Cd
Misha Mengelberg/Piet Noordijk Quartet – 'Journey' (MCN, 2011)
Opname: 7 april 1966

Het kwartet van Misha Mengelberg en Piet Noordijk, met Han Bennink op drums en Rob Langereis op bas, wordt terecht gezien als een van de mijlpalen in de ontwikkeling van de Nederlandse jazz. Zeker op deze, relatief late, opnamen is het goed te horen hoe deze band op het randje van een aantal belangrijke ontwikkelingen in de muziek staat.

Ook voor jazz waren de jaren zestig een woelige periode van bewustwording en waar in Amerika vooral rassenproblematiek het onderwerp van de muziek was, keerden veel Europese muzikanten zich langzaam af van de dominantie van het bebop-model om een meer Europese stijl te ontwikkelen. Mengelberg en Bennink zouden twee van de voornaamste architecten van deze stijl worden, terwijl Noordijk en de verschillende bassisten die het kwartet in de loop der tijd versleet zich zouden ontwikkelen tot meesters in een meer traditioneel idioom. Deze verschillen in richting zouden uiteindelijk zorgen voor het uiteenvallen van het kwartet, dat helaas maar zelden is opgenomen. De hier gepresenteerde archiefopnamen (de vijfde cd in de reeks Jazz at the Concertgebouw) zijn met recht historisch te noemen.

Alle vijf stukken die hier gepresenteerd worden, zijn afkomstig uit de pen van Misha Mengelberg. Diens fascinatie voor Thelonious Monk is vooral in het speelse 'Driekusman Total Loss' duidelijk te horen in de asymmetrische compositie, die gebaseerd is op Gershwins 'I’ve Got Rhythm' en een podium is voor Noordijks uitstekende techniek. Net als twee jaar eerder, toen een vrijwel identieke ritmesectie opnamen maakte met Eric Dolphy, is Mengelberg als begeleider meer geïnteresseerd in het weglaten van noten en het uitdelen van plaagstootjes dan in het aan de hand nemen van de solist.

Van uitermate hoog niveau is ook het titelnummer, dat duidelijker dan ooit de spanningsvelden tussen de muzikanten laat horen. Een groot aantal tempowisselingen en verschillende texturen, met name uit de koker van Mengelberg en Bennink, wordt vakkundig door Noordijk gepareerd. Wanneer na vijf minuten van experiment door de ritmesectie de altsax weer inzet, is het gevoel van bevrijding bij Noordijk voelbaar. Juist doordat hier een creatief meningsverschil aan het ontstaan was, speelt de altist de sterren van de hemel.

Op de laatste twee nummers speelt Ted Curson, lange tijd de trompettist van Charles Mingus, mee met het kwartet. Curson, de meest traditionele muzikant in de Mingus-band van de jaren zestig, past uitstekend in de groep en is een logische gastsolist; een andere Minugus-alumnus, Eric Dolphy, had immers ook met groot succes met Mengelberg en Bennink gespeeld. Cursons bijdragen op 'Sugar ’N’ Spice' en 'The Leopard' zijn echter minder memorabel dan die van de andere bandleden.

Het is zeer interessant om met de kennis van nu naar deze muziek te luisteren. Wie bijvoorbeeld deze opname van 'The Leopard' vergelijkt met recente opnamen van het ICP Orchestra, zal verbaasd staan over de verschillen en overeenkomsten in beide opnamen. En wie de reünie-opnamen ter ere van Noordijks 75 verjaardag gehoord heeft, zal na het beluisteren van deze opnamen moeten toegeven dat de chemie tussen de muzikanten nooit echt minder is geworden. Het is juist om dit speculatieve plezier dat 'Journey' tot de beste uitgaven van het MCN en de belangrijkste documenten in de Nederlandse jazz behoort.

Labels: cd

(Sybren Renema, 10.4.12) - - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'
Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.