Cd
Michiel Braam - 'Gloomy Sunday' (BMC/BBB, 2016)
Opname: 9 december 2015

"Vrijheid, flexibiliteit en een afkeer van verveling" zijn volgens Nijmegenaar Braam de pilaren waar zijn oeuvre op steunt. In het verleden leverde dat al een indrukwekkende reeks releases en concerten op, met grote (Bik Bent Braam), middelgrote (Flex Bent Braam) en kleine bezettingen (eBraam, Trio BraamDeJoodeVatcher), maar het solowerk bleef ook een constante. Enkele jaren nadat Braam al een trioalbum uitbracht in samenwerking met het Hongaarse Budapest Music Center, wordt dat nu overgedaan met een opname van een soloperformance uit Boedapest van december 2015.

Als er iemand nog op zoek was naar een staalkaart van Braams kunnen, dan wordt die nu op zijn wenken bediend, want 'Gloomy Sunday', dat er tien stukken doorjaagt in minder dan drie kwartier, is een bijzonder fraaie demonstratie, waarvoor Braam begon met een onbeschreven blad en associatief beweegt tussen eigen naar andermans werk, dat soms naadloos in elkaar overloopt, en een aanpak die naargelang het materiaal kan wijzigen. Zo lijkt het in de met repetitieve patronen volgestouwde opener 'Opus Espresso' alsof Braam op de dool is in zijn eigen, zelfgecreëerde labyrint, met een ongemakkelijk, benauwend resultaat, maar elders hanteert hij een heel andere werkwijze.

Donderend gebeuk leidt in 'Q1' tot een voortdurend transformerende blues met klaterende zijsprongetjes en percussief geklieder à la Cecil Taylor. De binnendruppelende noten van 'Opus Walk' rennen vervolgens toonladders op en af, houden halt bij gezapige knipoogjes naar de jaren vijftig. Standards 'The Man I Love' (Gershwin) en 'Memories Of You' (Eubie Blake) krijgen uitvoeringen die voortdurend balanceren op de grens tussen deconstructie en onvoorwaardelijke loyaliteit. Ze worden als het ware gedemonteerd tot op de pure bouwstenen en vervolgens liefdevol en geblinddoekt in elkaar gestoken. Het resultaat is speels en spontaan, maar zoveel meer dan een gesjeesde vingeroefening.

Ook mooi om er een paar te zien terugkeren uit 'On The Move', zijn album met het prachtige Hybrid 10tet van een paar jaar geleden: 'Pit Stop Ball Ad' beweegt van hypnotiserende herhalingen naar ingetogen minimalisme en uiteindelijk weer terug naar een woest festijn voor springende vingers en stampende handen. Afsluiter 'Cuba, North Rhine Westphalia' trippelt dan weer theatraal over tangoterrein, maar dan voor strak gecoördineerde dansjes die nog moeten uitgevonden worden. Braam blijft testen, exploreren, zoeken naar nieuwe manieren van expressie. Excentriek, maar niet vergezocht.

Mooist van al, of toch het meest prangend, is de compositie waar het album zijn titel aan dankt. De klassieker uit de jaren dertig, toepasselijk Hongaars, werd sindsdien al in talloze versies uitgevoerd, waarbij vooral opvalt dat het vaak gebeurde door markante vrouwelijke artiesten, zoals Billie Holiday, Lydia Lunch, Iva Bittová en Diamanda Galás. Braam plaatste het met voorbedachten rade in zijn set (het was meteen ook de enige afwijking van zijn normale aanpak), als hommage aan een overleden student. Het werd meteen ook een geladen, maar bloedmooi en sereen moment, dat vervolgens oplost in het geheel van het concert.

Misschien nog even samenvatten voor zij die doorgaans snel doorspringen naar de laatste alinea van een recensie? 'Gloomy Sunday' is een verdomd goed album op de wip tussen compositie en improvisatie, met respect voor het verleden én een eigen persoonlijkheid die onophoudelijk uit de speakers spat.

Foto: Geert Vandepoele

Klik hier om een gedeelte te beluisteren van Michiel Braams soloconcert in Boedapest.