Trio Kaufmann/Gratkowski/de Joode improviseert er zonder vangnet op los
woensdag 18 februari 2009, Kasteel Vilain XIIII, Leut-Maasmechelen

Je kunt nog zo je best doen om een jazzconcert in woorden te vatten, het blijft een poging en niet meer dan dat. Nog lastiger wordt het als het een freejazzconcert betreft, waarbij gemusiceerd wordt zonder muzikale afspraken of notenmateriaal. Slechts met de zekerheid dat zij het podium beklimmen met of plaatsnemen aan hun instrument. En waarbij dan ook weer niet vaststaat op welke manier zij van plan zijn ermee om te gaan. Welnu, zo was het ook bij het concert van Achim Kaufmann (piano), Frank Gratkowski (rieten) en Wilbert de Joode (bas). Programmator Hugo Haeghens continueerde zijn goede gewoonte om steeds gerenommeerde improvisatoren op Kasteel Vilain te ontvangen.

Alles wat er vanavond klonk, ontstond intuïtief en sur place. "Nogal vaag", zeggen de tegenstanders van vrije improvisatie. "Zo beleef je ultieme improvisatie, vrijheid en communicatie over en weer", repliceren de liefhebbers. En die laatsten kwamen er zelfs vanuit Brugge voor naar Leut! Omdat de reputatie van het trio gekend is en deze muziek vraagt om er live oorgetuige van te zijn, was de opkomst toch wat teleurstellend.

Het werden twee sets ongecensureerde free jazz, waarbij opviel hoe goed dat dit drietal elkaar kende; men hield elkaar muzikaal gesproken steeds in de peiling. De wil om het beste van zichzelf te geven, in dienst van het totaal, kon je proeven. Dat kon zijn door het aandragen van zaken ter inspiratie of het verlenen van steun of ruimte aan de initiatieven of improvisaties van de ander.

Het moet een gruwel zijn voor pianostemmers die niet direct aan hun broodwinning, maar eerder aan hun liefde voor het instrument denken: steeds vaker gaan pianisten de snaren op het pantserraam te lijf. Ook al doen ze dit met haast chirurgische precisie en met uiteenlopende attributen om de verkregen geluiden en effecten in te zetten voor de goede zaak. Achim Kaufmann was hierop geen uitzondering. Hij streelde, toucheerde en attaqueerde het klavier en nam ook het inwendige van de vleugel met mallets, cimbaaltjes, plakband enzovoorts goed onder handen. Zoals op die momenten waarop Wilbert de Joode weer eens zaken op de spits dreef met dwingende riffs of tegendraads basspel.

Frank Gratkowski had drie rietinstrumenten - klarinet, basklarinet en altsax - tot zijn beschikking om met zijn muzikale bagage en experimentele klankvervormingstechnieken zijn gedachten in klanken om te zetten. Met perfecte circular breathing-techniek liet hij zijn basklarinet bijvoorbeeld klinken als een ruisende wind. Daar tussendoor mengde hij summier wat lange noten voor de inkleuring. Op andere momenten blafte, krijste en brulde hij op altsaxofoon zijn gespeelde onkunde op het instrument vol overtuiging de zaal in, omdat dit hem in de context zo uitkwam. Niet eerder hoorde ik een glissando zo langgerekt en zo gelijkmatig uit een altsaxofoon opstijgen. Bij dit trio kwam je oren tekort om alle klankvondsten en subtiele klankdetails in detail, essentie, complexiteit en samenhang in je op te nemen en een plaats te geven.

Bijzonder was het onderdeel waarin Kaufman op het binnenste van de vleugel en Gratkowski op zijn klarinet zonder mondstuk percussief speelden, waarover De Joode vrij en ongebonden zijn gang ging, en aansprekend geplukt en gestreken improviseerde. Achim Kaufmann tenslotte beroerde met een fraai toucher, als een sensibele haptonoom, het klavier en met een beheerste fade-out werd dit concert besloten. Een gewaagd freejazzconcert zoals het moet zijn, omdat het je verwondert, verwart, irriteert, behaagt en verbluft. Dat alles maakt deze kunstvorm zo uniek en zo de moeite waard om er getuige van te zijn.

Klik

(Cees van de Ven, 3.3.09) - - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.