Draai om je oren
Jazz en meer - Weblog


 


Concert
John Zorn eindelijk weer eens in Nederland
November Music, zaterdag 4 november 2017, diverse locaties,
's-Hertogenbosch

John Zorn, een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de New Yorkse avant-garde was weer eens in Nederland. Dat was alweer even geleden. In 2009 trad hij nog met een uitgebreid programma op tijdens het North Sea Jazz Festival, maar nadien was het hier stil - of hebben wij iets gemist? Het meest dichtbij kwam hij nog in 2012, toen hij onverwachts de toen zieke Ornette Coleman verving op Jazz Middelheim, en in 2013, toen hij met zijn karavaan aan musici de festivals van Moers en Gent aandeed ter gelegenheid van zijn zestigste verjaardag. Maar nu dus weer eens in Nederland. En dan niet met één concert, daar begint de meester niet meer aan, maar met een marathon van 's morgens tien uur tot middernacht! Aan energie heeft deze man namelijk geen gebrek.

Wie Zorn een beetje volgt, weet waar we het over hebben. Zijn discografie is inmiddels gigantisch, niet alleen kwantitatief maar ook kwalitatief. Wat daarbij het meest opvalt is de grote diversiteit aan projecten die Zorn sinds zijn eerste album in 1978 tentoonspreidt. Hij speelt vrije improvisatie op zijn altsax, schrijft filmmuziek, componeert serieuze hedendaagse muziek, maakt met Naked City en Painkiller de meest intense aan metal verwante muziek, creëert voor de Dreamers een variant op de surfmuziek, voor zijn Masada-projecten een variant op de klezmer en zo kunnen we nog wel even doorgaan. We kunnen beter melden wat deze man nog niet heeft gedaan (een opera kan ik nog niet vinden).

Zo'n hele dag John Zorn is dan ook niet eens een dwarsdoorsnede van zijn oeuvre. Al was het maar omdat hij niet op ieder moment met ieder project even actief is. Van Naked City horen we al jaren niets meer en Masada trad ook al enige tijd niet meer op. Hier in 's-Hertogenbosch horen we Zorn dan ook vooral in zijn rol als componist. Een bijzonder hoogtepunt daarin is de uitvoering van boek 1 en 2 van 'Madrigals', dat in 2016 ook op album werd uitgebracht. De zes zangeressen - Jane Sheldon, Kirsten Sollek, Elizabeth Bates, Mellissa Hughes, Rachel Calloway en Sarah Brailey - brengen de stukken met overgave. Aan alles is te horen dat ze dit niet voor het eerst zingen. In deze stukken is goed te horen dat het Zorn primair gaat om de structuur van de klank en dan pas om de woorden. De stemmen zijn hier de instrumenten en het is prachtig te horen hoe de componist hier de patronen stapelt om te komen tot verdichte harmonieën. De akoestiek van de Grote Kerk komt hem hierbij overigens uitstekend te hulp. Bijzonder is ook de uitvoering door het Asko|Schönberg Ensemble van een zestal stukken kamermuziek. Ze spelen het klassiek aandoende pianotrio 'The Aristos', te vinden op Zorns album 'Hen To Pan' en het prachtige 'Orphee', waarin Zorn met behulp van harp, klavecimbel, fluit en elektronica - een gastrol van Ikue Mori - de sfeer van dit verhaal prima weet op te roepen. Bijzonder is ook 'A Rebours', met name vanwege de solorol van cellist Jay Campbell, die de meest onstuimige klanken aan zijn instrument weet te ontlokken.

Maar Zorn zou Zorn niet zijn als er niet ook geheel andere muziek zou klinken. Zijn 'Simulacrum'-project bijvoorbeeld, waarvan sinds 2015 reeds zes albums verschenen, de laatste onlangs onder de titel 'The Garden Of Earthly Delights'. Zorn zelf zegt op de site van zijn label Tzadik Records over dit album: "Inspired by his surreal visions of Heaven and Hell, 'The Garden of Earthly Delights' blends heavy metal, blues, funk, jazz and modern classical music together into one of the strangest amalgams you've ever heard. Tighter than ever and joined by bassist Trevor Dunn, Medeski, Hollenberg and Grohowski are at their manic best in this jaw-dropping visit to a wild musical world where absolutely anything is possible!" In Den Bosch ontbreekt weliswaar Trevor Dunn, het bovengenoemd trio weet zeker te inspireren. Bij tijd en wijlen snoeihard en even duister als de zwarte t-shirts van de heren stuwen ze de klanken voort. Met als hart Medeski's grillige, maar o zo swingende orgelspel en Hollenbergs splijtende riffs. Naked City, Painkiller en de Japanse grunge waar Zorn door geïnspireerd is, komen hier weet tot leven.

Tot slot horen we John Zorn op deze dag zelf. Allereerst in een prachtige nieuwe passage van zijn in 2012 gestarte serie 'The Hermetic Organ', waarvan reeds vier albums verschenen. De imposante Sint Jan zit dan ook afgeladen vol tijdens deze vrij toegankelijke recital. Zorn definieert hier het orgel op een totaal andere wijze dan we vaak gewend zijn bij orgelmuziek. Hij maakt opvallend veel gebruik van de stilte en het hoogste register van het orgel. Messcherpe hoge klanken vullen de ruimte. De overeenkomst met de 'Madrigalen' is groot. Er zijn opnamen gemaakt, dus als de cd-serie eerdaags met het concert in de Sint Jan wordt aangevuld, hoeft dat niet te verbazen.

Een tweede optreden verzorgt Zorn helemaal aan het eind van de dag, als onderdeel van een programma met filmmuziek. Hier in de rol die tegenwoordig in al die projecten nogal eens ondergesneeuwd raakt: gewoon op altsax, in een verpletterd trio met Trevor Dunn op contrabas en Kenny Wollesen op drums. Met volle energie wordt hier even alles gegeven. We zijn niet anders gewend van deze mannen!

Foto's: Cees van de Ven & Beowulf Sheehan

Labels: ,

(Ben Taffijn, 13.11.17) - - [naar boven]


Lees verder in het archief...








Menupagina's:




Cd van het moment:
Sunny Five - 'Candid'
Klik op de hoes om een track van dit album te beluisteren en voor meer informatie







Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.