Draai om je oren
Jazz en meer - Weblog





 




Concert
De stilte voorbij

The Kyteman Orchestra, vrijdag 6 april 2012, Tivoli, Utrecht

In de gang naar de concertzaal van poptempel Tivoli verdringen zich de twintigers en dertigers en een enkele jongere oudere. Bijna drie jaar hebben ze moeten wachten op een nieuw concert van Kyteman en zijn orkest. De verwachtingen zijn torenhoog. Was het het wachten waard?

Eerst het voorprogramma. Een zanger, waarvan me de naam ontschoten is, weet met zijn eerste nummer te boeien. Technopop en een staccato zangstem, het is verrassend. Dus: applaus, applaus. De volgende nummers zijn meer van hetzelfde. Het enthousiasme van het publiek neemt zienderogen af. De zanger gaat heftiger heen en weer springen, alsof dat de sfeer zal terugbrengen. Hij kondigt zijn laatste nummer aan. Opluchting in het applaus. Eindelijk tijd voor Kyteman. Maar eerst is het nog pauze.

Op het podium wordt wat met microfoons geschoven, de sousafoon houdt een verkenningstochtje en de rookmachine gaat aan. Weer gewoon pauze. Dan is het eindelijk zover. De zaallichten gaan uit. Donkere, vibrerende klanken, tokkelende violen en af en toe een heldere 'ting' van een triangel. Het concert is begonnen. De muziek zwelt aan, de theaterlampen schijnen in paarse bundels op het podium en je ziet het orkest in volle glorie staan: rechts de strijkers, in het midden de slagwerkers, links het koper en daarachter een koor. Dat was er nog niet in Kyteman's Hiphoporkest. Ook zijn er nu meer strijkers en minder rappers. Er is ook iets hetzelfde gebleven: Kyteman die de boel aan elkaar dirigeert, zoals alleen hij dat kan. Eén geworden met de muziek danst hij oervormen en -gebaren. Voor het publiek geheimtaal, maar zijn medemuzikanten weten precies wanneer hij het tempo wil vertragen, kleine klanken wil horen of de boel wil laten exploderen.

Deze kenmerkende dynamiek zit meteen al in het eerste nummer 'Preaching To The Choir'. Als het koor inzet, liefst zeventig koppen sterk, zwelt de muziek aan tot grootse hoogtes. Het is alsof Tivoli terugspringt in de tijd en we in de kloosterkerk, de oorspronkelijke bestemming, luisteren naar Orffs opera, de 'Carmina Burana'. Maar daarvoor zijn de klanken weer te veel van deze tijd. Kyteman omschrijft ze zelf als "een verzameling geluiden, ergens tussen opera, hiphop, drum & bass, elektro, minimal music en allerlei andere genres die ik niet eens kan beschrijven, omdat ik er de woorden niet voor heb."

In een volgend nummer - is het 'While I Was Away'? - flitsen de spotlights aan en uit. Het orkest produceert chaotische klanken, met daaronder een stevige beat en felle uithalen van de cello en de violen. Een opzwepend geluidsspektakel in hoog tempo, alsof jarenlang samengebalde energie de vrijheid zoekt en vindt. Dan klinken er weer violen, nu als avontuurlijke klanken in de nacht. De twee hiphoppers nemen het midden van het podium in en rappen tegen elkaar in, en het koor maakt het geheel af met stevige klankzuilen.

Tijd voor het praatje met het publiek, ook al houdt Kyteman daar niet van. "Ik weet nooit wat ik voor een microfoon moet zeggen. Ik ga muziek maken. Geniet ervan." Daar waren we al mee bezig. In 'Long Lost Friend' nemen de toetsen het voortouw met een bekende melodie. Is het 'Summertime'? Kyteman heft zijn trompet ten hemel en laat wat klanken horen. Kippenvel, en anders niet. De hiphoppers vallen in en weer het koor als versterking. Naarmate het nummer vordert, neemt de klankenkakofonie toe met de sousafoon als smaakmaker.

Vervolgens begint er een nummer klein: minimale klanken van de toetsen, een beetje dissonant. Tussendoor wervelt een warme waterval aan vioolklanken. Daarna verschuift de klankkleur naar het duister der aarde. Het koper valt in en trekt de melodie omhoog. Deze hele op- en neergang wordt een paar keer herhaald. Is dit een inkijkje in zoeken naar je eigen muziekstijl? Of verhaalt het over Kytopia, de muziek-vrijplaats van Kyteman aan de Utrechtse Zeedijk?

Tijd voor vuurwerk! 'Angry At The World' klinkt via stevige paukenslagen en een scherpe rap in felrode spotlights. Het koor zingt zich de longen uit het lijf. Het vuurwerk heeft ook een sterke swing. Met hun strijkstok wijzen de violisten naar de rappers, dansend op de maat. Kom daar maar eens om in een klassiek concert. Een volgend nummer is sterk filmisch. De uptempo trommels, het getrompetter van Kyteman en de steeds sneller zingende hiphoppers roepen beelden op van barbaren in Rusland, die gehurkt dansend steeds sneller hun benen van de vloer doen, met het koor als opzwepende toeschouwer.

Dan dalen de klanken neer. Broze drieklanken van de toetsen en langzaam strijkende violen. Het is alsof een muziekdoosje opengaat met een muziekje om je in te hullen. Traag als de nacht klinkt de trombone. Een vioolstem kringelt omhoog, op zoek naar de maan. In de tuba brandt een kaarsje.

Zo wisselen de verrassende en indrukwekkende composities elkaar af, strak gecomponeerd en strak gespeeld. De lichtshow is een voorstelling op zich. Als schuivende decorstukken staan steeds andere delen van het orkest in de schijnwerpers. Alles klopt zó precies dat er geen ruimte meer is voor speelse luchtigheid. Die is er wel in de toegift. Dan zijn de nummers op, volgens Kyteman, maar daar komen hij en zijn orkest niet mee weg. "We kunnen wel gaan jammen," geeft hij toe. Losjes bouwt het orkest een melodie op tot de spanning ervan af knalt. De meeste muzikanten laten horen dat ze ook nog kunnen soleren. Het publiek gaat nu echt uit zijn dak en staat volop te swingen. Als je zo kunt spelen, hoef je helemaal geen tweeënhalf jaar te wachten met een volgend project.

Klik hier voor een fotoverslag door Louis Obbens van het concert dat The Kyteman Orchestra op 19 april gaf in 013, Tilburg.

Labels:

(Heleen van Tilburg, 25.4.12) - - [naar boven]


Lees verder in het archief...








Menupagina's:




Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'

Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie





Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.