Amersfoort Jazz Online presenteerde 19 Dutch World Jazz-acts voor een internationaal kijkerspubliek online. Daarbij lag de nadruk op eigenzinnige vrouwen in de muziek, die we in een serie van vier recensies de revue laten passeren. Stuk voor stuk componerende bandleidsters met bijzondere opvattingen. Amersfoort Jazz bewijst dat in Nederland de vrouwen een toontje meeblazen op het hoogste niveau.

Het succesverhaal van Tineke Postma is gevoeglijk bekend. De Friezin studeerde succesvol in Amsterdam en New York, won talloze awards waaronder de Boy Edgar Prijs 2015 en geldt inmiddels als het bekendste exportproduct van de Nederlandse jazz aller tijden. Ze prijkt hoog in de polls van het prestigieuze magazine DownBeat, beklimt de podia met internationale grootheden als Kenny Barron, Greg Osby, Esparanza Spalding, Terry Lyne Carrington, Wayne Shorter, Vinnie Collaiuta, Zakir Hussain en Herbie Hancock. En toch is ze zo gewoon gebleven, het nuchtere Friese famke dat wij een slordige 13 jaar geleden van dichtbij leerden kennen.

We zagen haar dit jaar al drie keer eerder: met de bigband van Ilja Reijngoud tijdens UJazz Fest, met Eric Ineke in een Tribute aan Charlie Parker en met fluitist Mark Alban Lotz in het Beauforthuis Zeist, een concert onder het mom van 'Rebelse Vrouwen uit de wereldgeschiedenis'. Een ding werd daarbij wel duidelijk: als instrumentaliste vergt Postma meer dan ooit een groot uithoudingsvermogen van de luisteraar. Zij verenigt de moeilijkste Bird met de sluwste Slonimksy en sleurt vriend en vijand onvermoeibaar mee naar een wereld van atonale alchemie, met als alles verzengend doel de veredeling van de zuivere dissonant.

Postma's laatste album verscheen dit jaar, aan de vooravond van de wereldwijde crisis, maar het materiaal is reeds opgenomen in 2018 met een Amerikaanse line-up. De plaat geldt als haar 'comeback as a leader', en werd - hoewel de composities zeer complex zijn - warm onthaald door de internationale pers. De naam Freya verwijst naar de Noordse godin van de liefde, maar de chauvinistische saxofoniste duidt haar als een Friese moedergodin. Op die wijze geeft Postma haar eigen elementaire draai aan het thema 'sterke vrouwen', refererend aan haar oorsprong, leven en moederschap.

Haar huidige working band bestaat uit Clemens van der Feen op contrabas, Tristan Renfrow op drums en Ian Cleaver op trompet. Het is de eerste keer dat we Renfrow meemaken; een fenomenale slagwerker die voortdurend lijkt te improviseren ins Blaue hinein, maar dat bij nader inzien weloverwogen, subtiel en secuur doet. De rustige Cleaver (in 2016 winnaar van het Prinses Christina Concours) is een rijzende ster in de Nederlandse jazz, een speler die op jonge leeftijd reeds boven de materie verheven lijkt. Hij is een prima invaller voor de Amerikaan Ralph Alessi, die vanwege de crisis niet naar Europa kan komen om met Postma te touren.

Het pianoloze kwartet trakteert de luisteraar op 75 minuten abstracte toonkunst in optima forma. Door het ontbreken van een harmonisch instrument (normaliter speelt Postma met kunstenaars als Marc van Roon of Kris Davis), heeft de luisteraar nauwelijks nog houvast. Het is muziek waarbij het onderbewustzijn van het slot gaat; soms schrikken we op uit een passage, of een stilte moment, betrappen we onszelf op vage gedachten die de vrije loop namen. Door het overvloedig gebruik van dissonanten, vreemde maatsoorten en ongrijpbare structuren gaat deze muziek het gewone volk boven de pet. Zelfs voor het geoefende oor van de meest doorgewinterde jazzgeleerden gaat deze vernuftige muziek welhaast te ver. Kortom: ook als componiste is onze Tinus volledig afgedreven van het hapklare en verklaarbare. Dat Freya desondanks de hoofdact van de zaterdag is tijdens Amersfoort Jazz, bewijst wel dat het 42-jarige festival anno 2020 qua programmering het avontuur niet schuwt.

Foto's: Nico Brons

Labels: Amersfoort Jazz Online, concert, festival

(Storm Bakker & Sophie Kamphuis, 10.12.20) - - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'
Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.