweede stuk - waar het naadloos in overgaat - kenmerkt zich door exotisch aandoende percussie, soms met tribale kwaliteiten.
Concert
Supergroep overtreft verwachtingen
Arild Andersen Group ft. Helge Lien & Marius Neset, zaterdag 7 mei 2022, Paradox, Tilburg
Een supergroep bestaat uit een verzameling muzikanten die hun sporen in eigen of andere formaties hebben verdiend. Zoals de formatie rondom éminence grise Arild Andersen. De meer dan opzienbarende saxofonist Marius Neset, pianist Helge Lien en drummer Håkon Mjåset Johansen completeren deze groep. Het predicaat 'supergroep' gaat echter gepaard met torenhoge verwachtingen. Die worden deze avond ruimschoots overtroffen.
Bassist en leider Arild Andersen debuteert in 1970 op het authentieke en krachtige album 'Afric Pepperbird' in het kwartet van Jan Garbarek, Terje Rypdal en Jon Christensen. In deze periode werkt Andersen ook met de Noorse zangeres Karin Krog en speelt hij in de ritmesectie van Amerikaanse muzikanten zoals Phil Woods, Dexter Gordon, Hampton Hawes, Johnny Griffin, Sonny Rollins en Chick Corea. Vanaf 1974 vormt Andersen ook eigen groepen. Anno 2022 heeft de vitale Noorse bassist maar liefst 22 ECM-albums op zijn naam staan. De laatste tijd speelt Andersen vaak met drummer Paolo Vinaccio en saxofonist Tommy Smith. Hun trio-albums 'Mira' en 'In-House Silence' worden alom bejubeld.
Het is betekenisvol dat de bandleider met een mooi, resonerend, karakteristiek contrabasgeluid het concert opent. Tenorist Neset is de eerste muzikant die met een romantisch Amerikaans saxofoongeluid de bassist bijstaat. De lyriek van pianist Helge Lien en de aanzwellende drumpartijen van Håkon Mjåset Johansen doen al vermoeden dat we op een gedenkwaardig optreden afstevenen. De alerte interactie en het ultieme speelplezier blijven bepalend en hebben een stimulerend effect op de individuele en collectieve improvisaties van het Scandinavische kwartet.
De baanbrekende saxofonist Marius Neset speelt vanaf het begin een cruciale rol. Dit concert onderschrijft dat er geen maat staat op de ritmische en harmonieuze inventiviteit van Neset. Zijn spel is niet alleen complex en duizelingwekkend virtuoos; het danst, zwiert, borrelt, kraakt en kan zo nodig zeer sensitief of juist schurend en extravert zijn. Dit betekent niet dat het optreden een onemanshow is. Voortdurend worden intensieve onderlinge muzikale relaties verkend. Bij de in elkaar overlopende stukken stuurt de bandleider velerlei muzikale kleuren en emoties in optima forma. De groep zwerft langs uiteenlopende sferen, ritmes en klankkleuren, zonder ook maar eenmaal gekunsteld te klinken.
Andersen imponeert door zijn nauwkeurige en artistieke spel op de contrabas. Het zangerige en poëtische basgeluid klinkt diep, delicaat en straalt onophoudelijk gezag uit. De bijdrage van pianist Helge Lien is minder uitgesproken dan die van Neset, maar wel vederlicht, elegant en speels. Vol relevante blokakkoorden baant hij zich een weg binnen het collectief. Håkon Mjåset Johansen blijkt in staat tot ragfijne penseelstreken op de drumkit en schuwt, indien noodzakelijk, het overdonderde drumwerk niet.
Het spel van het kwartet vermengt de gecomponeerde globale structuren van Arild Andersen met grenzeloze improvisaties. Het raakt enerzijds de openheid en lichtheid van de muzikale landschappen, de sensibiliteit van de ballad, en anderzijds de rauwe free jazz uit de States. Slechts weinig groepen zijn in staat tot het vertolken van zulke duizelingwekkende tempowisselingen, dramatische en gevoelige uitbarstingen als de Arild Andersen Group. Met een weergaloze Marius Neset in de geledingen.
Klik hier voor foto's van dit concert door Louis Obbens.
Cd's
Trondheim Jazz Orchestra & Ole Morten Vågan - 'Plastic Waves' (ODIN, 2021)
Opname: 3 juni 2020 Trondheim Jazz Orchestra & Johan Lindvall - 'Om Du Reser Mycket' (MNJ, 2021)
Opname: 21 oktober 2020
In de tweede helft van vorig jaar verschenen er vrij snel achter elkaar twee albums van het onvolprezen Trondheim Jazz Orchestra. Het eerste, het bij ODIN verschenen dubbelalbum 'Plastic Wave', borduurt voort op het uit 2018 stammende en bejubelde 'Happy Endings', beide met bassist/componist Ole Morten Vågan. Het tweede album, het in eigen beheer verschenen 'Om Du Reser Mycket' was een opdracht aan pianist en componist Johan Lindvall en ging in première tijdens het Moldejazz-festival in 2020. Een kenmerk van dit orkest is dat de bezetting iedere keer weer totaal anders is en dat dus ook ieder album anders klinkt, iets dat ook voor deze twee werkstukken geldt.
'Plastic Wave' is de oudste van de twee, opgenomen in juni 2020, en dus beginnen we daarmee. En waar gaat dit over? Volgens Vågan handelt het "about all the small imperceptible processes that go on around us without our knowing, but that we are still a part of", ook daarmee voortbordurend op 'Happy Endings'. Het levert bijzonder sterke muziek op, met - zoals opener 'Fanfare' reeds duidelijk maakt - een wel heel aantrekkelijke groove, die op regelmatige basis ook nog eens grandioos ontspoort. Weldadig is de rust aan het begin van het titelstuk, een luisterrijke geluidssculptuur. Die afwisseling blijkt een constante, wat betekent dat in 'Critical Mass Distraction' het onweer wederom losbarst, maar wat wil je ook anders met zo'n titel. Tevens moeten hier de beide drummers worden genoemd, Gard Nilssen en Håkon M. Johansen, die voor een bijzonder onstuimige solo zorgdragen. Vågan als solist is natuurlijk op meerdere momenten te horen, maar als ik één exemplarisch moment mag aanduiden dan wordt het 'Pickaboogaloo', wat een groove horen we hier, overigens mede dankzij die eerder genoemde drummers en Ståle Stoløkken, hier op het hammondorgel.
Voor wie het Noors niet machtig is, is er internet. Dat leert me dat 'om du reser nycket' als je veel reist betekent. En zoals gezegd, dit door Johan Lindvall gecomponeerde stuk werpt een compleet ander licht op dit boeiende orkest. Het enige wat de twee albums met elkaar gemeen hebben is het krachtige, meeslepende ritme, iets wat al die Scandinavische ensembles lijken te hebben. Verder zijn er alleen maar verschillen. Leunt de jazz in 'Plastic Waves' sterk tegen de rock, dit 'Om Du Reser Mycket' gaat eerder richting hedendaags gecomponeerd. 'Fall', waarin we Lindvall zelf uitgebreid horen op piano, is daar wellicht wel het mooiste voorbeeld van. Verder is dit een veel coherenter album dan 'Plastic Waves', meer een doorlopend geheel. Wat overigens niet betekent dat er geen variatie in zit. Het redelijk chaotische 'Att Säga Nej' kent bijvoorbeeld een totaal andere muzikale sfeer dan het eerdergenoemde 'Fall'.
Op zaterdag 9 juli treedt het Trondheim Jazz Orchestra op tijdens het North Sea Jazzfesival.
Op zaterdag 14 mei houdt UJazz haar jaarlijkse festival. De vereniging viert hiermee ook haar tienjarig bestaan, met een gevarieerd programma en een spetterende afsluiting. De aftrap is om 17.30 met een gratis toegankelijke opening van HKU Voices, een 25-koppig jazzkoor.
Vanaf 19.00 uur volgen vier bands die elk een ander facet van jazzmuziek laten horen: moderne bigbandjazz van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht, avontuurlijke muziek van jubilaris Dick de Graaf met een kwartet van wereldklasse, gelaagde filmische stukken en grooves van het Undercurrent Orchestra en als uitsmijter Artvark & Drums United: vier saxofonisten en vier percussionisten die soulvolle soundscapes en spectaculair drumgeweld de zaal in slingeren.
Het UJazzfest vindt plaats in de zalen van DUMS (De Utrechtse Muziekschool), waar je de muziek van dichtbij beleeft. Drankjes en hapjes vind je in de sfeervolle binnenplaats van het gebouw.
Concert
Samen sterk
Charlotte Keeffe & Andrew Lisle, vrijdag 29 april 2022, A New Wave of Jazz, PlusEtage, Baarle-Nassau
Dirk Serries' A New Wave Of Jazz is meer dan een platenlabel, het is ook een platform voor het promoten van vrije improvisatie in België en Nederland. Zo organiseert Serries dit voorjaar een aantal concerten in de PlusEtage, een van de weinige podia die dit soort muziek nog durft te programmeren. Serries onderhoudt warme banden met de Londense impro-scene, zo bleek ook deze avond weer. Drummer Andrew Lisle kent hij inmiddels vrij goed, ze zitten samen in het Kodian Trio, trompettiste Charlotte Keeffe nog een stuk minder. Samen kozen ze in Baarle-Nassau het ruime sop.
Het spannende van vrije improvisatie in duoverband is dat je als musicus continu alert moet zijn. Natuurlijk mag de ander soms best even solo gaan, iets dat ook hier zeker gebeurde, maar nooit te lang. Met andere woorden: meer dan in welke andere samenstelling moeten de musici elkaar een beetje liggen, moeten ze er lol in hebben met elkaar te musiceren, samen op reis te gaan. Als dat het geval is, kan het tot een mooie set leiden. De twee keer een half uur van dit concert, het is duidelijk intensief zo als duo, voldeed gelukkig geheel aan deze criteria. Aan alles was te merken dat Keeffe en Lisle niet voor het eerst met elkaar op het podium stonden, ze kennen elkaars wijze van musiceren, elkaars gewoontes. En ondanks dat een drumstel enerzijds en een trompet en bugel anderzijds volledig andere instrumenten zijn, kwamen de klanken vaak opvallend dicht bij elkaar, zeker toen Keeffe - bijvoorbeeld in een vrij lange passage aan het begin van de eerste set - haar trompet percussief inzette. Ze sloeg met een cd'tje tegen de hoorn en trommelde met haar vingers op haar hoorn en knoppen. Maar ook in die gevallen dat ze 'gewoon' speelde, benaderde haar klank met alle plopjes, piepjes en kraakgeluiden de klank van percussie opvallend goed.
Sowieso is Keeffe een opvallend experimenteel trompettiste, ik heb in die twee keer een half uur eigenlijk geen 'normale noot' gehoord. Zelfs de schaarse melodieuze fragmenten, vaak op gang gebracht door Lisle's ritmische spel, ontspoorden op grootse wijze. Prachtig om te horen wat een rijke klankwereld Keeffe uit haar instrumenten wist te halen. Steeds wisselend tussen de trompet en de bugel, puur op basis van de sfeer die ze op dat moment wilde neerzetten. Die laatste opmerking brengt me op de samenwerking. Aan alles was te merken dat de twee enorm goed naar elkaar luisterden, op elkaar afgestemd waren. Beurtelings namen ze de leiding, waarop de ander direct aansloot, vaak zodanig dat je het idee kreeg dat er sprake was van een compositie, in plaats van van improvisatie. En ondanks dat deze muziek zich prima leent voor een grote diversiteit aan percussie, beperke Lisle zich tot zijn drumstel en - vooruit - een strijkstok. Meer had hij ook niet nodig. Vaak opvallend ritmisch spel, dat zoals gezegd Keeffe bracht tot die melodieën, maar ook regelmatig de abstractie zoekend, vooral in de verstilde passages. In één daarvan, aan het eind van de eerste set, met gebruik van die strijkstok, terwijl Keeffe alles inzet aan valse lucht en sputterend spel, een meesterlijk moment tijdens een prachtig concert.
Concert / Jazztube
I'll be dreaming of you...
Anneleen Boehme - Grand Picture Palace, donderdag 7 april 2022, Pelt Jazz, CC Palethe, Pelt
Bij het binnenkomen van CC Palethe kon het publiek wandelen langs de tentoonstelling 'Aquarellen van Diana Avramova versus fotografie van Cees van de Ven'. Het naast elkaar plaatsen van deze twee kunsttakken kon rekenen op veel gesprekstof. Maar bij het verlaten van de zaal, kwam er een andere discussie op gang, namelijk de vergelijking klassieke muziek versus jazz. Die behoeft echter geen discussie. Het is klaar en duidelijk. Bassiste Anneleen Boehme, die haar bekendheid verwierf door het Belgische LABtrio, bracht hier een heel persoonlijk project 'Grand Picture Palace', met een eigen karakter, zelfgeschreven composities en met een mix van stijlen.
Het is gedurfd, maar vooral geslaagd, om een jazzkwintet te combineren met een strijkkwartet. Het symfonische karakter van de strijkers en de jazzarrangementen smelten door elkaar. Het is een amalgaam van klassiek en jazz, maar bovenal Boehme met haar signatuur.
Alleen al de omslagfoto van het album brengt je al in een happy sfeertje. Vermoedelijk een familiekiekje op het strand van Oostende, gemaakt door haar grootvader. De titel van het project verwijst naar de Grand Palace in Oostende. Pure nostalgie.
De ganse concertavond wekte de nieuwsgierigheid van het publiek. Zowel de liefhebber van klassieke muziek alsook de jazzliefhebber werd ruimschoots bediend. Die laatste had genoeg aan de originaliteit, de subtiele overgangen van de strijkers naar solo's en krachtige drumpartijen, om het jazz te noemen. En voor wie geen keuze kon maken, noem het dan gewoonweg een heerlijke muziekavond met invloeden van country, blues, folk, film, een kleurige mix van stijlen.
Muisstil is het publiek als bij aanvang alle bandleden de Ouverture 'Carmina III.30' a capella inzetten [zie de Jazztube hieronder, RED]. Hierbij werd ik teruggezogen naar mijn eigen jeugd, waar de klassieke muziek centraal stond. Maar daarna kwam in een vloeiende overgang de solo van drummer Matthias De Waele, met de compositie 'Lucie'. Wordt het dan toch een jazzconcert vanavond?
De contrabas is een fysiek instrument, groot en zwaar, dat stevig bespeeld moet worden. Voor Boehme vormt het geen enkel probleem; krachtig, warm en vol is haar geluid. Als contrabassist, bandleider en componist, staat ze zelfverzekerd, rotsvast en centraal op het podium. Aan haar linkerzijde vier strijkers met daarachter drie blazers en aan de rechterflank De Waele. Hij had de eer om het onlangs aangekochte Gretsch-drumstel te dopen. De aankoop werd mogelijk gemaakt door de sponsoring van Pelt Jazz. Het drumstel heeft zeker zijn vuurproef doorstaan met het soms robuuste, maar vaak ook uiterst subtiele spel van Matthias.
De tubaspeelster Berlinde Deman op het album werd vanavond vervangen door Tobe Wouters. Zijn aandeel stond als een huis en niets deed je beseffen dat hij hier voor het eerst in dit gezelschap speelde.
En wie kan er als de beste het geluid regelen als Cyrille Obermüller himself, zelf muzikant en contrabassist bij onder andere PING O.D., maar vanavond voor het eerst als geluidstechnieker van de band. Hij zal dat ook zijn als de band optreedt op Jazz Middelheim 2022.
Tot slot liet Anneleen haar eigen stem klinken met het enige nummer dat ze zelf niet geschreven had, namelijk 'Empire Of Light' van het Tin Hat Trio. Ze sprak haar grote waardering uit voor Carla Kihlstedt, die nu ook een ontdekking geworden is voor mijzelf. De uitvoering werd beloond met een staande ovatie.
I'll be dreaming of you... en van alle verwezelijkingen van Anneleen tussen klassiek en jazz in de toekomst. Met dit blijmoedige en puike gezelschap en haar compositorisch vermogen staat ons nog veel moois te wachten Het aanschaffen van de cd of lp is een evidentie. Had wel graag wat meer uitleg verwacht in de booklet bij de nummers, juist omdat het zo boeiend is, vernieuwend en naar meer vraagt.
Klik hier voor foto's van dit concert door Cees van de Ven.
