Draai om je oren
Jazz en meer - Weblog
maandag 17 maart 2025
 


Jazz Class-X / Jazztube
Keith Jarrett - 'Köln Concert' (ECM, 1975)
Opname: 24 januari 1975

24 januari 1975 was voor Keith Jarrett nu niet bepaald een fijne dag. Hij kwam vrij laat aan in het operagebouw van Keulen na een vijf uur durende autorit vanuit Zürich, had veel pijn in zijn rug en had mede daardoor slecht geslapen en nog niet gegeten. En toen zag hij de piano staan. In tegenstelling tot de gevraagde Bösendorfer Imperial-concertvleugel stond daar een kleiner exemplaar, eigenlijk alleen geschikt voor repetities. Omruilen ging niet meer. Maar voor het instrument naar de zin van de meester was gestemd, waren we wel vijf uur verder. Jarrett had dan ook flink de pest in en wilde die avond - het concert stond gepland om half twaalf, na een opera - eigenlijk niet spelen. Gelukkig liet hij zich overhalen en werden er zelfs opnamen gemaakt, voor privégebruik.

Het was niet het eerste soloconcert dat Jarrett, op dat moment 29 jaar oud, speelde. Andere solorecitals vonden plaats in maart en juli 1973, respectievelijk in Lausanne en in Bremen, maar veel ervaring met deze vorm had hij op dat moment nog niet. Tot dan toe was hij vooral bekend als pianist in het Charles Lloyd Quartet en door zijn bijdragen aan het Miles Davis Septet.

45 jaar later is het 'Köln Concert', want over dat album hebben we het hier, uitgegroeid tot het best verkochte album uit de geschiedenis van de jazz. Het zette het ECM-label definitief op de kaart. De roem reikt inmiddels zo ver dat er zelfs partituren van het stuk bestaan, waar Jarrett aanvankelijk zeer op tegen was, en opnamen van pianisten die het stuk eveneens spelen. En dat terwijl Jarrett hier, zoals altijd, volledig improviseerde. Maar waardoor is dit album nu eigenlijk zo ongelooflijk populair geworden? Want strikt genomen is het zeker technisch - wat natuurlijk voor een belangrijk deel te wijten is aan die tekortschietende piano - niet zijn beste soloalbum. De reden moet hem liggen in een combinatie van factoren. Het heeft er alle schijn van dat Jarrett, toen hij eenmaal besloot er maar het beste van te maken, er ook helemaal voor ging. Die eerste paar, voorzichtige noten in 'Part I', waar hij heel geleidelijk een melodie mee opbouwt, soms zichzelf even een zijpaadje veroorlovend: magnifiek. En dan komt de swing erin, de lyriek, onbeschaamd, tegen de kitsch aan schurkend. Komt het omdat Jarrett vooraf de muziek van die opera had gehoord? Ik kan nergens vinden welke er die avond op het programma stond, maar het zou zo maar kunnen. Die lyriek bouwt hij aansluitend groots uit, tussendoor neuriënd. Patronen die zich vastzetten in je hoofd, om er nooit meer uit te verdwijnen. Kippenvel, iedere keer weer.

Het is Jarretts gevoel voor ritme en timing dat hij hier met zoveel succes volledig uitserveert, een kwaliteit die me laatst ook weer opviel bij het terugluisteren van het concert van het Charles Lloyd Quartet in 1967 tijdens het Montreux Jazz Festival. Daarmee dwars ingaand tegen alle regels van de avant-garde jazz, waar hij zelf eveneens deel van uitmaakte - beluister de opnamen van oktober 1974 met het American Quartet en je zit in een compleet andere wereld.

Het tweede deel van het concert leidde tot hoofdbrekens bij ECM. Paste het eerste deel nog mooi op een lp-kant, het tweede werd in drie stukken geknipt en verdeeld over de resterende kanten van het dubbelalbum. Zo heeft de cd nog steeds vier stukken, al zijn het er eigenlijk maar twee (de eerste cd's uit 1983 missen bovendien het vierde stuk). Repetitief ritmisch vangt dit deel aan, je hoort dat Jarrett zich concentreert op het midden van zijn klavier, waar telkens een attractieve melodie doorheen piept. Na een wat ingetogenere fase pakt hij, in wat nu 'Part IIb' heet, met zijn linkerhand het ritme weer op, terwijl hij er met zijn rechterhand op improviseert. Een van de mooiste passages op dit album. Stomend dendert hij richting 'Part IIc'. Dit concert... ik had erbij willen zijn.

In de Jazztube zie je een soloconcert van Keith Jarrett, opgenomen in 1977 in Vermont.

Labels: , ,

(Ben Taffijn, 7.5.20) - - [naar boven]


Lees verder in het archief...








Menupagina's:




Cd van het moment:
Loek van den Berg - 'Seafarer'
Klik op de hoes om een paar tracks van dit album te beluisteren







Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.