Concert / Vooruitblik
Woelige wereld van onbeperkte mogelijkheden
Ken Vandermark & Terrie Ex, maandag 27 mei 2019, Parazzar, Brugge / dinsdag 28 mei 2019, Onder Stroom, Antwerpen

Met drie concerten in Vlaanderen en vier in Nederland krijgen de Amerikaanse rietblazer Ken Vandermark en zijn Nederlandse kompaan gitarist Terrie Ex een week lang volop de kans om hun originele duo-interactie in real time te exploreren. Dat leverde in het Vlaamse luik dialogen op die uitblonken in grilligheid en spontaniteit.

Je zou kunnen zeggen dat de twee behoorlijk hermetische muziek maken, al is dat ook afhankelijk van hoe je het bekijkt. Sommige muziek is ook maar moeilijk omdat je er misschien weinig of nooit aan blootgesteld werd, want wie moeite doet en de oren spitst, die vindt onder de schijnbare fragmentatie een woelige wereld van onbeperkte mogelijkheden, bakken energie en een originele kijk op de dingen. Die wereld kreeg gestalte in een handvol korte sets in de Brugse Parazzar en de Antwerpse vrijhaven Onder Stroom, waar voor het eerst een concert plaatsvond in de Oorstof-reeks van Sound in Motion. Twee sterk verschillende locaties - de een een gezellige club met karakter, de ander met de (toepasselijke) flair van een havenloods – die elk het toneel vormden voor performances met maximale vrijheid.

Voor Hessels betekent dat heen en weer stuiteren met voortdurend verkrampende sprongen, fysiek en muzikaal. Dat eerste element alleen zorgt ervoor dat je hem nooit meer vergeet. Hessels botst onophoudelijk van hier naar daar, alsof opgeslorpt in een denkbeeldige dans, schudt het instrument hardhandig alsof er wat veel vuil aan hangt, schuurt het uiteinde over de grond, bestookt het met een drumstok, gaffertape of een glas, steekt het in een uit de kluiten gewassen plant en lijkt het voortdurend de nek te willen omwringen. De gitaarhals wordt bespeeld alsof het gaat om pianotoetsen, snaren worden losgetrokken, de gitaarbody getrakteerd op droge vuistslagen en ongeduldig geklop. Heel soms zijn er liefdevolle strelingen.

Het auditieve resultaat is al even buitenissig: Hessels' gitaar huilt en jankt, schreeuwt en bokt, knort en schuurt, brengt een delirische morsecode voort, vertelt een verhaal in horten en stoten, met korte, explosieve uitweidingen en soms ook minimalistische herhalingen. Hessels speelt gitaar zoals een klein kind een grote hond benadert: vrij van angst of conditionering, benieuwd naar wat voor hem ligt. Het is best mogelijk dat je iemand hoort verzuchten dat het tijd wordt dat hij eens gitaar begint te spelen, maar tegelijk is het ook een bevrijdende sensatie om hem aan het werk te zien. Zeker als hij ook nog eens geflankeerd wordt door zo'n Vandermark, wiens aanpak minder excentriek lijkt, maar ook uitblinkt in de kunst van de instant uitvinding.

Baritonsax, tenorsax en klarinet vormden deze keer de bestanddelen voor een cadans die hem voerde langs manisch pointillisme, ronkend stuntwerk, schrille texturen en kliederende abstractie, door bruuske intervalsprongen, circulaire ademhaling en extreme dynamiek al even onconventioneel als zijn partner, maar ook met een sterke empathie. Er was regelmatig maar een halve hint voor nodig om van maximale vrijheid op twee sporen om te schakelen naar een excentrieke Q & A of een gezamenlijke toevlucht tot haast gewelddadig repetitief geharrewar. Liet de eerste set in Brugge maximale vrijheid, dan was de tweede opgebouwd uit duidelijker afgelijnde stukken waarin de wederzijdse empathie met een knalrood uitroepteken in de kijker gezet werd.

De set in Antwerpen was er dan weer eentje van de langere beweging. Minder compact en hecht, maar even divers, en opnieuw voorbij voor de inspiratie uitgeput was. Mooie bonus was daar de bijdrage van Emma Fischer, die halverwege de performance naar een klaargezet canvas stapte en in zo'n tien minuten een schilderij maakte dat de ruwheid, speelsheid én kleurenweelde van de muziek spiegelde. Het werd nog maar eens duidelijk wat er mogelijk is als je vrije improvisatie niet als een genre, maar een vorm van expressie behandelt. Deze muziek was soms taai, dwars, regelmatig ontregeld en misschien een beetje lelijk, maar de verrassingen waar sommige artiesten een hele set voor moeten sleuren, die zaten er hier in van kop tot staart.

Concertfoto's: Geert Vandepoele / Deze recensie verscheen ook op Enola.be