Cd Christoph Erb & Michael Vatcher - 'Yellow Live' (Veto, 2018) Opname: 28 april 2016
De Zwitserse saxofonist Christoph Erb en de Amerikaans-Nederlandse drummer Michael Vatcher spelen op gezette tijden een duoset. Kijk wat rond op internet en je vindt concerten in De Ruimte, Amsterdam, in 2015 en in Luzern, in april van dit jaar. Een van die concerten, eveneens in Luzern - maar dan in april 2016 - bracht Veto Records, het label van Erb, onlangs uit op cd. Een prima zet, zo ontdekken we al snel.
Het is Vatcher die begint in 'Carotin', het doet denken aan de koeien met hun bellen, een vertrouwd geluid in de Zwitserse bergen. Erb piept er doorheen met aangenaam vibrerende klanken. Vatcher heeft inmiddels zijn koeienbellen vervangen door een breed scala aan percussie-onderdelen en creëert een krachtige onderstroom voor Erbs pittige lijnen op tenorsax. Gaandeweg neemt de muziek in intensiteit steeds verder toe, een maalstroom van klanken, waarin de twee musici laten horen elkaar prima aan te voelen.
Ook 'Xanthophyll' begint met zeer natuurlijk aandoende geluiden. Vatcher strijkt en klopt wat, Erb laat zijn sax piepen, als jonge vogeltjes die zo langzamerhand wel eens wat te eten willen hebben. Maar ook hier duurt de rust niet lang, aan gort geslagen door Vatcher. De klank van Erb klinkt hier echter meer ingetogen en ter afwisseling horen we hem spelen met de lucht.
Bij de start van 'Lutein' vraagt u zich wellicht ook even af wat Erb hier nu toch aan het doen is. Hoe creëert hij dit vreemde vibrerende geluid dat uit de luidsprekers komt golven en dat zo heerlijk contrasteert met Vatchers woeste spel op de achtergrond? Nooit geweten dat je dit kan met een sopraansax. Die klinkt verderop iets normaler, met de nadruk op dat iets. Het lijkt hier nog het meest op een fakir die nodig aan vakantie toe is.
'Zeaxanthin' - wat hebben die twee wonderlijke titels verzameld - begint ritmisch, Vatcher doelgericht achter de drumkit, Erb die de vrije ruimtes opvult met schetterend expressieve klanken. Als het tempo wat daalt, komen we in een wat slomere ritmische fase terecht. Ze geven elkaar duidelijk de ruimte, wisselen elkaar af in een mooie dialoog, cirkelend om het ritme.
"Echt schitteren doet Ambrose Akinmusire helemaal aan het eind van de avond met zijn kwartet op de Club Stage. Een knetterende show. Sanders en Scott creëren hier een woeste, wild stromende rivier, waar Akinmusire en Harris iedere keer weer onbevreesd in durven springen. De eerste met lange slierten alle kanten op schietende noten, de tweede met woeste uitspattingen, zijn piano bijna gebruikend als drumstel. Een waardig slotakkoord van vier prachtige concerten."
Ben Taffijn bezocht Jazz Middelheim in het Antwerpse park Den Brandt. Op zaterdag 17 en zondag 18 augustus zag hij concerten van De Beren Gieren, Ambrose Akinmusire 'Mae Mae', STUFF., Linus + Økland/Van Heertum/Zach, Ragini Trio ft. Bojan Z & Sawani Mudgal, Hermia/Florent/Darrifourcq, Evergreen 5 ft. Ambrose Akinmusire, Orchestra Nazionale Della Luna, Joe Lovano Tapestry Trio, Badjah, Tribute to Toots Thielemans by Gregoire Maret & Kenny Wheeler en Ambrose Akinmusire Quartet.
Cees van de Ven maakte fotografische verslagen van alle concerten tijdens Jazz Middelheim 2019. Klik hier voor het verslag van de derde dag. En bekijk hier de foto's van dag vier.
Cd
Mete Erker & Jeroen van Vliet - 'Pluis' (eigen beheer, 2019)
Opname: 6-7 december 2018
Rietblazer Mete Erker en pianist Jeroen van Vliet spelen op de kop af dertig jaar met elkaar samen. Ergens zwerft er nog een demotape rond uit dat jaar. Soms als duo, vaker als onderdeel van uiteenlopende projecten, dikwijls balancerend op de grens tussen jazz en wat we gemakshalve wereldmuziek noemen. Zo brachten ze een hommage aan de Zuid-Afrikaanse trompettist Feya Faku en brachten ze het project 'Near East Up North' met het Asko|Schönberg Ensemble. Tevens vormen ze met violist Oene van Geel en gitarist Anton Goudsmit de formatie Estafest. Maar eind december vorig jaar doken ze weer eens samen de studio in, met als klinkend resultaat 'Pluis'.
De cd is niet voor niets verpakt in een stoffen jasje dat, jawel, pluizig aanvoelt. Behaaglijk, zacht. Zo klinkt het ook in 'Seeker'. Eerst Van Vliet, dan Erker. Bedachtzaam, voorzichtig, weloverwogen. Bijzonder stemmig samenspel, waarbij de twee direct hun visitekaartje afgeven: intens en klaar, maar met een grote emotionele diepgang. Dat moet het zijn waar ze elkaar ooit in vonden en wat hen nog steeds bindt. Het past bij die prachtige foto in het cd-hoesje. Ze zijn bloedbroeders. Verstild klinkt het in 'Rond', de toon van Erker prachtig gepolijst, mooi intens. Die van Van Vliet uitgebalanceerd, op de rand van karig, net genoeg. Prachtige klankkleuren ook op 'Tranquil'. Lange lijnen blaast Erker hier, verfijnd meanderend.
Vrolijk ritmisch klinkt 'Dandelion'. Van Vliets piano wordt percussie, terwijl we Erker, hier op sopraansax, er vrolijk omheen horen dansen. Aanstekelijke muziek. Prachtig melodieus pianospel vinden we ook op 'Stills'. Het is deze wijze van spelen, de diepgang die Van Vliet bereikt met relatief weinig, die hem in 2014 de Buma Boy Edgar Prijs bezorgde. Datzelfde intense spel horen we in 'Toen', inclusief het gevoel voor melancholie dat je bij zo'n stuk verwacht. Koren op de molen van Erker, die hier met een licht gruizige toon prima aansluiting bij vindt. De muziek in 'Flow', dat hierop volgt, past eveneens prima bij de titel. Van Vliets stromende pianospel biedt een prima bedding voor Erker, die hier prachtig doorheen laveert. Het is weer zo'n moment waarop je je gewaar wordt van het perfecte samenspel tussen die twee, na dertig jaar volledig aan elkaar gewaagd. Voor het afsluitende 'Pluis' haalt Erker weer zijn sopraansax tevoorschijn. Nog één keer zo'n wonderlijk transparante melodie, nog één keer die perfecte samenhang. We kunnen er weer even tegen.
Estafest treedt op 31 augustus op tijdens de ZomerJazzFietsTour in de schuur van Dekker in Noordhorn. Erker en Van Vliet spelen samen op 13 september in Breda tijdens Dock Fest.
Festival
Monk brengt kleine hazewind in vervoering
Noordelijke Musical Meetings, maandag 19 augustus 2019, Festival Noorderzon, Noorderplantsoen, Groningen
Voor een maandag was het best druk op het terras van Op Zuid, een van de muziekpodia van het jaarlijkse Noorderzon Performing Arts Festival. Slagwerker Bert Kleijn had er zijn Noordelijke Musical Meetings aangericht, een mini-festival van drie combo's. Over de eerste groep, het kwartet van gitarist Tim van der Velden - met voor de helft conservatoriumstudenten - kan ik niet zoveel zeggen, aangezien ik slechts anderhalf nummer hoorde. Het thema van 'Donna Lee', unisono gespeeld door Van der Velden en pianist Tonke Zuidhof, zat in ieder geval geramd.
Het kwartet van tenorist Hans Wijnbergen, v/h Sax Maniac, sleurde het publiek bij de les. Ook een kleine hazewind naast mij kon zich tijdens het funky 'Well You Needn’t' niet meer beheersen en piepte luidkeels doch niet onmuzikaal mee met de uithalen van de tenor. Wijnbergen speelt uitgesproken juichend; een stap verder en hij zou kunnen concurreren met Kenny G. Maar zover kwam het gelukkig nergens. Hij besloot zijn optreden met een verrassende versie van de Pink Floyd-hit 'Shine On You Crazy Diamond'. Die jazz past ook overal op.
Inmiddels was het ruimschoots etenstijd. De geuren van houtskoolovens, vegancaravans, Indische rijsttafels, Italiaanse trattoria, poffertjeskraampjes, een eenzame traditionele patattent (vooralsnog verstoken van klandizie) dreven over het festivalterrein, waar ze zich aangenaam mengden met die van eersteklas nederwiet. Intussen kon je op podium Plataan, dat wat uit de hoofdroute ligt, kleinschalige met loops gegenereerde minimal pop horen en even verderop kijken naar Mexicaanse dansjes naast de centrale vijver.
Roos Plaatsman, die in haar woonplaats New York gewoon Rose Ellis heet, is een echte jazzzangeres. Ze sloot de avond af met standards en enkele eigen nummers. Die eigen stukken hadden echt een beetje het karakter van evergreens. Alsof Bob Dorough ze had gepend. Haar jazzidentiteit bleek ook uit de vrijmoedige wijze waarop ze het materiaal tackelde, waarop ze als een Lester Young maatstrepen minachtte en slechtte. Het terras kromp tot clubformaat toen ze 'Don’t Take Your Love From Me' bepleitte.
Je kunt je alleen afvragen of 'That There' een verstandige keuze was om haar set mee te openen. De hoge noten van de Bobby Timmons-compositie haalde ze maar net. Maar dat hoort er ook bij, risico's aangaan.
Cd / Jazztube
Arashi - 'Jikan' (PNL, 2019)
Opname: 11 september 2017
Tijdens het Molde Jazz Festival van 2013 besloten drummer Paal Nilssen-Love, bassist Johan Berthling en rietblazer Akira Sakata een trio op te richten. Als naam kozen ze de titel van een legendarisch album van het Yōsuke Yamashita Trio, dat de Japanse pianist in 1977 samen met de dansgroep Dairakudakan maakte: 'Arashi'. Sakata speelde een belangrijk rol op dit album, dat 40 jaar later nog niets aan belang heeft ingeboet. Daarnaast is 'arashi' het Japanse woord voor 'storm', een woord dat ook zeker toepasselijk is voor dit trio. Sinds de start in 2013 bracht het trio twee albums uit bij Trost Records: 'Semikujira' verschenen in 2016 en 'Trost Live Series' dateert van 2017. Onlangs verscheen het derde album, nu het PNL-label van Nilssen-Love: 'Jikan', met wederom een liveset, nu uit september 2017.
Sakata is niet alleen een zeer gezaghebbend rietblazer, hij is ook stemkunstenaar. Op 'Saitaro-Bushi Arashi' is dat het eerste wat we van hem horen, op die typische Japanse wijze, met flinke uithalen en diepe keelklanken. Op de achtergrond horen we Nilssen-Love en Berthling Sakata's kunsten stofferen. Dan ontketent Nilssen-Love de eerste rukwinden en Berthling, middels repeterende strijkbewegingen, een frisse zomerwind. Van een storm is hier echter nog lang geen sprake. In 'Jikan' horen we Sakata voor het eerst op altsax een schrijnend, schurend geluid produceren, terwijl de Nilssen-Love en Berthling met een ritmische stroom het geheel kracht bij zetten. Bijzonder aan Sakata's spel is het gebruik van het allerhoogste register van de altsax - een snerpende, getormenteerde schreeuw. En ja, hier is dan toch echt sprake van een storm. Sakata stopt, de ritmesectie gaat door met een oorverdovende stroom klanken. Een minuut voor het einde haakt Sakata weer aan, pikt de draad op waar hij gebleven was. We zitten inmiddels op orkaankracht.
Het langste stuk van de set is 'Yamanoue-No-Okura'. Weer is het Sakata die begint, met bijna terloopse klanken, heel langzaam bouwend aan iets van een melodie. Gaandeweg ontstaat er samenhang, helemaal als de bassist aanhaakt. Het tempo loopt weer op zodra Nilssen-Love instapt. Het gaat weer stormen. Oeverloos klinkt Sakata hier, het ene cluster noten verruilend voor de andere, in een moordend tempo. En dan te bedenken dat de man inmiddels 74 is! Vanzelfsprekend laten Nilsson-Love en Berthling zich ook hier niet onbetuigd, zeker niet als ze er weer eens samen tegenaan gaan. Al snel vliegen de tuinstoelen door de lucht. Bijzonder is hier de bijdrage van Berthling, die een duister tapijt weet te leggen onder Nilssen-Love's slagwerk en verderop met zijn strijkstok driftig in de weer gaat. Dan begint Sakata weer te schreeuwen en geeft zo de start voor de stilte na de storm. Diepe keelgeluiden en beangstigende uithalen volgen, die door Berthlings bas worden beantwoordt, terwijl Nilssen-Love met zijn stok over het bekken trekt. Langzaam dooft het uit.
Afsluiten doen we met 'Tsuioku (Remembrance)'. Sakata heeft de altsax verruilt voor de klarinet en blaast zowaar een ingetogen melodie, op de achtergrond Nilssen-Love met gerichte slagen. Dan komt Berthling erbij, de frases van Sakata kopiërend. Een prachtig einde van een zeer enerverende liveset.
In de Jazztube zie je Arashi live aan het werk in Jazz Spot Candy, Inage, Chiba (Japan) op 8 oktober 2014.
Op zaterdag 31 augustus speelt Nilssen-Love met zijn Fish & Steel-trio met trombonist Mats Äleklint en tubaspeler Per-Åke Holmlander tijdens de ZomerJazzFietsTour in Groningse Reitdiepdal.
"Op de vrijdag twee acts die er met kop en schouders boven uitsteken. En ja, de ene is inmiddels 81 en de ander 80. We hebben het over Charles Lloyd en Enrico Rava. Maar dat de concerten zo goed zijn, ligt zeker niet geheel en al aan hen. Integendeel. Beiden blijken in staat om jonge musici aan zich te binden en een hechte groep te smeden."
Ben Taffijn bezocht Jazz Middelheim in het Antwerpse park Den Brandt. Op donderdag 15 en vrijdag 16 augustus zag hij concerten van David Murray Quartet ft. Saul Williams, Reggie Washington, Ambrose Akinmusire 'Origami Harvest', Pharoah Sanders Quartet, Charles Llloyd 'Kindred Spirits', Anneleen Boehme en Enrico Rava Special Edition - 80th Birthday.
Cees van de Ven maakte fotografische verslagen van alle concerten tijdens Jazz Middelheim 2019. Klik hier voor het verslag van de eerste dag. En bekijk hier de foto's van dag twee.
Concert
Laat je verrassen in Assen
Jazz Jam, donderdag 15 augustus 2019, Lodewijk Napoleon, Assen
Eerlijk zeggen. Wanneer heeft u voor het laatst 'I Wish I Knew' live gehoord - heeft u het eigenlijk wel eens live gehoord...? Nou, ik ook niet. Althans, de laatste zeventig jaar niet. Tot donderdag 15 augustus dus, rond elf uur 's avonds. Tijdens de maandelijkse Jazz Jam - elke derde donderdag van de maand - zong in Café Lodewijk Napoleon Franca Spruyt, helemaal uit Winschoten, deze legendarische ballad.
Jamsessies zijn vaak interessant omdat je er onbekend talent, jong of oud, kunt ontdekken. Deze avond in Assen was daar geen uitzondering op. Want voordat Spruyt 'I Wish I Knew' had gezongen, had ze de aanwezige oren al doen spitsen met 'When Lights Are Low', evenmin een song die je snel op een jamavondje zult horen. En voordat ze aan de beurt was had Wilma Magnin al de aandacht getrokken met bezielde vertolkingen van 'Moonlight In Vermont' en 'You Go To My Head'. Ook al geen 'When You're Smiling', dat overigens deze avond wel degelijk aan de beurt kwam. Gelukkig maakte de swingende ritmesectie - Daan Kleijn, gitaar, Jan Ruerd Oosterhaven, bas en pa Bert Kleijn, drums - korte metten met eventuele dixielandneigingen.
De virtuoze Daan Kleijn, die uit New York was ingevlogen, trok de aandacht naar zich toe met de vanzelfsprekende soepelheid waarmee hij het materiaal goedaardig en vrijmoedig binnenstebuiten keerde. Ook leidde hij de liedjes in goede banen wanneer die dreigden te ontsporen. Zijn bijna zestig jaar oudere collega Anis Latumalissa maakte indruk met soepel en genuanceerd solowerk in het bebop-idioom. Deze gitarist heeft een lange weg afgelegd sinds hij rond 1960 een van de Flying Butterflies was van Little Ritz, de eerste rock-'n-rollband van Noord-Nederland. Misschien geen haren meer, maar streken des te meer.
Organisator Joop van Dalen opende de festiviteiten op tenorsax. Dat was minder vanzelfsprekend dan je wellicht zou denken. Twee maanden geleden lag hij nog in het ziekenhuis met ernstige hartproblemen. Gelukkig heeft hij zijn spijkerharde geluid nog en dat hij bij grote intervallen een enkele keer wat ongelukkig terechtkwam zij hem vergeven. Zelfs 'Nancy', in zijn eigen woorden "het moeilijkste nummer dat ik ooit heb gespeeld", bracht hij tot een goed einde. Laat deze old geezer maar schuiven, die komt er wel.
Maar daar in huize Spruyt zou u eens een kijkje moeten nemen. Want toen de geluidsinstallatie werd afgebroken en de eerste instrumenten ingepakt zette violist en echtgenoot Pieter Spruyt nog snel even 'Darn That Dream' in. Ook die gast swingde op een soepele wijze, zodat de bezoekers allen met een brede grijns de nacht instapten.
Cd
Harris Eisenstadt - 'Old Growth Forest II' (Astral Spirts, 2019)
Opname: 11 juni 2017
Ook jazzmuzikanten hebben te maken met onverwachte situaties. Zo verhaalt drummer Harris Eisenstadt over de opnames van 'Old Growth Forest II' voor Astral Spirits. Samen met zijn kwartet, verder bestaande uit trombonist Jeb Bishop, saxofonist Tony Malaby en bassist Jason Roebke, zouden de liveopnamen van een concert op 12 februari 2017 gebruikt worden voor dit album. Zeer hevige sneeuwval in Canada, waar het concert zou plaatsvinden, noopte het kwartet echter tot annuleren. Vier maanden later deed zich pas weer een nieuwe kans voor, dit keer met warm weer in The Parlor Room, Northhampton, Massachusetts. Het is belangrijk om dit tot in detail te noemen, want zoals Eisenstadt aangeeft, de uitstekende sfeer, het lekkere eten: het straalt allemaal af op dit album.
We beginnen rustig met wat gedragen, ietwat duistere blazersakkoorden in 'Needles/Seedings', telkens onderbroken door Eisenstadt, die hier duidelijk vilten stokken gebruikt. Tot het solotijd wordt en vooral Malaby opvalt met een wel heel ontregelende solo op tenorsax. Bijzonder is ook het verdere verloop en de energieke duopassages van Bishop en Malaby. 'Rustling' gaat fluisterzacht van start met gerommel in de marge van Eisenstadt en Roebke, die langzaam een ritme opbouwen. Bishop reageert hierop met een heerlijk vette, romige solo. Als Malaby het stokje overneemt, is dat wederom op een redelijk ontregelende wijze, passend bij de drive waarin de ritmesectie inmiddels is beland.
Ook 'Pit And Mound' bevat een ijzersterke trombonesolo, op de grens van melodieus en experimenteel. Ook mooi is het baswerk van Roebke, als melodieuze bedding voor de beide blazers. Bishop laat een andere kant van zijn kunsten horen met een veel experimentelere solo in 'Nurse Logs'. Hij sputtert en ronkt naar hartenlust. En wat een aangename ritmische wending krijgt dit stuk naar het einde toe. Ook niet te versmaden: de bassolo van Roebke in 'Standing Snags'.
Zeer relaxed klinken de laatste drie stukken van dit album: 'Biomass', 'Shaded Canopy' en 'Song With Owen'. Met het lome ritme, prachtig vertolkt door Eisenstadt en Roebke, en mooie ingehouden melodieuze solo's van Bishop en Malaby. En wat een krachtige en overtuigende solo's ook hier weer van de beide blazers, waarbij we Malaby in 'Song With Owen' nog horen op sopraansax, mooi contrasterend met de klank van Bishops trombone.
We hebben hier duidelijk te maken met een hecht kwartet, ook al treden ze niet echt vaak samen op - alle musici hebben immers meerdere projecten - en is dit pas hun tweede album ('Old Growth Forest I' verscheen in 2016 bij Clean Feed). Maar het staat allemaal als een huis en aangename melodieuze fragmenten worden prima afgewisseld met experimentele uitbarstingen, die je als luisteraar op het puntje van je stoel doen belanden. En die eerder genoemde uitstekende sfeer in The Parlor Room? Ja, die hoor je hier zeker terug, het speelplezier spat ervan af.
Foto: William Semeraro | Klik hier om dit album te beluisteren.
Jeb Bishop treedt op als onderdeel van Bone-Crusher tijdens het door Sound In Motion georganiseerde Summer Bummer in DE Studio, Antwerpen op vrijdag 23 augustus en tijdens de Zomer Jazz Fiets Tour in de kerk van Den Ham op zaterdag 31 augustus.
Cd / Jazztube
Simon Rose & Steve Noble - 'North Sea Night' (Nottwo Records, 2019)
Opname: 4 februari 2018
Saxofonist Simon Rose en percussionist Steve Noble kennen elkaar al even. Sinds 1998 zitten ze, samen met bassist Simon H. Fell, in het in 1994 opgerichte trio Badland. Noble nam toen de stokken over van Mark Sanders. In februari 2018 stonden ze samen op het podium tijdens Jazz North East, Rose op baritonsax en Noble op drums, en speelden drie geïmproviseerde stukken met als hoogtepunt het ruim een half uur durende 'North Sea Night'. Het stuk waar het album zijn titel aan ontleent en waar het duo mee aanvangt. Aanvankelijk wisselen ze elkaar af met krachtige patronen die komen en gaan als de branding. Gaandeweg lopen de patronen in elkaar over tot een enerverende maalstroom van klanken. En ja, als je dertig jaar met elkaar samenspeelt, voel je elkaar wel aan. Als het tempo weer wat zakt en de twee een soort van dialoog met elkaar aangaan, is dit bijzonder goed te horen.
Wat we hier ook horen is dat we met twee bijzondere musici van doen hebben, voor het geval we dat nog niet wisten. Noble is een bijzonder creatieve drummer die zeer kleurrijke klanken aan zijn kit weet te ontlenen en ook Rose valt op met zijn spel. De reikwijdte aan klanken die hij uit zijn baritonsax haalt, is niet minder indrukwekkend. We krijgen het typische laag, soms schurend en brommend, maar ook onverwacht hoge klanken, die je niet in eerste instantie met dit instrument associeert.
De drumsolo rond de achtiende minuut vormt een onmiskenbaar hoogtepunt: wat een gevoel voor ritme en timing heeft deze man! En dan is het na 25 minuten tijd voor een solo van Rose. Groots wat hij hier doet met zijn instrument: zijn adem optimaal doserend laat hij hier de klank zorgvuldig verschieten. Het mondt uit in een, middels circulaire ademhaling gecreëerde, krachtige en meeslepende stroom klanken. Dan kan het allemaal echter nog heftiger. Snel opeenvolgende passages, waar Noble een aanknopingspunt inziet om weer aan te haken en dit stuk naar een onmiskenbaar hoogtepunt te helpen.
Met zo'n stuk is een concert eigenlijk voltooit. Weliswaar zitten we op ruim een half uur, maar de intensiteit is dusdanig dat het veel langer lijkt. Maar het duo besliste anders en speelde nog twee stukken, samen goed voor bijna een kwartier. 'Sectet Sharer' kenmerkt zich door het ritmische spel van Noble, wat Rose inspireert tot een stomende, sterk repetitieve partij, waar iedere keer weer net een tandje bij blijkt te kunnen. Hij blaast hier de longen uit zijn lijf en ja, dat hou je geen vijf minuten vol. 'Mass' vangt subtieler aan, met geheimzinnig percussiespel en donkere baritonklanken, en klinkt in het verdere verloop op een grillige wijze meeslepend.
In de Jazztube kun je genieten van de integrale uitvoering van 'North Sea Night'.
Steve Noble treedt op tijdens Summer Bummer in DE Studio, Antwerpen. Op vrijdag 23 augustus met Farida Amadou en Peter Brötzmann en op zaterdag 24 augustus met Farida Amadou en Thurston Moore.
Scene report
Jazz Middelheim 2019 opent met sterke kruisbestuivingen
De 38e editie van Jazz Middelheim startte traditioneel weer met een Jazztalk voorafgaand aan het eerste concert. Ondanks de New Yorkse jazzkenner en radiopresentator Simon Rentner, die het kringgesprek leidde (waar is Ashley Kahn gebleven?) ontspon zich een interessante discussie over zwarte muziek, activisme en de rol van de muzikant daarin. Saxofonist David Murray, bassist Rahsaan Carter, rapper Kokayi (Carl Walker) en later ook slam poet Saul Williams, die de zaak meteen flink opschudde met enkele rake observaties. Hoe werkt het verleden van slavernij en racisme door in de muziek van nu? Waarom wil de gevestigde orde steeds maar 1 woordvoerder die de Afro-Amerikanen representeert op een bepaald gebied? Het is immers niet alleen Wynton Marsalis die bepaalt wat jazz is, al werd hij in staat gesteld om dat debat jarenlang te domineren met zijn visie. Murray wees erop dat ook in de black community zoveel meer diversiteit in opinies is te vinden. Maar voor de machthebbers, de gevestigde orde, komt het soms juist goed uit om te doen voorkomen dat bijvoorbeeld zwarte muziek iets monolitisch is, zo opperde Carter. Zo werd hiphop bij het grote publiek al snel synoniem voor gangsterrap, met 'the nigger as bad guy', om er vervolgens wel miljoenen aan te verdienen, terwijl groepen als De La Soul en A Tribe Called Quest met hun doordachtere teksten en muziek werden afgedaan als 'underground'. Te lief en te intelligent misschien?
Saul Williams en Kokayi toonden die urgentie ook toen ze in actie kwamen bij de concerten van David Murray en Ambrose Akinmusire, de artist in residence van Jazz Middelheim 2019. Murray's kwartet, met de uitblinkende ritmetandem Rahsaan Carter en Hamid Drake, was en plein forme. Williams' woorden raakten ook zeker een snaar en gaven een extra cachet aan het concert. Maar echt bijzonder werd het bij Akinmusire, die een geslaagde cocktail bracht van jazz en klassiek met popstructuren en de indrukwekkende hiphop-skills van Kokayi. Waarmee weer eens werd aangetoond dat jazz in al zijn facetten en verschijningsvormen nog steeds volop uit het maatschappelijk leven zelve put. Een mooi begin van deze editie.
Klara zorgt voor live verslaggeving van Jazz Middelheim. Presentatoren Lies Steppe, Bart Vanhoudt en Karel Van Keymeulen serveren gesprekken met muzikanten en bezoekers. Alle concerten worden rechtstreeks uitgezonden en zijn achteraf terug te luisteren. Je kunt het festival hier volgen.
Cd
Pak Yan Lau & Lionel Malric - 'Duo Pour 454 Chordes' (El Negocito, 2018)
Opname: voorjaar 2014
Het is weer eens wat anders, twee geprepareerde piano's. Maar onder de handen van Pak Yan Lau en Lionel Malric leidt dit toch tot iets bijzonders, getuige 'Duo Pour 454 Chordes', dat opnames bevat uit 2014 en dat vorig jaar verscheen op het Gentse El Negocito-label.
Lau is mij bekend. Deze multi-instrumentaliste bivakkeert in Brussel en maakt daar actief deel uit van de undergroundscene. Regelmatig is ze bovendien te gast in Antwerpen bij concerten georganiseerd door Sound in Motion. De Fransman Malric is voor mij geheel nieuw, hij blijkt vooral actief in de rock- en folkscene.
Bij geprepareerde piano gaat mijn eerste gedachte uit naar de hedendaags gecomponeerde muziek en dan met name naar de man die hier voor het eerst grootscheeps gebruik van maakte: John Cage. Wat Lau en Malric doen, is echter van geheel andere orde. En het is dat je weet dat het hier toch echt louter om twee piano's gaat, want wat je hoort is een compleet percussie-ensemble, samen met een serie oosterse strijkinstrumenten. De stijl van de muziek in opener 'Lost And Found: Turdus Merula' doet daar overigens ook aan denken. Melodie en ritme ontbreken, wat we horen is een klankspel op hoog niveau. De sfeer in 'Mount Tune' is een andere. Hier stroomt de muziek, steeds heftiger, obstakels glad strijkend. Tot er simpelweg te veel blijken te zijn en we in een mijnenveld van dissonanten belanden. Ook bij 'Lhotse, Nuptse Ou Lhaotse' ben je weer verbaasd dat dit allemaal kan met twee piano's. Ik hoor in dit bijna meditatieve stuk vol hypnotiserende klankgolven toch echt strijkers en blazers.
Zeer subtiel gaat het eraan toe in 'Shredded Tears Make Misty Clouds (On A Winter Day Whithout Jackets And Gloves)'. Een prachtige klankwereld wordt hier gecreëerd. Twee normaal gespeelde noten keren steeds terug, als een ankerpunt. Daarbinnen gebeurt van alles: het geluid van een gestreken snaar, wolken van klank, percussie-achtige ingrepen. Gaandeweg loopt het tempo op, doet ritme zijn intrede en komen we in een maalstroom van sound terecht. Afsluiter 'Les Baleines Du Negoiou' begint ook vrij rustig, in een slepend ritmisch patroon, maar al snel kruipt er iets onheilspellends in de muziek en krijgt het slepende een getergd karakter.
Op vrijdag 23 augustus treedt Pak Yan Lau op samen met Ada Rave, Jasper Stadhouders, Audrey Lauro en Adam Cadell tijdens Summer Bummer in DE Studio, Antwerpen.
Het is Koen Vandenhoudt en Christel Kumpen van Sound in Motion wederom gelukt en dat is nog voorzichtig uitgedrukt. Op vrijdag 23 en zaterdag 24 augustus vindt in DE Studio te Antwerpen weer het jaarlijkse Summer Bummer Festival plaats. En ja, als liefhebber van de alternatieve, geruchtmakende jazz val je letterlijk van je stoel bij dit programma. Het gigantische netwerk, de gastvrijheid en de kennis van zaken van deze twee mensen betalen zich hier weer eens uit.
Want wie durfde er ooit nog te hopen op een treffen tussen rietblazer Peter Brötzmann en pianist Fred Van Hove? Sinds ze samen als onderdeel van Machine Gun de lont ontstaken van de Europese free jazz behoren ze tot het almaar slinkende aantal musici uit die tijd. Een optreden om naar uit te kijken, net als dat van Brötzmann met de verrassende bassiste Farida Amadou en die andere legende, drummer Steve Noble, waarmee het programma op de vrijdag aftrapt. Een van de beste acts op Rewire, eerder dit jaar in Den Haag, was Angel Bat Dawid uit Chicago. Ik kijk dan ook uit naar haar solo optreden dat ongetwijfeld uit zijn voegen zal barsten van de emoties. Dan is het inmiddels eind van de middag en willen we nog wel eens wat wegdoezelen. Nu niet. We krijgen daar met saxofoniste Hanne de Backer en drummer Paal Nilssen-Love geenszins de kans voor.
Dan is het tijd voor film in de nieuwe filmzaal van DE Studio: in 'Millford Graves Full Mantis' schetsen Jake Meginsky en Neil Young een boeiend portret van een vooraanstaande muzikant uit de Amerikaanse avant-garde: de bassist Milford Graves. Aansluitend weer volop actie. Anna Högberg Attack, de groep rond de Zweedse saxofoniste, hoorde we al eerder bij Sound in Motion en zorgde toen voor waar vuurwerk. Brussel en Amsterdam ontmoeten elkaar in een speciaal voor dit festival samengesteld kwintet, zoals gebruikelijk in de impro. Saxofoniste Audrey Lauro en multi-instrumentaliste Pak Yan Lau resideren in Brussel, saxofoniste Ada Rave en gitarist Jasper Stadhouders in Amsterdam. Ze ontmoeten de Australische violist Adam Cadell. Dat moet gaan knallen.
Bijzonder wordt ook zeker het optreden van het uit drie trombonisten (Jeb Bishop, Matthias Muche en Matthias Müller) bestaande Bone-Crusher. Eigenlijk had het een kwartet moeten zijn, maar de vierde man, Johannes Bauer overleed net voor de eerste tournee in 2016. Bishop, Muche en Müller besloten als trio verder te gaan en noemde hun eerste album toepasselijk 'Konzert Für Hannes'. Ook in dit concert zullen ze ongetwijfeld stilstaan bij de nagedachtenis van Bauer, vermengd met nieuw materiaal.
Tot slot op die eerste dag ruimte voor Michel Deneuve en zijn Cristal Baschet, een instrument dat werd ontworpen in 1952 en dat wordt bespeeld door de handen over staven kristal te bewegen, vergelijkbaar dus met de theremin. Deneuve heeft zich de afgelopen dertig jaar vergaand in dit instrument bekwaamd en speelt hier een geïmproviseerde soundtrack bij de film 'Neutral Density' van Jef Mertens.
De tweede dag begint met dat optreden van Brötzmann en Van Hove, gevolgd door M.A.N., ofwel Thurston Moore, Frida Amadou en Steve Noble. Als variatie op B.A.N. op de eerste dag waarin we Brötzmann horen, is het hier dus Moore die met Amadou en Noble optrekt. Beide optredens zullen ons straks waarschijnlijk nog lang heugen. De Deense, in Noorwegen residerende, altsaxofoniste Signe Krunderup Emmeluth hoorde ik niet eerder, evenmin als de rest van Emmeluth's Amoeba: de Deense pianist Christian Balvig en de Noren Ole Mofjell op drums en Karl Bjorå op gitaar. Maar als we kijken naar de lijst van mensen met wie Emmeluth de laatste jaren samenwerkte - Mats Gustafsson, Paal Nilssen-Love, John Edwards, Pascal Niggenkemper en Mette Rasmussen - belooft ook dit weer een spannend optreden te worden.
Dirk Serries behoeft geen introductie meer en hij blijft zijn lijst met samenwerkingen uitbreiden, getuige ook dit nieuwe trio met de Engelse baritonsaxofoniste Cath Roberts, met wie hij al eerder samenspeelde in Tonus en trombonist Tullies Rennie, die weer samenspeelde met Roberts. Zo gaat dat in die kringen. Angel Bat Dawid horen we ook op zaterdag, nu met trombonist Jeb Bishop en drummer Frank Rosaly. Na een solo-optreden van violiste Adam Cadell, die we eveneens op vrijdag treffen met het Brussel-Amsterdam project, is het tijd voor iets geheel anders: Ectoplasm Girls. 'New Feeling Come' eindigde terecht hoog in het jaarlijstje over 2016 van The Wire en bracht daarmee de Zweedse zusjes Nadine en Tanya Byrne onder de aandacht van een breder publiek. Voor wie dit verrassende elektronica-duo nog niet kent: denk aan bekendere namen als Coil, Grouper en Rashad Becker en je weet waar je hen ongeveer kunt plaatsen. Tot sloten maken Yves De Mey, eveneens elektronica, cellist Gino Coomans en drummer Louis Evrard hun opwachting, waarna dj's ons diep de zaterdagnacht in brengen.
En of dit alles niet genoeg is, zal er ook weer heerlijk huisbereid eten zijn, een platenbeurs en op zaterdagmiddag een workshop om zelf met die Cristal Baschet aan de slag te gaan. Dus, op naar Antwerpen voor twee dagen grensverleggende muziek!
Klik hier voor meer informatie over Summer Bummer.
Cd / Jazztube
Joe Lovano / Marily Crispell / Carmen Castaldi - 'Trio Tapestry' (ECM, 2019)
Opname: maart 2018
Met Trio Tapestry verlegt saxofonist Joe Lovano andermaal zijn grenzen. Sinds in 1986 zijn eerste album verscheen, werkte hij met zo ongeveer iedereen samen die ertoe doet in de wereld van de jazz, balancerend tussen mainstream en experiment. Eén trio sprong er daarbij uit: dat met gitarist Bill Frisell en drummer Paul Motian. Het begon allemaal in 1985 met het, onder het leiderschap van Motian bij ECM uitgebrachte 'It Should’ve Happened A Long Time Ago' en duurde voort tot de dood van Motian in 2011. In die 25 jaar verscheen een handvol albums, die diepe indruk maakten. Met Trio Tapestry zet Lovano opnieuw de standaard, nu met pianiste Marilyn Crispell en percussionist Carmen Castaldi. Lovano zelf legt de lat hoog: "The divine timing of interplay ad interaction is magical. Trio Tapestry is a melodic, harmonic, rhythmic musical tapestry throughout, sustaining moods and atmospheres."
De verdienste van Crispell behoeft daarbij geen nadere uitleg, ook zij heeft zich sinds de begin jaren 80 ontwikkelt tot een van de meest gezaghebbende pianisten. Grote onbekende voor ons is Castaldi. Net zo lang actief als zijn medemuzikanten is hij altijd wat in de schaduw gebleven. Maar veel belangrijker is dat deze drie musici, die zeker geen onbekenden voor elkaar waren toen ze aan dit trio begonnen, perfect bij elkaar passen. Zet 'One Time In' op en je geeft je gewonnen. Lovano klinkt diep bewogen, met een prachtig uitgebalanceerde, fragiele toon; Crispell klinkt melodisch, zonder overdadig te zijn en Castaldi werkt vanuit de schaduw en voegt exact dat toe wat nodig is. Een rol die hij overigens in bijna alle nummers speelt - zelden ontmoet je een drummer die zich zo bescheiden kan opstellen. Een prachtig beeld van zijn kunnen krijgen we in 'Piano/ Drum Episode' en het daarop volgende 'Gong Episode', tevens twee hoogtepunten op dit album. Met een breed scala aan bekkens en andere hulpmiddelen creëert Castaldi hier een overtuigend klanklandschap, dat soms prachtig samenvalt met de klank van de piano.
Maar over het algemeen moet dit album het vooral hebben van de details. Ben je daar gevoelig voor, dan beleef je grootse momenten. Zo zijn daar de fijnzinnig klinkende solo van Crispell in 'Razzle Dazzle', afgewogen en precies; het prachtige samenspel - noem het gerust een intieme dialoog - van Crispell en Lovano in 'Sparkle Lights', waarin Lovano's woorden van hierboven volledig waargemaakt worden en de prachtige toon van Lovano in 'Mystic', terwijl Castaldi de sfeer verder aanscherpt. Je hoort het in de verte donderen.
Aan het eind van het album zitten nog twee van zulke juweeltjes. Allereerst 'Tarrassa', dat zich kenmerkt door het uitgebalanceerde vraag-en-antwoordspel van Lovano en Crispel, terwijl Castaldi andermaal zijn trefzekere slagen plaatst. Tot slot het onverwachts felle 'The Smiling Dog', waarin Lovano krachtig en gruizig klinkt, Crispell puntig en Castaldi laat horen ook flink uit te kunnen halen. De ideale uitsmijter.
Bekijk in de Jazztube een trailer voor dit album.
Het Trio Tapestry treedt op zondag 18 augustus op tijdens Jazz Middelheim.
Cd
All Ellington - 'All Ellington' (Platenbakkerij, 2018)
Het werk van de Groten van de Jazz blijft een onaflatende bron van inspiratie. Doen sommigen er alles aan om de genialiteit van de betrokken muziek zo getrouw mogelijk te reproduceren, dan zoeken anderen naar een manier om het nieuw leven in te blazen met een mix van respect en heruitvinding. Zo ook bij All Ellington, de prachtband rond kornettist Eric Boeren.
De wortels van All Ellington gaan terug naar de vroege jaren negentig. Terwijl het ICP Orchestra al een 'Ellington Mix' op z'n 'Bospaadje Konijnehol' (1992) zette, organiseerde Boeren een jamsessie in het Bimhuiscafé onder de naam 'All Ellington'. Dat gebeurde toen al met Joost Buis en Wilbert de Joode, die er nu nog steeds bij zijn. Zeven jaar geleden werd het idee nog eens bovengehaald en sinds januari 2013 waren er de maandelijkse concerten in de Amsterdamse Zaal 100. Een laatste cruciale stap was een residentie bij JazzCase in Neerpelt in 2017, waar de band een hele week kon doorbrengen met de muziek. Onlangs verscheen dan deze concertopname van vorig jaar in het Bimhuis.
Een paar kleppers die er onderweg nog bij waren, zoals Michael Vatcher en Michael Moore, zijn intussen niet meer van de partij. Boeren verzamelende niettemin een mooie bende rond zich, een combinatie van ervaren rotten en jonge talenten, met trompettist Jimmy Sernesky, trombonist Joost Buis, rietblazers Mo van der Does (altsax, klarinet), Natalio Sued (tenorsax, klarinet) en Giuseppe Doronzo (baritonsax en basklarinet) en een tot de verbeelding sprekende ritmesectie: Oscar Jan Hoogland (piano), Wilbert de Joode (bas) en Frank Rosaly (drums). Op drie stukken doet ook zangeres Jodi Gilbert mee. Het doel was duidelijk niet om de klassieke Ellington-opnames klakkeloos te reproduceren, en evenmin om ze tot op het bot te deconstrueren of verminken. Boeren & co. behielden de essentie, het onverwoestbare basismateriaal, maar werkten met eigen arrangementen, aangepaste bezettingen en een geïmproviseerd raamwerk voor de composities die enkele keren gebundeld worden in mini-suites.
Daarbij wordt geput uit zo'n slordige veertig jaar muziek, met 'Black And Tan Fantasy' (1927) als oudste compositie en 'Mount Harissa' (1967) uit de fabuleuze Far East Suite als meest recente. Mooi is tevens dat er niet enkel gewerkt wordt met legendarische klassiekers - al passeren nog '(In My) Solitude' en 'Sophisticated Lady' - maar ook met wat minder evident materiaal, zoals 'Zweet Zursday' uit Ellingtons ode aan schrijver John Steinbeck en 'Lament For Javanette', dat geschreven werd door klarinettist Barney Bigard. Met twee stukken uit de Shakespeare-hommage 'Such Sweet Thunder' (1957) is die plaat het sterkst vertegenwoordigd.
Het is een genoegen om te horen wat het tentet aanvangt met dat basismateriaal. In opener 'Night Song' (eentje van trombonist Juan Tizol, die ook meeschreef aan 'Caravan') al, met de blazers die samen de klokken luiden en duidelijk maken dat het nacht is. De ritmesectie swingt binnen met Sernesky in z'n kielzog die de melodie meebrengt en er meteen fraai op los soleert. De ritmesectie volhardt en de blazerssectie derailleert om vanuit vrije interactie een brugje te maken naar 'Strange Feeling', waarin ongebruikelijke technieken en woordeloze zang samen huishouden tot De Joode opnieuw structuur binnensmokkelt. Zijn simpele baslijn vormt het begin van een lome sensualiteit, die gaandeweg plaats ruimt voor een meer theatrale aanpak. In 'Sonnet For Sister Kate' ligt de basis opnieuw bij De Joode, die snel de weg vrijmaakt (en pas terugkeert om af te sluiten) voor de blazers en een glansrol voor Buis.
Het zet meteen de toon voor de rest van het album, dat '(In My) Solitude' uitdunt tot een intimistisch feest voor klarinetten en stem, en 'Zweet Zursday' opfleurt met dik aangezette kleuren. 'Black And Tan Fantasy' zoekt het na een intermezzo van een stommelende ritmesectie met inside piano-gedaver, dan weer bij old school blues. Mooi om te horen hoe ook Doronzo tijdens 'Sophisticated Lady', een stuk dat hij zelf arrangeerde, in de traditie duikt om een solo te spelen die een mooi eerbetoon is aan Harry Carney, zonder zich te beroepen op al te makkelijke ironie. Dit materiaal is zo sterk dat dergelijk gedoe overbodig gemaakt wordt. Tegelijkertijd zijn de arrangementen - 4 van Boeren en Buis, 1 van Michael Moore (een onweerstaanbare versie van 'Mount Harissa') - zo doordacht dat je ettelijke luisterbeurten kunt wijden aan het vernuft en begrip van de originelen waaruit ze samengesteld zijn.
All Ellington schuifelt en danst met hechte ensemblepassages, waaiert uit met fraaie solo's en permitteert zich vrije uitweidingen, die steevast compact gehouden worden. Vrijheid, maar met discipline en smaak. Het maakt van 'All Ellington' een album dat de sporen draagt van jarenlange voorbereiding: hier geen gratuit gedoe, en evenmin een droge reproductie, maar een hedendaagse belichting van een oeuvre dat met intelligentie, diepgang en respect wordt benaderd.
Foto: Cees van de Ven | Deze recensie verscheen ook op Enola.be
Cd
Kim In The Middle - 'The 7 Year Itch' (Rail Note, 2019)
Opname: 6 juli / 6-7 augustus 2018
Kim In The Middle heet heel toepasselijk het kwartet van Kim Versteynen. Zeven jaar bestaat de groep en na het titelloze debuut uit 2011 en 'Open & Close' uit 2014, zag onlangs 'The 7 Year Itch' het licht. Noem Versteynen niet simpelweg jazzzangeres, daarmee doe je haar tekort, getuige ook weer dit nieuwe album, waarop ook plaats is voor Kate Bush' 'The Man With The Child In His Eyes' en voor 'Les Berceaux' van de Franse componist Gabriel Fauré. Begeleid door pianist Arne Van Coillie, bassist Flor Van Leugenhaeghe en drummer Gert-Jan Dreessen, nieuw op dit album, weet ze aan al die verschillende stukken op geheel eigen wijze vorm te geven.
Dat begint al met 'Brief', op zeer melodieuze muziek van de Italiaanse accordeonist Renzo Ruggiero, die we hier horen in een gastbijdrage op melodica. Versteynen schreef zelf de tekst, beweegt zich vlot tussen de noten door, afgewisseld met prachtige, welluidende solomomenten van Ruggiero. Bijzonder is ook haar versie van het eerder genoemde 'The Man With The Child In His Eyes', dat in niets aan Bush doet denken, maar volstrekt origineel wordt gebracht. Met dank aan de puntige en swingende pianosolo van Van Coillie en de stuwende ritmesectie. 'Don’t Smoke in Bed', bekend geworden door Nina Simone, krijgt de vereiste bluesy touch door Versteynen, maar zeker ook door de prachtige, heerlijk schurende trompetsolo van gastsolist Bart Maris. Uitstekend raad weet ze eveneens met 'Dark Cloud' van Jon Hendricks en Zoot Sims, inclusief een mooie scatbijdrage. En ook hier kan Van Collie zich prima uitleven.
Het meest ongewoon is natuurlijk de versie van 'Les Berceaux', een van de drie liederen die Fauré in 1873 uitgaf onder het opusnummer 23. Ook hier kiest Versteynen voor een geheel eigen interpretatie. Ze doet recht aan het origineel, de sfeer van die tijd, maar kiest in plaats voor een klassieke versie, die zou overigens de mogelijkheden van haar stem ook te boven gaan, voor een meer jazzy aanpak. Voor 'Joseph' schreef gitarist Tim Finoulst - met wie Versteynen een duo vormt - de muziek en Versteynen de tekst. Bassist Van Leugenhaeghe krijgt een grote rol in dit sterke en heel persoonlijke nummer over de opa van Versteynen, waar ze nooit echt contact mee kreeg.
Apart is ook het slepende 'Bleke Lach', dat een avant-gardistische uitvoering krijgt met hoofdrollen voor Van Leugenhaeghe, Dreesen en ook hier Maris. Versteynen schreef deze Nederlandse tekst op een stuk van bassist Eberhard Weber. Afsluiten doen we dansend met het Braziliaanse 'É Com Esse Que Eu Vou', een stijl waar Versteynen zich, zo liet ze eerder horen, eveneens uitstekend bij thuis voelt.
Cd
