Cd
Ran Blake – 'Grey December: Live in Rome' (Tompkins Square, 2011)
Opname: 16 december 2010

De muziek van Ran Blake is opvallend spaarzaam en uitgebeend, zoals bijvoorbeeld ook die van Paul Bley of Guus Janssen kan zijn. Zelden zal Blake meer dan een paar vingers op het toetsenbord hebben en nimmer zal je hem betrappen op een snelle, virtuoze riedel zoals Keith Jarrett of Brad Mehldau die produceert. Dat is een hele verademing, aangezien de lijn Bill Evans-Jarrett-Mehldau onbetwist de meest dominante pianostijl van het moment is.

Anders dan deze, door de jazz en het akkoordenpalet van Debussy en Ravel geïnspireerde school, is Blake een meester van de dissonantie en een van de voornaamste exponenten van de Third Stream-beweging. Deze aan componist en criticus Gunther Schuller toegeschreven term stond voor een synthese tussen klassieke muziek en jazz, waarbij bijvoorbeeld kamermuziek, maar ook Schönberg, Stravinsky en Ornette Coleman als inspiratiebron golden. Hiervan is de eerste kamerjazzgroep, het Modern Jazz Quartet van John Lewis een goed voorbeeld. Absoluut hoogtepunt in de Third Stream is het album 'Abstractions', van Schuller en Lewis samen, waarop Ornette Coleman tegen de achtergrond van een strijkkwartet wordt gepresenteerd. Critici in die tijd vonden de muziek vaak geforceerd en gemankeerd klinken in vergelijking met bijvoorbeeld het Miles Davis Quintet, maar via iemand als Charlie Mingus of Paul Bley zijn veel verworvenheden van de Third Stream toch in het algemene muzikale idioom terecht gekomen. Ran Blake, wiens 'Grey December' recent verscheen op het uiterst charmante Tompkins Square-label, was er vanaf het begin bij en doceert al jaren Third Stream-piano in New York.

Deze ervaring is direct hoorbaar. Zoals gezegd, er is geen noot te veel bij, maar de noten die gespeeld worden, zijn uitermate efficiënt. Blake bedient zich van veel pianistieke trucs, zoals het vasthouden van een reeds aangeslagen noot om de volgende noot een extra dissonantie te geven. Hij speelt voornamelijk grote, traag bewegende akkoorden en min of meer parallelle bewegingen met beide handen, gecontrasteerd met heldere melodielijnen. Op het hele album komt slechts een cluster voor, hetgeen Blake siert, omdat het gebruik van clusters soms een gratuite manier is om dissonantie te creëren die niet geredeneerd is vanuit de melodie, maar slechts vanuit een drang dissonant te zijn.

Wat hij daar tegenover zet, is een enorme melodische inventiviteit, die leest als een vademecum van pianostijlen, zonder geforceerd postmodern te zijn. Een van de beste trucs hiervoor blijkt de oudste: het spelen van onverwachte quotes uit andere nummers. 'Rhapsody In Blue', 'Sophisticated Lady' en het 'Love Theme From Spartacus' komen allemaal min of meer voorbij, maar worden net op het laatste moment uit elkaar gehaald. Het lijkt alsof Blake de blokkendoos van de melodieën heeft omgegooid en nu probeert alles weer te stapelen, voordat de boel weer omvalt. Zijn meesterschap zit hem ook in de dynamiek en timing. Als een noot luid en geaccentueerd moet zijn, dan valt deze precies waar Blake hem wil hebben en is het ondenkbaar dat daar iets anders hoorde.

Daar staat tegenover dat veel stukken uitermate kort zijn. De binnenstebuiten gekeerde muziek van Blake heeft niet veel nodig, maar een iets grondigere analyse van wat er uit de melodie te halen valt, zou wellicht voor een nog grotere spanning zorgen. Alleen het laatste stuk, 'Inspirations: Abbey Lincoln', is met elf minuten langer dan een minuut of vier. Hierin zit ook het meeste verwerkt van wat Blake zo interessant maakt: subtiele dissonantie, contrasterende stijlen en een geweldig vermogen tot deconstructie.

Meer horen?
Klik

Labels: cd

(Sybren Renema, 7.8.11) - - [naar boven]

Lees verder in het archief...

Menupagina's:

Cd van het moment:
Sylvie Courvoisier - 'Chimaera'
Klik op de hoes om een track te beluisteren en voor meer informatie

Nieuws, tips, suggesties, adverteren, meewerken?
Mail de redactie.